Giaûi Nghóa Lôøi Chuùa Naêm A
Nhöõng Baøi Suy Nieäm Lôøi Chuùa Chuùa Nhaät
cuûa Ñöùc coá Giaùm Muïc Bartoâloâmeâoâ Nguyeãn Sôn Laâm
Prepared for Internet by Vietnamese Missionaries in Asia
Chuùa Nhaät trong Tuaàn Baùt Nhaät Leã Giaùng Sinh
Leã Thaùnh Gia Thaát Naêm A
Chuùa Yeâsu Trong Caùc Gia Ñình Kitoâ Giaùo
(Hc 3,2-6.12-14; Co 3,12-21; Mt 2,13-15.19-23)
Phuùc AÂm: Mt 2, 13-15. 19-23
"Haõy ñem Con Treû vaø meï Ngöôøi troán sang Ai-caäp".
Khi caùc ñaïo só ñaõ ñi roài, thieân thaàn Chuùa hieän ra vôùi oâng Giuse trong luùc nguû vaø baûo oâng: "Haõy thöùc daäy, ñem Haøi Nhi vaø meï Ngöôøi troán sang Ai-caäp, vaø ôû ñoù cho tôùi khi toâi baùo laïi oâng, vì Heâroâñeâ saép söûa tìm kieám Haøi Nhi ñeå saùt haïi Ngöôøi". OÂng thöùc daäy, ñem Haøi Nhi vaø meï Ngöôøi leân ñöôøng troán sang Ai-caäp ñang luùc ban ñeâm. OÂng ôû laïi ñoù cho tôùi khi Heâroâñeâ baêng haø, haàu laøm cho troïn ñieàu Chuùa duøng mieäng tieân tri maø phaùn raèng: "Ta goïi con Ta ra khoûi Ai-caäp".
Baáy giôø Heâroâñeâ thaáy mình bò caùc ñaïo só ñaùnh löøa, neân noåi côn thònh noä vaø sai quaân ñi gieát taát caû con treû ôû Beâlem vaø vuøng phuï caän, töø hai tuoåi trôû xuoáng, tính theo thôøi gian vua ñaõ caën keõ hoûi caùc ñaïo só. Theá laø öùng nghieäm lôøi tieân tri Gieâreâmia ñaõ noùi: Taïi Rama, ngöôøi ta nghe nhöõng tieáng khoùc than nöùc nôû, ñoù laø tieáng baø Rakhel than khoùc con mình, baø khoâng chòu cho ngöôøi ta an uûi baø, vì caùc con baø khoâng coøn nöõa.
Khi Heâroâñeâ baêng haø, thì ñaây thieân thaàn Chuùa hieän ra cuøng Giuse trong giaác mô beân Ai-caäp vaø baûo: "Haõy choãi daäy, ñem Con Treû vaø meï Ngöôøi veà ñaát Israel, vì nhöõng keû tìm haïi maïng soáng Ngöôøi ñaõ cheát". OÂng lieàn choãi daäy, ñem Con Treû vaø meï Ngöôøi veà ñaát Israel. Nhöng nghe raèng Arkheâlao laøm vua xöù Giuña thay cho Heâroâñeâ laø cha mình, thì Giuse sôï khoâng daùm veà ñoù. Ñöôïc baùo trong giaác moäng, oâng laùnh sang ñòa phaän xöù Galileâa, vaø laäp cö trong thaønh goïi laø Nadareùt, ñeå öùng nghieäm lôøi ñaõ phaùn qua caùc tieân tri raèng: "Ngöôøi seõ ñöôïc goïi laø Nadareâoâ".
