Giaûi Nghóa Lôøi Chuùa Naêm C
Nhöõng Baøi Suy Nieäm Lôøi Chuùa Chuùa Nhaät
cuûa Ñöùc coá Giaùm Muïc Bartoâloâmeâoâ Nguyeãn Sôn Laâm
Prepared for Internet by Vietnamese Missionaries in Asia
Chuùa Nhaät 5 Muøa Thöôøng Nieân Naêm C
Chuùa Goïi Caùc Toâng Ñoà
(Isaia 6,1-2a.3-8; 1Coârintoâ 15,1-11; Luca 5,1-11)
Phuùc AÂm: Lc 5, 1-11
"Caùc oâng ñaõ töø boû moïi söï maø ñi theo Ngöôøi".
Khi aáy, daân chuùng chen nhau laïi gaàn Ñöùc Gieâsu ñeå nghe lôøi Thieân Chuùa, luùc ñoù Ngöôøi ñöùng ôû bôø hoà Gieâneâsareùt. Ngöôøi troâng thaáy hai chieác thuyeàn ñaäu gaàn bôø; nhöõng ngöôøi ñaùnh caù ñaõ ra khoûi thuyeàn vaø hoï ñang giaët löôùi. Ngöôøi xuoáng moät chieác thuyeàn, thuyeàn ñoù cuûa oâng Simon, vaø Ngöôøi xin oâng ñöa ra khoûi bôø moät chuùt. Roài Ngöôøi ngoài treân thuyeàn, giaûng daïy daân chuùng. Vöøa giaûng xong, Ngöôøi baûo oâng Simon raèng: "Haõy ñaåy thuyeàn ra choã nöôùc saâu, vaø thaû löôùi baét caù". OÂng Simon thöa Ngöôøi raèng: "Thöa Thaày, chuùng con ñaõ cöïc nhoïc suoát ñeâm maø khoâng ñöôïc gì heát; nhöng vì lôøi Thaày, con seõ thaû löôùi". Caùc oâng ñaõ thaû löôùi vaø baét ñöôïc raát nhieàu caù; löôùi caùc oâng haàu nhö bò raùch. Baáy giôø caùc oâng laøm hieäu cho caùc baïn ñoàng nghieäp ôû thuyeàn beân caïnh ñeán giuùp ñôõ caùc oâng. Nhöõng ngöôøi naøy tôùi, hoï ñoå caù ñaày hai chieác thuyeàn, ñeán noãi nhöõng thuyeàn chôû naëng gaàn chìm.
Thaáy theá, oâng Simon suïp laïy döôùi chaân Chuùa Gieâsu vaø thöa Ngöôøi raèng: "Laïy Chuùa, xin Chuùa haõy traùnh xa con, vì con laø ngöôøi toäi loãi". OÂng kinh ngaïc vaø taát caû moïi ngöôøi ôû ñoù vôùi oâng cuõng kinh ngaïc tröôùc meû caù maø caùc oâng vöøa môùi baét ñöôïc; caû oâng Giacoâbeâ vaø Gioan, con oâng Gieâbeâñeâ, baïn ñoàng nghieäp vôùi oâng Simon cuõng theá. Nhöng Chuùa Gieâsu phaùn baûo oâng Simon raèng: "Ñöøng sôï haõi: töø ñaây con seõ laø keû chinh phuïc ngöôøi ta". Baáy giôø caùc oâng ñöa thuyeàn vaøo bôø, vaø ñaõ töø boû moïi söï maø ñi theo Ngöôøi.
Suy Nieäm:
Tieáp tuïc chöông trình cuûa nhöõng Chuùa nhaät môû ñaàu muøa Thöôøng Nieân day doã chuùng ta veà nhöõng böôùc ñaàu trong cuoäc ñôøi truyeàn ñaïo cuûa Chuùa Gieâsu, baøi Tin Möøng Luca hoâm nay noùi ñeán vieäc Chuùa choïn nhöõng toâng ñoà ñaàu tieân. Baøi Cöïu Öôùc ñöôïc duøng ñeå baùo tröôùc vaán ñeà naøy laø ñoaïn saùch Isaia keå laïi vieäc Chuùa goïi nhaø tieân tri. Caùc toâng ñoà ngaøy nay ôû trong Hoäi Thaùnh tieáp noái coâng vieäc cuûa nhöõng ngöôøi ñöôïc Chuùa choïn trong Cöïu Öôùc cuõng nhö Taân Öôùc.
