Giaûi Nghóa Lôøi Chuùa Naêm B
Nhöõng Baøi Suy Nieäm Lôøi Chuùa Chuùa Nhaät
cuûa Ñöùc coá Giaùm Muïc Bartoâloâmeâoâ Nguyeãn Sôn Laâm
Prepared for Internet by Vietnamese Missionaries in Asia
Chuùa Nhaät Phuïc Sinh
Phuïc Sinh: Moät Bí Quyeát Cuûa Thieân Chuùa
(Cv 10,34a.37-43; Co 3,1-4; Yn 20,1-9)
Phuùc AÂm: Ga 20, 1-9
"Ngöôøi phaûi soáng laïi töø coõi cheát".
Ngaøy ñaàu tuaàn, Maria Mañaleâna ñi ra moà töø saùng sôùm khi trôøi coøn toái vaø baø thaáy taûng ñaù ñaõ ñöôïc laên ra khoûi moà, baø lieàn chaïy veà tìm Simon-Pheâroâ vaø ngöôøi moân ñeä kia ñöôïc Chuùa Gieâsu yeâu meán, baø noùi vôùi caùc oâng raèng: "Ngöôøi ta ñaõ laáy xaùc Thaày khoûi moà, vaø chuùng toâi khoâng bieát ngöôøi ta ñaõ ñeå Thaày ôû ñaâu". Pheâroâ vaø moân ñeä kia ra ñi ñeán moà. Caû hai cuøng chaïy, nhöng moân ñeä kia chaïy nhanh hôn Pheâroâ, vaø ñeán moà tröôùc. OÂng cuùi mình xuoáng thaáy nhöõng khaên lieäm ñeå ñoù, nhöng oâng khoâng vaøo trong. Vaäy Simon-Pheâroâ theo sau cuõng tôùi nôi, oâng vaøo trong moà vaø thaáy nhöõng daây baêng nhoû ñeå ñoù, vaø khaên lieäm che ñaàu Ngöôøi tröôùc ñaây, khaên naøy khoâng ñeå laãn vôùi daây baêng, nhöng cuoän laïi ñeå rieâng moät choã. Baáy giôø moân ñeä kia môùi vaøo, duø oâng ñaõ tôùi moà tröôùc. OÂng thaáy vaø oâng tin, vì chöng caùc oâng coøn chöa hieåu raèng, theo Kinh Thaùnh, thì Ngöôøi phaûi soáng laïi töø coõi cheát.
Suy Nieäm:
Chuùa Nhaät Phuïc Sinh Naêm B
Ngöôøi Ñaõ Soáng Laïi Vì Ta
Cv 10,34a.37-43; Co 3,1-4; Yn 20,1-9
Suy nieäm:
"Vì loaøi ngöôøi chuùng toâi, vaø ñeå cöùu roãi chuùng toâi:
Ngöôøi ñaõ töø trôøi xuoáng theá...
Ngöôøi chòu ñoùng ñinh vaøo Thaäp giaù vì chuùng toâi...
Ngaøy thöù ba,
Ngöôøi soáng laïi nhö lôøi Thaùnh Kinh...".
Ñoù laø nhöõng ñieåm troïng yeáu nhaát cuûa ñöùc tin Kitoâ giaùo maø ta tuyeân xöng trong Kinh Tin Kính toâng truyeàn.
Nghóa laø:
vì ta, Ngöôøi ñaõ nhaäp theå,
vì ta, Ngöôøi ñaõ chòu cheát,
vì ta, Ngöôøi ñaõ soáng laïi.
Nhöng maàu nhieäm Phuïc sinh cuûa Chuùa Kitoâ, ta phaûi hieåu laøm sao? Maàu nhieäm ñoù aûnh höôûng treân ñôøi ta theá naøo?
1. Tranh Toái, Tranh Saùng, Quanh Moät Bieán Coá Ñònh Ñoaït
Caùc söï kieän xaûy ñeán trong ngaøy thöù Saùu Tuaàn Thaùnh ñaõ taïo ra nôi caùc moân ñeä moät taâm traïng buoàn thaûm, chaùn ngaùn vaø haàu nhö thaát voïng. Cöù quan saùt neùt maët uû doät cuûa hai moân ñeä treân ñöôøng Emmau (Lc 24,17) vaø laéng nghe gioïng noùi traàm buoàn cuûa hoï trong caâu chuyeän trao ñoåi vôùi ngöôøi khaùch laï maët (Lc 24,19-24) thì ngöôøi ta coù theå thaáy ñöôïc neùt thaát voïng eâ cheà cuûa hoï sau caùi cheát bi ñaùt cuûa vò tieân tri thaønh Nadareùt maø hoï ñaõ töøng ngöôõng moä; ñoàng thôøi ñoïc ñöôïc veû hoang mang cuûa hoï tröôùc caâu chuyeän moà troáng maø maáy ngöôøi phuï nöõ vaø caùc moân ñeä khaùc ñaõ chöùng kieán. Hoï töï hoûi: Chaúng bieát coù neân tin hay khoâng? Vaø cuoái cuøng Ñöùc Yeâsu ñích thöïc laø ai?
Sau ngaøy thöù Saùu Tuaàn Thaùnh, bieát bao tín höõu ôû khaép nôi ñaõ phaûi chaïm traùn vôùi nhöõng vaán naïn töông töï nhö hai moân ñeä treân ñöôøng Emmau. Hoï cuõng mang moät taâm traïng baên khoaên löôõng löï nhö hai oâng. Nhöng vaán ñeà quyeát ñònh laø: lieäu hoï coù bieát laéng tai vaø môû maét ñeå nhìn ra Ngöôøi? Coù môû loøng ñeå ñoùn nhaän Ngöôøi qua lôøi Thaùnh Kinh vaø qua nghi leã beû baùnh? Coù gaén boù vaø tin töôûng vaøo Ngöôøi nhö hai oâng khi ñoái dieän vôùi Ñaáng voâ hình (Lc 24,27-32)? Noùi caùch khaùc: lieäu hoï coù tin vaøo Ñaáng Phuïc sinh hay khoâng? Hoï coù tin raèng vì Ngöôøi ñaõ soáng laïi, neân hoï cuõng seõ ñöôïc soáng laïi nhö Ngöôøi? Taát caû vaán ñeà laø ôû ñoù. Moät vaán ñeà caên baûn maø thaùnh Phaoloâ ñaõ thaúng thaén ñaët ra cho coäng ñoaøn Kitoâ höõu taïi Coârintoâ (1C 15,12-34).
