Giaûi Nghóa Lôøi Chuùa Naêm C
Nhöõng Baøi Suy Nieäm Lôøi Chuùa Chuùa Nhaät
cuûa Ñöùc coá Giaùm Muïc Bartoâloâmeâoâ Nguyeãn Sôn Laâm
Prepared for Internet by Vietnamese Missionaries in Asia
Ngaøy 15 thaùng 8
Leã Ñöùc Meï Hoàn Xaùc Leân Trôøi
Ñeán gaàn beân Chuùa Yeâsu nhö Ñöùc Meï
(Khaûi Huyeàn 11,19a; 12,1-6a.10b; Thö 1 Coârintoâ 15,20-26; Tin Möøng Luca 1,46-55)
Phuùc AÂm: Lc 1, 39-56
"Ñaáng toaøn naêng ñaõ laøm cho toâi nhöõng söï troïng ñaïi: Ngöôøi naâng cao nhöõng ngöôøi phaän nhoû".
Trong nhöõng ngaøy aáy, Maria choãi daäy, voäi vaõ ra ñi leân mieàn nuùi, ñeán moät thaønh xöù Giuñeâa. Baø vaøo nhaø oâng Dacaria vaø chaøo baø Elisabeth, vaø khi baø Elisabeth nghe lôøi chaøo cuûa Maria, thì haøi nhi nhaûy möøng trong loøng baø, vaø baø Elisabeth ñöôïc ñaày Chuùa Thaùnh Thaàn, baø keâu lôùn tieáng raèng:
"Baø ñöôïc chuùc phuùc giöõa caùc ngöôøi phuï nöõ, vaø Con loøng Baø ñöôïc chuùc phuùc. Bôûi ñaâu toâi ñöôïc Meï Chuùa toâi ñeán vieáng thaêm? Vì naøy tai toâi vöøa nghe lôøi Baø chaøo, haøi nhi lieàn nhaûy möøng trong loøng toâi. Phuùc cho Baø laø keû ñaõ tin raèng lôøi Chuùa phaùn cuøng Baø seõ ñöôïc thöïc hieän".
Vaø Maria noùi: "Linh hoàn toâi ngôïi khen Chuùa, vaø thaàn trí toâi hoan hæ trong Thieân Chuùa, Ñaáng Cöùu Ñoä toâi, vì Chuùa ñaõ ñoaùi nhìn ñeán phaän heøn tôù nöõ cuûa Chuùa. Naøy töø nay muoân theá heä seõ khen toâi coù phöôùc, vì Ñaáng toaøn naêng ñaõ laøm cho toâi nhöõng söï troïng ñaïi, vaø Danh Ngaøi laø thaùnh. Loøng thöông xoùt Chuùa traûi qua ñôøi noï ñeán ñôøi kia daønh cho nhöõng ngöôøi kính sôï Chuùa. Chuùa ñaõ vung caùnh tay ra oai thaàn löïc, deïp tan nhöõng ai thaàn trí kieâu caêng. Chuùa laät ñoå ngöôøi quyeàn theá xuoáng khoûi ngai vaøng vaø naâng cao nhöõng ngöôøi phaän nhoû. Chuùa ñaõ cho ngöôøi ñoùi khaùt no ñaày ôn phöôùc, vaø ñeå ngöôøi giaøu coù trôû veà tay khoâng. Chuùa saên soùc Israel toâi tôù Chuùa, bôûi nhôù laïi loøng thöông xoùt cuûa Ngaøi. Nhö Chuùa ñaõ phaùn cuøng caùc toå phuï chuùng toâi, cho Abraham vaø doøng doõi ngöôøi ñeán muoân ñôøi".
Maria ôû laïi vôùi baø Elisabeth ñoä ba thaùng, ñoaïn Ngöôøi trôû veà nhaø Mình.