Theá neân baøi Thaùnh Thö noùi hoï phaûi rao giaûng giaùo lyù naøo cho trung thaønh vôùi truyeàn thoáng. Nhö vaäy, Chuùa nhaät hoâm nay ñaùng goïi laø ngaøy ôn goïi. Chuùng ta xem Chuùa ñaõ goïi chuùng ta nhö theá naøo ñeå chuùng ta bieát phaûi soáng theá naøo cho xöùng ñaùng vôùi ôn goïi aáy.
1. Chuùa Goïi Isaia
Chuùng ta ñeàu bieát nhöõng caâu ñaàu chöông VI saùch Isaia. Nhaø tieân tri keå laïi ôn goïi cuûa mình. Naêm aáy OÂzya, vò vua thöù 10 cuûa Israen môùi thaêng haø. Ñoù laø ñieàm khoâng toát cho quoác gia naøy. Vì OÂzya, cuõng coù teân laø Azarias, laø moät vò vua ñaïo ñöùc. Döôùi trieàu ñaïi oâng, Israen khoâng nhöõng thaùi bình, maø coøn ghi vaøo lòch söû moät soá chieán thaéng. OÂng thaêng haø, coù nghóa laø thôøi vaän Israen baét ñaàu thay ñoåi. Saùch Isaia noùi ñeán theá löïc cuûa Assyria phöông baéc ñang daàn daàn keùo xuoáng gaàn bôø coõi Israen. Ngöôøi ta run sôï tröôùc kî binh vaø teân noû. Nhöng chính nhöõng luùc aáy, Chuùa laïi toû ra thöông daân laï luøng. Ngöôøi sai ñeán cho hoï nhöõng ngöôøi seõ noùi nhaân danh Ngöôøi.
Isaia ñöôïc ôn goïi vaøo naêm aáy, naêm 740 tröôùc Ñöùc Gieâsu ra ñôøi. OÂng ñang ôû trong ñeàn thôø. Boãng döng oâng thaáy Chuùa hieän ra ngöï treân ngai, coù aùo choaøng phuû khaép ñeàn thôø. Laïi coù nhöõng Seâraphim chaàu haàu. Vaø coù tieáng tung hoâ: "Thaùnh, thaùnh, thaùnh, Chuùa caùc ñaïo binh, khaép ñaát ñaày traøn vinh quang Ngöôøi". Roài moäng cöûa rung rinh, nhaø nghi nguùt khoùi.
Coù thaät Isaia ñaõ thaáy nhö vaäy khoâng? Hay ñaây laø nhöõng neùt taû ñaày tính caùch thaàn hoïc? Duø sao quang caûnh naøy cuõng coù nhieàu yù nghóa. Trung thaønh vôùi truyeàn thoáng khoâng bao giôø daùm moâ taû chính Thieân Chuùa, - vì maét phaøm thaáy sao ñöôïc long nhan Ngöôøi? ôû ñaây taùc giaû noùi ñeán nhöõng söï chung quanh Thieân Chuùa hôn laø dieãn taû chính Ngöôøi. Vieäc Ngöôøi ngöï treân ngai vaø coù aùo choaøng traûi khaép ñeàn thôø chöùng toû Ngöôøi laø vò hoaøng ñeá cao caû, laøm cho nhöõng keû ñang sôï danh töôùng cuûa vua Assyria ñeán, ñöôïc an taâm bình tónh laïi. Vaø vieäc coù caùc Seâraphim chaàu haàu quanh ngai coøn noùi leân hôn nöõa raèng Chuùa troåi vöôït hôn caùc thaàn daân xaâm löôïc. Laø vì ôû Assyria ngöôøi ta sôï haõi suøng baùi caùc Seâraphim, ñang khi ôû ñaây chuùng chæ ñaùng baäc toâi tôù.
Vaø khaùc vôùi thaàn thaùnh ôû Assyria chæ laø nhöõng ngaãu töôïng kính nhi vieãn chi, töùc laø phaûi sôï haõi toân thôø ñeå khoûi bò oaùn traû, Thieân Chuùa cuûa Isaia traûi vinh quang Ngöôøi khaép caû maët ñaát. Vaø tuy laø Ñaáng Thaùnh vaø ngaøn truøng chí thaùnh, sieâu vieät ngaøn laàn ñoái vôùi taïo vaät... Ngöôøi laø Ñaáng Thieân Chuùa ôû lieàn vôùi caùc ñaïo quaân cuûa daân Ngöôøi, vaø Ngöôøi can thieäp vaøo lòch söû ñeå maët ñaát ñaày vinh quang Ngöôøi.