Veà bieán coá Phuïc sinh, caùc chöùng tích duy nhaát ta coù theå tra cöùu ñeàu naèm trong Taân Öôùc. Theo ñoù, khi ñöôïc nghe loan baùo veà cuoäc Phuïc sinh, cuõng nhö khi ñöôïc tieáp xuùc vôùi chính Ñaáng Phuïc sinh, ban ñaàu caùc moân ñeä ñaõ coù nhöõng phaûn öùng baùn tín baùn nghi (Lc 24,11.39-41), nöûa möøng nöûa sôï (Mt 28,8; Mc 16,8), vaø phaûi noùi: hoaøi nghi vaø hoaûng sôï nhieàu hôn laø tin töôûng vaø vui möøng. Tieâu bieåu nhaát cho thaùi ñoä hoaøi nghi aáy laø toâng ñoà Toâma maø taát caû chuùng ta ñeàu bieát chuyeän (Yn 20,24-29). Töïu trung, ñoù laø moät phaûn öùng raát töï nhieân cuûa con ngöôøi, khi tieáp xuùc vôùi nhöõng gì laø thieâng thaùnh hoaëc nhöõng thöïc taïi thaàn linh. Maàu nhieäm Phuïc sinh laø moät trong nhöõng thöïc taïi ñoù.
2. Phuïc Sinh: Moät Bí Quyeát Cuûa Thieân Chuùa
Ngay töø ñaàu, trong caùc baûn tuyeân tín kyø cöïu, coäng ñoaøn Kitoâ höõu ñaõ laàn löôït keå lieân tieáp nhau: vieäc Chuùa Yeâsu chòu cheát treân Thaäp giaù, chòu taùng xaùc trong moà, vaø ngaøy thöù ba soáng laïi nhö Lôøi Thaùnh Kinh, sau ñoù Ngöôøi hieän ra vôùi Pheâroâ, roài vôùi nhoùm Möôøi Hai toâng ñoà... (1C 15,3-7). Ñoù laø nhöõng söï kieän ñaõ xaûy ra trong khoâng gian vaø thôøi gian. Tuy nhieân, trong luùc ñaùm tang Ñöùc Yeâsu dieãn ra giöõa thanh thieân baïch nhaät, tröôùc maét nhieàu ngöôøi goàm caû baïn laãn thuø, thì chính vieäc Phuïc sinh cuûa Ngöôøi laïi laø moät bí maät... Khoâng moät ngöôøi naøo ñaõ coù maët taïi ñoù ñeå xem söï vieäc xaûy ra laøm sao, cuõng gioáng nhö khi Thieân Chuùa döïng neân muoân loaøi töø nguyeân thuûy: thì luùc aáy cuõng chaúng coù ai ñaõ ñöùng xem vieäc Ngöôøi laøm. Trong caû hai tröôøng hôïp, ta ñeàu ñuïng tôùi moät bí quyeát cuûa Thieân Chuùa. Caû hai tröôøng hôïp ñeàu laø nhöõng haønh ñoäng saùng taïo cuûa Ngöôøi höôùng veà nhaân loaïi vaø lòch söû theá giôùi, ñeå laäp neân moät traät töï môùi meû.
Caùc taøi lieäu Kinh Thaùnh lieân quan tôùi bieán coá Phuïc sinh, töïu trung phaûn aûnh laïi hai truyeàn thoáng: Truyeàn thoáng veà ngoâi moä troáng vaø truyeàn thoáng veà caùc cuoäc hieän ra cuûa Ñaáng Phuïc sinh. Ngoâi moä troáng laø moät tang chöùng vaät chaát, maø moïi ngöôøi baáy giôø coù theå kieåm chöùng. Quaû thaät, theo thaùnh söû Mattheâu, toaùn lính canh moà ñaõ thaáy moà troáng, ñaõ gaëp caùc phuï nöõ ñeán vieáng moà maø khoâng coøn thaáy Chuùa Yeâsu nöõa (Mt 28,2-15). Nhöng ngoâi moä troáng aáy khoâng phaûi laø moät baèng côù hieån nhieân vaø coù giaù trò minh chöùng tuyeät ñoái cho vieäc Phuïc sinh cuûa Chuùa Yeâsu. Ngoâi moä troáng töï noù coù theå giaûi thích nhieàu caùch, trong ñoù coù caû giaû thuyeát cho raèng caùc moân ñeä ñaõ ñeán laáy troäm xaùc Ngöôøi ban ñeâm, nhö chính ngöôøi Dothaùi ñaõ tung ra, ñeå khích baùc coäng ñoaøn Kitoâ höõu (Mt 28,11-15). Chuùng ta phaûi hieåu ñuùng yù nghóa cuûa hai truyeàn thoáng aáy. Ñoù laø nhöõng truyeàn thoáng ñöùc tin cuûa coäng ñoaøn tieân khôûi: coäng ñoaøn tuyeân xöng ñöùc tin trong caùc buoåi hoïp möøng phuïng vuï vaø caùc giôø giaûng daïy giaùo lyù.
Chính caùc toâng ñoà vaø nhöõng chöùng nhaân khaùc ñaõ chia seû cho coäng ñoaøn kinh nghieäm ñöùc tin cuûa mình, sau khi hoï ñöôïc gaëp gôõ Ñaáng Phuïc sinh xuaát hieän. Laøm nhö theá caùc oâng keâu môøi vaø taïo ñieàu kieän cho ngöôøi khaùc tôùi gaëp gôõ Ñaáng Phuïc sinh ñang hieän dieän trong coäng ñoaøn tín höõu, qua lôøi Thaùnh Kinh vaø nghi thöùc beû baùnh, maø coäng ñoaøn chia seû vôùi nhau trong tình huynh ñeä. Vieäc Ñaáng Phuïc sinh töï toû mình ra vôùi nhöõng ngöôøi ñaõ ñöôïc Thieân Chuùa choïn tröôùc laøm nhaân chöùng nhö theá (Cv 10,41) quaû laø moät aân hueä do saùng kieán cuûa chính Ngöôøi töø beân ngoaøi ban cho hoï, chöù khoâng phaûi laø moät hieän töôïng taâm lyù do nhöõng mong chôø chuû quan töôûng töôïng ra. Thöïc theá, sau ngaøy thöù Saùu Tuaàn Thaùnh, caùc moân ñeä cuûa Ñöùc Yeâsu khoâng coøn chôø mong veà öôùc voïng gì nöõa caû (Lc 24,21). Thaûm baïi cuûa Thaäp giaù treân Nuùi Soï ñaõ laøm cho hoï hoaøn toaøn vôõ moäng vaø thaát voïng eâ cheà. Chính Ñöùc Yeâsu vaø söï nghieäp cuûa Ngöôøi ñaùng leõ ra cuõng ñaõ bò lòch söû choân vuøi trong queân laõng, hay cuøng laém cuõng chæ ñöôïc nhaéc laïi nhö moät trong muoân vaøn söï vieäc thoâng thöôøng khaùc, neáu sau ngaøy thöù Saùu Tuaàn Thaùnh, Ngöôøi khoâng ñöôïc Thieân Chuùa cho soáng laïi vinh hieån.
