Giaûi Nghóa Lôøi Chuùa Naêm B
Nhöõng Baøi Suy Nieäm Lôøi Chuùa Chuùa Nhaät
cuûa Ñöùc coá Giaùm Muïc Bartoâloâmeâoâ Nguyeãn Sôn Laâm
Prepared for Internet by Vietnamese Missionaries in Asia
Chuùa Nhaät 31 Thöôøng Nieân Naêm B
Yeâu Meán Ñoàng Loaïi
(Saùch Thöù luaät 6,2-6; Hipri 7,23-28; Marcoâ 12,28-34)
Phuùc AÂm: Mc 12, 28b-34
"Ñoù laø giôùi raên thöù nhaát, coøn giôùi raên thöù hai cuõng gioáng nhö giôùi raên thöù nhaát".
Khi aáy, coù ngöôøi trong nhoùm luaät só tieán ñeán Chuùa Gieâsu vaø hoûi Ngöôøi raèng: "Trong caùc giôùi raên ñieàu naøo troïng nhaát?" Chuùa Gieâsu ñaùp:
"Giôùi raên troïng nhaát chính laø: Hôõi Israel, haõy nghe ñaây: Thieân Chuùa, Chuùa chuùng ta, laø Chuùa duy nhaát, vaø ngöôi haõy yeâu meán Thieân Chuùa ngöôi heát loøng, heát linh hoàn, heát trí khoân vaø heát söùc ngöôi. Coøn ñaây laø giôùi raên thöù hai: Ngöôi haõy yeâu meán tha nhaân nhö chính mình ngöôi. Khoâng coù giôùi raên naøo troïng hôn hai giôùi raên ñoù".
Luaät só thöa Ngaøi: "Thöa Thaày, ñuùng laém! Thaày daïy phaûi leõ khi noùi Thieân Chuùa laø Chuùa duy nhaát vaø ngoaøi Ngöôøi chaúng coù Chuùa naøo khaùc nöõa. Meán Chuùa heát loøng, heát trí khoân, heát söùc mình, vaø yeâu tha nhaân nhö chính mình thì hôn moïi leã vaät toaøn thieâu vaø moïi leã vaät hy sinh".
Thaáy ngöôøi aáy toû yù kieán khoân ngoan, Chuùa Gieâsu baûo: "OÂng khoâng coøn xa Nöôùc Thieân Chuùa bao nhieâu". Vaø khoâng ai daùm hoûi Ngöôøi theâm ñieàu gì nöõa.
Suy Nieäm:
Chuùa Nhaät XXXI Thöôøng Nieân Naêm B
Saùch Thöù luaät 6,2-6; Hipri 7,23-28; Marcoâ 12,28-34
Ñöùc Yeâsu ñaõ ñeán keáp naïp moät daân tín höõu laø daân môùi cuûa Thieân Chuùa. Vieäc naøy ñaõ ñöôïc caùc baøi Thaùnh Kinh trong Chuùa nhaät tröôùc gôïi laïi. Hoâm nay hình nhö Phuïng vuï muoán tieáp noái tö töôûng laàn tröôùc vaø noùi leân quy cheá, hay luaät phaùp cuûa daân môùi. Ñoù laø luaät cuõ ñöôïc kieän toaøn. Vì theá chuùng ta seõ thaáy baøi Tin Möøng boå khuyeát cho baøi Thöù luaät, luaät yeâu anh em ñöôïc ñính vaøo luaät meán Chuùa. Roài cuõng nhö trong daân cuõ coù haøng tö teá, thì vò Thöôïng teá cuûa ñaïo môùi seõ vöôït xa caùc Thöôïng teá xöa, ñeå daân môùi luoân luoân ñeïp loøng Thieân Chuùa.
Taát caû nhöõng tö töôûng naøy raát roõ raøng trong ba baøi Kinh Thaùnh hoâm nay maø chuùng ta caàu xin ôn Chuùa giuùp ñeå ñoïc laïi.