Suy Nieäm:
Nghe qua nhöõng baøi Kinh Thaùnh hoâm nay, chuùng ta thaáy phuïng vuï döôøng nhö muoán höôùng taâm hoàn chuùng ta veà trôøi ñeå thaáy Ñöùc Meï ñang ôû treân ñoù qua baøi saùch Khaûi huyeàn; Ngöôøi ñang haân hoan ngôïi khen Chuùa qua baøi Tin Möøng; vaø ñaëc bieät Ngöôøi ñang caûm meán ôn phuùc hoàn xaùc ñöôïc ôû trong vinh quang Thieân Chuùa qua baøi thö Phaoloâ. Nhöng neáu ñoïc kyõ laïi, chuùng ta coù theå töï hoûi chöa chaéc nhöõng baøi Kinh Thaùnh kia ñôn giaûn nhö vaäy. Vaø bieát ñaâu khi ñoù chuùng ta seõ thaáy raèng Lôøi Chuùa hoâm nay nhaém vaøo chuùng ta hôn Ñöùc Meï vaø döôøng nhö Chuùa muoán göông saùng cuûa cuoäc ñôøi Ñöùc Meï ñeå giaùo huaán vaø boå döôõng chuùng ta trong cuoäc ñôøi döông theá. Chuùng ta haõy thöû tìm hieåu nhöõng baøi ñoïc Kinh Thaùnh kia.
A. Baøi Saùch Khaûi Huyeàn
Thaùnh Yoan thaáy Ñieän thôø Thieân Chuùa ôû treân trôøi môû ra. Vaø Khaùm Giao öôùc hieän ra trong Ñieän thôø cuûa Ngöôøi. Töùc laø ngöôøi nhìn thaáy thôøi ñaïi caùnh chung, thôøi ñaïi Nöôùc Trôøi, thôøi ñaïi Thieân Chuùa ñeán ôû cuøng nhaân loaïi. Bôûi vì theo taâm tö cuûa ngöôøi Do Thaùi thôøi baáy giôø, noùi ñuùng hôn theo caùc saùch Khaûi huyeàn thôøi thaùnh Yoan, ngöôøi ta quan nieäm ñeán thôøi gian sung maõn, Khaùm Giao öôùc seõ laïi hieän ra vaø luùc ñoù ngöôøi ta coù maïc khaûi toaøn dieän veà giao öôùc, töùc laø veà keá hoaïch cöùu roãi cuûa Thieân Chuùa.
Thôøi gian sung maõn dó nhieân laø thôøi ñaïi caùnh chung, nhöng cuõng laø thôøi ñaïi Thieân sai, thôøi Ñöùc Kitoâ xuaát hieän maïc khaûi toaøn dieän chöông trình cuûa Thieân Chuùa cho loaøi ngöôøi. Chuùng ta ñang soáng trong thôøi ñaïi ñoù. Theá neân hieän töôïng hay daáu hieäu maø thaùnh Yoan saép nhìn thaáy haún cuõng phaûi ñang xaûy ra ôû tröôùc maét chuùng ta.
Ngöôøi thaáy moät daáu laï vó ñaïi hieän ra ôû treân trôøi: moät Baø coù maët trôøi bao quanh, chaân treân maët traêng vaø ñaàu coù trieàu thieân 12 ngoâi sao. Chuùng ta muoán ñoàng hoùa Baø vôùi Ñöùc Meï. Nhöng nhöõng ñieàu thaáy sau döôøng nhö khoâng cho pheùp laøm nhö theá. Vì “Baø ñang thai ngheùn vaø keâu la ñau ñôùn, quaèn quaïi sinh con... Coù moät con roàng ñöùng chöïc tröôùc maët Baø, ñeå Baø vöøa sinh laø noù nuoát con Baø... Nhöng con Baø ñaõ ñöôïc caát boång leân nôi Thieân Chuùa vaø Baø ñaõ troán vaøo sa maïc...”
Thuù thaät, chuùng ta ñaõ thaáy khoù hieåu roài. Ñaønh raèng coù theå giaûi thích: ôû ñaây Yoan muoán noùi ñeán vieäc Ñöùc Meï sinh Chuùa Cöùu theá. Nhöng loái giaûi thích naøy gaëp nhieàu khoù khaên. Coù nôi naøo trong Kinh Thaùnh noùi ñeán vieäc Ñöùc Meï sinh Chuùa Yeâsu maø phaûi ñau ñôùn quaèn quaïi ñaâu? Vaø cuõng chaúng coù nôi naøo, noùi raèng Ñöùc Yeâsu ñaõ traùnh Satan nhö vaäy. Ngöôïc laïi, Ngöôøi phaûi ñeán ñeå xua ñuoåi taø thaàn ra khoûi taâm trí vaø ñònh meänh loaøi ngöôøi.