Quaû thöïc, ñaõ xaûy ra moät caùi gì raát heä troïng, laøm ñaûo ngöôïc tình theá, taïo ra moät hoaøn caûnh môùi cho thaân theá vaø söï nghieäp Ñöùc Yeâsu, gaây ñöôïc nieàm tin môùi cho caùc moân ñeä Ngöôøi. Caùc baûn vaên Thaùnh Kinh ta ñoïc trong muøa Phuïc sinh, chính laø nhöõng lôøi tuyeân xöng ñöùc tin aáy, nhöõng baøi coâng boá Tin Möøng veà nhöõng haønh ñoäng ngöôïc ñôøi vaø baát ngôø cuûa Thieân Chuùa. Ngöôøi ta khoâng theå coi ñoù nhö nhöõng bieân baûn cuûa caûnh saùt laáy khaåu cung cho toøa aùn, hay nhöõng taøi lieäu thoâng thöôøng ñeå vieát söû. Neáu laø söû lieäu, thì ñoù chính laø chaát lieäu ñeå vieát neân lòch söû cöùu ñoä laøm nguoàn maïch dieãn nghóa vaø ñònh höôùng cho lòch söû loaøi ngöôøi. Lòch söû cöùu ñoä bao haøm nhieàu bí quyeát cuûa Thieân Chuùa, trong ñoù bieán coá Phuïc sinh laø bí quyeát heä troïng nhaát, maø ta phaûi ñoïc vôùi caëp maét ñöùc tin, ñeå khai trieån ra caùc yù nghóa baèng nhöõng suy tö thaàn hoïc. Vaäy maàu nhieäm Phuïc sinh haøm chöùa nhöõng yù nghóa naøo?
3. Ngöôøi Ñaõ Soáng Laïi Vì Ta
Tröôùc tieân, ñoái vôùi baûn thaân Ñöùc Yeâsu, Phuïc sinh coù nghóa laø trôû laïi neáp soáng cuõ, nhö Ngöôøi ñaõ soáng cho ñeán ngaøy thöù Saùu Tuaàn Thaùnh. Chính Ngöôøi, luùc bình sinh, ñaõ laøm cho con gaùi oâng Yairoâ (Mc 5,35-43), con trai baø goùa thaønh Naim (Lc 7,11-17) vaø Lazaroâ, em trai cuûa hai baø Matta, Maria ôû laøng Beâthania, soáng laïi nhö theá. Hoï ñaõ cheát, nhöng ñaõ ñöôïc Ngöôøi duøng lôøi noùi toaøn naêng keâu goïi choãi daäy vaø traû laïi cho neáp soáng cuõ. Sau ñoù, hoï laïi cheát nhö moïi ngöôøi. Cuoäc Phuïc sinh cuûa Ñöùc Yeâsu khaùc haún. Chính Thaàn Khi cuûa Chuùa Cha vaø söùc maïnh voâ bieân cuûa tình yeâu Chuùa Con ñoái vôùi Cha mình, khi Ngöôøi töï nguyeän chòu cheát ñeå tuaân haønh thaùnh yù Chuùa Cha vaø chuoäc toäi theá gian, ñaõ laøm cho thaân xaùc Ngöôøi töø coõi cheát soáng laïi vaø ñaõ taïo neân moät hoaøn caûnh môùi cho Ngöôøi. Ngöôøi ñaõ vöôït qua töø thaân phaän toâi ñoøi trong kieáp soáng traàn theá ñeán thieân chöùc Chuùa Teâ, ñöôïc sieâu thaêng ñeå baù chuû muoân loaøi, haàu laøm raïng rôõ Chuùa Cha (Ph 2,7-11). Thaân xaùc Ngöôøi chính laø thaân xaùc loaøi ngöôøi chuùng ta ñöôïc thaàn linh hoùa, ñöôïc naâng leân, ñöôïc taùi taïo. Phuïc sinh laø moät cuoäc taïo döïng môùi nôi con ngöôøi Ñöùc Yeâsu vaø töø ñoù lan traøn sang chính chuùng ta vaø caû theá giôùi.
Hoaøn caûnh môùi coù nhöõng ñònh luaät môùi vaø ñoøi hoûi nhöõng quan heä môùi. Ñöùc Kitoâ ngaøy Chuùa nhaät Phuïc sinh vaø Ñöùc Yeâsu ngaøy thöù Saùu Tuaàn Thaùnh vaãn laø moät. Thaân xaùc coøn mang thöông tích tuy laønh roài ñaõ giuùp caùc moân ñeä nhaän ra Ngöôøi (Yn 20,27). Nhöng thaân xaùc aáy ñaõ ñöôïc thaàn-trí-hoùa, khoâng coøn bò chi phoái bôûi caùc ñònh luaät vaät lyù thoâng thöôøng nöõa, nhöng töø nay ñöôïc thaám nhieãm Thaàn Khí töï do. Töø nay, phaûi tieáp xuùc vôùi Ngöôøi moät caùch khaùc vaø môùi meû. Khi nghe Chuùa goïi teân mình, Maria Mañaleâna ñaõ nhaän ra Ngöôøi, vaø thöa laïi: “Rabboni, laïy Thaày!” vaø muoán oâm chaân Ngöôøi maø hoân kính (Yn 20,16-17; Mt 28,9). Nhöng Ñaáng Phuïc sinh ñaõ noùi gì vôùi naøng? - “Con ñöøng giöõ Ta laïi cho con nöõa, vì Ta chöa leân vôùi Cha Ta; nhöng haõy ñi ñeán vôùi anh em Ta vaø noùi vôùi hoï: Naøy Ta leân vôùi Cha Ta vaø cuõng laø Cha caùc con...” (Yn 20,17); “... haõy ñi loan baùo cho caùc anh em Ta vaø baûo hoï: haõy ñeán gaëp Ta taïi Galileâa” (Mt 28,10). Qua maàu nhieäm Phuïc sinh, Ngöôøi ñöôïc sieâu thaêng leân vôùi Chuùa Cha, nhöng Ngöôøi cuõng ñi ñeán vôùi caùc moân ñeä. Thaân xaùc Ngöôøi ñaõ ñöôïc thaàn-trí-hoùa, neân coù theå hieän dieän moät caùch saâu xa maät thieát trong loøng moïi ngöôøi tín höõu vaø ôû giöõa moïi nhoùm nhaân danh Ngöôøi hoïp nhau laïi (Mt 18,20). Ngoaøi ra, Ngöôøi coøn coù theå hieän ra moät caùch phoå caäp khaép moïi nôi, trong moïi thôøi vôùi Giaùo Hoäi cho ñeán taän theá (Mt 28,20b). Töø nay ai muoán gaëp Chuùa Phuïc sinh thì phaûi ñeán vôùi anh em Ngöôøi trong Giaùo Hoäi, nhaát laø khi coäng ñoaøn tín höõu cöû haønh bí tích vaø phuïng vuï Lôøi Chuùa. Vaø ai ñaõ gaëp Chuùa nôi ñoù roài, ñeàu coù söù maïng loan baùo Tin Möøng Phuïc sinh cho anh em nhö Maria Mañaleâna ñaõ laøm. “Toâi ñaõ thaáy Chuùa” (Yn 20,17-18), toâi ñaõ ñöôïc caûm nghieäm Ngöôøi.
