Boä Giaùo Luaät
The Code of Canon Law
Baûn dòch vieät ngöõ cuûa:
Ñöùc OÂng Nguyeãn Vaên Phöông, Linh Muïc Phan Taán Thaønh, Linh Muïc Vuõ Vaên Thieän, Linh Muïc Mai Ñöùc Vinh
Prepared for Internet by Vietnamese Missionaries in Asia
Quyeån I:
Toång Taéc
Thieân 9:
Caùc Chöùc Vuï Giaùo Hoäi
(Giaùo Vuï)
Ñieàu 145: (1) Giaùo vuï laø baát cöù nhieäm vuï naøo ñöôïc thieát laäp caùch beàn vöõng do leänh cuûa Thieân Chuùa hay cuûa Giaùo Hoäi ñeå theo ñuoåi moät muïc tieâu thieâng lieâng.
(2) Caùc nghóa vuï vaø quyeàn lôïi rieâng töøng giaùo vuï thì ñöôïc xaùc ñònh hoaëc do luaät ñaõ thieát laäp giaùo vuï, hoaëc do nghò ñònh cuûa nhaø chöùc traùch coù thaåm quyeàn thieát laäp vaø ñoàng thôøi trao phoù chöùc vuï.
Chöông I: Vieäc Chæ Ñònh Giaùo Vuï
Ñieàu 146: Moät giaùo vuï khoâng theå ñöôïc thuû ñaéc caùch höõu hieäu neáu khoâng qua söï chæ ñònh theo giaùo luaät.
Ñieàu 147: Söï chæ ñònh giaùo vuï ñöôïc thöïc hieän: baèng söï töï yù trao phoù do nhaø chöùc traùch Giaùo Hoäi coù thaåm quyeàn; baèng söï boå nhieäm cuõng do thaåm quyeàn aáy, neáu tröôùc ñoù coù söï ñeà cöû; baèng söï pheâ chuaån hay chaáp nhaän do thaåm quyeàn aáy, neáu tröôùc ñoù coù söï baàu cöû hay thænh nguyeän; sau cuøng, baèng söï baàu cöû ñôn thöôøng vaø söï öng thuaän cuûa ngöôøi ñaéc cöû, neáu cuoäc baàu cöû khoâng caàn ñöôïc pheâ chuaån.
Ñieàu 148: Söï chæ ñònh giaùo vuï thuoäc thaåm quyeàn cuûa nhaø chöùc traùch naøo coù phaän söï thieát laäp, canh taân vaø baõi boû noù, tröø khi luaät aán ñònh caùch khaùc.
Ñieàu 149: (1) Ñeå coù theå ñöôïc tieán cöû vaøo moät giaùo vuï, caàn phaûi hieäp thoâng vôùi Giaùo Hoäi vaø ñuû khaû naêng, nghóa laø hoäi ñuû caùc ñöùc tính maø luaät phoå quaùt ñòa phöông hoaëc luaät thaønh laäp ñoøi hoûi cho chöùc vuï aáy.
(2) Söï chæ ñònh moät giaùo vuï cho moät ngöôøi thieáu caùc ñöùc tính ñoøi hoûi chæ trôû neân voâ hieäu chöøng naøo caùc ñöùc tính aáy ñöôïc luaät phoå quaùt hay luaät ñòa phöông hay luaät thaønh laäp minh thò yeâu saùch ñeå söï chæ ñònh ñöôïc höõu hieäu; neáu khoâng, söï chæ ñònh coù giaù trò, nhöng coù theå bò baõi tieâu do moät nghò ñònh cuûa nhaø chöùc traùch coù thaåm quyeàn hay do moät aùn vaên cuûa toøa aùn haønh chaùnh.
(3) Söï chæ ñònh chöùc vuï nhôø vieäc maïi thaùnh ñöông nhieân voâ giaù trò.
Ñieàu 150: Moät chöùc vuï naøo coù keøm theo vieäc coi soùc ñaày ñuû caùc linh hoàn vaø ñoøi hoûi chöùc tö teá ñeå chu toaøn seõ khoâng theå ñöôïc trao phoù caùch höõu hieäu cho ngöôøi chöa ñöôïc phong chöùc tö teá.
Ñieàu 151: Khi khoâng coù lyù do traàm troïng, khoâng ñöôïc trì hoaõn vieäc chæ ñònh moät chöùc vuï keøm theo vieäc coi soùc caùc linh hoàn.
Ñieàu 152: Khoâng ñöôïc giao phoù cho ai hai hay nhieàu chöùc vuï baát khaû kieâm nhieäm, nghóa laø caùc chöùc vuï khoâng theå thi haønh cuøng moät luùc do cuøng moät ngöôøi.