Ñaøng khaùc, trong thö Phaoloâ coù choã noùi: ngöôøi cöu mang phaàn roãi caùc giaùo daân cuûa ngöôøi vaø phaûi vaát vaû sinh hoï ra trong ñöùc tin. YÙ töôûng aáy khuyeán khích chuùng ta thöû nhìn ngöôøi ñaøn baø trong ñoaïn Khaûi Huyeàn treân nhö laø hình aûnh veà Giaùo hoäi. Giaùo hoäi ñang ñöôïc Ôn Chuùa bao boïc vaø coù 12 chi hoï, 12 Toâng ñoà töôïng tröng baèng 12 ngoâi sao. Giaùo hoäi ôû thôøi ñaïi sung maõn naøy ñang thai ngheùn ñau ñôùn, quaèn quaïi sinh ra caùc tín höõu... Ñaøng tröôùc Giaùo hoäi vaø chung quanh Giaùo hoäi, Satan luoân luoân quyeän quanh ñeå tìm moài caén xeù. Noù rình nuoát con caùi Giaùo hoäi sinh ra. Nhöng chuùng laø con caùi Chuùa, laø con caùi trong Ngöôøi Con Moät cuûa Thieân Chuùa. Vaø Ngöôøi Con naøy hieän ñaõ ñöôïc caát boång leân nôi Thieân Chuùa, leân ngai cuûa Ngöôøi. Vaø theo lôøi Thaùnh Kinh noùi, nhöõng ngöôøi con khaùc cuõng ñang ñöôïc ôû gaàn Thieân Chuùa trong Ñöùc Yeâsu Kitoâ. Coøn ngöôøi ñaøn baø kia, töùc laø Giaùo hoäi ñaõ troán vaøo sa maïc, ôû ñoù Thieân Chuùa cung döôõng baø 1,260 ngaøy. Con soá naøy ñaõ ñöôïc noùi tôùi ôû ñoaïn treân cuõng laø 42 thaùng vaø laø ba naêm röôõi trôøi. Saùch Ñaniel (7,25; 12,7) coi ñoù laø thôøi gian baét ñaïo thôøi Antioâkhoâ Epiphaneâ vaø vì theá noù trôû thaønh bieåu töôïng thôøi kyø caám caùch. Nhö vaäy trong suoát thôøi kyø bò baét bôù vaø gaëp khoù khaên do Satan raûo quanh tìm moài caén xeù, Giaùo hoäi khoâng lo sôï vì luoân ñöôïc ôn Chuùa phuø trôï vaø döôõng nuoâi, cho ñeán ngaøy moïi söï neân troïn vaø quyeàn bính hoaøn toaøn thuoäc veà Ñöùc Kitoâ Chuùa chuùng ta.
Nhö theá baøi saùch Khaûi Huyeàn höôùng chuùng ta nhìn veà Giaùo hoäi. Giaùo hoäi laø Meï haèng sinh ra con caùi Chuùa trong ñau thöông vaát vaû. Giaùo hoäi luoân bò rình chôø baét bôù, nhöng ñoàng thôøi caû con laãn meï luoân luoân ñöôïc Chuùa phuø trôï.
Nhöng thöôøng thöôøng nhöõng gì noùi veà Giaùo hoäi cuõng coù theå hieåu veà Ñöùc Meï vaø veà caùc linh hoàn. Vì Ñöùc Meï laø hình aûnh, laø khuoân maãu veà Giaùo hoäi. Hôn nöõa Ngöôøi cuõng laø Meï caùc tín höõu. Vaø roõ raøng Ngöôøi phaûi ñoàng lao coäng taùc vôùi Chuùa Cöùu theá ñeå sinh ra Giaùo hoäi vaø caùc linh hoàn. AÁy laø chöa keå Ñöùc Meï cuõng laø moät tín höõu, moät “linh hoàn”. Vaø moãi linh hoàn cuõng laø ngöôøi ñaøn baø trong ñoaïn Khaûi huyeàn treân. Linh hoàn naøo cuõng phaûi cöu mang ñöùc tin vaø ñôøi soáng aân suûng. Laøm ñöôïc moät haønh vi baùc aùi sieâu nhieân, sinh ra ñöôïc nhöõng haønh ñoäng ñöùc tin ñeïp loøng Chuùa, khoâng phaûi laø deã. Ngöôøi ta phaûi phaán ñaáu, choáng laïi Satan, theá gian vaø xaùc thòt. Ngöôøi ta phaûi quaèn quaïi trong côn ñau sinh nôû nhö thaùnh Phaoloâ noùi chung veà thaân phaän toaøn theå taïo vaät hieän nay.
