Giaûi Nghóa Lôøi Chuùa Naêm C
Nhöõng Baøi Suy Nieäm Lôøi Chuùa Chuùa Nhaät
cuûa Ñöùc coá Giaùm Muïc Bartoâloâmeâoâ Nguyeãn Sôn Laâm
Prepared for Internet by Vietnamese Missionaries in Asia
Chuùa Nhaät 23 Thöôøng Nieân Naêm C
Quyeát taâm töø boû taát caû
ñeå vaùc thaäp giaù cuûa mình
(Khoân ngoan 9,13-18; Phileâmon 9b-10.12-17; Tin Möøng Luca 14,25-33)
Phuùc AÂm: Lc 14, 25-33
"Ai khoâng töø boû taát caû cuûa caûi mình coù, thì khoâng theå laøm moân ñeä Ta".
Khi aáy, coù nhieàu ñaùm ñoâng cuøng ñi vôùi Chuùa Gieâsu, Ngöôøi ngoaûnh laïi baûo hoï raèng: "Neáu ai ñeán vôùi Ta maø khoâng boû cha meï, vôï con, anh chò em vaø caû maïng soáng mình, thì khoâng theå laøm moân ñeä Ta. Coøn ai khoâng vaùc thaäp giaù mình maø theo Ta, thì khoâng theå laøm moân ñeä Ta.
"Coù ai trong caùc ngöôi muoán xaây thaùp maø tröôùc tieân khoâng ngoài tính toaùn phí toån caàn thieát, xem coù ñuû ñeå hoaøn taát khoâng? Keûo ñaët moùng roài maø khoâng theå hoaøn taát, thì moïi ngöôøi xem thaáy seõ cheá gieãu ngöôøi ñoù raèng: 'Teân naøy khôûi söï xaây caát maø khoâng hoaøn thaønh noåi'.
"Hoaëc coù vua naøo saép ñi giao chieán vôùi moät vua khaùc, maø tröôùc tieân khoâng ngoài suy nghó xem mình coù theå ñem möôøi ngaøn quaân ra ñöông ñaàu vôùi ñoái phöông daãn hai möôi ngaøn quaân tieán ñaùnh mình chaêng? Baèng chaúng noåi, thì khi ñoái phöông coøn ôû xa, vua aáy sai moät phaùi ñoaøn ñeán caàu hoaø. Cuõng theá, baát kyø ai trong caùc ngöôi khoâng töø boû taát caû cuûa caûi mình coù, thì khoâng theå laøm moân ñeä Ta".
Suy Nieäm:
Neáu chuùng ta ñaõ chuù yù laéng nghe Lôøi Chuùa, chaéc chaén khoâng ai coù theå yeân taâm ñöôïc. Lôøi Ngöôøi ñoøi hoûi roõ raøng quaù! Ngöôøi daïy: phaøm ai trong caùc ngöôi khoâng töø boû cuûa caûi mình ñi heát thaûy, thì khoâng theå laøm moân ñeä cuûa Ta. AÁy laø chuùng ta môùi chæ nhaéc laïi moät Lôøi cuûa Ngöôøi ñoù thoâi. Môû ñaàu baøi Tin Möøng hoâm nay, Ngöôøi coøn noùi: Keû naøo ñeán vôùi Ta maø khoâng gheùt cha meï, vôï con, anh chò em mình vaø caû maïng soáng cuûa mình nöõa, aét khoâng theå laøm moân ñeä cuûa Ta. Nhöõng lôøi naøy phaûi hieåu theá naøo ñaây? Khoâng leõ hieåu theo nghóa ñen; vaø nhö vaäy thi haønh theá naøo ñöôïc, vì kìa coù ai laøm nhö theá ñaâu? Caùc tu só khoå haïnh cuøng laém cuõng chæ töø boû ñöôïc cuûa caûi; nhöng hoï ñaâu coù gheùt cha gheùt meï. Ñaøng khaùc Chuùa khoâng daïy phaûi thaûo kính cha meï ö?
Do ñoù, Lôøi Chuùa phaûi hieåu theo caùch thöùc naøo ñaây? Chuùng ta muoán tìm moät loái giaûi thích. Nhöng yù töù, baøi saùch Khoân ngoan baûo chuùng ta phaûi coi chöøng.