1. Ngöôi Seõ Yeâu Meán Yaveâ
Baøi saùch Thöù luaät hoâm nay ghi laïi lôøi kinh haèng ngaøy cuûa ngöôøi Dothaùi. Hoï ñoïc leân khoâng phaûi ñeå thöa vôùi Thieân Chuùa nhöng ñeå nhaéc nhôû cho mình nhieäm vuï caên baûn nhaát cuûa ngöôøi daân trong Nöôùc Ngöôøi. Ñoù laø lôøi cuûa Moâseâ, vò laäp quoác vaø laäp luaät. Lôøi voâ cuøng quan troïng vì seõ ñem phuùc ñeán cho daân khi hoï naém giöõ vaø seõ laøm cho daân neân lôùn trong ñaát chaûy söõa vaø maät. Töông lai vaø soá meänh cuûa daân tuøy ôû vieäc thi haønh nhöõng lôøi Moâseâ truyeàn hoâm nay.
OÂng daïy raèng: Haõy nghe, hôõi Israel, Yaveâ Thieân Chuùa cuûa chuùng ta laø Thieân Chuùa ñoäc nhaát. Ngöôi seõ yeâu meán Yaveâ Thieân Chuùa cuûa ngöôi heát loøng ngöôi, heát linh hoàn ngöôi, heát söùc löïc ngöôi. Caùc lôøi ta truyeàn cho ngöôi hoâm nay haõy ôû nôi loøng ngöôi, ngöôi seõ laäp laïi cho con caùi ngöôi.
Phaân taùch nhöõng lôøi naøy, ngöôøi ta seõ phaûi kính phuïc con ngöôøi naøo ñaõ bieát dieãn taû nhö theá. Chaéc chaén noäi dung laø cuûa Moâseâ roài, nhöng hình thöùc cuûa caùc caâu vaên coù theå phaûi laø keát quaû cuûa nhieàu theá heä trung thaønh vôùi truyeàn thoáng cuûa Moâseâ. Quaû vaäy, chuùng ta bieát: saùch Thöù luaät ñaõ khoâng thaønh hình trong moät ngaøy vaø do moät taùc giaû naøo. Noù caøng khoâng phaûi laø taùc phaåm cuûa thôøi Moâseâ. Noù laáy laïi luaät Moâseâ, suy ñi nghó laïi vaø coäng vôùi kinh nghieäm lòch söû cuûa Daân Chuùa. Coù theå haøng tö teá ñaõ laø nguoàn goác cuûa cuoán saùch naøy. Hoï suy nieäm Luaät Chuùa ñeâm ngaøy roài vieát ra ñeå khuyeân nhuû ñoàng ñaïo. Theá neân noù ñöôïc goïi laø Thöù luaät, töùc laø Luaät ñeán sau Luaät tröôùc; luaät boå khuyeát vaø dieãn giaûi Luaät phaùp Sinai. Noù ñöôïc coâng boá vaøo nhöõng naêm coù nguy hieåm nhaát cho daân. Nöôùc nhaø phaân ñoâi, mieàn Baéc ñaõ bò xaâm laán, mieàn Nam ñang ngaáp ngheù vöïc saâu. OÂng vua yeâu nöôùc ñaõ chaïy ñeán truyeàn thoáng cuûa daân toäc, ñöa saùch Thöù luaät ra, möu laäp moät cuoäc canh taân cöùu nöôùc... nhöng ñaõ khoâng kòp veà maët chính trò, maø chæ phuïc hoài ñöôïc truyeàn thoáng Moâseâ.
Ñoù laø truyeàn thoáng ñoäc thaàn, Israel chæ ñöôïc thôø moät Chuùa. Ngaøi laø Yaveâ. Chính Ngaøi ñaõ maïc khaûi danh xöng naøy cho Moâseâ treân nuùi Thaùnh. Coù leõ trong thôøi gian ñaàu Moâseâ töôûng Ngaøi chæ laø Chuùa cuûa Israel nhö nhöõng vò thaàn khaùc laø Chuùa cuûa caùc laân bang vaø chæ khaùc ôû moät ñieåm: trong khi caùc daân naøy thôø nhieàu thaàn vaø vì theá goïi laø ña thaàn; thì Israel chæ thôø moät mình Yaveâ vaø do ñoù ñöôïc goïi laø daân ñoäc thaàn.