Suy nghó nhö vaäy, baøi saùch Khaûi huyeàn ñöa maét chuùng ta nhìn leân Ñöùc Meï treân trôøi thì ít, maø baûo chuùng ta nhôù laïi cuoäc ñôøi cuûa Ngöôøi ôû traàn gian thì nhieàu. Moãi laàn saùch Tin Möøng cho chuùng ta thaáy Ngöôøi ñöùng beân Ñöùc Yeâsu, chuùng ta laïi ñöôïc chöùng kieán Ngöôøi nhö phaûi ñau ñôùn ñi vaøo con ñöôøng ñöùc tin moãi ngaøy moät hoaøn toaøn hôn. Vaø nhaát laø Ngöôøi ñaõ thaät söï quaèn quaïi khi trôû thaønh Meï cuûa Yoan ôû döôùi chaân Thaùnh giaù, ñeå coù theå noùi haèng ngaøy Ngöôøi phaûi ñoàng lao coäng taùc vôùi Ñöùc Kitoâ vaø Giaùo hoäi ñeå sinh ra con caùi Chuùa ôû traàn gian naøy. Chuùng ta phaûi caûm phuïc Meï vaø bieát ôn Meï. Haèng ngaøy chuùng ta phaûi möôïn lôøi baø Elisabet maø chaøo Meï ñaày ôn phuùc. Vaø luùc aáy chuùng ta seõ ñöôïc Meï daïy doã theâm.
B. Baøi Kinh Toân Döông
Thaùnh Luca vieát: “Vaø Maria noùi: hoàn toâi toân döông Chuùa vaø thaàn trí toâi nhaûy möøng Thieân Chuùa”. Nhöng thaät ra Ngöôøi coù noùi nhö vaäy khoâng? Maïch vaên vaø hoaøn caûnh khoù cho pheùp chuùng ta tin raèng ñaây thaät laø nhöõng lôøi ñaõ traøo ra töø loøng Ñöùc Meï khi Ngöôøi ñöùng tröôùc maët baø Elisabet. Vò trí baøi kinh “Toân döông” laø moät vò trí giaû doái. Noù caét ñöùt caâu truyeän thaêm vieáng khaù laâu. Noù laïi naëng chaát Do thaùi vaø Cöïu Öôùc, khieán chuùng ta nghó noù ít hôïp vôùi tö töôûng vaø vaên chöông Hylaïp cuûa thaùnh Luca. Vaø hoaøn caûnh luùc hai ngöôøi baø con gaëp nhau chöa haún ñaõ thuaän lôïi ñeán noãi laøm thoát leân ñöôïc nhöõng caûm tình toân giaùo ñieâu luyeän ñeán nhö theá.
Vaø neáu phaân tích kyõ, baøi Kinh Toân döông khaùc naøo moät toång hôïp caùc suy tö cuûa bao baøi Thaùnh vònh vaø khoân ngoan. Noù laø tieáng noùi cuûa moät coäng ñoaøn hôn laø cuûa moät caù nhaân. Noù coù tính caùch khaùch quan hôn laø chuû quan.
Chuùng ta coù theå thaáy ba phaàn roõ reät. Thoaït ñaàu linh hoàn toân döông Chuùa vì Ngöôøi ñaõ ñoaùi thöông ñeán phaän heøn, toâi tôù cuûa mình (46-49). Vaø nhö vaäy cuõng laø hôïp vôùi ñöôøng loái cuûa Ngöôøi xöa nay haèng nhaân nghóa vôùi keû khieâm nhu kính sôï vaø ñuoåi veà tay khoâng nhöõng keû giaøu sang (50-53). Thaùi ñoä nhaân nghóa quaûng ñaïi cuûa Chuùa toû ra roõ reät nhaát khi ñaùp cöùu Israel toâi tôù Ngöôøi, nhö ñaõ höùa cuøng Abraham vaø doøng doõi oâng (54-55).