Hoâm nay Ngöôøi hieän ra vôùi Isaia khaùc naøo hoâm Ngöôøi ngöï xuoáng treân nuùi Sinai: Coù ñaát ñoäng vaø maây khoùi phuû ñaày.
Töï nhieân Isaia phaûi sôï. Nhöng ñaây laø moät söï sôï tinh thaàn, khaùc haún söï sôï noâ leä. Isaia thaáy Ñaáng Thaùnh chieáu coá ñeán mình. OÂng thaáy mình baát xöùng. Söï sôï cuûa oâng noùi leân yù thöùc toäi loãi cuûa con ngöôøi ôû giöõa daân toäi loãi. OÂng caàu cöùu ôn cöùu ñoä. Vaø oâng ñaõ ñöôïc nhaän lôøi. Vò thaàn söù ñaõ gaép moät cuïc than hoàng treân baøn thôø höông ñi ñeán thanh taåy moâi mieäng oâng ñeå xoùa toäi loãi vaø bieán moâi mieäng aáy neân xöùng ñaùng cho vieäc rao giaûng Lôøi Chuùa.
Vieát laïi nhöõng doøng chöõ naøy, Isaia khaúng ñònh nhöõng quan ñieåm thaàn hoïc saâu xa cuûa oâng. Moïi ngöôøi ñeàu laø phaøm nhaân vaø toäi loãi, khoâng theå caùng ñaùng nhöõng coâng vieäc thaùnh thieän, tröôùc khi ñöôïc thanh taåy baèng chính ôn cuûa Chuùa, chöù khoâng phaûi baèng noã löïc vaø söï nghieäp cuûa mình.
Coù theå vì yù thöùc ñaõ ñöôïc thanh taåy, Isaia chaáp nhaän ngay ñeà nghò cuûa Chuùa ñeå ñi laøm tieân tri. Nhöng cuõng coù theå vì ñöùng tröôùc moät vò hoaøng ñeá cao caû ñeán noãi caùc Seâraphim cuõng phaûi ngoan ngoaõn chaàu haàu, ai maø daùm khoâng mau leï thi haønh yù muoán cuûa Ngöôøi.
Duø sao Isaia cuõng ñaõ haân hoan laõnh nhaän söù maïng tieân tri vì taát caû quang caûnh oâng vöøa thaáy ñaày khích leä cöùu ñoä. Israen khoâng coøn phaûi lo quaân xaâm löôïc nöõa. Thieân Chuùa laø hoaøng ñeá cao caû, sieâu vieät vöôït haún vua chuùa Assyria. Ngöôøi ñieàu khieån caû caùc Seâraphim cuûa nöôùc aáy. Ngöôøi thaùnh thieän thaät nhöng khoâng ôû xa daân. Ngöôøi seõ laøm cho maët ñaát ñaày vinh quang Ngöôøi. Vaø tröôùc heát Ngöôøi seõ thanh taåy, xoùa boû toäi loãi cho chuùng ta, ñeå chuùng ta neân toâng ñoà tieân tri rao giaûng tin möøng cho caùc daân toäc.
Nhö vaäy, baøi saùch Isaia raát nhieàu yù nghóa. Tuy nhieân phuïng vuï hoâm nay cuõng chæ duøng ñeå ñöa chuùng ta vaøo baøi Tin Möøng. Vì ôû ñaây seõ coù nhöõng söï thöïc cuï theå hôn vaø nhaát laø coù taàm möùc phoå caäp vaø luoân luoân hieän ñaïi. Chuùng ta haõy xem.
2. Chuùa Goïi Caùc Toâng Ñoà
Thaùnh Luca khoâng xaùc ñònh hoâm aáy laø ngaøy naøo. Coù leõ tính caùch "khoâng coù thôøi gian" roõ reät naøy thuaän lôïi hôn ñeå noùi ñeán nhöõng coâng vieäc luoân coù giaù trò hieän ñaïi.