Ñieàu 153: (1) Vieäc chæ ñònh moät giaùo vuï khoâng khuyeát vò theo luaät ñöông nhieân seõ voâ hieäu; vaø khoâng ñöôïc hoài hieäu do söï khuyeát vò sau ñoù.
(2) Tuy nhieân neáu laø moät chöùc vuï, chieáu theo luaät, ñöôïc trao phoù vôùi moät thôøi haïn nhaát ñònh, thì söï chæ ñònh coù theå thöïc hieän saùu thaùng tröôùc khi maõn thôøi haïn aáy, vaø phaùt sinh haäu quaû töø luùc chöùc vuï khuyeát vò.
(3) Söï höùa heïn moät chöùc vuï, duø bôûi baát cöù ngöôøi naøo, seõ khoâng sinh hieäu löïc phaùp lyù naøo caû.
Ñieàu 154: Moät chöùc vuï khuyeát vò theo luaät, nhöng bò moät ngöôøi naøo chieám höõu caùch baát hôïp phaùp thì vaãn coù theå ñöôïc trao phoù, mieãn laø phaûi tuyeân boá caùch hôïp leä veà vieäc chieám höõu chöùc vuï baát hôïp phaùp. Vaên thö trao phoù phaûi ñeà caäp ñeán söï tuyeân boá aáy.
Ñieàu 155: Keû naøo thay theá moät ngöôøi khaùc lô ñeãnh hoaëc bò ngaên trôû ñeå trao chöùc vuï thì khoâng vì vaäy maø thuû ñaéc moät quyeàn haønh naøo treân ngöôøi ñöôïc trao chöùc vuï. Tình traïng phaùp lyù cuûa ngöôøi ñöôïc trao chöùc vuï ñöôïc coi döôøng nhö söï trao phoù ñaõ ñöôïc thöïc hieän theo qui taéc thoâng thöôøng cuûa luaät phaùp.
Ñieàu 156: Vieäc chæ ñònh baát cöù chöùc vuï naøo cuõng phaûi laøm baèng giaáy tôø.
Muïc 1: Söï Töï YÙ Trao Phoù
Ñieàu 157: Neáu luaät khoâng minh thò aán ñònh caùch khaùc, thì Giaùm Muïc giaùo phaän coù thaåm quyeàn chæ ñònh caùc giaùo vuï trong Giaùo Hoäi ñòa phöông qua söï töï yù trao phoù.
Muïc 2: Söï Ñeà Cöû
Ñieàu 158: (1) Söï ñeà cöû vaøo moät giaùo vuï caàn phaûi ñöôïc thöïc hieän do ngöôøi coù quyeàn ñeà cöû leân nhaø chöùc traùch coù thaåm quyeàn boå nhieäm. Tröø khi ñaõ ñöôïc döï truø caùch naøo khaùc hôïp leä, söï ñeà cöû phaûi ñöôïc thöïc hieän trong voøng ba thaùng keå töø khi bieát tin chöùc vuï khuyeát vò.
(2) Neáu quyeàn ñeà cöû thuoäc veà moät taäp ñoaøn hay moät nhoùm ngöôøi, thì vieäc chæ ñònh ngöôøi ñöôïc ñeà cöû phaûi tieán haønh theo qui ñònh noùi ôû caùc ñieàu 165-179.
Ñieàu 159: Khoâng ai coù theå ñöôïc ñeà cöû khi chính hoï khoâng muoán. Bôûi ñoù, keû ñöôïc giôùi thieäu coù theå ñöôïc ñeà cöû neáu sau khi ñaõ hoûi yù maø hoï khoâng töø choái trong voøng taùm ngaøy höõu ích.
Ñieàu 160: (1) Ai coù quyeàn ñeà cöû thì coù theå ñeà cöû moät ngöôøi hay keå caû nhieàu ngöôøi, hoaëc ñoàng thôøi hoaëc sæ löôït.
(2) Khoâng ai ñöôïc ñeà cöû chính mình. Tuy nhieân, moät taäp ñoaøn hay moät nhoùm coù theå ñeà cöû phaàn töû cuûa mình.
Ñieàu 161: (1) Tröø khi luaät ñaõ aán ñònh caùch khaùc, ngöôøi ñaõ ñeà cöû moät ngöôøi bò xeùt laø khoâng ñuû tö caùch, thì chæ coù theå ñeà cöû moät ngöôøi khaùc moät laàn nöõa, trong voøng moät thaùng.