Chuùng ta khoâng thaáy aùm chæ gì tôùi nhöõng ôn troïng ñaïi Ñöùc Meï vöøa ñöôïc. Caøng khoâng neâu leân vieäc Chuùa vöøa vieáng thaêm loøng baø Elisabeùt. Taát caû khieán chuùng ta phaûi keát luaän: baøi ca toân döông maø chuùng ta vaãn goïi laø cuûa Ñöùc Meï, thöïc ra khoâng phaûi laø cuûa rieâng Ngöôøi vaø do moät mình Ngöôøi saùng taùc ra. Nhöng ñoù laø taâm tình cuûa caû Giaùo hoäi, trong ñoù coù Ñöùc Maria. Ñoù laø baûn kinh phuïng vuï cuûa coäng ñoaøn Do thaùi - Kitoâ giaùo tieân khôûi ñaõ caûm höùng khi suy nghó veà ôn Chuùa cöùu ñoä mình. Ñöôïc haïnh phuùc cuûa ngaøy hoâm nay, Giaùo hoäi thaáy mình laø ñoái töôïng cuûa loøng Chuùa thöông yeâu ñaõ tuyeån choïn mình haàu thöøa töï moïi Lôøi Höùa xöa.
Ñöùc Meï ôû trong Giaùo hoäi, laø bieåu töôïng cuûa Giaùo hoäi. Ngöôøi seõ chaúng traùch thaùnh Luca ñaõ ñaët baûn kinh Toân döông treân moâi mieäng Ngöôøi. Vaø chaéc chaén Giaùo hoäi phaûi caùm ôn thaùnh nhaân ñaõ laøm cho baûn kinh cuûa Daân Thieân Chuùa ñöôïc theâm giaù trò khi ñöôïc moâ taû nhö ñaõ töø loøng Ñöùc Meï thoát ra.
Coøn chuùng ta khi ñoïc kinh naøy, khoâng nhöõng chuùng ta nghó ñeán nhöõng taâm tình chaân thaät cuûa Ñöùc Meï vaø cuûa Giaùo hoäi, maø chuùng ta cuõng phaûi sung söôùng nhaän laáy laøm cuûa mình. Vì thaät söï ai coù loøng ñaïo ñöùc maø khoâng thaáy mình trong baûn kinh aáy? Taát caû ñôøi soáng ñaïo ñöùc cuûa chuùng ta khoâng hoaøn toaøn laø taùc phaåm cuûa Thieân Chuùa hay sao? Sôû dó chuùng ta ñöôïc nhö ngaøy nay laø vì Ngöôøi ñaõ nhìn ñeán phaän heøn toâi tôù, vì loøng nhaân nghóa cuûa Ngöôøi töø ñôøi noï ñeán ñôøi kia, vì Ngöôøi nhôù laïi Lôøi Höùa cuøng toå phuï Abraham cho ñeán muoân ñôøi. Vaø chuùng ta seõ caøng ñoïc kinh naøy soát saéng khi chuùng ta caøng yù thöùc ñang mang trong mình ôn cöùu ñoä cao caû nhö Ñöùc Maria xöa, khi Ngöôøi ñöôïc baø Elisabeùt nhaéc ñeán quaû coù phuùc trong loøng Ngöôøi.
Nhö vaäy, chuùng ta caøng quyù kinh naøy hôn khi bieát noù laø taùc phaåm cuûa caû Giaùo hoäi vaø ñaõ ñöôïc Ñöùc Meï maø cho theâm giaù trò. Vaø cuõng nhö Giaùo hoäi ngaøy nay chæ coøn muoán dieãn taû kinh naøy qua taâm tình cuûa Ñöùc Meï, thì chuùng ta cuõng phaûi keát hôïp vôùi Ñöùc Meï moãi khi ñoïc kinh naøy. Ñöùc Meï, Giaùo hoäi vaø chuùng ta gaén boù maät thieát vôùi nhau nhö vaäy, theá maø nhieàu khi chuùng ta khoâng hay bieát! Ñieàu aáy ñaõ ñuùng trong quaù khöù vaø hieän taïi thì cuõng ñuùng trong töông lai nhö lôøi thö Phaoloâ hoâm nay cho thaáy.
C. Baøi Thö Phaoloâ
Thaùnh Toâng ñoà khoâng hieåu sao coù ngöôøi laïi khoâng tin söï phuïc sinh, töùc laø vieäc keû cheát sau naøy seõ soáng laïi. Nhö vaäy thì söï cheát hay töû thaàn seõ khoâng bao giôø bò gieát sao? Maø noù laø keát quaû cuûa toäi loãi, thì nhö vaäy cuõng khoâng bò xoùa boû hoaøn toaøn ö? Ôn cöùu ñoä cuûa Chuùa Kitoâ maïnh meõ nhö theá naøo? Chæ caàn suy nghó moät tyù laø ñaõ thaáy roõ vaán ñeà. Khoâng, söï cheát cuõng seõ bò huûy dieät. Theá neân lôøi cuoái cuøng trong thö hoâm nay noùi raèng: “Ñòch thuø sau heát seõ bò huûy ra khoâng laø söï cheát”.