Söï khaùc bieät naøy nhieàu khi thaät khoù giöõ. Luoân luoân Israel bò caùm doã thôø theâm thaàn khaùc, nhaát laø nhöõng thaàn cuûa caùc saéc daân maïnh hôn, giaøu hôn vì töôûng raèng chính caùc thaàn ban söï giaøu sang söùc maïnh cho daân cuûa mình. Caùc tieân tri phaûi maïnh meõ ngaên caûn daân ñi vaøo ñöôøng loái ñoù vaø nhaéc ñi nhaéc laïi daân phaûi trung thaønh vôùi Yaveâ. Laøm khaùc ñi, thôø theâm thaàn khaùc, laø “ñaùnh ñó” vaø ngoaïi tình.
Chuùng ta khoâng ngaïi nhaéc ñeán nhöõng töø ngöõ naøy. Chuùng giuùp chuùng ta hieåu quan nieäm toân giaùo cuûa caùc tieân tri moät caùch saâu saéc. Ngöôøi ta hay noùi daân Israel chæ coù moät loøng kính sôï Yaveâ, theo nghóa hoï khieáp sôï Ngaøi ñeán noãi chaúng coøn daùm xöng danh cuûa Ngaøi ra nöõa. Hoï duøng nhöõng kieåu noùi voøng vo, goïi Ngaøi laø Chuùa, laø Ñaáng Toái Cao... chöù khoâng daùm xöng Ngaøi laø Yaveâ nöõa. Thaät ra ñoù chæ laø moät dieän. Coøn nhieàu dieän khaùc trong vaán ñeà naøy, ñaëc bieät coøn coù quan nieäm saâu saéc cuûa caùc tieân tri. Caùc ngaøi luoân luoân ñeà cao loøng yeâu meán. Hoâseâ chaúng haïn ñaõ taùo baïo coi toân giaùo laø hoân nhaân giöõa Yaveâ vaø Israel; moät beân nhö “choàng” vôùi moät beân nhö “vôï”, vaø tö caùch caên baûn cuûa loøng ñaïo ñöùc laø nghóa tín trung. Nhöõng tieân tri khaùc cuõng ñi vaøo chieàu höôùng ñoù; vaø trong ngöõ vöïng cuûa caùc ngaøi môùi coù nhöõng töø ngöõ nhö treân ñeå noùi ñeán thaùi ñoä thaát tín ñoái vôùi Yaveâ. Chuùng ta phaûi hieåu quan nieäm cuûa caùc tieân tri nhö theá môùi yù thöùc ñöôïc heát söùc maïnh cuûa lôøi saùch Thöù luaät hoâm nay, truyeàn cho Israel: haõy yeâu meán Yaveâ Thieân Chuùa cuûa ngöôi heát loøng ngöôi, heát linh hoàn ngöôi, heát söùc löïc ngöôi; nghóa laø phaûi yeâu Ngaøi vôùi taát caû khaû naêng vaø nhö queân heát moïi söï khaùc, gioáng nhö khi ñoâi baïn khaéng khít yeâu thöông nhau, maëc cho cuoäc ñôøi beå daâu vaø nöôùc chaûy ñaù moøn.
Cho ñöôïc ñi ñeán moät loøng yeâu meán nhö vaäy, Israel ñaõ ñöôïc daàn daàn daïy cho bieát: Yaveâ khoâng phaûi chæ laø Chuùa cuûa daân, hoaëc chæ laø Chuùa treân caùc Chuùa, nhöng Ngaøi coøn laø Chuùa ñoäc nhaát vaø duy nhaát trong taát caû hoaøn vuõ. Caùc thaàn cuûa caùc laân quoác, chæ laø ngaãu töôïng vaø Yaveâ phaûi thoáng trò ñòa caàu. Toân giaùo ñoäc thaàn cuûa Israel seõ laø toân giaùo ñoäc thaàn cuûa moïi daân nöôùc. Theá neân caâu saùch Thöù luaät hoâm nay noùi: Yaveâ Thieân Chuùa cuûa chuùng ta laø Yaveâ ñoäc nhaát, caâu aáy coù moät yù nghóa saâu saéc trong loøng caùc tieân tri, Yaveâ khoâng phaûi chæ laø Chuùa duy nhaát cuûa Israel, maø coøn phaûi laø Chuùa ñoäc nhaát cuûa moïi daân toäc. Vaø nhöõng ñieàu naøy Israel phaûi ghi nôi loøng vaø laëp laïi nôi con caùi. Chính nhôø söï ghi nhôù vaø laäp laïi naøy maø coù truyeàn thoáng Moâseâ, truyeàn thoáng ñoäc thaàn, truyeàn thoáng saùch Thöù luaät chuùng ta ñoïc hoâm nay.
