Giaûi Nghóa Lôøi Chuùa Naêm C
Nhöõng Baøi Suy Nieäm Lôøi Chuùa Chuùa Nhaät
cuûa Ñöùc coá Giaùm Muïc Bartoâloâmeâoâ Nguyeãn Sôn Laâm
Prepared for Internet by Vietnamese Missionaries in Asia
Chuùa Nhaät Leã Thaùnh Gia Thaát Naêm C
Chuùa Gieâsu vaø Gia Ñình
(Huaán ca 3,2-14; Coâloâsseâ 3,12-21; Luca 2,41-52)
Phuùc AÂm: Lc 2, 41-52
"Hai OÂng Baø gaëp Chuùa Gieâsu ñang ngoài giöõa caùc thaày tieán só".
Haèng naêm cha meï Chuùa Gieâsu coù thoùi quen leân Gieârusalem ñeå möøng leã Vöôït Qua. Luùc baáy giôø Chuùa Gieâsu leân möôøi hai tuoåi, cha meï Ngöôøi ñaõ leân Gieârusalem, theo tuïc leä möøng ngaøy leã Vöôït Qua. Vaø khi nhöõng ngaøy leã ñaõ hoaøn taát, hai oâng baø ra veà, treû Gieâsu ñaõ ôû laïi Gieârusalem maø cha meï Ngöôøi khoâng hay bieát. Töôûng raèng Ngöôøi ôû trong nhoùm caùc khaùch ñoàng haønh, hai oâng baø ñi ñöôïc moät ngaøy ñaøng, môùi tìm kieám Ngöôøi trong nhoùm baø con vaø nhöõng keû quen bieát.
Nhöng khoâng gaëp thaáy Ngöôøi, neân hai oâng baø trôû laïi Gieârusalem ñeå tìm Ngöôøi. Sau ba ngaøy, hai oâng baø gaëp thaáy Ngöôøi trong ñeàn thôø ñang ngoài giöõa caùc thaày tieán só, nghe vaø hoûi caùc oâng. Taát caû nhöõng ai nghe Ngöôøi noùi ñeàu ngaïc nhieân tröôùc söï hieåu bieát vaø nhöõng caâu Ngöôøi ñaùp laïi.
Nhìn thaáy Ngöôøi, hai oâng baø ñaõ ngaïc nhieân, vaø meï Ngöôøi baûo Ngöôøi raèng: "Con ôi, sao Con laøm cho chuùng ta nhö theá? Kìa cha Con vaø meï ñaây ñaõ ñau khoå tìm Con". Ngöôøi thöa vôùi hai oâng baø raèng: "Maø taïi sao cha meï tìm Con? Cha meï khoâng bieát raèng Con phaûi lo coâng vieäc cuûa Cha Con ö?" Nhöng hai oâng baø khoâng hieåu lôøi Ngöôøi noùi.
Baáy giôø Ngöôøi theo hai oâng baø trôû veà Nadareùt, vaø Ngöôøi vaâng phuïc hai oâng baø. Maria meï Ngöôøi ghi nhôù nhöõng vieäc ñoù trong loøng. Coøn Chuùa Gieâsu thì tieán tôùi trong söï khoân ngoan, tuoåi taùc vaø aân suûng, tröôùc maët Thieân Chuùa vaø ngöôøi ta.
Suy Nieäm:
Chuùa Gieâsu soáng ôû Nadareùt khoaûng 30 naêm. Maùi nhaø Ngöôøi ôû taát nhieân ñaõ ñöôïc ñaày söï thaùnh thieän. Vaø chuùng ta coù lyù ñeå noùi ñeán Thaùnh gia thaát. Nhöng chuùng ta laïi khoâng ñöôïc queân raèng thôøi gian Chuùa soáng ôû Nadareùt laø thôøi gian aån daät ñeán noãi khi rao giaûng veà ñôøi soáng cuûa Ngöôøi, giaùo huaán cuûa caùc Toâng ñoà chæ baét ñaàu töø luùc Ngöôøi chòu pheùp röûa cuûa Gioan cho ñeán khi Ngöôøi chòu cheát, soáng laïi, leân trôøi vaø sai Thaùnh Thaàn xuoáng.