(2) Neáu ngöôøi ñöôïc ñeà cöû khöôùc töø hoaëc qua ñôøi tröôùc khi ñöôïc boå nhieäm, thì ai coù quyeàn ñeà cöû coù theå xöû duïng quyeàn cuûa mình laàn nöõa trong voøng moät thaùng keå töø khi bieát tin coù söï khöôùc töø hay qua ñôøi.
Ñieàu 162: Keû naøo khoâng ñeà cöû trong thôøi haïn höõu ích theo qui taéc caùc ñieàu 158 trieät 1, vaø 161, vaø keû naøo ñeà cöû hai laàn moät ngöôøi bò xeùt laø khoâng ñuû tö caùch, thì maát quyeàn ñeà cöû trong dòp aáy, vaø nhaø chöùc traùch coù thaåm quyeàn boå nhieäm söï töï yù chæ ñònh chöùc vuï khuyeát vò, mieãn laø coù söï ñoàng yù cuûa Baûn Quyeàn rieâng cuûa ngöôøi ñöôïc chæ ñònh.
Ñieàu 163: Nhaø chöùc traùch, chieáu theo luaät, coù thaåm quyeàn boå nhieäm ngöôøi ñeà cöû, seõ boå nhieäm ngöôøi naøo ñöôïc ñeà cöû hôïp phaùp vaø ñöôïc xeùt coù ñuû tö caùch cuõng nhö chính ngöôøi aáy ñaõ öng thuaän. Neáu coù nhieàu ngöôøi ñöôïc ñeà cöû hôïp phaùp vaø xeùt ñuû tö caùch, thì nhaø chöùc traùch seõ chæ ñònh moät trong nhöõng ngöôøi aáy.
Muïc 3: Söï Baàu Cöû
Ñieàu 164: Tröø khi luaät ñaõ döï lieäu caùch khaùc, trong caùc cuoäc baàu cöû theo Giaùo Luaät, phaûi tuaân giöõ caùc qui ñònh cuûa nhöõng ñieàu sau ñaây.
Ñieàu 165: Tröø khi luaät hay quy cheá hôïp leä cuûa taäp ñoaøn hay cuûa nhoùm döï lieäu caùch khaùc, neáu moät taäp ñoaøn hay nhoùm ngöôøi coù quyeàn baàu cöû vaøo chöùc vuï, thì söï baàu cöû khoâng ñöôïc ñình hoaõn quaù ba thaùng höõu ích tính töø luùc bieát tin chöùc vuï khuyeát vò. Khi thôøi haïn aáy ñaõ troâi qua voâ ích, nhaø chöùc traùch Giaùo Hoäi coù thaåm quyeàn pheâ chuaån söï baàu cöû hay coù quyeàn chæ ñònh lieàn keá ñoù, seõ töï yù chæ ñònh chöùc vuï khuyeát vò.
Ñieàu 166: (1) Ngöôøi chuû toïa taäp ñoaøn hay nhoùm phaûi trieäu taäp taát caû nhöõng ngöôøi thuoäc taäp ñoaøn hay nhoùm; khi söï trieäu taäp coù tính caùch caù nhaân thì, ñeå ñöôïc höõu hieäu, phaûi thöïc hieän taïi cö sôû, baùn cö sôû hay nôi cö truù cuûa hoï.
(2) Neáu ai phaûi ñöôïc trieäu taäp maø bò boû soùt vaø do ñoù vaéng maët, thì söï baàu cöû vaãn höõu hieäu; tuy nhieân theo lôøi yeâu caàu cuûa ñöông söï, sau khi ñaõ kieåm chöùng söï boû soùt vaø vaéng maët, thì söï baàu cöû, duø ñaõ ñöôïc nhaø chöùc traùch coù thaåm quyeàn pheâ chuaån, caàn phaûi bò huûy boû, mieãn laø phaûi roõ raøng theo phaùp lyù laø söï thöôïng caàu ñöôïc chuyeån ñaït ít laø trong voøng ba ngaøy tính töø luùc bieát tin coù söï baàu cöû.
(3) Tuy nhieân neáu moät phaàn ba soá cöû tri bò boû soùt, thì söï baàu cöû ñöông nhieân voâ hieäu, tröø khi taát caû nhöõng ngöôøi bò boû soùt ñaõ thöïc söï tham döï.
Ñieàu 167: (1) Moät khi ñaõ ñöôïc trieäu taäp hôïp leä roài, thì nhöõng ngöôøi hieän dieän taïi ngaøy vaø nôi ñöôïc aán ñònh trong luùc trieäu taäp coù quyeàn boû phieáu. Neáu quy cheá khoâng döï lieäu hôïp leä caùch khaùc, vieäc boû phieáu baèng thö tín hay nhôø ñaïi dieän bò loaïi tröø.