Chuùng ta caûm meán Thieân Chuùa ñaõ maïc khaûi chaân lyù ñoäc thaàn naøy sôùm suûa nhö vaäy vaø nôi moät daân nhoû beù nhö theá. Nhieàu lyù luaän loaøi ngöôøi coøn vaáp phaûi söï kieän lòch söû naøy. Vaø chuùng ta coøn phaûi kieåm ñieåm veà loøng tin cuûa mình, xem mình coù thôø ngaãu töôïng naoø ôû beân caïnh Thieân Chuùa hay khoâng (nhö tieàn, tình, quyeàn...)? Vaø bieát ñaâu ñaõ khoâng coù luùc chuùng ta nao nuùng veà nieàm tin nôi Thieân Chuùa chuùng ta thôø? Nhö vaäy chuùng ta chöa “gaàn Nöôùc Thieân Chuùa” nhö ngöôøi kyù luïc trong baøi Tin Möøng hoâm nay ñaâu.
2. Ngöôøi Phaûi Yeâu Meán Ñoàng Loaïi
Thaùnh Marcoâ thuaät caâu chuyeän naøy xaûy ra trong khoaûng thôøi gian giöõa ngaøy Ñöùc Yeâsu khaûi hoaøn vaøo Yeârusalem vaø hoâm Ngöôøi bò noäp. Ñoù laø thôøi gian ñòch thuû tìm cô hoäi baét Ngöôøi. Hoï thay löôït nhau ñeán gaøi baãy, heát caùc Thöôïng teá ñeán caùc Bieät phaùi, roài phe caùnh Heâroâñeâ vaø nhöõng ngöôøi thuoäc beø Sañoùc. Hoâm nay moät kyù luïc ñeán hoûi Chuùa Yeâsu: “Giôùi raên thöù nhaát treân heát laø giôùi raên naøo?”. OÂng khoâng hoûi giôùi raên naøo “troïng nhaát”, ñeå chuùng ta nghó ñoù laø ñieàu oâng thaéc maéc thaät söï. Laø vì ôû thôøi ñoù luaät Dothaùi coù tôùi 613 khoaûn, vaø phaân laøm nhöõng khoaûn naëng vaø nheï, troïng vaø tuøy; vaø söï saép xeáp nhieàu khi coù theå roõ raøng vaø döùt khoaùt. ÔÛ ñaây, döôøng nhö ngöôøi kyù luïc khoâng muoán ñi vaøo vaán ñeà chi tieát tæ mæ, oâng chæ muoán ñaùnh giaù quan ñieåm cuûa Ñöùc Yeâsu, xem Ngöôøi coù “chính thoáng”, töùc laø coù ôû trong vaø toân troïng truyeàn thoáng cuûa ñaïo Moâseâ hay khoâng? Vaø ñoù laø ñieàu maø caùc ñòch thuû vôùi Ngöôøi muoán bieát.
Nhöng hoï chæ phaûi beõ baøng; vì Ñöùc Yeâsu ñaõ coù laàn tuyeân boá: Ngöôøi khoâng ñeán ñeå huûy boû Luaät phaùp duø chæ laø moät caùi chaám hay moät caùi phaåy, nhöng laø ñeå kieän toaøn vaø hoaøn taát. Theá neân khoâng coù caâu traû lôøi naøo chính thoáng hôn caâu cuûa Ngöôøi hoâm nay: “Giôùi raên thöù nhaát laø: haõy nghe, hôõi Israel, Chuùa Thieân Chuùa chuùng ta laø Thieân Chuùa ñoäc nhaát. Phaûi yeâu meán Ngöôøi heát linh hoàn, heát trí khoân vaø heát söùc löïc ngöôi”. Ngöôøi ñaõ ñoïc laïi kinh Thöù luaät. Ngöôøi coù theå döøng laïi ôû ñoù. Vaø ngöôøi kyù luïc kia nhaát ñònh phaûi thoûa maõn vôùi caâu traû lôøi.