Suy Nieäm:
(Leã Thaùnh Gia Thaát)
(Hc 3,2-6.12-14; Co 3,12-21; Mt 2,13-15.19-23)
Hoâm nay Giaùo hoäi muoán chuùng ta nhìn vaøo gia ñình Chuùa Yeâsu, Ñöùc Meï vaø thaùnh Yuse nhö laø göông maãu cuûa ñôøi soáng gia ñình Kitoâ giaùo. Nhöng ba baøi Kinh Thaùnh chuùng ta vöøa nghe ñoïc laïi khoâng phuïc vuï hoaøn toaøn muïc tieâu treân. Caû ba baøi, coù theå noùi, chaúng cho chuùng ta thaáy gì veà neáp soáng haøng ngaøy cuûa Thaùnh gia thaát. Baøi saùch Huaán ca cuûa Cöïu Öôùc khuyeân ngöôøi ta kính yeâu cha meï. Baøi thö Phaoloâ noùi ñeán boån phaän cuûa moãi haïng ngöôøi trong gia ñình, nhöng khoâng laáy Thaùnh gia laøm göông maãu. Coøn baøi Tin Möøng keå laïi moät truyeän xaûy ra trong ñôøi soáng cuûa Thaùnh gia thaát, nhöng cuõng chaúng nguï yù khuyeân nhuû nhöõng nhaân ñöùc cuûa ñôøi soáng gia ñình. Muoán laáy Thaùnh gia thaát laøm maãu möïc cho caùc caùch aên neát ôû trong nhaø, chuùng ta phaûi tìm ñoïc nhöõng baøi Kinh Thaùnh khaùc.
Nhöng sao Phuïng vuï laïi khoâng laøm nhö vaäy? - Thöa chæ vì yù nghó laáy Thaùnh gia thaát laøm göông maãu cho ñôøi soáng gia ñình laø moät saùng kieán ñeán muoän trong lòch söû phuïng vuï. Maõi ñeán cuoái theá kyû XIX, Ñöùc Thaùnh Cha Leâoâ XIII môùi laäp ra leã naøy. Coøn tröôùc ñoù, sau leã Chuùa Giaùng sinh, Phuïng vuï chæ quan taâm kính nhôù nhöõng maàu nhieäm lieân quan tôùi thôøi thô aáu cuûa Ñöùc Yeâsu. Thaønh ra baøi Tin Möøng hoâm nay coù tröôùc. Ñôøi Ñöùc Leâoâ XIII môùi theâm nhöõng baøi Kinh Thaùnh veà ñôøi soáng gia ñình vaøo, maø khoâng quan taâm ñeán caùc lieân heä vôùi baøi Tin Möøng. Do ñoù chuùng ta coù theå döïa vaøo hai baøi ñoïc tröôùc ñeå noùi veà ñôøi soáng gia ñình; vaø tìm hieåu baøi Tin Möøng ñeå bieát theâm veà maàu nhieäm cuûa Chuùa.
ÔÛ ñaây, chuùng ta thöû tìm hieåu baøi Tin Möøng ñeå nhaän ra ôn cöùu ñoä qua moät söï kieän ñaõ xaûy ra trong cuoäc ñôøi cuûa Ñöùc Yeâsu; roài chuùng ta tìm caùch ñöa ôn cöùu ñoä ñoù vaøo ñôøi soáng gia ñình. Coù theå luùc aáy hai baøi Kinh Thaùnh kia seõ theâm yù nghóa.