(2) Neáu ngöôøi naøo trong soá caùc cöû tri coù maët taïi nhaø ñang dieãn ra cuoäc baàu cöû nhöng khoâng theå tham döï söï baàu cöû vì lyù do beänh taät, thì nhöõng ngöôøi kieåm phieáu seõ ñi thu phieáu do ñöông söï ñaõ vieát.
Ñieàu 168: Duø cho moät ngöôøi coù quyeàn töï mình boû phieáu vôùi nhieàu danh nghóa, ngöôøi aáy cuõng chæ ñöôïc boû moät phieáu.
Ñieàu 169: Ñeå söï baàu cöû ñöôïc höõu hieäu, khoâng ngöôøi naøo khoâng thuoäc veà taäp ñoaøn hay nhoùm coù theå ñöôïc thu nhaän vaøo vieäc boû phieáu.
Ñieàu 170: Söï baàu cöû ñöông nhieân voâ hieäu neáu söï töï do thöïc söï ñaõ bò ngaên trôû baèng baát cöù caùch naøo.
Ñieàu 171: (1) Nhöõng ngöôøi sau ñaây khoâng coù naêng caùch ñeå boû phieáu:
1. ngöôøi khoâng coù khaû naêng ñeå thöïc hieän caùc haønh vi nhaân linh;
2. ngöôøi khoâng coù quyeàn baàu;
3. ngöôøi bò tuyeân keát hay tuyeân boá hình phaït tuyeät thoâng hoaëc do aùn vaên cuûa toøa aùn hoaëc do nghò ñònh;
4. ngöôøi naøo ñaõ coâng khai lìa khoûi söï hieäp thoâng vôùi Giaùo Hoäi.
(2) Neáu ai trong soá nhöõng ngöôøi keå treân ñöôïc thu nhaän vaøo vieäc boû phieáu thì phieáu cuûa ngöôøi aáy khoâng coù giaù trò, nhöng söï baàu cöû vaãn höõu hieäu, tröø khi ngöôøi ñaéc cöû khoâng coøn hoäi ñuû soá phieáu caàn thieát sau khi ñaõ loaïi boû caùc phieáu voâ hieäu cuûa nhöõng ngöôøi ñaõ noùi.
Ñieàu 172: (1) Ñeå söï ñaàu phieáu ñöôïc höõu hieäu, caàn phaûi ñöôïc:
1. töï do; do ñoù, söï baàu cöû seõ voâ hieäu neáu ngöôøi naøo, vì sôï haõi traàm troïng hay vì löôøng gaït, tröïc tieáp hay giaùn tieáp, bò boù buoäc phaûi baàu moät ngöôøi naøo ñoù hay nhieàu ngöôøi sæ löôït;
2. kín ñaùo, chaéc chaén, tuyeät ñoái, xaùc ñònh.
(2) Caùc ñieàu kieän ñöôïc ñaët theâm vaøo phieáu tröôùc khi baàu cöû seõ bò coi nhö laø ñaõ khoâng ñaët ra.
Ñieàu 173: (1) Tröôùc khi baét ñaàu vieäc baàu cöû, caàn phaûi chæ ñònh ít laø hai ngöôøi trong soá taäp ñoaøn hay nhoùm cöû tri, ñeå kieåm phieáu.
(2) Nhöõng ngöôøi kieåm phieáu seõ thu phieáu, vaø tröôùc maët ngöôøi chuû toïa, seõ kieåm ñieåm xem soá phieáu coù töông öùng vôùi soá ngöôøi baàu hay khoâng; sau ñoù seõ kieåm keâ caùc phieáu vaø coâng boá moãi ngöôøi ñöôïc nhaän bao nhieâu phieáu.
(3) Neáu soá phieáu vöôït quaù soá ngöôøi baàu thì söï baàu cöû voâ hieäu.
(4) Moïi dieãn tieán cuûa cuoäc baàu cöû phaûi ñöôïc ngöôøi thö kyù ghi cheùp chu ñaùo. Bieân baûn seõ ñöôïc kyù ít nhaát laø do chính ngöôøi thö kyù, ngöôøi chuû toïa vaø caùc ngöôøi kieåm phieáu; sau ñoù ñöôïc löu tröõ caån thaän trong vaên khoá cuûa taäp ñoaøn.