Ngöôøi ñaõ phuïc sinh ñeå leân vôùi Chuùa Cha, nhöng cuõng laø ñeå ôû gaàn vôùi ta hôn trong theá giôùi naøy. Vì theá, Giaùo Hoäi tuyeân xöng raèng: “Ngöôøi ñaõ soáng laïi vì ta”, sau lôøi tuyeân xöng: “Vì ta, Ngöôøi ñaõ chòu cheát; vì ta, Ngöôøi ñaõ nhaäp theå”. Thaät vaäy, khi Con Thieân Chuùa maëc laáy xaùc phaøm, thì moïi thöïc taïi traàn gian ñaõ ñöôïc lieân keát maät thieát vôùi Thieân Chuùa, ñeå Ngöôøi loâi keùo taát caû leân vôùi Ngöôøi. Ñöùc Kitoâ ñöôïc sieâu thaêng trong maàu nhieäm Phuïc sinh, laø ñeå sieâu thaêng nhaân loaïi leân haøng con caùi Thieân Chuùa. Chæ sau khi Phuïc sinh, Ngöôøi môùi baét ñaàu goïi caùc moân ñeä laø anh em mình (Yn 20,17; Mt 28,10) theo moät nghóa saâu ñaäm vaø phong phuù, vì töø ñoù, Ngöôøi goïi Thieân Chuùa laø Cha mình vaø Cha cuûa caùc moân ñeä cuøng moät traät. Thaùnh Phaoloâ vaø thaùnh Yoan goïi Ñöùc Kitoâ Phuïc sinh laø Tröôûng töû moïi loaøi thoï sinh, laø Anh Caû cuûa moät ñoaøn em (Rm 8,29; 1C 15,20; Co 1,18; Kh 1,5); nghóa laø Ngöôøi soáng laïi ñaàu tieân nhö boâng hoa ñaàu muøa nôû giöõa vöôøn nhaân loaïi ñang chôø ngaøy phuïc sinh. Ngöôøi laø Thuû laõnh Giaùo hoäi (Ep 1,22-23; Co 1,15-20) thì cuõng trôû thaønh nguyeân lyù laøm cho vaïn vaät ñöôïc sieâu thaêng, ñuùng nhö lôøi ñaõ noùi: “Khi bò keùo leân khoûi maët ñaát, Ta seõ loâi taát caû leân cuøng Ta” (Yn 12,32). Vôùi moät tröïc giaùc thaàn hoïc saâu saéc, thaùnh Yoan cuõng nhö thaùnh Phaoloâ ñaõ hieåu raèng: cheát vaø soáng laïi laø hai maët cuûa moät maàu nhieäm duy nhaát: maàu nhieäm Vöôït qua, maàu nhieäm cuûa Con Thieân Chuùa töï nguyeän ñi xuoáng ñaùy saâu cuûa hö voâ, khoán khoå vaø oâ nhuïc, ñeå töø ñoù vöôn leân ñænh cao cuûa vinh quang vaø söùc soáng thaàn linh (Ph 2,6-11). Baûn tính thaàn linh cuûa Ñöùc Yeâsu ñöôïc bieåu loä ra treân thaäp giaù (Yn 8,28), khi Ngöôøi duøng caùi cheát töï nguyeän ñeå minh chöùng tình yeâu toät ñoä ñoái vôùi Chuùa Cha vaø anh em loaøi ngöôøi. Thieân Chuùa chính laø tình yeâu (1Yn 4,8-16), vì theá tình yeâu mang tính chaát thaàn linh maø Ñöùc Kitoâ bieåu loä treân thaäp giaù, khoâng theå taøn luïi vaø trôû thaønh hö voâ, nhöng chöùa trong mình maàm moáng vinh quang vaø söùc soáng voâ taän, laø nhöõng thöïc taïi ñaõ böøng leân vaø traøo ra trong bieán coá Phuïc sinh. Vì theá, Phuïc sinh laø traïng thaùi Khaûi huyeàn xaùn laïn cuûa Thaäp giaù. Thaäp giaù maø ta mang trong taâm hoàn vaø boùng noù bao truøm khaép vuõ truï, ñang laäp loeø aùnh löûa Phuïc sinh.