1. Ai Nghó Ra Ñöôïc Chuùa Muoán Gì?
Quaû thaät taùc giaû laø ngöôøi khoân. OÂng soáng khoaûng 100 naêm tröôùc Ñöùc Gieâsu Kitoâ. Thôøi aáy ngöôøi Do Thaùi tieáp xuùc vôùi vaên hoùa Hy Laïp, noåi tieáng coù neàn trieát hoïc thaâm thuùy. Chaéc chaén ngöôøi Hy Laïp coi reû vaên chöông Do Thaùi, nhö daân maãu quoác khinh khænh ñoái vôùi saùch vôû cuûa daân thuoäc ñòa. Vaø chính nhieàu ngöôøi Do Thaùi cuõng ñaâm ra maëc caûm, khoâng thaáy Saùch Thaùnh cuûa mình coù giaù trò tuyeät ñoái nöõa, vaø xeùt theo nhieàu phöông dieän coøn keùm tö töôûng cuûa caùc nhaø trieát hoïc. Chính trong boái caûnh lòch söû aáy naåy sinh loaïi vaên chöông khoân ngoan trong boä Kinh Thaùnh. Nhieàu hoïc giaû ñaïo ñöùc trong daân Chuùa ñaõ ñöôïc Chuùa soi saùng vaø höôùng daãn ñeå giuùp anh em tín höõu bieát ñoái thoaïi vôùi neàn vaên hoùa môùi: Suy nghó caùc ñeà taøi neàn vaên hoùa naøy chuù troïng cuõng nhö hieåu roõ caùc chaân lyù ñaëc bieät cuûa ñaïo Chuùa. Coâng vieäc cuûa nhöõng taùc giaû aáy coøn khích leä chuùng ta hieän nay, vaø coù theå noùi hôn bao giôø heát. Bôûi vì chöa bao giôø nhaân loaïi tieán boä nhö hieän nay. Caùc khaùm phaù môùi veà khoa hoïc vaø caùc tö töôûng taùo baïo cuûa thôøi ñaïi chuùng ta boù buoäc nieàm tin cuûa chuùng ta phaûi suy nghó, neáu khoâng muoán noù bò ngöôøi ngoaøi coi khinh vaø coù theå khieán chuùng ta töï ti maëc caûm caùch naøo ñoù trong ñôøi soáng haèng ngaøy. Baøi saùch Khoân ngoan hoâm nay vaén taét nhöng coù theå trôû thaønh lôïi khí, neáu chuùng ta bieát hieåu.
Ñaây laø ñoaïn keát cuûa lôøi kinh caàu nguyeän maø taùc giaû daâng leân Thieân Chuùa. OÂng xin Ngöôøi ban cho mình ñöôïc söï khoân ngoan. Khoâng phaûi vì oâng thaát hoïc hay doát naùt. OÂng möôïn danh nghóa cuûa Saloâmon ñeå vieát ra taùc phaåm “Khoân ngoan” naøy. Vaø söï khoân ngoan cuûa Saloâmon ñaõ trôû thaønh voâ ñòch, ñeán noãi Nöõ hoaøng Phöông Nam phaûi ñeán hoïc khoân. Nhöng ngöôøi thoâng thaùi thaät khoâng töôûng mình ñaõ bieát heát vaø chæ keû thieån caän môùi ba hoa tuyeân boá caùc ngu xuaån cuûa mình.
Ñaëc bieät, nhöõng ngöôøi khoân ngoan luoân bieát ñònh möùc caùc kieán thöùc cuûa mình. Taùc giaû baøi saùch hoâm nay laø moät trong nhöõng ngöôøi nhö vaäy. Ngay töø ñaàu, oâng phaân bieät roõ phaïm vi yù ñònh cuûa Thieân Chuùa vaø giôùi haïn tö töôûng cuûa loaøi ngöôøi. Theá giôùi cuûa Thieân Chuùa sieâu vieät. Khaû naêng cuûa loaøi ngöôøi baát löïc tröôùc caùc chaân lyù cuûa Ngöôøi. Ñieàu naøy hieån nhieân khoâng caàn baøn caõi. Nhöng coøn hieån nhieân khoâng keùm, laø tö töôûng cuûa loaøi ngöôøi cuõng yeáu ôùt deã sôï ngay trong phaïm vi cuûa mình. Kieán thöùc cuûa hoï loûng choûng chöù khoâng beàn vöõng. Vaø taùc giaû noùi roõ lyù do vì sao. “Quaû thaät xaùc hö naùt ñeø naëng linh hoàn, leàu ñaát laøm tróu xuoáng linh hoàn ñaêm chieâu”.