A. Ñöùc Yeâsu Soáng ÔÛ Nagiareùt
Caâu chuyeän treû Yeâsu ñöôïc ñöa ñi laùnh naïn beân Aicaäp roài ñöôïc ñöa veà soáng ôû Nagiareùt, chæ ñöôïc noùi ñeán moät laàn maø thoâi trong Kinh Thaùnh. Ngay caû Luca, taùc giaû veà thôøi nieân thieáu cuûa Ñöùc Yeâsu, cuõng khoâng aùm chæ ñeán caâu chuyeän naøy. Moät mình thaùnh Maùttheâoâ ñaõ keå laïi caâu truyeän chuùng ta nghe ñoïc hoâm nay. Ngöôøi vieát noù nôi phaàn ñaàu trong taùc phaåm cuûa ngöôøi, phaàn maø ngöôøi ta bieát coù tính thaàn hoïc hôn laø lòch söû. Bôûi vì lòch söû cuoäc ñôøi Ñöùc Yeâsu coù theå noùi chæ coâng khai khôûi söï töø khi Ngöôøi chòu pheùp röûa cuûa Yoan cho ñeán khi Ngöôøi töû naïn - phuïc sinh. Thaùnh Pheâroâ ñaõ quy ñònh lôøi rao giaûng cuûa caùc Toâng ñoà veà Chuùa Yeâsu trong quaõng thôøi gian ñoù. Nhöõng baøi vieát veà vieäc Ngöôøi giaùng traàn vaø soáng trong gia ñình ñaõ ñeán sau ñeå boå tuùc cho “lôøi giaûng” cuûa caùc Toâng ñoà. Chuùng naëng tính caùch suy tö thaàn hoïc hôn laø vieát laïi caùc caâu truyeän lòch söû.
Vaäy Mattheâoâ coù nhöõng öu tö vaø suy nghó naøo khi thuaät laïi nhöõng vieäc xaûy ra trong cuoäc ñôøi nieân thieáu cuûa Ñöùc Yeâsu? Chuùng ta coù theå coi nhöõng baøi vieát veà cuoäc ñôøi cuûa Ngöôøi tröôùc khi chòu pheùp röûa taïi soâng Hoøa giang nhö nhöõng chöông giôùi thieäu “baûn Tin Möøng” seõ ñöôïc vieát ôû caùc chöông sau. Vaø nhöõng baøi ñeà töïa aáy toùm taét vaø coâ ñoïng giaùo lyù seõ ñöôïc dieãn taû sau naøy. Coù theå noùi Mattheâoâ ñaõ muoán giôùi thieäu Ñöùc Yeâsu trong nhöõng chöông ñaàu tieân vôùi taát caû söï hieåu bieát vaø nieàm tin cuûa ngöôøi, ñeå ñoäc giaû khoâng bao giôø queân chaân töôùng ñích thöïc cuûa Ñöùc Yeâsu trong caùc dieãn tieán cuûa caùc naêm Ngöôøi hoaït ñoäng ôû ñaát Dothaùi. Mattheâoâ tin Ngöôøi laø Ñaáng Thieân Sai ñeán thi haønh moïi lôøi tieân tri. Theá neân Ngöôøi phaûi thuoäc doøng toäc Ñavít. Mattheâoâ nhaán maïnh ñeán Yuse trong caùc chöông ñaàu cuûa taùc phaåm Tin Möøng cuõng vì lyù do naøy. Coù theå nghó taùc giaû ñaõ quan taâm ñeán caùc truyeàn thoáng veà phía thaùnh Yuse hôn laø veà phía Ñöùc Maria, ñeå laøm chöùng Ñöùc Yeâsu thuoäc doøng doõi Ñavít. Nhöng khoâng vì vaäy maø oâng queân vieäc Ñöùc Yeâsu “sinh ra bôûi pheùp Ñöùc Chuùa Thaùnh Thaàn” ñeå ngay töø ñaàu ñoäc giaû phaûi nhìn nhaän Ngöôøi laø Con Thieân Chuùa.
Ngöôøi sinh ra ñeå cöùu theá; neân cuõng ngay töø ñaàu Mattheâoâ cho chuùng ta thaáy ôn cöùu ñoä cuûa Ngöôøi ñaõ lan ra khaép theá giôùi. Caâu truyeän Haøi Nhi toû mình ra cho caùc ñaïo só töø phöông Ñoâng ñeán coù muïc ñích phuïc vuï quan ñieåm naøy. Nhöng Ngöôøi chæ cöùu theá baèng con ñöôøng Töû naïn - Phuïc sinh; neân sau baøi töôøng thuaät treân, Mattheâoâ ñaõ keå laïi caâu truyeän chuùng ta ñoïc hoâm nay veà treû Yeâsu.