Nhöng Ñöùc Yeâsu ñaõ khoâng döøng laïi. Ngöôøi khoâng phaûi nhö moät ngöôøi hoïc troø thuoäc baøi vaø chöa phaûi laø ngöôøi bò haïch hoûi. Ngöôøi muoán ñoùng vai Thaày daïy muoân daân. Theá neân, Ngöôøi ñaõ theâm: Thöù ñeán laø ngöôi phaûi yeâu meán ñoàng loaïi ngöôi nhö chính mình. Ngöôøi cuõng chæ nhaéc laïi moät caâu trong saùch Leâvi. Khoâng ai coù theå baûo Ngöôøi khoâng chính thoáng. Nhöng Ngöôøi ñaõ nhaéc laïi cho ngöôøi ta moät ñieàu raát quan troïng maø thöôøng khi hoï soáng ñaïo maø vaãn queân. Hoï töôûng ñaïo chæ laø nhaø thôø, kinh keä vaø daâng leã. Khoâng, ñaïo coøn laø yeâu meán ñoàng loaïi nhö chính mình töùc laø yeâu ngöôøi khaùc nhö baûn thaân. Ñieàu naøy, trong thöïc teá, nhieàu ngöôøi giöõ ñaïo “raát chính thoáng” maø vaãn queân vaø coù yù queân vì noù khoù giöõ. Ñöùc Yeâsu khoâng ñeán ñeå nguyeân daïy ngöôøi ta yeâu meán Thieân Chuùa. Ngöôøi coøn luoân baûo hoï phaûi thi haønh yù muoán cuûa Thieân Chuùa laø cöùu ñoä traàn gian. Hôn nöõa Ngöôøi coøn noùi roõ khoâng coù giôùi raên naøo khaùc lôùn hôn hai vieäc meán Chuùa yeâu ngöôøi naøy.
Ngöôøi kyù luïc toû ra raát thoâng minh, chaáp nhaän ngay caâu traû lôøi vaø baøi hoïc cuûa Ñöùc Yeâsu. OÂng coøn phuï hoïa theâm vaø noùi raèng meán Chuùa yeâu ngöôøi nhö vaäy “aét vöôït quaù caùc toaøn thieâu vaø leã teá thay thaûy”. Ñöùc Yeâsu khoâng theå khoâng möøng khi gaëp keû hieåu yù Ngöôøi nhö vaäy. Ngöôøi tuyeân boá: “OÂng khoâng xa Nöôùc Thieân Chuùa ñaâu!”
Lôøi khen naøy coù theå trôû thaønh moät caâu chaát vaán löông taâm chuùng ta. Chuùng ta coù thöôøng coi caùc haønh vi yeâu ngöôøi nhö toaøn thieâu vaø leã teá khoâng? Chuùng ta vaãn phaûi thi haønh caùc nhieäm vuï meán Chuùa, vì ñoù laø leõ soáng cuûa chuùng ta nhö lôøi saùch Thöù luaät hoâm nay noùi: Ñoù laø giôùi raên thöù nhaát, nhöng thöù ñeán coøn phaûi yeâu meán ñoàng loaïi nhö chính mình, ñieàu maø Ñöùc Yeâsu ñaõ ñính vaøo ñieàu raên meán Chuùa ñeå laøm neân nhö giôùi raên cuûa Ngöôøi. Chuùng ta coù thi haønh khoâng ñeå chöùng toû mình ñang ôû trong ñaïo môùi? Ñeå thaâm tín theâm, chuùng ta haõy ñoïc tieáp baøi thö Hipri.
3. Ngöôøi Laø Vò Thöôïng Teá Thích Hôïp
Taùc giaû so saùnh caùc Thöôïng teá ñaïo cuõ vôùi vò Thöôïng teá ñaïo môùi. Hoï thì bò söï cheát ngaên caám löu toàn maõi maõi; coøn Ngaøi thì toàn taïi ñôøi ñôøi neân giöõ moät teá vuï baát huû. Ñoù laø söï khaùc bieät quan troïng. Caøng quan troïng hôn neáu ta tìm hieåu saâu veà yù nghóa söï cheát theo Thaùnh Kinh.