Ñöùc Kitoâ ñaõ soáng laïi vì ta, ñeå ôû laïi vôùi ta luoân maõi (Mt 28,20). Ñaëc bieät taùc ñoäng cuûa Ngöôøi quy höôùng veà Giaùo hoäi. Nhöõng laàn xuaát hieän giöõa caùc moân ñeä, Ngöôøi muoán khôi daäy nieàm tin nôi caùc oâng. Ñaáy laø moät nieàm tin môùi meû. Töø ngaøy thöù Saùu Tuaàn Thaùnh, nieàm tin cuûa caùc oâng nhö keû ñaõ cheát: vì keû thì ñaõ phaûn boäi, ngöôøi thì boû troán ñi, vaø taát caû ñeàu thaát voïng eâ cheà (Lc 24,17-24). Nhöõng laàn tieáp xuùc ñaàu tieân vôùi Ñaáng Phuïc sinh hoaëc nhöõng khi ñöôïc nghe noùi veà vieäc Ngöôøi soáng laïi, caùc oâng coøn hoaøi nghi, sôï seät vaø do döï. Chính Ñaáng Phuïc sinh ñaõ taùc ñoäng caùch nhieäm maàu treân taâm hoàn caùc oâng, ñeå laøm cho caùc oâng tin vaøo Ngöôøi. Ñoù laø ñöùc tin Phuïc sinh, vì chaúng nhöõng loøng tin cuûa caùc oâng ñöôïc phuïc hoài vaø taùi taïo, maø coøn vì moät lyù do heä troïng khaùc: töø nay ñoái töôïng vaø noäi dung cuûa ñöùc tin Kitoâ höõu chính laø maàu nhieäm Phuïc sinh. Vì Thieân Chuùa maø ngöôøi Cöïu Öôùc tin nhaän laø Cha cuûa Ñöùc Yeâsu Kitoâ, ñaõ laøm cho Ngöôøi soáng laïi töø coõi cheát nhôø naêng löïc Thaùnh Thaàn (Rm 4,24; 6,4; 8,11; Co 2,12; 1P 1,21). Qua bieán coá Phuïc sinh, Ñöùc Yeâsu thaønh Nadareùt maø daân chuùng cuõng nhö caùc moân ñeä ngöôõng moä nhö moät vò tieân tri coù uy tín (Lc 24,24) nay laïi xuaát hieän bieåu döông tröôùc maét traàn gian nhö Con Thieân Chuùa, nhö Chuùa Teå vaø nhö Ñaáng Thieân Sai Cöùu theá mang baûn chaát thaàn linh (Rm 1,3-4; Cv 2,32-36). Ngöôøi laø trung taâm ñieåm cuûa lòch söû, laø toät ñænh cuûa maïc khaûi (Hr 1,2), laø nguoàn phaùt xuaát ôn cöùu ñoä nhaân traàn. Trong Kinh Tin Kính toâng truyeàn, maàu nhieäm Phuïc sinh seõ laø heä ñieåm chuû yeáu cho caùc tín ñieàu khaùc.
Chuùa Kitoâ Phuïc sinh ñaõ gaây döïng ñöùc tin cho caùc toâng ñoà, thì chính Ngöôøi cuõng seõ tieáp tuïc khôi ñoäng leân nieàm tin môùi, nieàm tin Phuïc sinh trong loøng nhöõng keû nghe caùc oâng rao giaûng veà Ngöôøi, vì ñöùc tin baét nguoàn vaø chôùm nôû töø choã nghe daân chuùng noùi veà Ñaáng Phuïc sinh (Rm 10,17). Do ñoù, moïi ngöôøi hoâm nay ñöôïc ban cho ôn ñöùc tin qua trung gian cuûa Giaùo hoäi toâng truyeàn. Ñaáng Phuïc sinh ñaõ saùng taïo ra Giaùo hoäi, thì cuõng chính Ngöôøi nuoâi döôõng Giaùo hoäi baèng Lôøi Ngöôøi vaø Thaùnh Theå, laø “bí tích ñöùc tin” tuyeät haûo.
4. Soáng Nieàm Tin Phuïc Sinh Hoâm Nay
Ñöùc tin vaø ñôøi soáng Kitoâ höõu baét nguoàn töø bieán coá Phuïc sinh. Bieán coá aáy ñaõ laøm xuaát hieän moät maãu ngöôøi môùi trong nhöõng töông quan môùi vôùi Thieân Chuùa vaø anh em ñoàng loaïi. Quaû thaät, ñaây laø moät cuoäc taùi taïo nôi con ngöôøi Ñöùc Yeâsu vaø töø ñoù lan traøn sang chuùng ta vaø caû theá giôùi. Thaùnh Phaoloâ vieát: "Anh em ñaõ cheát, vaø ñôøi soáng môùi cuûa anh em gaén lieàn vôùi Ñöùc Kitoâ vaø ñöôïc bao boïc bôûi maàu nhieäm Thieân Chuùa" (Co 3,3). "Anh em ñaõ ñöôïc thanh taåy trong Ñöùc Kitoâ, nghóa laø chòu mai taùng vôùi Ngöôøi qua nghi thöùc töôïng tröng dìm anh em trong caùi cheát, ñeå töø ñoù anh em nhoâ ñaàu vöôn leân neáp soáng môùi, töông töï nhö Ñöùc Kitoâ ñaõ ñöôïc quyeàn naêng cuûa Chuùa Cha laøm cho soáng laïi" (Rm 6,4). Quaû thaät, chuùng ta ñaõ ñöôïc Chuùa Cha taùi sinh trong Nöôùc Röûa toäi, ñöôïc ôn Chuùa Thaùnh Thaàn theâm söùc cuûng coá, vaø ñöôïc Lôøi vaø Mình, Maùt Chuùa Yeâsu nuoâi döôõng. Chuùng ta ñang hieäp thoâng vôùi nhau trong Giaùo hoäi nhö moät daáu chæ giöõa theá giôùi loaøi ngöôøi.
Ñoái vôùi ta, soáng nieàm tin Phuïc sinh hoâm nay, coù nghóa laø ñeå cho Thieân Chuùa tieáp tuïc laøm nhöõng ñieàu baát ngôø vaø môùi meû. Caùc moân ñeä ngaøy xöa ñaâu coù ngôø raèng Thieân Chuùa seõ laøm cho Ñöùc Yeâsu soáng laïi sau ngaøy thöù Saùu Tuaàn Thaùnh.
Coù nhöõng luùc ta gaëp thaát baïi vaø tuûi nhuïc ñeán muoán cheát, coù nhöõng luùc ta bò doàn vaøo böôùc ñöôøng cuøng khoâng theå laøm gì ñöôïc nöõa... neáu luùc ñoù, ta ngöôùc maét nhìn leân Thaäp giaù Chuùa Kitoâ vaø nhôù laïi raèng: töø côn thaûm haïi aáy, Thieân Chuùa ñaõ laøm phaùt sinh ra söï soáng môùi vaø nieàm hy voïng môùi..., thì chính luùc ñoù aùnh saùng Phuïc sinh seõ len loûi vaøo coõi loøng troáng roãng vaø coâ quaïnh cuûa ta. Ta töôûng nhö ñaõ heát roài, nhöng thöïc söï, beân kia bôø giôùi haïn cuûa ta, coøn coù Thieân Chuùa, coøn coù taát caû. Ngöôøi laø Ñaáng coù khaû naêng hoaøn sinh keû cheát vaø goïi caùi coù töø coõi khoâng (Rm 4,17). Chính luùc ñoù, tia saùng Phuïc sinh laøm noåi daäy trong loøng ta nieàm hy voïng, khi ta khoâng coøn gì ñeå hy voïng nöõa (Rm 4,18). Ñoù laø moät hy voïng hoaøn toaøn môùi meû, moät nieàm tin Phuïc sinh töø coõi loøng heùo khoâ tuyeät voïng.