Taùc giaû thoaït tieân cho chuùng ta thaáy moät quang caûnh khaùc haún vôùi nhöõng gì Isaia ñaõ nhìn thaáy. ÔÛ ñaây laø bôø hoà Gieâneâzaret chöù khoâng phaûi laø taïi ñeàn thôø Gieârusalem. Quang caûnh côûi môû naøy hôïp vôùi tinh thaàn truyeàn giaùo vaø coâng giaùo cuûa saùch Phuùc aâm Luca hôn. Nhöng tuy ôû treân bôø hoà, Ñöùc Gieâsu vaãn khoâng thieáu veû oai phong cao caû, vì quaàn chuùng xaùn laïi beân Ngöôøi vaø chaêm chuù muoán nghe Lôøi Ngöôøi daïy doã... Ngöôøi thaáy coù hai chieác thuyeàn boû neo gaàn ñoù. Khoâng moät ngöôøi naøo ôû treân hai chieác thuyeàn aáy vì nhöõng ngöôøi ñaùnh caù ñaõ xuoáng caû roài vaø ñang giaët löôùi.
Ñoù laø hình aûnh nhöõng caùi ngai ñang coøn troáng. Ñöùc Gieâsu leân chieác thuyeàn thuoäc veà Pheâroâ vaø truyeàn ñaåy ra xa bôø moät chuùt. Roài Ngöôøi ngoài xuoáng phaùn daïy quaàn chuùng ñang ñöùng treân bôø.
Roõ raøng Luca muoán cho nhöõng böùc hoïa coù phaàn oai phong nhö laïi soáng ñoäng. Moät Ñöùc Gieâsu ngoài moät mình treân thuyeàn nhìn xuoáng quaàn chuùng döôùi bôø maø phaùn daïy hoï nhöõng ñieàu cao caû, cuõng coù Ñaáng "Thaùnh" ñang can thieäp vaøo theá gian. Chuùng ta coù theå noùi Chuùa trong ñieän thôø maø Isaia ñaõ nhìn thaáy, nay ñang ôû giöõa loaøi ngöôøi. Ngöôøi ôû gaàn chuùng ta maø vaãn khoâng maát veû sieâu vôøi, Ngöôøi muoán ñem tinh thaàn vaø söùc maïnh thaàn linh cuûa Ngöôøi vaøo theá gian.
Ngöôøi baûo Pheâroâ: "Haõy cheøo ra khôi thaû löôùi maø baét caù". Laøm sao oâng coù theå khoâng vaâng lôøi? Chuùng ta coù theå thaáy oâng ñaõ töùc khaéc söûa soaïn haønh trang. Nhöng ñoàng thôøi oâng ñaõ thaønh thaät thöa: Ñeâm vöøa roài oâng khoâng baét ñöôïc gì caû, nhöng Thaày ñaõ daïy, oâng xin laøm theo. Phaûn öùng cuûa oâng raát thaønh khaån. Noù vöøa noùi leân ñöùc vaâng lôøi vaø nieàm tin töôûng, laïi vöøa baùo tröôùc vaø laøm noåi baät pheùp laï saép xaûy ra. Caû ñeâm ñaõ ñaùnh khoâng ñöôïc caù, huoáng nöõa laø luùc naøy, trôøi ñaõ saùng.
Theá maø vì leänh truyeàn, löôùi cuûa Pheâroâ ñaõ ñaày caù, saép nöùt ra roài. OÂng khoâng keùo noåi vaø phaûi goïi ñoàng baïn ôû caùi thuyeàn kia ñeán giuùp.
Töø tröôùc ñeán giôø, Luca chæ noùi ñeán Gieâsu vaø Pheâroâ. Taùc giaû muoán ñeà cao vai troø cuûa vò toâng ñoà naøy ôû trong Hoäi Thaùnh. Pheâroâ ñöôïc öu tieân trong caùi nhìn cuûa Chuùa. Sau ñoù oâng môùi goïi ñoàng baïn laø Gioan vaø Giacoâbeâ ôû thuyeàn kia ñeán giuùp.
Thaáy meû caù laï luøng naøy, hoï ñaâm kinh sôï con ngöôøi ñaõ truyeàn leänh cho hoï. Pheâroâ lieàn baét chöôùc Isaia, quyø moïp xuoáng tröôùc maët Ngöôøi, xöng thuù thaân phaän toäi loãi chaúng daùm ñöùng tröôùc long nhan. Nhöng Chuùa oân toàn baûo: "Ñöøng sôï, töø nay haõy ñi löôùi caùc linh hoàn". Ngöôøi ñaõ goïi caùc toâng ñoà moät caùch cuï theå hôn Chuùa goïi Isaia ngaøy tröôùc. Caùc oâng seõ ñi laøm coâng vieäc cuûa caùc oâng vöøa laøm, nhöng treân bình dieän khaùc. Vaø coâng vieäc cuûa caùc oâng ñaõ ñöôïc baùo tröôùc seõ keát quaû laï luøng nhö caùc oâng vöøa thaáy caù ñua nhau chaïy vaøo löôùi caùc oâng.