Ñoái vôùi caùc taùc giaû thaùnh, cheát khoâng phaûi chæ laø moät hieän töôïng theå lyù, gieát söùc soáng trong cô theå, nhöng coøn laø haäu quaû vaø hình phaït do toäi loãi. Söï cheát khoâng nhöõng huûy dieät thaân xaùc, nhöng nhaát laø coøn noùi leân söï maâu thuaãn cuøng cöïc vôùi Thieân Chuùa laø söï soáng. Cheát vaø soáng khaùc nhau hôn löûa vôùi nöôùc, neân ai ñuïng vaøo töû thi töùc khaéc ñaõ trôû neân oâ ueá, khoâng ñöôïc ñeán gaàn baøn thôø khi chöa chòu thanh taåy. Chính ñieåm nay ngaên caám caùc Thöôïng teá ñaïo cuõ coøn löu toàn maõi maõi. Hoï khoâng tieáp tuïc laøm tö teá ñöôïc khoâng nhöõng vì söï cheát theå lyù, nhöng nhaát laø vì ñaõ trôû thaønh töû thi, hoï xa haún Thieân Chuùa. Coøn Ñöùc Kitoâ thì ngöôïc laïi. Chính söï cheát ñaõ ñöa Ngöôøi vöôït qua veà vôùi Thieân Chuùa vaø trôû thaønh vò Thöôïng teá ñôøi ñôøi, soáng luoân maõi ñeå chuyeån caàu cho nhaân loaïi.
Tö töôûng treân ñaây daãn sang moät keát luaän khaùc: teá vuï cuûa caùc Thöôïng teá ñaïo cuõ khi hoï coøn soáng cuõng khoâng hoaøn toaøn. Vì muoán hoaøn toaøn, vò Thöôïng teá phaûi coù khaû naêng ôû gaàn Thieân Chuùa ñeå chuyeån caàu cho chuùng sinh, töùc laø phaûi voâ toäi. Theá maø coù ai trong loaøi ngöôøi ñöôïc ñieàu kieän naøy? Ngöôïc laïi Ñöùc Yeâsu laø Ñaáng voâ toäi vaø voâ tì, Ngöôøi cao sieâu vöôït caùc taàng trôøi, neân Ngöôøi ôû gaàn Thieân Chuùa vaø coù khaû naêng chuyeån caàu cho chuùng ta...
Coù leõ ñoái vôùi chuùng ta khoâng caàn phaûi noùi theâm veà söï khaùc bieät giöõa caùc Thöôïng teá ñaïo cuõ vaø vò Thöôïng teá ñaïo môùi. Nhöng ñieàu quan troïng hôn cho chuùng ta laø haõy ghi nhôù baûn chaát cuûa teá vuï maø Ñöùc Kitoâ ñang thi haønh. Ngöôøi ñang ôû nôi Thieân Chuùa vaø ñöùng gaàn Thieân Chuùa ñeå chuyeån caàu cho chuùng ta. Ngöôøi ñang noái trôøi vôùi ñaát, Thieân Chuùa vôùi loaøi ngöôøi. Leã teá cuûa Ngöôøi vöøa ñeå toân thôø Thieân Chuùa vöøa ñeå cöùu ñoä chuùng ta. Chuùng ta giöõ ñaïo cuûa Ngöôøi, chuùng ta vaãn ñeán nhaø thôø daâng leã vaø caàu nguyeän trong chöùc tö teá cuûa Ngöôøi. Leõ naøo chuùng ta khoâng nhaän ra raèng: moät ngöôøi ñaïo ñöùc thaät nhö coù hai vai phaûi mang hai nhieäm vuï: meán Chuùa vaø yeâu ngöôøi; phuïng thôø Thieân Chuùa vaø phuïc vuï tha nhaân?
Vaäy neáu chuùng ta ñaõ soát saéng ôû nhaø thôø ñoái vôùi Chuùa, thì chuùng ta haõy nhieät tình vôùi tha nhaân ngoaøi xaõ hoäi. Khaåu hieäu kính Chuùa vaø yeâu nöôùc, toát ñôøi vaø ñeïp ñaïo coù theå ñöôïc saùng theâm trong phuïng vuï hoâm nay. Chuùng ta haõy taän taâm thi haønh trong nieàm tin.
(Trích daãn töø taäp saùch Giaûi Nghóa Lôøi Chuùa
cuûa Ñöùc coá Giaùm Muïc Bartoâloâmeâoâ Nguyeãn Sôn Laâm)