ÔÛ ñaây, Yuse vaãn ñoùng vai chuû choát, laøm chöùng ñaây coøn laø di tích cuûa nhöõng caâu truyeän ñöôïc truyeàn tuïng trong ñaùm hoï haøng thaân thích cuûa Yuse, ñeà cao yù nghóa Ñöùc Yeâsu thuoäc doøng doõi Ñavít. Yuse ñoùng vai chính trong caâu truyeän naøy, nhöng chæ laø vai troø phuïc vieân, laøm taát caû moïi vieäc vì Chuùa Yeâsu vaø cho Chuùa Yeâsu. Mattheâoâ khoâng nhaéc ñeán teân Haøi Nhi ñeå bieåu loä caû moät loøng toân thôø. OÂng nhìn thaáy “meänh” cuûa Ngöôøi trong nhöõng lôøi tieân tri Hoâseâ, Yeâreâmia vaø saùch Xuaát haønh. OÂng tin raèng Ngöôøi môùi ñích thöïc laø Israel cuûa Thieân Chuùa. Theá maø Israel ñaõ ñöôïc ñöa töø Aicaäp veà neân caâu truyeän Haøi Nhi phaûi ñöa sang Aicaäp roài ñöôïc ñöa töø ñoù veà, haù khoâng muoán vieát laïi lòch söû Israel cuõ sao? Vaø ñaõ noùi ñeán cuoäc Xuaát haønh khoûi Aicaäp, laøm sao coù theå khoâng nghó tôùi Moâseâ? Nhöng ñoái vôùi Mattheâoâ, Moâseâ ñích thöïc laø chính Chuùa Yeâsu. Theá neân oâng khoâng theå vieát caâu truyeän Haøi Nhi ñöôïc cöùu thoaùt khoûi baøn tay Heâroâñeâ maø khoâng nghó tôùi truyeän Moâseâ ngaøy tröôùc ñöôïc cöùu khoûi nöôùc, roài ñöôïc ñöa sang vuøng ñaát Mañian cho tôùi khi “chuùng ñaõ cheát roài, moïi keû tìm haïi maïng Ngöôøi” (Xh 4,19-20). Khi vieát laïi caâu Kinh Thaùnh naøy, roõ raøng Mattheâoâ muoán tuyeân xöng nieàm tin Chuùa Yeâsu laø Moâseâ môùi.
Hoâm nay chuùng ta thaáy Ngöôøi ñöôïc ñem ñi laùnh naïn roài trôû veà Nagiareùt. Heâroâñeâ ñaõ hoaøi coâng laøm ñoå maùu nhieàu ngöôøi voâ toäi. Chuùa Yeâsu ñaõ khoâng thoaùt khoûi tay Philatoâ vaø ñang laø Chuùa soáng laïi ban söùc maïnh cho caùc Toâng ñoà ñeå khôûi söï hoaït ñoäng cuûa Hoäi Thaùnh töø “Galileâ daân ngoaïi” ñoù sao? Nhö vaäy, caâu truyeän Haøi Nhi ñöôïc cöùu thoaùt hoâm nay chaúng muoán dieãn taû cuoäc Töû naïn - Phuïc sinh cuûa Chuùa Yeâsu ñoù sao? Mattheâoâ trong caâu truyeän naøy muoán baùo tröôùc vieäc theá gian muoán gieát Chuùa Yeâsu, nhöng Ngöôøi ñaõ soáng laïi maïnh hôn bao giôø heát töø coõi cheát. Coù leõ ñoù môùi laø nhöõng ñieàu Mattheâoâ muoán dieãn taû thaät söï khi vieát neân caâu truyeän naøy.