Chuùng ta coù caûm töôûng oâng muoán noùi vôùi ngöôøi Hy Laïp vaø pheâ bình giaù trò tö töôûng cuûa hoï. Hoï töï phuï coù neàn trieát hoïc cao. Nhöng ñaáy cuõng chæ laø saûn phaåm cuûa trí tueä vaø linh hoàn con ngöôøi. Theá maø linh hoàn cuõng nhö trí tueä ôû trong xaùc maø con ngöôøi Hy Laïp vaãn coi nhö tuø nguïc vaø vaât chaát. Xaùc thòt loâi cuoán tinh thaàn xuoáng, ñeø naëng treân caùc tö töôûng cuûa con ngöôøi, khieán trieát hoïc cuûa hoï yeáu ôùt vaø loûng choûng. Ngöôøi ta öôùc löôïng caùc vieäc döôùi ñaát moät caùch khoù khaên; vaø nhieàu ñieàu tröôùc maét ngöôøi ta cuõng phaûi vaát vaû môùi nhìn ra ñöôïc. Khoång Töû cuõng khoâng noùi khaùc khi oâng tuyeân boá: Vieäc ñôøi naøy toâi cuõng chöa raønh, taïi sao laïi phaûi hoûi toâi veà vieäc ñôøi sau?
Phaûi, söï khoân ngoan cuûa con ngöôøi coù haïn. Kieán thöùc cuûa hoï loûng choûng yeáu ôùt. Ngöôøi khoân phaûi coù thaùi ñoä theá naøo? Saloâmon töï thuù: Neáu Thieân Chuùa khoâng ban, toâi khoâng theå coù ñöôïc söï khoân ngoan. Neân toâi ñaõ thöa vôùi Chuùa vaø caàu xin Ngöôøi: Xin ban cho toâi khoân ngoan chung ngöï ngai Ngöôøi vaø ñöøng loaïi toâi khoûi soá con caùi cuûa Ngöôøi.
Öôùc gì chuùng ta ñöôïc loøng ñaïo ñöùc aáy! Gaëp neàn vaên hoùa môùi, gaëp nhöõng tö töôûng môùi, chuùng ta noi göông taùc giaû saùch Khoân ngoan. Chuùng ta xin Chuùa höôùng daãn vaø tìm trong Maïc khaûi cuûa Ngöôøi aùnh saùng cöùu ñoä cho cuoäc ñôøi traàn gian. Thieân Chuùa ñaõ noùi vôùi chuùng ta, nôi Ñöùc Gieâsu Kitoâ laø Ngoâi Lôøi chung ngöï ngai Thieân Chuùa. Ngaøi ñang maïc khaûi yù ñònh cuûa Ngaøi nôi Saùch Thaùnh vaø trong Hoäi Thaùnh. Chuùng ta coù bieát ñeå caùc kieán thöùc cuûa loaøi ngöôøi döôùi chaân söï khoân ngoan cuûa Thieân Chuùa, môùi hy voïng nhaän ñöôïc aùnh saùng soi daãn cuoäc ñôøi trong chaân lyù. Giôø ñaây chuùng ta cuõng phaûi laøm nhö theá ñeå ñoùn nhaän lôøi daïy cuûa Ñaáng Khoân ngoan ñang tuyeân boá con ñöôøng cöùu ñoä tröôøng sinh.
2. A Muoán Laøm Moân Ñeä Chuùa
Chuùa Gieâsu noùi vôùi nhöõng ai muoán laøm moân ñeä Ngöôøi. Ngöôøi noùi vôùi quaàn chuùng ñoâng ñaûo, laøm chöùng Ngöôøi muoán keâu goïi heát moïi ngöôøi vaø muoán moïi ngöôøi ñöôïc haïnh phuùc. Do ñoù, Lôøi cuûa Ngöôøi khoâng daønh rieâng cho moät nhoùm ngöôøi naøo. Ñöøng baûo nhöõng lôøi aáy chæ coù giaù trò ñoái vôùi ngöôøi Do Thaùi ñoàng thôøi vôùi Ngöôøi. Cuõng ñöøng noùi ngaøy nay nhöõng lôøi aáy chæ daønh cho linh muïc vaø tu só. Chuùa Gieâsu noùi vôùi taát caû chuùng ta ngaøy hoâm nay. Ngöôøi baûo: Muoán ñeán vôùi Ngöôøi vaø laøm moân ñeä cuûa Ngöôøi phaûi gheùt cha meï, vôï con, anh chò em mình vaø caû maïng soáng cuûa mình nöõa. Laïi phaûi vaùc khoå giaù mình maø ñi sau Ngöôøi. Vaø phaûi töø boû cuûa caûi mình ñi heát thaûy.