Coù nhöõng luùc ta bò keàm keïp trong toäi loãi vaø thoùi hö taät xaáu, ta ñaõ cheát trong taâm hoàn. Nhöng, khi ta quyeát taâm ñöùng daäy, ñeå vöôn tôùi moät ñôøi soáng thanh cao, thaùnh thieän hôn, thì chính luùc ñoù maàu nhieäm Phuïc sinh ñang taùi dieãn trong ta. Taâm tình thoáng hoái aên naên laø moät ôn Phuïc sinh, laøm cho ta soáng laïi trong aân suûng vaø thanh luyeän taâm hoàn ta cho saïch moïi veát nhô.
Coù nhöõng luùc ta bò vu oan, giaùng hoïa, vaø bò ñoái xöû taøn teä; ta bò gheùt, nhöng khoâng gheùt laïi keû thuø ta. Nhöõng luùc aáy, ta ñang soáng tinh thaàn Phuïc sinh, vì ta chöùng minh cho moïi ngöôøi thaáy raèng: tình yeâu maïnh hôn haän thuø, tình yeâu maïnh hôn caùi cheát, gioáng nhö Chuùa Kitoâ ñaõ yeâu thöông toät ñoä ñeán chòu cheát vaø coøn tha cho keû gieát mình, neân ñöôïc Thieân Chuùa laøm cho soáng laïi vinh hieån.
Coù nhöõng luùc ta ñoái dieän vôùi nhöõng keû toäi loãi hoaëc khoâng cuøng chia seû moät nieàm tin..., ta töôûng nhö hoï hoaøn toaøn hö hoûng, hoaøn toaøn xa laï. Neáu ta nghó ñöôïc raèng: hoï cuõng laø anh em, hoï coù theå thay ñoåi, -theá naøo vaø luùc naøo, ta khoâng bieát, vì Thieân Chuùa haønh ñoäng baát ngôø- thì luùc ñoù, ta ñang soáng nieàm tin Phuïc sinh, tuyeân xöng raèng Thieân Chuùa coù khaû naêng hoaøn sinh keû ñaõ cheát - cheát trong theå xaùc hay cheát trong taâm hoàn.
Maàu nhieäm Vöôït qua cuûa Chuùa Kitoâ cuõng ñaõ maïc khaûi cho ta baûn chaát saâu xa cuûa con ngöôøi, goàm caû caùi nhuïc laãn caùi vinh, caû söï thaáp heøn laãn ñieàu cao troïng. Con ngöôøi mang trong mình moät hình aûnh thaàn linh, nhöng laïi khoâng coù khaû naêng soáng töông xöùng vôùi hình aûnh aáy, ta phaûi nhìn nhaän söï baát löïc ñoù, ñeå khoûi kieâu caêng voâ loái, ñoàng thôøi yù thöùc veà ñònh höôùng cao caû cuûa ñôøi mình ñeå khoâng bao giôø thaát voïng. Bieán coá Phuïc sinh ñaõ chöùng toû cho ta: yeáu toá thaàn linh coù theå thaéng vaø bieán caùi baát löïc thaønh söùc maïnh voâ song.
Bôûi ñoù, nieàm tin Phuïc sinh ñem laïi cho ta moät caùi nhìn laïc quan, moät thaùi ñoä soáng phaán khôûi vaø hoøa ñoàng, vì Chuùa Kitoâ ñaõ soáng laïi, ñaõ toaøn thaéng toäi loãi ñeå ban hoøa giaûi cho moïi ngöôøi.
Giaûng Leã
Laøm theá naøo ñeå taát caû chuùng ta yù thöùc ñöôïc taàm möùc quan troïng cuûa vieäc Chuùa soáng laïi, ñoù laø muïc ñích cuûa Phuïng vuï hoâm nay vaø cuûa muøa Phuïc sinh naøy. Khoâng yù thöùc ñöôïc taàm quan troïng ñoù, chuùng ta seõ khoâng tha thieát vôùi vieäc keát hôïp cuøng Ñöùc Kitoâ Phuïc sinh. Vaø khoâng keát hôïp vôùi Ngöôøi, chuùng ta khoâng coù ñôøi soáng môùi; cuoäc ñôøi cuûa ta seõ hoaøn toaøn voâ ích veà phöông dieän toân giaùo. Chính thaùnh Phaoloâ ñaõ vieát: neáu Ñöùc Kitoâ ñaõ khoâng soáng laïi, ñöùc tin cuûa anh em trôû thaønh haõo huyeàn vaø chuùng ta thaät laø nhöõng ngöôøi daïi doät nhaát. Noùi caùch khaùc: vì ñaïo cuûa chuùng ta xaây treân neàn taûng nieàm tin Chuùa soáng laïi, neân chuùng ta phaûi chaéc chaén veà nieàm tin naøy môùi hy voïng xaây döïng ñöôïc moät ñôøi soáng ñaïo ñöùc vöõng vaøng. Vaäy chuùng ta haõy theo Phuïng vuï cuûa Giaùo hoäi ñeå theâm yù thöùc veà nieàm tin ôû vieäc Chuùa Phuïc sinh.