Do ñoù, laáy Thaùnh gia laøm göông cho ñôøi soáng gia ñình, khoâng phaûi laø ñieàu deã. Chính Phuïng vuï khi choïn caùc baøi ñoïc Thaùnh Kinh cuõng ñaõ nhaän thaáy ñieàu aáy. Vaø ñeå ñaït ñöôïc caû hai muïc tieâu, vöøa noùi veà caùc nhaân ñöùc gia ñình, vöøa noùi veà thôøi gian Chuùa ôû Nadareùt, töùc laø ôû vôùi Ñöùc Meï vaø Thaùnh Giuse, phuïng vuï ñaõ duøng hai baøi ñoïc tröôùc chung cho chu kyø ba naêm lieàn, coøn baøi Tin Möøng thì thay ñoåi moãi naêm. Nhö vaäy döôøng nhö chuùng ta ñöôïc pheùp coi hai baøi ñoïc Kinh Thaùnh ñaàu nhö khoâng tröïc tieáp dính lieàn vôùi baøi Tin Möøng vaø chuùng ta coù theå suy nghó veà moät söï kieän trong cuoäc ñôøi cuûa Chuùa Gieâsu vöôït leân treân moïi öu tö veà ñaïo ñöùc gia ñình.
Dó nhieân noái lieàn hai vieäc ñoù laïi ñöôïc vôùi nhau thì caøng toát. Vaø ñoù laø ñieàu chuùng ta coá gaéng laøm hoâm nay ñeå xin aùnh saùng Tin Möøng cöùu ñoä cuûa Chuùa chieáu soi, höôùng daãn vaø söôûi aám ñôøi soáng gia ñình cuûa chuùng ta.
1. Chuùa Gieâsu vaø Gia Ñình
Taùc giaû Luca keå raèng haèng naêm cha meï Chuùa Gieâsu vaãn haønh höông leân Gieârusalem vaøo dòp leã vöôït qua. Caùc ngöôøi thuoäc thaønh phaàn lao ñoäng ngheøo khoù trong daân, nhöng vaãn tieát kieäm ñeå coù theå laøm nhöõng cuoäc haønh höông nhö theá vì loøng ñaïo ñöùc.
Moïi naêm khoâng xaûy ra truyeän gì sao maø taùc giaû khoâng keå? Ngöôøi chæ keå veà laàn haønh höông khi Chuùa Gieâsu leân 12 tuoåi. Hay laø taùc giaû Luca ñaõ chòu aûnh höôûng cuûa baàu khí vaên chöông toân giaùo thôøi baáy giôø? Coù taùc giaû nghó raèng khi Ñanien toû ra khoân ngoan trong caâu chuyeän minh oan cho baø Suzanna, Ñanien môùi 12 tuoåi. Nhieàu taùc giaû khaùc cuõng noùi khi Saloâmon phaân xöû moät caùch ñaày khoân ngoan vuï hai ngöôøi ñaøn baø giaønh giöït nhau moät ñöùa con, baáy giôø Saloâmon cuõng môùi 12 tuoåi. AÁy laø chöa keå vieäc Flavius Joseøphe, moät taùc giaû vieát söû thôøi danh ôû thôøi Luca cuõng nghó raèng Samuen baét ñaàu noùi tieân tri ôû tuoåi 12. Vaø chuùng ta bieát coù nhieàu neùt töông töï giöõa caâu chuyeän Samuen keå trong Kinh Thaùnh vôùi nhöõng lôøi Luca vieát veà treû Gioan vaø treû Gieâsu. Vaäy neáu Luca ñaõ coù moät duïng yù naøo nhö caùc taùc giaû treân ñaây khi thuaät laïi caâu chuyeän xaûy ra vaøo luùc Chuùa Gieâsu leân 12 tuoåi, thì haún ngöôøi cuõng muoán nhaán maïnh ñeán söï khoân ngoan cuûa Chuùa nhö caùc taùc giaû kia ñaõ muoán noùi ñeán söï khoân ngoan cuûa Ñanien, Saloâmon, Samuen. Vaø chuùng ta thaáy coù ñieàu ñoù trong caâu truyeän naøy.
Nhöng ñeå traùnh moïi hieåu laàm coù theå, chuùng ta neân bieát ngay raèng theo quan ñieåm Thaùnh Kinh, ngöôøi khoân ngoan laø keû bieát caùc maàu nhieäm vaø ñöôøng loái cuûa Thieân Chuùa ñeå luoân ñem ra thi haønh vaø soáng trung tín vôùi Thieân Chuùa cuøng luaät phaùp cuûa Ngöôøi. Chuùng ta seõ thaáy Chuùa Gieâsu khoân ngoan theo nghóa ñoù; Vaø ñoù laø ñieàu maø taùc giaû Luca muoán nhaán maïnh, trong caâu truyeän haønh höông hoâm nay.
