Boä Giaùo Luaät
The Code of Canon Law
Baûn dòch vieät ngöõ cuûa:
Ñöùc OÂng Nguyeãn Vaên Phöông, Linh Muïc Phan Taán Thaønh, Linh Muïc Vuõ Vaên Thieän, Linh Muïc Mai Ñöùc Vinh
Prepared for Internet by Vietnamese Missionaries in Asia
Quyeån I:
Toång Taéc
Thieân 1:
Luaät Giaùo Hoäi
Ñieàu 7: Luaät ñöôïc thieát laäp vaøo luùc ñöôïc ban haønh.
Ñieàu 8: (1) Caùc luaät phoå quaùt cuûa Giaùo Hoäi ñöôïc ban haønh baèng vieäc aán haønh trong Coâng Baùo “Acta Apostolicae Sedis”, tröø tröôøng hôïp rieâng bieät maø caùch thöùc ban haønh ñöôïc quy ñònh moät caùch khaùc. Luaät chæ coù hieäu löïc ba thaùng sau, tính theo ngaøy ñaõ ñöôïc ghi nôi soá baùo “Acta”; tröø khi naøo chuùng boù buoäc ngay töùc thôøi do baûn chaát cuûa söï vieäc, hoaëc trong chính baûn luaät ñaõ aán ñònh minh thò vaø ñaëc bieät moät thôøi gian höu löïc daøi hay ngaén hôn.
(2) Caùc luaät ñòa phöông ñöôïc ban haønh theo theå thöùc do nhaø laäp phaùp aán ñònh, vaø baét ñaàu boù buoäc moät thaùng sau ngaøy ban haønh, tröø khi moät thôøi haïn khaùc ñaõ ñöôïc xaùc ñònh ngaøy chính trong luaät.
Ñieàu 9: Luaät nhaém töông lai, khoâng nhaèm quaù khöù, tröø khi trong luaät coù döï lieäu ñích danh veà söï vieäc quaù khöù.
Ñieàu 10: Caùc luaät chæ ñöôïc coi laø baõi hieäu hay baõi naêng khi minh thò aán ñònh raèng moät haønh vi khoâng coù hieäu löïc hay moät chuû theå khoâng coù naêng caùch.
Ñieàu 11: Caùc luaät thuaàn tuùy Giaùo Hoäi boù buoäc caùc ngöôøi ñaõ ñöôïc röûa toäi trong Hoäi Thaùnh Coâng Giaùo, hay ñaõ ñöôïc tieáp nhaän vaøo Hoäi Thaùnh Coâng Giaùo; bieát xöû duïng trí khoân vöøa ñuû; vaø ñaõ ñöôïc baûy tuoåi troïn, neáu luaät khoâng döï lieäu minh thò caùch khaùc.
Ñieàu 12: (1) Caùc luaät phoå quaùt boù buoäc moïi nôi ñoái vôùi heát moïi ngöôøi maø luaät chi phoái.
(2) Caùc luaät phoå quaùt naøo khoâng coù hieäu löïc trong moät laõnh thoå nhaát ñònh thì khoâng boù buoäc nhöõng ngöôøi hieän ñang ôû trong nôi aáy.
(3) Caùc luaät ñöôïc ban boá cho moät laõnh thoå rieâng bieät thì boù buoäc nhöõng ngöôøi maø luaät nhaèm ñeán, neáu hoï coù cö sôû hoaëc baùn cö sôû vaø hieän ñang cö truù taïi ñoù, mieãn laø duy trì quy ñònh ôû ñieàu 13.
Ñieàu 13: (1) Caùc luaät ñòa phöông khoâng ñöôïc suy ñoaùn laø toøng nhaân, nhöng toøng thoå, ngoaïi tröø khi ñaõ roõ caùch khaùc.
(2) Caùc ngöôøi löõ khaùch khoâng bò boù buoäc giöõ:
1. nhöõng luaät ñòa phöông cuûa laõnh thoå cuûa mình moät khi hoï ñaõ ra ngoaøi nôi aáy, tröø khi söï vi phaïm nhöõng luaät aáy gaây thieät haïi trong laõnh thoå mình, hoaëc vì luaät coù tính caùch toøng nhaân.
2. nhöõng luaät cuûa laõnh thoå ôû nôi hoï ñang gheù qua, ngoaïi tröø nhöõng luaät nhaèm baûo veä traät töï coâng coäng, xaùc ñònh caùc theå thöùc cuûa caùc haønh vi, hay lieân can ñeán caùc baát ñoäng saûn naèm trong laõnh thoå.
(3) Caùc ngöôøi voâ gia cö buoäc phaûi giöõ nhöõng luaät phoå quaùt vaø luaät ñòa phöông hieän haønh nôi maø hoï gheù qua.
Ñieàu 14: Caùc luaät, keå caû luaät baõi hieäu hay baõi naêng, khoâng boù buoäc khi coù hoaøi nghi veà phaùp luaät; trong tröôøng hôïp hoaøi nghi veà söï kieän thì caùc Baûn Quyeàn coù theå mieãn chuaån, mieãn laø, neáu gaëp moät söï mieãn chuaån ñaõ ñöôïc daønh rieâng, thì quyeàn haønh daønh rieâng vaãn thöôøng chuaån.