Dó nhieân Chuùa chaúng voâ lyù ñoøi chuùng ta boãng döng phaûi boû cha meï, baïn höõu, maïng soáng vaø cuûa caûi. Con ngöôøi ôû ñôøi phaûi coù nhöõng söï aáy. Vaø neáu nhöõng söï aáy giuùp chuùng ta ñeán vôùi Chuùa vaø laøm moân ñeä cuûa Ngöôøi, thì coù chi maø phaûi gheùt boû? Nhöng khi maø nhöõng söï aáy trôû thaønh chöôùng ngaïi vaät cho chuùng ta treân ñöôøng ñi theo Chua, thì hoâm nay Ngöôøi baûo chuùng ta phaûi döùt khoaùt löïa choïn: hoaëc boû chuùng ñeå ñöôïc Ngöôøi, hoaëc giöõ chuùng maø maát Ngöôøi. Khoâng coù loái thoaùt naøo khaùc. Khoâng phaûi vì Chuùa quaù ñoøi hoûi; nhöng giöõa aùnh saùng vaø toái taêm, giöõa tình yeâu vaø haän thuø, ngöôøi ta phaûi löïa choïn.
Theá neân, tieáp theo Chuùa baûo ngöôøi ta phaûi suy nghó, caân nhaéc. Nhö ngöôøi muoán xaây thaùp, nhö vua saép ñi giao chieán, phaûi suy tính kyõ löôõng keûo thaùp xaây khoâng noåi, ñaùnh traän seõ thua, khieán khoâng nhöõng bò cöôøi nhaïo maø cuoäc ñôøi cuõng tieâu luoân.
Ngöôøi ta phaûi suy nghó tröôùc khi ñi theo Chuùa. Vaø theo Chuùa khoâng nhö theo baát cöù moät ai. Nhöõng ngöôøi Do Thaùi ñoàng thôøi vôùi Ñöùc Gieâsu coøn coù theå hieåu laàm ñöôïc, chöù ngaøy nay chuùng ta ñaõ thaáy roài, Chuùa ñaõ ñi con ñöôøng thaäp giaù, ai muoán ñi sau Ngöôøi, cuõng phaûi mang laáy thaäp giaù.
Toâi töôûng ñaây laø caâu chính trong baøi Tin Möøng hoâm nay. Keû muoán laøm moân ñeä cuûa Chuùa Gieâsu Kitoâ phaûi vaùc thaäp giaù ñi sau Ñaáng ñaõ vaùc thaäp giaù môû ñöôøng cöùu ñoä cho muoân ngöôøi. Ñoái vôùi nhöõng thính giaû ôû thôøi Ñöùc Gieâsu, ñieàu naøy coù moät yù nghóa raát cuï theå. Ngöôøi ta vaãn thaáy nhöõng teân tuø toäi phaûi vaùc thaäp giaù ñi ñeán nôi chòu töû hình. Ngaøy nay chuùng ta ñaõ thaáy Ñöùc Gieâsu ñi nhö theá. Ai ñi sau Ngöôøi taát bò khai tröø bôûi nhöõng ai phuû nhaän ñöôøng loái Ngöôøi ñaõ ñi. Khoâng chaáp nhaän bò khai tröø nhö vaäy khoâng theå laøm moân ñeä cuûa Ngöôøi ñöôïc. Vaø khi ñi vaøo con ñöôøng thaäp giaù nhö vaäy, laøm sao coøn coù theå baùm vaøo cuûa caûi theá gian nöõa? Do ñoù haõy hieåu hai ñoøi hoûi “gheùt cha meï” vaø “töø boû cuûa caûi” nhö laø ñieàu kieän vaø haäu quaû cuûa vieäc löïa choïn ñi vaøo ñöôøng loái cuûa Chuùa, khi tình yeâu töï nhieân vaø cuûa caûi theá gian ngaên trôû ngöôøi ta böôùc ñi sau Chuùa ñeå trôû thaønh moân ñeä cuûa Ngöôøi.