Chuùng ta coù theå toùm taét ñöôïc nhö sau: taùc giaû ñaõ duøng moät caâu truyeän truyeàn tuïng trong ñaùm baø con hoï haøng cuûa Yuse ñeå giôùi thieäu Chuùa Yeâsu, khoâng phaûi laø moät Haøi Nhi ôû Nagiareùt maø laø Ñaáng Thieân Chuùa ñang soáng ñoäng trong lôøi giaûng cuûa caùc Toâng ñoà. Ngöôøi laø Vò Thieân Sai cuûa Thieân Chuùa sinh ra trong doøng doõi Ñavít. Ngöôøi laø Israel môùi maø Thieân Chuùa cöùu chuoäc. Ngöôøi laø Moâseâ ñích thöïc ñaõ ñöôïc cöùu thoaùt ñeå xaây döïng Daân Môùi cho Thieân Chuùa. YÙ ñoà töông töï nôi Israel cuõ trong thôøi gian ôû Aicaäp vaø löu ñaøy ôû Babylon. Nhöng nhaát laø noù baùo tröôùc cuoäc Töû naïn - Phuïc sinh cuûa Chuùa Yeâsu: theá gian töôûng gieát cheát ñöôïc Ngöôøi, nhöng kìa Ngöôøi ñaõ soáng laïi vaø ñang ôû “Babylon daân ngoaïi” töùc laø Hoäi Thaùnh cuûa chuùng ta hieän nay.
Chuùng ta haõy nghe Mattheâoâ tuyeân xöng nieàm tin phong phuù aáy ñeå yeâu meán Chuùa Yeâsu nhieàu hôn vaø laõnh nhaän laáy ôn cöùu ñoä töø nôi Ngöôøi.
Nhöng Ngöôøi coù theå laøm gì cho caùc gia ñình Kitoâ giaùo cuûa chuùng ta qua caâu truyeän hoâm nay khoâng?
B. Söï Soáng Cuûa Chuùa Yeâsu Trong Caùc Gia Ñình Kitoâ Giaùo
Baøi hoïc ñaàu tieân maø chuùng ta coø theå deã daøng ruùt ra töø caâu truyeän keå trong baøi Tin Möøng, laø Thaùnh gia thaát neâu göông saùng cho moïi gia ñình Kitoâ giaùo phaûi luoân toân thôø vaø tuaân phuïc Thaùnh yù Thieân Chuùa. Chuùng ta ñaõ noùi, trong caâu truyeän naøy, thaùnh Yuse toû ra laø moät phuïc vieân hoaøn toaøn. Ngöôøi nghe theo. YÙ Chuùa toû ra qua lôøi daïy baûo cuûa thieân thaàn. Ñang ñeâm ngöôøi ñaõ choãi daäy mang Haøi Nhi vaø Meï Ngaøi troán sang Aicaäp. Vaø hai ngaøi cuõng ñeå cho oâng laøm nhö yù muoán, chöùng toû caû Thaùnh gia thaát ñeàu maät thieát moät loøng moät yù trong vieäc tuaân theo YÙ Chuùa.