Tröôùc heát, Phuïng vuï laàn löôït trích daãn caùc ñoaïn vaên Kinh Thaùnh noùi veà vieäc Chuùa soáng laïi. Ba baøi ñoïc hoâm nay ñeàu noùi veà vieäc ñoù. Baøi Phuùc AÂm trình baøy vieäc Chuùa Phuïc sinh laø moät bieán coá roõ raøng nhöng quaù baát ngôø ñoái vôùi taát caû moïi ngöôøi, ñaëc bieät ñoái vôùi nhöõng ngöôøi tin Chuùa. Chuùa ñaõ khaúng ñònh caùch coâng khai vaø khoâng uùp môû cho bieát Ngöôøi seõ bò noäp, bò ñaùnh, bò treo treân Thaäp giaù, vaø ngaøy thöù ba seõ soáng laïi. Nhöng Pheâroâ chæ ñeå yù ñeán ñoaïn ñaàu. OÂng khaêng khaêng xin Chuùa ñöøng laøm nhö vaäy, ñöøng ñeå mình bò baét. OÂng khoâng ñeå yù ñeán caâu cuoái noùi raèng ngaøy thöù Ba Ngöôøi seõ soáng laïi. Caùc toâng ñoà khaùc cuõng chaúng ñeå yù hôn. Hoï coù nghe noùi, nhöng khoâng tin. Noùi ñuùng hôn, hoï khoâng muoán tin. Neân vöøa thaáy Chuùa bò baét, hoï ñaõ boû Chuùa, choái Chuùa, muoán trôû veà laøng cuõ, chaám döùt lyù töôûng theo Chuùa. Ít nhaát, hoï cuõng ñaõ ruùt lui vaøo nhaø, ñoùng kín cöûa, khoâng daùm loù maët ra. Hoï chæ nhôù Ñöùc Kitoâ chòu cheát: ngöôøi Dothaùi coù theå saép baét ñeán hoï. Lôøi Chuùa noùi raèng Ngöôøi seõ Phuïc sinh khoâng coøn ôû trong ñaàu oùc hoï moät tí naøo nöõa. Phuùc AÂm hoâm nay noùi roõ: caùc oâng chöa hieåu raèng Ngöôøi phaûi soáng laïi töø coõi cheát.
Keû thuø cuûa Chuùa caån thaän hôn. Hoï nhôù nhö vaäy neân xin Philatoâ cho ñaët lính gaùc moà. Hoï töôûng raèng coù theå ngaên chaën khoâng cho Chuùa phuïc sinh. Nhöng Chuùa ñaõ laøm vieäc thaät kyø dieäu tröôùc maét thieân haï, caû nhöõng keû tin cuõng nhö khoâng tin Ngöôøi. Ngöôøi laøm vieäc thaät ngoaïn muïc ñeå ai tin thì ñöôïc thaám thía tình Ngöôøi yeâu thöông hoï vaø ñeå ai khoâng tin phaûi baøng hoaøng khieáp sôï.
Vieäc Chuùa phuïc sinh vì theá khoâng phaûi laø chuyeän maáy toâng ñoà bòa ñaët ra. Hoï khoâng coøn ñaàu oùc ñeå nhôù laïi Lôøi Chuùa noùi tröôùc, thì laøm sao coù ñöôïc trí töôûng töôïng xeáp ñaët kheùo leùo caâu chuyeän soáng laïi. Caû Pheâroâ, caû Yoan ñaõ nhaän ñöôïc tin Thaày soáng laïi. Hoï ñöôïc Mañaleâna baùo cho bieát xaùc Thaày khoâng coøn ôû trong moà nöõa. Hai oâng ñaõ ra ñi, ngöôøi ñi chaäm, ngöôøi chaïy nhanh. Nhöng caû hai ñeàu ñaõ quan saùt roõ raøng vaø tæ mæ; caùc khaên lieäm coøn ñoù, nhöng Chuùa thì ôû ñaâu? Phaûi ñôïi khi nhaän ñöôïc nhieàu baèng chöùng khaùc, theâm vaøo baèng chöùng moà troáng, vaø nhaát laø, nhö lôøi Pheâroâ noùi hoâm nay, khi ñöôïc Chuùa soáng laïi hieän ra troø chuyeän, aên uoáng, daïy doã theâm cho mình, vaø moân ñeä môùi thaät söï tin Chuùa soáng laïi. Nhö vaäy, nieàm tin cuûa caùc toâng ñoà khoâng nhöõng ñaõ caên cöù vaøo Lôøi Chuùa baùo tröôùc, nhöng nhaát laø vaøo caùc söï kieän vaø baèng chöùng roõ raøng cuûa nhieàu ngöôøi vaø cuûa nhieàu nhoùm ngöôøi khaùc nhau. Ñöùc tin ñoù saùng suoát vöõng vaøng ñeán noãi coù theå noùi taát caû ñaõ baèng loøng chòu cheát ñeå laøm chöùng Chuùa ñaõ soáng laïi.
Chuùng ta khoâng ñaët naëng vaán ñeà naøy. Tin Chuùa töø beù, chuùng ta thuoäc loøng Kinh Tin Kính vaø naêm naøo cuõng möøng leã Phuïc sinh; neân chaúng bao giôø ñaët vaán ñeà Chuùa soáng laïi. Hoâm nay coù nhaéc laïi söï kieän lòch söû aáy, chaúng qua laø ñeå nhö lôøi thaùnh Pheâroâ noùi, saün saøng coù theå traû lôøi cho ngöôøi khaùc veà nieàm tin cuûa mình. Ñoái vôùi chuùng ta, coâng vieäc quan troïng hôn laø tìm ra lieân laïc giöõa vieäc Chuùa soáng laïi vaø ñôøi soáng ñaïo ñöùc cuûa ta. Thaùnh Phaoloâ trong baøi thö hoâm nay cho ta moät yù töôûng coù theå trôû thaønh aùnh saùng, giuùp ta suy nieäm thích hôïp. Ngöôøi vieát: söï soáng cuûa chuùng ta aån giaáu vôùi Ñöùc Kitoâ ôû trong Thieân Chuùa.