Ñieàu 15: (1) Söï khoâng bieát hay laàm laãn veà nhöõng luaät baõi hieäu hay baõi naêng khoâng laøm ngaên trôû hieäu löïc cuûa chuùng, tröø khi coù aán ñònh minh thò caùch khaùc.
(2) Söï khoâng bieát hay laàm laãn veà luaät phaùp hoaëc veà hình phaït hoaëc veà söï kieän tö rieâng hoaëc veà söï kieän cuûa ngöôøi khaùc ñaõ toû töôøng thì khoâng ñöôïc suy ñoaùn; coøn ñoái vôùi söï kieän cuûa ngöôøi khaùc khoâng toû töôøng thì ñöôïc suy ñoaùn cho ñeán khi coù baèng chöùng ngöôïc laïi.
Ñieàu 16: (1) Luaät ñöôïc giaûi thích caùch chính thöùc do nhaø laäp phaùp hoaëc do ngöôøi naøo ñöôïc nhaø laäp phaùp uûy thaùc quyeàn giaûi thích chính thöùc.
(2) Söï giaûi thích chính thöùc theo theå thöùc cuûa moät luaät thì coù uy löïc nhö chính luaät, vaø caàn ñöôïc ban haønh; neáu noù chæ tuyeân boá lôøi leõ cuûa baûn luaät töï noù ñaõ chaéc chaén thì coù hieäu löïc hoài toá; coøn neáu noù thu heïp hay môû roäng hoaëc quyeát ñoaùn moät ñieåm hoaøi nghi, thì khoâng coù hieäu löïc hoài toá.
(3) Coøn söï giaûi thích theo theå thöùc cuûa moät baûn aùn hoaëc moät haønh vi haønh chaùnh trong moät tröôøng hôïp rieâng bieät thì khoâng coù uy löïc cuûa luaät, nhöng chæ raøng buoäc ngöôøi naøo hay chi phoái söï vieäc naøo maø noù nhaém tôùi.
Ñieàu 17: Caùc luaät cuûa Giaùo Hoäi caàn phaûi ñöôïc hieåu theo yù nghóa rieâng cuûa caùc töø, xeùt trong vaên baûn vaø vaên maïch; neáu coù choã hoaøi nghi hay toái taêm, thì phaûi naïi ñeán caùc choã töông töï neáu coù, ñeán muïc ñích vaø caùc hoaøn caûnh cuûa luaät, vaø ñeán yù ñònh cuûa nhaø laäp phaùp.
Ñieàu 18: Caùc luaät quy ñònh hình phaït, hoaëc haïn cheá söï töï do thi haønh quyeàn lôïi, hoaëc bao haøm moät khoaûn tröø cuûa luaät, thì phaûi ñöôïc giaûi thích moät caùch chaët cheõ.
Ñieàu 19: Neáu trong moät vaán ñeà cuï theå khoâng coù quy ñònh minh thò cuûa luaät phoå quaùt hay ñòa phöông, cuõng khoâng coù tuïc leä, thì, ñöøng keå khi laø vuï aùn hình phaït, vaán ñeà coù theå ñöôïc giaûi quyeát döïa theo caùc luaät ñaõ ra trong tröôøng hôïp töông töï, döïa theo caùc nguyeân taéc chung cuûa luaät phaùp ñöôïc aùp duïng hôïp vôùi leõ phaûi cuûa Giaùo Luaät, döïa theo aùn leä vaø thoâng leä cuûa giaùo trieàu Roma, döïa theo yù kieán chung vaø oån ñònh cuûa caùc hoïc giaû.
Ñieàu 20: Moät luaät ra ñôøi sau seõ baõi boû hay söûa ñoåi moät luaät ra ñôøi tröôùc neáu ñaõ minh thò aán ñònh nhö vaäy; hoaëc vì noù töông phaûn tröïc tieáp vôùi luaät tröôùc, hoaëc ñaõ xeáp ñaët laïi hoaøn toaøn noäi dung chaát theå cuûa luaät tröôùc. Tuy nhieân moät luaät phoå quaùt khoâng söûa ñoåi moät luaät ñòa phöông hay ñaëc bieät, tröø khi ñaõ minh thò döï lieäu caùch khaùc.
Ñieàu 21: Trong tröôøng hôïp hoaøi nghi, söï thu hoài luaät tröôùc khoâng ñöôïc suy ñoaùn; traùi laïi, caùc luaät sau caàn ñöôïc chaép noái vôùi caùc luaät tröôùc, vaø dung hoøa vôùi luaät tröôùc bao nhieâu coù theå ñöôïc.
Ñieàu 22: Khi luaät Giaùo Hoäi quy chieáu veà luaät daân söï, thì luaät daân söï phaûi ñöôïc tuaân haønh vôùi nhöõng hieäu quaû cuûa noù trong Giaùo Luaät, mieãn laø khoâng traùi vôùi thieân luaät vaø neáu Giaùo Luaät khoâng quy ñònh caùch khaùc.
(Nhoùm Dòch Thuaät Vieät ngöõ Boä Giaùo Luaät)