Ñieàu 174: (1) Neáu luaät hay quy cheá khoâng döï lieäu caùch khaùc, söï baàu cöû coù theå thöïc hieän baèng caùch thoûa hieäp, mieãn laø caùc cöû tri ñoàng thanh thoûa thuaän, baèng giaáy tôø, chuyeån nhöôïng quyeàn baàu cöû laàn naøy cho moät hay nhieàu ngöôøi coù tö caùch, duø hoï thuoäc veà taäp ñoaøn hay ôû ngoaøi taäp ñoaøn, ñeå vôùi quyeàn haïn aáy hoï baàu thay cho taát caû caùc cöû tri.
(2) Neáu taäp ñoaøn hay nhoùm goàm toaøn laø giaùo só, thì nhöõng ngöôøi ñöôïc chuyeån quyeàn baàu phaûi laø ngöôøi coù chöùc thaùnh; neáu khoâng, thì söï baàu cöû voâ giaù trò.
(3) Nhöõng ngöôøi ñöôïc chuyeån nhöôïng quyeàn baàu phaûi tuaân giöõ caùc qui ñònh cuûa luaät veà söï baàu cöû, vaø ñeå vieäc baàu cöû ñöôïc höõu hieäu, hoï phaûi tuaân theo caùc ñieàu kieän ñaët ra do söï thoûa hieäp, tröø khi caùc ñieàu kieän aáy traùi luaät. Caùc ñieàu kieän traùi luaät coi nhö khoâng ñöôïc ñaët ra.
Ñieàu 175: Söï thoûa hieäp chaám döùt vaø quyeàn baàu cöû trôû veà nhöõng ngöôøi ñaõ chuyeån nhöôïng:
1. vì bò taäp ñoaøn hay nhoùm thu hoài laïi tröôùc khi ñaït tôùi keát quaû;
2. vì khoâng chu toaøn caùc ñieàu kieän ñaët ra trong söï thoûa hieäp;
3. vì ñaõ baàu xong nhöng voâ hieäu.
Ñieàu 176: Neáu luaät hay quy cheá khoâng döï lieäu caùch khaùc, ai ñaït ñöôïc soá phieáu theo quy taéc noùi ôû ñieàu 119, soá 1, thì coi nhö ñaéc cöû, vaø seõ ñöôïc coâng boá do ngöôøi chuû toïa taäp ñoaøn hay nhoùm.
Ñieàu 177: (1) Söï baàu cöû caàn ñöôïc thoâng tri ngay cho ngöôøi ñaéc cöû; ngöôøi naøy trong voøng taùm ngaøy höõu ích töø khi nhaän ñöôïc thoâng tri, phaûi baøy toû cho chuû toïa cuûa taäp ñoaøn hay nhoùm bieát mình coù öng thuaän hay khoâng; neáu khoâng, söï baàu cöû khoâng coù hieäu löïc.
(2) Neáu ngöôøi ñaéc cöû khoâng öng thuaän thì hoï maát heát caùc quyeàn lôïi baét nguoàn töø söï baàu cöû, vaø duø sau ñoù coù öng thuaän, thì cuõng khoâng laáy laïi ñöôïc; tuy nhieân ngöôøi aáy coù theå ñöôïc baàu laïi. Taäp ñoaøn hay nhoùm seõ phaûi tieán haønh moät cuoäc baàu cöû khaùc trong voøng moät thaùng töø luùc bieát tin veà söï khoâng öng thuaän.
Ñieàu 178: Neáu ngöôøi ñaéc cöû khoâng caàn ñöôïc pheâ chuaån, thì lieàn sau khi öng thuaän hoï seõ naém giöõ chöùc vuï ngay töùc khaéc vôùi ñaày ñuû quyeàn lôïi cuûa noù. Trong tröôøng hôïp caàn ñöôïc pheâ chuaån thì ñöông söï chæ ñöôïc höôûng quyeàn ñöôïc laõnh chöùc vuï.
Ñieàu 179: (1) Neáu söï baàu cöû caàn söï pheâ chuaån, thì ngöôøi ñaéc cöû, hoaëc ñích thaân hoaëc nhôø ngöôøi khaùc, phaûi xin nhaø chöùc traùch coù thaåm quyeàn pheâ chuaån trong thôøi haïn taùm ngaøy höõu ích keå töø luùc öng thuaän baàu cöû. Neáu khoâng, ñöông söï maát heát moïi quyeàn lôïi, tröø khi chöùng minh raèng mình khoâng theå xin pheâ chuaån ñöôïc vì coù ngaên trôû chính ñaùng.
