Boä Giaùo Luaät
The Code of Canon Law
Baûn dòch vieät ngöõ cuûa:
Ñöùc OÂng Nguyeãn Vaên Phöông, Linh Muïc Phan Taán Thaønh, Linh Muïc Vuõ Vaên Thieän, Linh Muïc Mai Ñöùc Vinh
Prepared for Internet by Vietnamese Missionaries in Asia
Quyeån VII: Toá Tuïng
Phaàn V:
Thuû Tuïc AÙp Duïng Trong Vieäc
Thöôïng Caàu Haønh Chaùnh
Vaø Trong Vieäc Baõi Chöùc
Hay Thuyeân Chuyeån Cha Sôû
Tieát I:
Thöôïng Caàu Khaùng Laïi
Moät Nghò Ñònh Haønh Chaùnh
Ñieàu 1732: Nhöõng gì ñöôïc aán ñònh trong caùc ñieàu khoaûn cuûa tieát naøy veà caùc nghò ñònh, phaûi ñöôïc aùp duïng cho taát caû caùc haønh vi haønh chaùnh caù bieät ñöôïc ban haønh ôû toøa ngoaøi theo thuû tuïc ngoaïi tö phaùp, ngoaïi tröø nhöõng quyeát nghò do chính Ñöùc Thaùnh Cha do chính Coâng Ñoàng Hoaøn Vuõ ban haønh.
Ñieàu 1733: (1) Raát mong raèng khi moät ngöôøi cho raèng mình ñaõ bò thieät haïi vì moät nghò ñònh, thì ñöông söï neân traùnh tranh chaáp vôùi taùc giaû nghò ñònh, nhöng haõy lo tìm caùch thoûa thuaän ñeå ñaït ñeán moät giaûi phaùp coâng bình thoûa thuaän chung, keå caû coù theå nhôø söï trung gian vaø coá gaéng cuûa nhöõng ngöôøi ñöùng ñaén. Nhôø theá, söï tranh chaáp coù theå traùnh ñöôïc hoaëc giaûi quyeát baèng phöông theá xöùng tieän.
(2) Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc coù theå ra leänh ñeå trong moãi giaùo phaän, phaûi thaønh laäp moät vaên phoøng hay uûy ban thöôøng tröïc; döïa theo caùc quy taéc do Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc aán ñònh, cô quan naøy coù nhieäm vuï tìm hieåu vaø ñeà nghò nhöõng giaûi phaùp coâng bình. Neáu Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc khoâng ra chæ thò cho vieäc aáy, thì Giaùm Muïc cuõng coù theå thaønh laäp uûy ban hay vaên phoøng aáy.
(3) Vaên phoøng hay uûy ban noùi ôû trieät 2, seõ hoaït ñoäng nhaát laø khi coù ñôn yeâu caàu thu hoài moät nghò ñònh chieáu theo quy taéc ôû ñieàu 1734, vaø khi haïn kyø ñeå thöôïng caàu chöa chaám döùt. Tuy nhieân, neáu söï thöôïng caàu phaûn khaùng moät nghò ñònh ñaõ ñöôïc ñeä trình, thì chính Thöôïng Caáp xeùt vuï thöôïng caàu, neáu nhaän thaáy coù hy voïng ñaït keát quaû toát, phaûi khuyeán duï ngöôøi thöôïng caàu vaø taùc giaû nghò ñònh tìm nhöõng giaûi phaùp döïa theo ñöôøng loái noùi treân.
Ñieàu 1734: (1) Tröôùc khi thöôïng caàu, ñöông söï phaûi vieát ñôn yeâu caàu chính taùc giaû baõi boû hay söûa ñoåi nghò ñònh. Vieäc noäp ñôn thænh nguyeän bao haøm vieäc xin ñình chæ vieäc chaáp haønh nghò ñònh.
(2) Phaûi trình ñôn thænh nguyeän trong haïn kyø thaát hieäu laø möôøi ngaøy keå töø khi nghò ñònh ñöôïc caùo tri hôïp phaùp.
(3) Caùc quy taéc noùi ôû trieät 1 vaø 2 khoâng coù giaù trò:
1. trong vieäc ñeä trình thöôïng caàu leân Giaùm Muïc ñeå khaùng laïi caùc nghò ñònh ñöôïc ban haønh do nhöõng ngöôøi höõu traùch thuoäc quyeàn cuûa ngaøi;
2. trong vieäc ñeä trình thöôïng caàu khaùng laïi moät nghò ñònh trong ñoù quyeát ñònh laø do Giaùm Muïc ban haønh;
3. trong vieäc ñeä trình thöôïng caàu döïa theo caùc quy taéc ôû caùc ñieàu 57 vaø 1735.