Öôùc gì moïi gia ñình Kitoâ giaùo duy nhaát vôùi nhau nhö vaäy trong vieäc toân thôø vaø thi haønh Thaùnh YÙ Thieân Chuùa! Vaø tröôùc heát öôùc gì moãi ngöôøi trong caùc gia ñình Kitoâ giaùo luoân nhôù raèng coù moät Thaùnh YÙ Thieân Chuùa ñang muoán cho mình phaûi thi haønh. Chuùng ta khoâng töï laäp vaø gia ñình chuùng ta cuõng khoâng hoaøn toaøn töï laäp. Coù Ñaáng Sinh Thaønh moïi loaøi ôû treân chuùng ta. Ngaøi coù saün moät chöông trình möu caàu haïnh phuùc cho heát thaûy moïi ngöôøi. Haïnh phuùc cuûa moïi ngöôøi vaø cuûa xaõ hoäi laø thi haønh keá hoaïch kyø dieäu aáy. Theá neân gia ñình phaûi ñaïo ñöùc, phaûi coâng nhaän vaø toân thôø Ñaáng ôû beân treân mình. Ñaïi hoäi caùc Giaùm muïc Vieät Nam naêm 1980 vieát: Gia ñình Kitoâ giaùo phaûi laø nôi caàu nguyeän, nôi tieáp xuùc vôùi Thieân Chuùa ñeå bieát Thaùnh YÙ Ngöôøi ñoái vôùi ñôøi soáng cuûa chuùng ta. Vaø chuùng ta khoâng theå laøm ñöôïc coâng vieäc naøy khi trong gia ñình khoâng coù loøng yeâu chuoäng vieäc hoïc hoûi Lôøi Chuùa vaø Giaùo lyù. Qua vieäc ñoïc Thaùnh Kinh vaø caùc saùch ñaïo ñöùc, caùc ngöôøi trong gia ñình môùi nhaän ra ñöôïc YÙ Chuùa muoán cho mình laøm gì vaø soáng theá naøo ñeå baûn thaân ñöôïc haïnh phuùc, gia ñình ñöôïc thuaän hoøa, xaõ hoäi ñöôïc vinh quang. Bôûi vì caøng ñoïc Lôøi Chuùa, chuùng ta caøng thaáy Thieân Chuùa môû ra tröôùc maét mình moät chöông trình cöùu ñoä muoán laøm cho moïi ngöôøi ñöôïc haïnh phuùc, vaø caùc phöông theá naøo giuùp thi haønh caùc chöông trình aáy. Gioáng nhö trong baøi Tin Möøng hoâm nay, khi thaáy Ñöùc Yeâsu ñöôïc ñöa töø Aicaäp veà ñeå soáng ôû Galileâ, taùc giaû Mattheâoâ ñaõ nhìn thaáy keá hoaïch cuûa Thieân Chuùa muoán cöùu Daân Môùi laø Hoäi Thaùnh cuûa Ngöôøi vaø laøm cho Daân aáy ngaøy caøng lan roäng ra caùc daân ngoaïi.
Neáu caùc ngöôøi trong gia ñình Kitoâ giaùo luoân nhôù ñeán chöông trình cöùu ñoä cuûa Thieân Chuùa nhö vaäy maø coù loøng toân thôø vaø vaâng phuïc, thì gia ñình môùi khoûi laø moät teá baøo kheùp kín vaø môùi soáng môû sang xaõ hoäi vaø môùi ñaït ñöôïc muïc ñích maø Thieân Chuùa ñaõ ñaët ñònh khi laäp ra neáp soáng gia ñình ñeå loaøi ngöôøi sinh saûn ra theâm maõi cho ñaày maët ñaát vaø baù chuû trôøi ñaát naøy. Baáy giôø hai baøi ñoïc kia, baøi saùch Huaán ca, vaø baøi thö Phaoloâ môùi theâm nhieàu yù nghóa.
Con caùi seõ thaûo kính cha meï nhö lôøi saùch Huaán ca daïy theo moät tinh thaàn môùi, töùc laø ñeå toân thôø Thaùnh YÙ Chuùa, ñeå cho Chuùa thaáy loøng yeâu meán cuûa mình chöù khoâng phaûi vì nhöõng lyù leõ töï nhieân vaø xaùc thòt. Phaûi, ôû trong moät xaõ hoäi ñaõ ñoåi môùi hoaøn toaøn, theo xaùc thòt nhieàu khi con caùi lôùn leân khoâng nhìn thaáy cha meï laø nhöõng ngöôøi hôïp thôøi vaø vì theá deã maát loøng kính yeâu cha meï. Nhöng nhöõng thaùi ñoä voâ pheùp vôùi cha meï chaúng bao giôø ñem laïi haïnh phuùc. Ngöôïc laïi nhö coùmoät lôøi chuùc döõ ñang ñeø naëng treân töông lai cuûa nhöõng ngöôøi con daïi doät aáy. Baøi saùch Huaán ca khuyeân baûo con caùi haõy coù loøng ñaïo ñöùc yeâu meán Chuùa trong caùch cö xöû vôùi cha meï. Chaéc chaén ñoù laø con ñöôøng daãn ñeán töông lai toát ñeïp vaø haïnh phuùc.