Nhöng ñeå ñi ñeán chaân lyù naøy, thaùnh Phaoloâ khoâng lyù luaän suoâng. Ngöôøi caên cöù vaøo söï kieän trong lòch söû cöùu ñoä. Ngöôøi nhaéc laïi vieäc Ñöùc Kitoâ ñaõ soáng laïi töø coõi cheát. Vaø Ngöôøi ñaõ khoâng soáng laïi cho mình, nhöng vôùi tö caùch laø tieân thöôøng giöõa caùc vong linh, hay nhö hoa quaû ñaàu muøa cuûa toaøn theå nhaân loaïi. Bôûi vì chuùng ta khoâng bao giôø ñöôïc queân Ñöùc Kitoâ laø Ñaàu cuûa moät thaân theå, khaùc naøo nhö Añam laø ñaàu cuûa nhaân loaïi. Neáu do töï Añam söï cheát ñaõ loït vaøo theá gian thì leõ naøo söï soáng laïi ôû nôi Ñöùc Kitoâ laïi khoâng traøn ñeán taát caû nhaân loaïi? Theá neân ai theo thöù töï naáy seõ soáng laïi sau Ñöùc Kitoâ.
Ñaøng khaùc, Thieân Chuùa ñaõ theà höùa ñaët moïi thuø ñòch döôùi chaân Ngaøi. Maø söï cheát laø keû thuø cuoái cuøng cuûa nhaân loaïi. Söï cheát cuõng seõ bò huûy dieät döôùi chaân Ñöùc Kitoâ ñeå söï soáng cuûa Thieân Chuùa seõ ôû trong taát caû.
Chuùng ta khoâng caàn daøi doøng dieãn taû maàu nhieäm xaùc thòt soáng laïi. Chuùng ta ñaõ tin vöõng vaøng roài. ÔÛ ñaây vaø hoâm nay phuïng vuï muoán chuùng ta ñeå yù ñeán moät caâu trong thö naøy: ai naáy cuõng seõ theo thöù töï cuûa mình maø soáng laïi sau Ñöùc Kitoâ. Nhöng thöù töï naøo, neáu khoâng phaûi laø nhö lôøi thö Phaoloâ, thöù töï thuoäc gaàn hôn veà Ñöùc Kitoâ? Theá maø ai gaàn Ñöùc Kitoâ hôn Ñöùc Meï? Do ñoù, tin hoàn xaùc Ñöùc Meï ngaøy nay ñang ôû treân trôøi laø khaúng ñònh nieàm tin xaùc thòt chuùng ta sau naøy seõ soáng laïi. Vaø thaáy ngaøy nay Ngöôøi ñaõ ñöôïc nhö theá, thì chuùng ta phaán khôûi chaéc chaén seõ ñeán löôït mình.
Vaø cho ñöôïc nhö vaäy phaûi ñeán gaàn Chuùa Yeâsu nhö Ñöùc Meï, phaûi chaáp nhaän phaán ñaáu ñeå cöu mang ñöùc tin vaø sinh ra hoa quaû caùc vieäc laønh nhö ngöôøi ñaøn baø trong saùch Khaûi huyeàn; phaûi baét chöôùc Giaùo hoäi luoân soáng toân döông Thieân Chuùa ñaõ thöông ñeán phaän heøn cuûa mình vaø ban cho mình traøn treà ôn cöùu ñoä. Noùi toùm phaûi baét chöôùc Ñöùc Meï trong ñôøi soáng phaán ñaáu, caàu nguyeän vaø caäy troâng ñeå luoân luoân ñöôïc gaàn Chuùa Kitoâ. Giôø ñaây Ngöôøi ñeán gaàn chuùng ta trong Thaùnh Theå ñeå ôû vôùi chuùng ta trong ñôøi soáng haàu ñöa chuùng ta sau naøy soáng laïi. Chuùng ta haõy coù taâm tình cuûa Ñöùc Meï ñeå gaàn Ngöôøi ôû traàn gian haàu ñöôïc gaàn Ngöôøi ôû treân trôøi.
(Trích daãn töø taäp saùch Giaûi Nghóa Lôøi Chuùa
cuûa Ñöùc coá Giaùm Muïc Bartoâloâmeâoâ Nguyeãn Sôn Laâm)