Ñieàu 1735: Neáu trong haïn ba möôi ngaøy töø khi thænh ñôn ñöôïc ñeä trình theo ñieàu 1734 ñeán tay taùc giaû nghò ñònh, maø vò naøy ra moät nghò ñònh môùi söûa ñoåi nghò ñònh tröôùc hay quyeát ñònh baùc ñôn, thì haïn kyø thöôïng caàu baét ñaàu töø khi nghò ñònh môùi ñöôïc caùo tri; tuy nhieân, neáu trong haïn ba möôi ngaøy maø taùc giaû nghò ñònh khoâng quyeát ñònh gì caû, thì haïn kyø seõ baét ñaàu töø ngaøy thöù ba möôi.
Ñieàu 1736: (1) Trong nhöõng vaán ñeà maø söï thöôïng caàu heä traät ñình chæ vieäc thi haønh nghò ñònh, thì thænh ñôn noùi ôû ñieàu 1734 cuõng phaùt sinh hieäu löïc töông töï.
(2) Trong nhöõng tröôøng hôïp khaùc, neáu chính taùc giaû nghò ñònh khoâng quyeát ñònh ñình chæ thi haønh trong haïn möôøi ngaøy keå töø khi nhaän thænh ñôn nhö noùi ôû ñieàu 1734, thì vieäc ñình chæ coù theå ñöôïc laâm thôøi yeâu caàu nôi Thöôïng Caáp heä traät cuûa taùc giaû. Thöôïng Caáp naøy coù theå quyeát ñònh ñình chæ khi coù lyù do heä troïng, tuy phaûi caån thaän keûo phaàn roãi caùc linh hoàn vì ñoù maø bò thieät haïi.
(3) Sau khi ñaõ ñình chæ söï thi haønh nghò ñònh theo quy taéc ôû trieät 2, neáu sau ñoù söï thöôïng caàu ñöôïc ñeä trình, thì ngöôøi phaûi xeùt xöû thöôïng caàu chieáu theo quy taéc ôû ñieàu 1737, trieät 3, phaûi quyeát ñònh neân xaùc nhaän hay thu hoài vieäc ñình chæ.
(4) Neáu khoâng coù söï thöôïng caàu naøo ñöôïc ñeä trình ñeå khaùng laïi nghò ñònh trong haïn kyø luaät ñònh, thì vieäc ñình chæ söï thi haønh vôùi hieäu löïc laâm thôøi, chieáu theo quy taéc ôû trieät 1 hay trieät 2, seõ ñöông nhieân chaám döùt.
Ñieàu 1737: (1) Ai cho raèng mình bò thieät haïi vì moät nghò ñònh thì coù theå thöôïng caàu, vì baát cöù lyù do chính ñaùng naøo, leân Thöôïng Caáp heä traät cuûa ngöôøi ñaõ ban haønh nghò ñònh. Söï thöôïng caàu coù theå naïp taïi chính taùc giaû cuûa nghò ñònh, vaø vò naøy phaûi laäp töùc chuyeån noù leân Thöôïng Caáp heä traät.
(2) Söï thöôïng caàu phaûi ñöôïc ñeä trình trong haïn kyø thaát hieäu laø möôøi laêm ngaøy. Trong tröôøng hôïp noùi ôû ñieàu 1734, trieät 3, haïn kyø thaát hieäu baét ñaàu töø ngaøy nghò ñònh ñöôïc caùo tri; trong nhöõng tröôøng hôïp khaùc, haïn kyø baét ñaàu theo quy taéc cuûa ñieàu 1735.
(3) Keå caû trong nhöõng tröôøng hôïp maø söï thöôïng caàu khoâng ñöông nhieân ñình chæ vieäc thi haønh nghò ñònh, hay vieäc ñình chæ khoâng ñöôïc quyeát ñònh theo quy taéc ôû ñieàu 1736, trieät 2, thì Thöôïng Caáp, vì lyù do heä troïng, coù theå ra leänh ñình chæ vieäc thi haønh, nhöng phaûi thaän troïng keûo phaàn roãi caùc linh hoàn vì ñoù maø bò thieät haïi.
Ñieàu 1738: Ngöôøi thöôïng caàu luoân coù quyeàn nhôø luaät sö hay ngöôøi thuï uûy, nhöng phaûi traùnh nhöõng trì hoaõn voâ ích. Hôn nöõa, caàn phaûi chæ ñònh nhöõng luaät sö chieáu chöùc vuï neáu ngöôøi thöôïng caàu khoâng coù luaät sö vaø Thöôïng Caáp xeùt thaáy laø caàn thieát. Tuy nhieân, Thöôïng Caáp luoân coù theå ra leänh cho chính ngöôøi thöôïng toá phaûi trình dieän ñeå ñöôïc thaåm vaán.
Ñieàu 1739: Thöôïng Caáp xeùt xöû ñôn thöôïng caàu ñöôïc pheùp, tuøy tröôøng hôïp, khoâng nhöõng laø xaùc nhaän nghò ñònh hay tuyeân boá voâ hieäu, maø coøn coù theå huûy boû, thu hoài, hay, neáu Thöôïng Caáp thaáy thích hôïp, coù theå söûa ñoåi, boå tuùc hay theâm bôùt nghò ñònh cuõ.
(Nhoùm Dòch Thuaät Vieät ngöõ Boä Giaùo Luaät)