Coøn baøi thô Phaoloâ raát phong phuù vaø muoán noùi vôùi heát thaûy moïi ngöôøi. Thaùnh Toâng ñoà khuyeân chuùng ta haõy maëc laáy ñöùc meán laø gieàng moái cuûa söï troïn laønh. Vaø ñöùc meán noùi ñaây chính laø söï bình an cuûa Ñöùc Kitoâ ôû trong loøng chuùng ta, laø Lôøi Ñöùc Kitoâ nguï nôi taâm hoàn ñeå phaøm ñieàu gì chuùng ta laøm, ngoân haønh baát luaän, moïi söï thaûy ñeàu laøm vì Danh Chuùa Yeâsu. Luùc aáy khoâng phaûi chuùng ta deã nhöôøng nhòn nhau vaø tha thöù cho nhau maø thoâi, maø ai ai cuõng saün coù tinh thaàn muoán laøm cho ngöôøi khaùc ñöôïc phong phuù ñeå cuoäc ñôøi cuûa mình nhö ñeå taän hieán cho ngöôøi khaùc ñöôïc haïnh phuùc. Vaø nhö vaäy haù chuùng ta chaúng chia seû moät taâm tình nhö Thaùnh gia thaát ngaøy xöa sao, vì baøi Tin Möøng ñaõ cho chuùng ta thaáy Thaùnh gia thaát ñaõ chæ bieát moät vieäc laø tuaân theo YÙ Chuùa, vaø YÙ Chuùa laø muoán Thaùnh gia thaát veà soáng ôû Galileâ daân ngoaïi, töùc laø coáng hieán ñôøi mình cho coâng cuoäc cöùu theá.
Do ñoù, möøng leã Thaùnh gia thaát hoâm nay chuùng ta theâm loøng yeâu meán thaùnh Yuse, Ñöùc Meï vaø Chuùa Yeâsu. Chuùng ta caùm ôn caùc Ngaøi ñaõ hy sinh, vaát vaû vì chuùng ta vaø ñeå mang ôn cöùu ñoä ñeán cho moïi ngöôøi. Chuùng ta xin Thaùnh gia thaát trôû neân göông maãu cho moïi gia ñình Kitoâ giaùo töø nay bieát ñaët Thaùnh YÙ Chuùa leân treân ñeå khoâng nhöõng bieát soáng thuaän hoøa yeâu thöông nhau, maø hôn nöõa coøn bieát thi haønh Thaùnh YÙ Chuùa laø côûi môû sang caû theá giôùi, muoán phuïc vuï haïnh phuùc cuûa ñoàng baøo vaø cuûa moïi ngöôøi, ñeå coù theå noùi moïi gia ñình Kitoâ giaùo laø moät thaùnh gia thaát ôû Galileâ daân ngoaïi, töùc laø bieát chuyeån ôn cöùu ñoä cuûa Chuùa ñeán moâi tröôøng chung quanh. Muoán vaäy chuùng ta haõy baét ñaàu baèng vieäc daâng leã soát saéng ñeå nhôø vieäc Chuùa ngöï vaøo taâm hoàn moïi traùi tim chuùng ta trôû thaønh moät thaùnh gia cho gia ñình chuùng ta vaø cho moïi gia ñình khaùc.
(Trích daãn töø taäp saùch Giaûi Nghóa Lôøi Chuùa
cuûa Ñöùc coá Giaùm Muïc Bartoâloâmeâoâ Nguyeãn Sôn Laâm)