(2) Nhaø chöùc traùch coù thaåm quyeàn, neáu xeùt thaáy ngöôøi ñaéc cöû coù tö caùch chieáu theo ñieàu 149, trieät 1 vaø söï baàu cöû dieãn ra hôïp leä, thì khoâng theå töø choái vieäc pheâ chuaån.
(3) Söï pheâ chuaån phaûi vieát ra giaáy tôø.
(4) Tröôùc khi nhaän ñöôïc tin pheâ chuaån, ngöôøi ñaéc cöû khoâng ñöôïc pheùp xen vaøo vieäc söû duïng chöùc vuï, duø laø trong khía caïnh caùc vieäc thieâng lieâng hoaëc trong khía caïnh vaät chaát. Caùc haønh vi, giaû nhö coù laøm, ñeàu seõ voâ giaù trò.
(5) Khi ñaõ ñöôïc thoâng baùo vieäc pheâ chuaån, ngöôøi ñaéc cöû ñöôïc giöõ chöùc vuï vôùi quyeàn lôïi ñaày ñuû, tröø khi luaät ñaõ döï lieäu caùch khaùc.
Muïc 4: Söï Thænh Nguyeän
Ñieàu 180: (1) Neáu caùc cöû tri thaáy moät ngöôøi coù khaû naêng hôn vaø quyù chuoäng ngöôøi aáy, song ngöôøi aáy gaëp moät ngaên trôû Giaùo Luaät coù theå vaø thöôøng ñöôïc mieãn chuaån, thì hoï coù theå thænh nguyeän ñöông söï, do söï ñaàu phieáu, leân nhaø chöùc traùch coù thaåm quyeàn, tröø khi luaät döï lieäu caùch khaùc.
(2) Nhöõng ngöôøi ñöôïc chuyeån nhöôïng quyeàn baàu cöû do söï thoûa hieäp thì khoâng theå tieán haønh vieäc thænh nguyeän, tröø khi naøo ñieàu ñoù ñaõ ñöôïc minh thò ghi nhaän trong chính vieäc thoûa hieäp.
Ñieàu 181: (1) Ñeå söï thænh nguyeän coù giaù trò, caàn phaûi hoäi ñuû ít laø hai phaàn ba toång soá phieáu baàu.
(2) Phieáu baàu vôùi söï thænh nguyeän phaûi dieãn taû minh baïch vôùi lôøi leõ “toâi thænh nguyeän” (postulo) hoaëc töông ñöông. Coâng thöùc “toâi baàu hoaëc thænh nguyeän” (eligo vel postulo), hoaëc coâng thöùc töông ñöông, coù giaù trò cho söï baàu cöû neáu khoâng coù ngaên trôû, vaø cho söï thænh nguyeän neáu coù ngaên trôû.
Ñieàu 182: (1) Trong voøng taùm ngaøy höõu ích, ngöôøi chuû toïa cuoäc baàu cöû phaûi göûi söï thænh nguyeän leân nhaø chöùc traùch naøo coù thaåm quyeàn pheâ chuaån vieäc baàu cöû. Nhaø chöùc traùch seõ tuøy nghi hoaëc mieãn chuaån ngaên trôû, hoaëc neáu khoâng coù quyeàn haïn mieãn chuaån thì ñeä leân caáp treân. Neáu söï baàu cöû khoâng caàn söï pheâ chuaån, vieäc thænh nguyeän seõ ñöôïc ñeä leân nhaø chöùc traùch naøo coù thaåm quyeàn mieãn chuaån ngaên trôû.
(2) Neáu söï thænh nguyeän khoâng ñöôïc chuyeån ñaït trong thôøi haïn aán ñònh, thì ñöông nhieân trôû neân voâ giaù trò, vaø laàn aáy taäp ñoaøn hay nhoùm bò töôùc quyeàn baàu cöû vaø thænh nguyeän, tröø khi chöùng minh ñöôïc ngöôøi chuû toïa ñaõ khoâng chuyeån ñaït söï thænh nguyeän ñuùng haïn vì ngaên trôû chính ñaùng, hay vì gian yù hoaëc lô ñeãnh.
(3) Ngöôøi ñöôïc thænh nguyeän khoâng ñöôïc quyeàn lôïi gì do söï thænh nguyeän; nhaø chöùc traùch coù thaåm quyeàn khoâng bò boù buoäc phaûi chaáp nhaän vieäc thænh nguyeän.
(4) Caùc cöû tri khoâng ñöôïc ruùt laïi söï thænh nguyeän ñaõ ñeä leân nhaø chöùc traùch coù thaåm quyeàn, tröø khi ñaõ coù söï thoûa thuaän cuûa chính nhaø chöùc traùch aáy.