Coù khi naøo nhö vaäy khoâng? Thöôøng ra thì khoâng nhö trong tröôøng hôïp cuûa chuùng ta hieän nay. Cha meï, vôï con, anh chò em ñaâu coù caûn trôû chuùng ta ñi theo ñöôøng loái cuûa Chuùa. Ngöôïc laïi, cha meï thöôøng muoán con caùi giöõ luaät Chuùa, vôï ao öôùc choàng giöõ caùc giôùi raên cuûa Chuùa, anh chò mong muoán caùc em soáng ñôøi ñaïo ñöùc. Coù khi vì vaäy maø con caùi gheùt cha meï, choàng khoù chòu vôùi vôï, vaø caùc em giaän hôøn anh chò. Nhöõng söï gheùt boû ôû ñaây laø toäi loãi vaø baát coâng. Nhöng hoài Ñöùc Gieâsu giaûng ñaïo taïi theá, caùc moân ñeä cuûa Ngöôøi phaûi boû cha meï, vôï con môùi ñi theo Ngöôøi ñöôïc. Vaø trong lòch söû nhieàu cuoäc caám ñaïo, ngöôøi ñi theo Chuùa buoäc loøng phaûi gheùt boû caû cha meï, vôï con, anh chò em vaø söï soáng cuûa mình môùi coù theå vaùc thaäp giaù theo chaân Chuùa Gieâsu ñi ñeán choã töû ñaïo ñöôïc, khi nhöõng ngöôøi kia caûn trôû mình trung kieân trong ñöùc tin.
Ñoù laø nhöõng tröôøng hôïp hy höõu vaø ñieån hình ñeå khaúng ñònh döùt khoaùt chaân lyù sau ñaây: khoâng ñöôïc yeâu thích ngöôøi naøo, vaät naøo hôn Chuùa; vaø phaûi kính yeâu Ngöôøi hôn heát thaûy moïi söï, moïi ngöôøi. Ñieàu khoâng phaûi laø ngöôøi ta khoâng thi haønh chaân lyù naøy moïi nôi, moïi luùc. Quaù nhieàu khi hoï nghe theo caùm doã, thích caùc ham muoán xaùc thòt hôn Luaät Chuùa vaø vò neå ngöôøi naøy ngöôøi khaùc maø khoâng daùm laøm theo tieáng löông taâm. Hoï khoâng xöùng ñaùng laøm moân ñeä cuûa Chuùa Gieâsu, Ñaáng ñaõ vaùc thaäp giaù ñi tröôùc ñeå môû ñöôøng cöùu ñoä cho nhöõng ai chaáp nhaän vaùc thaäp giaù cuûa mình ñi sau.
Thaùnh Phaoloâ trong baøi thö hoâm nay cuõng ñaët Phileâmon tröôùc moät löïa choïn. OÂng coù theå xöû söï theo leõ töï nhieân hoaëc thi haønh tieáng goïi cuûa Chuùa? OÂng seõ löïa choïn theo söï khoân ngoan cuûa loaøi ngöôøi hoaëc seõ nhôø söùc maïnh Thaùnh Thaàn khoân ngoan cuûa Thieân Chuùa maø haønh ñoäng? OÂng seõ toû mình laø moân ñeä cuûa Chuùa hoaëc chæ soáng nhö moät ngöôøi theá gian? Chuùng ta ñoïc qua ñoïc laïi ñoaïn thö naøy ñeå thaáy Lôøi Tin Möøng ñoøi buoäc aùp duïng cuï theå vaø chæ nhöõng ai nhaän ñöôïc söï khoân ngoan cuûa Thieân Chuùa môùi coù theå laø moân ñeä cuûa Ngöôøi.
3. Baïn Seõ Xöû Söï Theá Naøo?
Phileâmon laø moät ngöôøi giaøu coù. Coù theå chính Phaoloâ ñaõ laøm cho oâng theo ñaïo. OÂng coù moät teân noâ leä goïi laø OÂneâsimoâ. Anh naøy boû troán. Phaoloâ ñaõ gaëp anh vaø laøm cho anh theo ñaïo. Nhöng Ngöôøi phaûi xöû trí theá naøo ñaây? Khoâng traû OÂnesimoâ laïi cho Phileâmon hoaëc ñeå anh troán ñi nôi khaùc, laø bao che moät keû phaïm phaùp vaø gaây ra nhieàu hieåu laàm tai haïi cho Ñaïo Thaùnh. Phaoloâ moät maët khuyeân OÂneâsimoâ trôû veà vaø maët khaùc vieát moät thö ñeå anh caàm theo mang ñeán cho Phileâmon.