Chuùng ta haõy taï ôn Chuùa. Ngöôøi ñaõ laøm nhöõng vieäc cao caû trong cuoäc ñôøi cuûa Isaia. Nhöng nôi caùc toâng ñoà cuûa ñaïo môùi, Ngöôøi coøn toû ra uy quyeàn vaø maïnh hôn bieát bao. Khoâng nhöõng nôi Ñöùc Kitoâ, Thieân Chuùa ñaõ ñeán vôùi loaøi ngöôøi vaø ôû giöõa chuùng ta, cuï theå hôn khi Ngöôøi baøy toû vinh quang cho Isaia nôi ñeàn thaùnh, Ngöôøi coøn goïi Pheâroâ vaø caùc toâng ñoà ñeå Hoäi Thaùnh laøm cho vinh quang cuûa Ngöôøi traûi ra treân khaép ñòa caàu.
Taùc giaû Luca thaät ra ñaõ muoán noùi leân nhöõng ñieàu aáy trong ñoaïn Tin Möøng hoâm nay. Ngöôøi vieát laïi caâu chuyeän Chuùa goïi Pheâroâ sau khi Ñöùc Gieâsu ñaõ phuïc sinh vaø leân trôøi. Khi aáy ñaõ laø thôøi ñaïi cuûa Hoäi Thaùnh. Do ñoù caâu chuyeän Ngöôøi keå nhaát thieát phaûi mang caùc tính chaát Kitoâ hoïc vaø Giaùo hoäi hoïc. Ñöùc Gieâsu ñaõ laø vua vaø laø Chuùa. Hoäi Thaùnh ñaõ coù Pheâroâ ñöùng ñaàu. Vaø coâng cuoäc truyeàn giaùo cuûa caùc toâng ñoà ñang mang laïi nhieàu keát quaû. Nhöng taát caû ñaõ khôûi söï ngay khi Ñöùc Kitoâ coøn taïi theá.
Ñöa caùc hình aûnh veà phuïc sinh ñaët leân khoaûng thôøi gian Ñöùc Gieâsu môùi xuaát thaân giaûng ñaïo, taùc giaû Luca khieán chuùng ta tin töôûng nhieàu hôn veà Hoäi Thaùnh hieän nay. Beà ngoaøi ñôøi soáng Hoäi Thaùnh nhö khoâng coù gì laï luøng, nhöng cuõng nhö cuoäc ñôøi traàn gian cuûa Chuùa Cöùu Theá, ñaây chaúng phaûi laø luùc ñang chöùa chaáp nhieàu thaønh quaû phong phuù trong töông lai sao? Gioan chæ keå chuyeän veà meû caù laï sau phuïc sinh, Luca ñaët leân tröôùc phuïc sinh ñeå ñaûm baûo thaønh coâng röïc rôõ cho ôn goïi cuûa caùc toâng ñoà vaø cuûa Hoäi Thaùnh. Ta seõ soáng ôn goïi naøy theá naøo?
3. Thi Haønh Söù Maïng Kitoâ Giaùo
Muoán hieåu ñoaïn thö Phaoloâ hoâm nay, chuùng ta caàn bieát raèng nhieàu ngöôøi trong coäng ñoaøn Coârintoâ hoài aáy khoâng tin laém vaøo maàu nhieäm xaùc thòt sau naøy seõ soáng laïi. Hoï soáng trong neàn vaên minh Hy Laïp voán coi reû thaân xaùc. Nhieàu lyù thuyeát thôøi aáy quan nieäm thaân theá laø tuø nguïc giam haõm linh hoàn. Ngöôøi ta phaûi mong coù ngaøy ra khoûi choán toái taêm aáy ñeå ñöôïc leân nôi tinh thaàn... Nhieàu khi chuùng ta khoâng maëc nhieân nghó nhö vaäy sao?