Ñieàu 183: (1) Neáu nhaø chöùc traùch coù thaåm quyeàn khoâng chaáp nhaän söï thænh nguyeän, thì quyeàn baàu cöû trôû laïi taäp ñoaøn hay nhoùm.
(2) Neáu söï thænh nguyeän ñöôïc chaáp nhaän, thì vieäc aáy phaûi thoâng baùo cho ngöôøi ñöôïc thænh nguyeän, vaø ñöông söï phaûi traû lôøi theo qui taéc ñieàu 177, trieät 1.
(3) Ngöôøi naøo öng thuaän söï thænh nguyeän ñaõ ñöôïc chaáp nhaän thì laäp töùc seõ ñöôïc giöõ chöùc vuï vôùi quyeàn lôïi ñaày ñuû.
Chöông II: Söï Maát Giaùo Vuï
Ñieàu 184: (1) Moät giaùo vuï bò maát vì ñaõ maõn thôøi haïn ñaõ ñònh, hoaëc vì ñaõ ñeán tuoåi luaät ñònh, vì töø chöùc, bò thuyeân chuyeån, bò baõi chöùc vaø truaát chöùc.
(2) Giaùo vuï khoâng bò maát khi nhaø chöùc traùch ñaõ trao phoù giaùo vuï ñaõ maõn nhieäm vì baát cöù lyù do gì, tröø khi luaät döï lieäu caùch khaùc.
(3) Moät khi vieäc maát giaùo vuï ñaõ coù hieäu löïc, thì phaûi thoâng baùo heát söùc mau choùng cho taát caû nhöõng ai coù quyeàn lôïi gì trong vieäc chæ ñònh chöùc vuï.
Ñieàu 185: Töôùc hieäu “cöïu” (emeritus) coù theå trao ban cho ngöôøi ñaõ chaám döùt chöùc vuï vì ñeán haïn tuoåi, hay töø chöùc maø ñöôïc öng thuaän.
Ñieàu 186: Vieäc maát chöùc vì maõn thôøi haïn hay vì ñeán tuoåi chæ coù hieäu löïc töø luùc nhaän ñöôïc thoâng baùo baèng giaáy tôø do nhaø chöùc traùch coù thaåm quyeàn.
Muïc 1: Söï Töø Chöùc
Ñieàu 187: Baát cöù ai laøm chuû ñöôïc phaùn ñoaùn cuûa mình ñeàu coù theå khöôùc töø giaùo vuï khi coù lyù do chính ñaùng.
Ñieàu 188: Söï töø chöùc vì sôï haõi traàm troïng ñöôïc gaây ra caùch baát coâng, vì löôøng gaït hay laàm laãn veà thöïc chaát hay vì maïi thaùnh, seõ voâ hieäu do chính luaät.
Ñieàu 189: (1) Ñeå ñöôïc höõu hieäu, söï töø chöùc, duø coù caàn ñöôïc chaáp thuaän hay khoâng, phaûi ñöôïc ñeä leân nhaø chöùc traùch coù thaåm quyeàn chæ ñònh chöùc vuï, baèng giaáy tôø hay baèng mieäng tröôùc maët hai nhaân chöùng.
(2) Nhaø chöùc traùch khoâng neân chaáp thuaän moät söï töø chöùc khoâng döïa treân lyù do chính ñaùng vaø töông hôïp.
(3) Neáu söï töø chöùc caàn ñöôïc chaáp thuaän, thì noù khoâng coù hieäu löïc khi khoâng ñöôïc chaáp thuaän trong voøng ba thaùng. Coøn neáu söï töø chöùc khoâng caàn ñöôïc chaáp thuaän, thì noù coù hieäu löïc keå töø luùc ngöôøi töø chöùc thoâng baùo yù ñònh theo quy taéc luaät ñònh.
(4) Bao laâu söï töø chöùc chöa coù hieäu löïc, ngöôøi töø chöùc coù theå ruùt laïi söï töø chöùc. Khi ñaõ coù hieäu löïc roài, thì khoâng theå ruùt laïi ñöôïc nöõa, nhöng ngöôøi töø chöùc coù theå thuû ñaéc chöùc vuï do moät danh nghóa khaùc.
Muïc 2: Söï Thuyeân Chuyeån
Ñieàu 190: (1) Söï thuyeân chuyeån chæ coù theå thöïc hieän do ngöôøi coù quyeàn chæ ñònh chöùc vuï bò maát vaø ñoàng thôøi, coù quyeàn chæ ñònh chöùc vuï saép ñöôïc uûy thaùc.