Laù thö vaén taét nhöng thoáng thieát, chan chöùa tình ngöôøi vaø nhaát laø hoái thuùc ñöùc aùi sieâu nhieân. Phaoloâ naïi ñeán tuoåi giaø cuûa mình vaø hoaøn caûnh ñang bò caàm tuø vì Ñöùc Gieâsu Kitoâ. Nhöõng lyù do naøy khieán Ngöôøi coù theå ñoøi hoûi Phileâmon baát cöù ñieàu gì. Nhöng Ngöôøi khoâng muoán aùp ñaët maø chæ muoán chính Phileâmon phaûi löïa choïn. OÂneâsimoâ tröôùc ñaây khi troán ñi laø teân noâ leä; nhöng baây giôø khi trôû laïi, anh ñaõ trôû thaønh con Chuùa vaø laø anh em cuûa chuùng ta.
Hôn nöõa, anh ñaõ ñöôïc sinh ra trong tuoåi giaø vaø xieàng xích cuûa Phaoloâ. Phileâmon seõ ñoùn nhaän anh nhö moät chuû theá gian gaëp laïi teân noâ leä ñaõ troán ñi; hoaëc oâng seõ cö xöû nhö moät moân ñeä cuûa Chuùa, ñoùn nhaän anh nhö moät ñoàng ñaïo, vaø do ñoù nhö moät ngöôøi anh em vaø baïn höõu? Chuùng ta khoâng ñöôïc bieát Phileâmon xöû trí nhö theá naøo. Nhöng moät böùc thö thoáng thieát, ñaày tình nghóa vaø lyù töôûng cao nhö vaäy, chaéc chaén ñaõ coù hieäu quaû toát ñeïp. Phileâmon boû loøng giaän döõ, khöôùc töø quyeàn lôïi theá gian vaø xaõ hoäi cho pheùp mình ñoùn nhaän lôøi Phaoloâ nhö söï khoân ngoan vaø Thaùnh Thaàn cuûa Thieân Chuùa, ñeå cö xöû nhö moät ngöôøi moân ñeä toát cuûa Chuùa Gieâsu Kitoâ, xöùng ñaùng löu teân tuoåi laïi trong boä Kinh Thaùnh, trôû thaønh göông maãu cho chuùng ta khi nghe tieáng Chuùa keâu goïi trong nhöõng tröôøng hôïp raát cuï theå thuoäc ñôøi soáng traàn gian. Chuùng ta ghi nhôù baøi thö hoâm nay ñeå thaáy roõ Lôøi Chuùa raát cuï theå. Ngöôøi keâu goïi chuùng ta luoân bieát töø boû theá gian xaùc thòt ñeå trôû thaønh moân ñeä cuûa Ngöôøi. Vaø chuùng ta chæ laøm ñöôïc nhö vaäy khi thaâm tín Lôøi Chuùa vaø leänh truyeàn cuûa Chuùa laø söï khoân ngoan Thaùnh Thaàn vöôït xa moïi luaän lyù phaøm nhaân cuûa chuùng ta.
Chuùng ta haõy caàu xin ñöôïc theâm loøng xaùc tín moïi leänh truyeàn cuûa Chuùa, ñöôïc nhieàu ôn Thaùnh Thaàn hôn ñeå maïnh meõ khöôùc töø vaø gheùt boû caùc caùm doã, haàu soáng xöùng ñaùng laø moân ñeä cuûa Chuùa. Thaùnh leã naøy muoán mang ñeán taát caû nhöõng ôn ñoù.
Ñaëc bieät nôi baøn thôø seõ nhaéc nhôû vaø thöïc hieän maàu nhieäm cuûa Chuùa Gieâsu Kitoâ khoâng nhöõng vaùc thaäp giaù maø coøn cheát treân thaäp giaù ñeå coáng hieán Thòt Maùu Ngöôøi cho chuùng ta ñöôïc soáng.
Chuùng ta khoâng theå ñoùn nhaän moät tình yeâu nhö vaäy maø khoâng quyeát taâm töø boû taát caû ñeå vaùc thaäp giaù cuûa mình vaø ñi theo Ngöôøi. Xin Ngöôøi ñeán hoä söùc cho chuùng ta.
(Trích daãn töø taäp saùch Giaûi Nghóa Lôøi Chuùa
cuûa Ñöùc coá Giaùm Muïc Bartoâloâmeâoâ Nguyeãn Sôn Laâm)