Nhöng ñoù laø suy nghó raát tai haïi, sai haún vôùi tin möøng cöùu ñoä. Thaùnh Phaoloâ nhaéc laïi cho ngöôøi Coârintoâ bieát: Neáu nghó nhö vaäy thì ñaõ theo ñaïo moät caùch voâ ích. Chuùng ta khoâng nhöõng tin Chuùa ñaõ chòu cheát, maø ñaëc bieät hôn, chuùng ta tin Ngöôøi ñaõ soáng laïi. Coù phuïc sinh, Ngöôøi môùi ban ôn cöùu ñoä, chöù neáu cöù cheát maõi thì hoûi Ngöôøi cöùu ñöôïc ai? Tin ñieàu Chuùa soáng laïi vì theá laø neàn taûng vaø khôûi ñieåm cuûa ñöùc tin trong Hoäi Thaùnh. Hoäi Thaùnh naém vöõng nieàm tin naøy vì maàu nhieäm Töû naïn Phuïc sinh phuø hôïp vôùi Saùch Thaùnh; vì Pheâroâ vaø ñoaøn 12 toâng ñoà ñaõ ñöôïc nhìn thaáy Chuùa soáng laïi; vì caû coäng ñoaøn tín höõu ñaõ ñöôïc xem thaáy Chuùa Phuïc sinh hieän ra.
Cuoái cuøng chính Phaoloâ cuõng ñöôïc Ngöôøi toû mình ra ôû treân ñöôøng Ñamas. Nhöng duø laø Phaoloâ, Giacoâbeâ, hay Pheâroâ, moïi toâng ñoà trong Hoäi Thaùnh chæ coù moät giaùo lyù. Ñoù laø Ñöùc Gieâsu ñaõ cheát vì toäi loãi cuûa chuùng ta nhö lôøi Saùch Thaùnh daïy vaø Ngöôøi cuõng ñaõ soáng laïi theo nhö lôøi Kinh Thaùnh noùi, ñeå chuùng ta coù ñöùc tin vaø ñöôïc ôn cöùu ñoä.
Thaønh ra ôn goïi cuûa chuùng ta laø nieàm tin vaøo Ñöùc Gieâsu töû naïn phuïc sinh. Ñoù laø Tin Möøng cöùu ñoä moïi ngöôøi. Noù phaûi höôùng daãn ñôøi soáng chuùng ta. Chuùng ta khoâng ñöôïc bi quan veà töông lai, nhö theå seõ coù söï cheát maõi maõi. Ngöôïc laïi chuùng ta phaûi laïc quan maïnh meõ vì seõ coù söï soáng laïi cho ngay caû thaân xaùc yeáu ñuoái naøy. Soáng nieàm tin naøy moät caùch cuï theå, chuùng ta seõ trung thaønh tieáp noái truyeàn thoáng cuûa Hoäi Thaùnh khoâng nhöõng töø thôøi caùc toâng ñoà maø coù theå noùi ngay töø thôøi caùc tieân tri. Isaia trong baøi ñoïc moät hoâm nay chaúng haïn ñaõ nhìn thaáy ôn goïi cuûa mình raát laïc quan trong tình hình ñaùng run sôï cuûa ñaát nöôùc. Luca khaúng ñònh ôn goïi cuûa caùc toâng ñoà nhaát ñònh ñem laïi thaønh coâng nhö meû caù laï luøng. Phaoloâ keâu goïi chuùng ta haõy nhôù mình laø tín höõu khi tuyeân xöng Ñöùc Gieâsu Kitoâ chòu cheát vaø soáng laïi. Ngöôøi Coâng Giaùo phaûi laïc quan phaán khôûi. Daân Chuùa phaûi rao truyeàn maàu nhieäm Chuùa Phuïc Sinh.
ÔÛ nhaø thôø naøy, chuùng ta vaãn laøm nhö theá. Khi cöû haønh thaùnh leã chuùng ta haân hoan tuyeân xöng vieäc Chuùa chòu cheát vaø soáng laïi. Chuùng ta tin raèng thaùnh leã ban söï soáng môùi cho taâm hoàn. Theá thì chuùng ta haõy ra veà ñi vaøo xaõ hoäi vôùi nieàm tin maïnh meõ vaø ôn phuïc sinh maø Thaùnh Theå ñaõ ñaët vaøo loøng ta ñeå ñoåi môùi cuoäc ñôøi, xaây döïng xaõ hoäi toát ñeïp hôn, nhìn thaáy töông lai haáp daãn laï thöôøng. Xin Chuùa theâm nieàm tin cho chuùng ta.
(Trích daãn töø taäp saùch Giaûi Nghóa Lôøi Chuùa
cuûa Ñöùc coá Giaùm Muïc Bartoâloâmeâoâ Nguyeãn Sôn Laâm)