Ta bieát Ñöùc Kitoâ ñaõ soáng laïi. Ngöôøi ñang soáng trong Thieân Chuùa. Vaø Ñöùc Kitoâ vöøa laø ngöôøi vöøa laø Chuùa. Nôi Ngöôøi coù caû baûn tính Thieân Chuùa laãn baûn tính loaøi ngöôøi. Ngöôøi laø Ngoâi Hai nhaäp theå ñeå laø ngöôøi ôû giöõa chuùng ta. Hôn nöõa, Ngöôøi ñaõ mang laáy taát caû toäi loãi cuûa loaøi ngöôøi vaøo thaân mình ñeå ñem theo leân caây Thaùnh giaù; Ngöôøi chòu ñoùng ñinh thaân theå vaø cheát ñi nhö vaäy, laø ñeå tieâu dieät baûn tính toäi loãi loaøi ngöôøi cuûa ta, ñeå khi soáng laïi, Ngöôøi ñoåi môùi baûn tính aáy ñeå baây giôø noù ñöôïc ôû nôi vinh hieån phuïc sinh. Khi thaùnh Phaoloâ vieát: chuùng ta baây giôø ñöôïc aån giaáu vôùi Ñöùc Kitoâ trong Thieân Chuùa, laø coù yù noùi ñeán ñieàu aáy. Thaùnh nhaân muoán chuùng ta hieåu raèng Ñöùc Kitoâ Phuïc sinh ñaõ mang theo baûn tính loaøi ngöôøi leân ôû vôùi mình trong Thieân Chuùa. Vaø nhö vaäy, ai keát hôïp vôùi thaân theå Ñöùc Kitoâ, thì cuõng ñöôïc ôû vôùi Ngöôøi trong Thieân Chuùa. Ñoù laø ñieåm then choát, ñoäc ñaùo cuûa ñaïo ta. Kitoâ giaùo khoâng phaûi laø toân giaùo ôû ñoù moãi ngöôøi tröïc tieáp giao thieäp vôùi Thieân Chuùa maø thoâi; nhöng coøn laø ñaïo ñeå ai naáy coù theå keát hôïp vôùi Ñöùc Kitoâ, haàu ôû trong Ñöùc Kitoâ ngöôøi ta môùi gaëp ñöôïc Thieân Chuùa, giao thieäp ñöôïc vôùi Ngöôøi vaø laøm ñeïp loøng Ngöôøi. Maø Ñöùc Kitoâ laøm sao ñeå moïi ngöôøi moïi thôøi coù theå keát hôïp ñöôïc vôùi mình, neáu thaân theå Ngöôøi vaãn chæ laø moät thaân theå soáng ôû moät nôi vaø trong moät thôøi? Khoâng ai coù theå ôû trong ngöôøi naøo, khi hai ngöôøi ñang coøn soáng trong xaùc thòt. Nhöng baây giôø thaân xaùc Ñöùc Kitoâ ñaõ phuïc sinh, ñaõ trôû thaønh thaân theå maàu nhieäm, neân baây giôø ta ñaõ coù theå ôû trong Ngöôøi baèng tinh thaàn, chôø ngaøy ñöôïc ôû trong Ngöôøi baèng caû xaùc thòt soáng laïi nöõa.
Maàu nhieäm Phuïc sinh vì theá laø neàn taûng cuûa ñaïo môùi. Thaân theå Chuùa Phuïc sinh laø ñeàn thôø môùi, döïng neân sau ba ngaøy ñeàn thôø cuõ ñaõ bò phaù huûy. Chính Ñöùc Kitoâ ñaõ tuyeân boá khi Ngöôøi ñuoåi phöôøng buoân baùn ra khoûi ñeàn thôø Yeârusalem. Ngöôøi khaúng ñònh: sau ngaøy Ngöôøi soáng laïi, chaúng ñeàn thôø baèng gaïch, baèng ñaù, baèng saét naøo coù giaù trò nöõa. Ai muoán thôø phöôïng Thieân Chuùa Cha, phaûi aån naùu ôû trong thaân theå phuïc sinh cuûa Ngöôøi, laø ñeàn thôø ñaïo môùi. Vaø nhö vaäy thaät phaûi, vì chuùng ta coù theå naøo ñeïp loøng Thieân Chuùa ñöôïc, neáu khoâng ôû trong Con Ngöôøi phuïc sinh cuûa Ñöùc Kitoâ? Vì chæ ôû nôi ñoù môùi coù ôn tha toäi vaø cöùu ñoä. Ñoàng thôøi, thaân xaùc phuïc sinh cuûa Ñöùc Kitoâ baûo ñaûm cho söï soáng laïi cuûa thaân xaùc chuùng ta sau naøy, neáu ngay baây giôø ta ñaõ baét ñaàu soáng keát hôïp vôùi Chuùa Phuïc sinh.
Vaán ñeà phaûi ñaët ra tröôùc maét laø phaûi laøm theá naøo ñeå keát hôïp ñöôïc vôùi Ñöùc Kitoâ phuïc sinh, ñeå hieän taïi ñôøi soáng ñaïo cuûa ta coù giaù trò tröôùc maët Chuùa vaø ñeå sau naøy thaân xaùc chuùng ta cuõng ñöôïc phuïc sinh? Chæ coù moät caùch laø bieát vöôït qua nhö Ñöùc Kitoâ, laø tham döï vaøo maàu nhieäm vöôït qua cuûa Ngöôøi. Maø vöôït qua coù nghóa laø cheá ngöï xaùc thòt, toäi loãi vaø theá gian ñeå vöôn leân cuøng Thieân Chuùa. Leã Phuïc sinh laø leã Vöôït qua môùi. Ngöôøi döï leã Phuïc sinh phaûi chaám döùt ñôøi soáng laàm than, toäi loãi vaø baét ñaàu cuoäc ñôøi môùi chaân thaønh vaø thaùnh thieän. Chuùng ta xem göông caùc moân ñeä: sau khi tin Thaày ñaõ soáng laïi, hoï ñaõ thay ñoåi nhö theá naøo, ñeå trôû thaønh nhöõng con ngöôøi xaây döïng moät neáp soáng môùi vaø moät theá giôùi môùi. Dó nhieân, hoï ñaõ phaûi chôø Thaàn Trí cuûa Chuùa Phuïc sinh nhaäp vaøo mình ñeå trôû neân nhöõng con ngöôøi môùi nhö vaäy. Chuùng ta cuõng seõ nhaän ñöôïc Thaùnh Theå ban Thaàn Trí cuûa Ñöùc Kitoâ Phuïc sinh.
Vaäy hoâm nay vaø töø nay chuùng ta haõy ñem tinh thaàn vaø caûm nghó môùi vaøo taát caû ñôøi soáng, ñeå ñoåi môùi ñôøi ta, ñoåi môùi xaõ hoäi baèng tinh thaàn cuûa Ñöùc Kitoâ Phuïc sinh. Nhö vaäy leã Phuïc sinh haèng naêm phaûi nhö laø leã Phuïc sinh cuûa caùc toâng ñoà ngaøy tröôùc: hay tin Chuùa soáng laïi caùc moân ñeä ñaõ nhôù laïi Lôøi Ngöôøi vaø göông Ngöôøi ñaõ soáng ñeå daàn daàn thay ñoåi taát caû taâm tö, neáp soáng vaø xaõ hoäi cuûa mình. Öôùc gì hoâm nay chuùng ta cuõng laõnh nhaän ñöôïc ôn Phuïc sinh maïnh meõ nhö vaäy!
(Trích daãn töø taäp saùch Giaûi Nghóa Lôøi Chuùa
cuûa Ñöùc coá Giaùm Muïc Bartoâloâmeâoâ Nguyeãn Sôn Laâm)