(2) Neáu söï thuyeân chuyeån traùi vôùi yù muoán cuûa ngöôøi ñang giöõ chöùc vuï thì caàn phaûi coù nguyeân nhaân traàm troïng; vaø ñöông söï coù quyeàn trình baøy caùc lyù do nghòch laïi; ngoaøi ra cuõng phaûi tuaân giöõ caùc thuû tuïc luaät ñònh.
(3) Ñeå söï thuyeân chuyeån coù hieäu löïc, caàn phaûi thoâng ñaït baèng giaáy tôø.
Ñieàu 191: (1) Trong tröôøng hôïp thuyeân chuyeån, chöùc vuï cuõ trôû neân khuyeát vò do vieäc chaáp höõu chöùc vuï môùi chieáu theo Giaùo Luaät, tröø khi luaät ñaõ döï truø hay nhaø chöùc traùch coù thaåm quyeàn ñaõ qui ñònh caùch khaùc.
(2) Ngöôøi bò thuyeân chuyeån vaãn höôûng thuø lao töông öùng vôùi chöùc vuï cuõ, cho ñeán khi chaáp höõu chöùc vuï môùi theo Giaùo Luaät.
Muïc 3: Söï Baõi Chöùc
Ñieàu 192: Moät ngöôøi coù theå bò baõi chöùc hoaëc do nghò ñònh cuûa nhaø chöùc traùch coù thaåm quyeàn ban haønh hôïp leä, dó nhieân laø phaûi baûo toaøn caùc quyeàn lôïi ñaõ thuû ñaéc do kheá öôùc neáu coù, hoaëc do chính luaät phaùp chieáu qui taéc cuûa ñieàu 194.
Ñieàu 193: (1) Khoâng ñöôïc baõi chöùc moät ngöôøi ñaõ ñöôïc trao chöùc vuï vôùi thôøi haïn voâ ñònh neáu khoâng coù lyù do traàm troïng, vaø phaûi giöõ thuû tuïc luaät ñònh.
(2) Ñieàu kieän treân ñaây cuõng aùp duïng cho vieäc baõi chöùc moät ngöôøi ñöôïc trao chöùc vuï vôùi thôøi gian coù haïn ñònh song chöa maõn nhieäm kyø, tröø tröôøng hôïp noùi ôû ñieàu 624, trieät 3.
(3) Khi moät chöùc vuï ñöôïc trao cho moät ngöôøi chieáu theo qui ñònh phaùp luaät, vôùi thôøi haïn ñeå tuøy nhieäm yù cuûa nhaø chöùc traùch, thì nhaø chöùc traùch coù thaåm quyeàn coù theå baõi chöùc khi xeùt thaáy coù lyù do chính ñaùng.
(4) Ñeå nghò ñònh baõi chöùc phaùt sinh hieäu löïc, caàn phaûi thoâng ñaït baèng giaáy tôø.
Ñieàu 194: (1) Nhöõng ngöôøi sau ñaây bò baõi chöùc do chính luaät phaùp:
1. ngöôøi bò truïc xuaát khoûi haøng giaùo só;
2. ngöôøi ñaõ coâng khai lìa boû ñöùc tin Coâng Giaùo hay söï hieäp thoâng vôùi Giaùo Hoäi;
3. giaùo só möu toan keát hoân, duø chæ laø daân söï.
(2) Söï baõi chöùc noùi ôû soá 2 vaø 3 chæ coù theå thuùc baùch neáu roõ raøng ñaõ coù söï tuyeân boá cuûa nhaø chöùc traùch coù thaåm quyeàn.
Ñieàu 195: Khi ngöôøi naøo bò baõi chöùc khoâng phaûi do chính luaät phaùp nhöng do nghò ñònh cuûa nhaø chöùc traùch coù thaåm quyeàn, vaø ñöông söï soáng nhôø vaøo chöùc vuï aáy, thì chính nhaø chöùc traùch phaûi lo lieäu trôï caáp cho ngöôøi aáy trong thôøi gian thích hôïp, tröø khi ñaõ ñöôïc döï lieäu caùch khaùc.
Muïc 4: Söï Truaát Chöùc
Ñieàu 196: (1) Söï truaát chöùc, nhö moät hình phaït daønh cho toäi phaïm, chæ coù theå thöïc hieän theo quy taéc luaät ñònh.
(2) Vieäc truaát chöùc chæ sinh hieäu löïc chieáu theo caùc quy taéc cuûa caùc ñieàu hình luaät.
(Nhoùm Dòch Thuaät Vieät ngöõ Boä Giaùo Luaät)