Chuùng ta khoâng caàn nhaéc laïi phaàn noùi raèng Thaùnh gia thaát ñaõ theo tuïc leä haèng naêm leân Gieârusalem vaøo dòp leã vöôït qua. Sau leã, cha meï Ñöùc Gieâsu ñaõ ra veà; coøn Ngöôøi thì ôû laïi. Luùc khoâng thaáy Ngöôøi ñi veà vôùi baø con thaân thuoäc, caùc ngöôøi ñaõ leân laïi Gieârusalem vaø ba ngaøy sau tìm thaáy Ngöôøi trong ñeàn thôø. Ñieàu laï laø caùc ngöôøi thaáy Con mình ñang ngoài giöõa caùc taán só maø nghe vaø hoûi hoï. Ngöôøi ngoài choã naøo maø taùc giaû noùi raèng "giöõa caùc taán só". Choã cuûa caùc em nhoû tuoåi nhö Ngöôøi khoâng phaûi laø ôû döôùi chaân caùc luaät só sao? Nhöng chuùng ta cuõng ñöøng queân trong Kinh Thaùnh ñaõ coù nhöõng tröôøng hôïp hy höõu: caùc kyø muïc ñaõ noùi vôùi treû Ñanien: "Laïi ñaây, ngoài giöõa chuùng toâi, cho chuùng toâi bieát, em nghó sao; Vì Thieân Chuùa ñaõ cho em tö caùch cuûa baäc laõo thaønh roài" (13,50). Vaø Ñanien ñaõ ngoài gheá danh döï maø xöû kieän. Cuõng nhö Saloâmon ñaõ ngoài maø xöû vuï hai ngöôøi ñaøn baø tranh nhau moät ñöùa con...
Nhöng khoâng caàn noùi ñeán "choã ngoài"; haõy xem treû Gieâsu ñang nghe vaø hoûi caùc taán só. Taùc giaû Luca vieát "Moïi keû nghe Ngaøi ñeàu söûng soát veà trí thoâng minh, vaø caùc lôøi Ngaøi ñoái ñaùp". Chuùng ta nghó: taát nhieân Chuùa thoâng minh roài. Nhöng vôùi nhöõng ngöôøi ñang nghe Chuùa noùi, hoï chæ bieát Ngaøi laø moät thieáu nieân 12 tuoåi; theá maø tuoåi nhoû nhö vaäy maø ñaõ laøm cho caùc taán só trong ñaïo phaûi söûng soát. Ñieàu naøy khoâng ñaùnh moät daáu hoûi lôùn trong ñaàu oùc hoï ö? Luca vieát nhö vaäy laø ñeå chuùng ta bieát: Ñaây laø moät maïc khaûi, moät hieån linh nöõa veà Chuùa. Vaø phuïng vuï thaät coù lyù ñem caâu truyeän naøy vaøo keå trong muøa Giaùng sinh laø muøa Chuùa toû mình ra. Ngaøi cho chuùng ta thaáy Ngaøi ñaày khoân ngoan, am töôøng ñöôøng loái cuûa Thieân Chuùa ñeå coù theå daïy doã chuùng ta.
Chuùng ta ñöøng töôûng ñaây laø moät maïc khaûi nhoû. Luca vieát: Caùc taán só ñaõ söûng soát... Coøn chính cha meï Ñöùc Gieâsu thì sao? Caùc ngöôøi ñaõ thaát kinh. Ñoái vôùi caùc ngöôøi, quang caûnh caùc ngöôøi ñang xem thaáy thaät laï luøng, kyø dieäu. Thöôøng ngaøy ôû Nadareùt Ñöùc Gieâsu coù nhö vaäy ñaâu! Do ñoù ñaây laø moät maïc khaûi lôùn lao cho caùc ngöôøi, khoâng ve vuoát loøng töï phuï cuûa caùc ngöôøi vì coù moät ngöôøi con nhö theá ñaâu, nhöng, caøng ñöa caùc ngöôøi vaøo loøng kính sôï Thieân Chuùa. Caùc ngöôøi ñöôïc söï khoân ngoan cuûa con treû laøm cho khoân ngoan ñaïo ñöùc hôn...
Tuy nhieân ñöôøng loái khoân ngoan cuûa Thieân Chuùa, khoâng laøm cho xaùc thòt ñöôïc ung dung sung söôùng. Ñöùc Maria vöøa leân tieáng nheï traùch con taïi sao laøm theá ñeå cho meï phaûi ñau khoå ñi tìm? Thì treû Gieâsu ñaõ ñaùp laïi haàu nhö töøng ñieåm: taïi sao tìm con? Laïi coøn khoâng bieát laø con ñang ôû nôi nhaø Cha con sao?
Ngöôøi ôû ngoaøi cuoäc seõ baûo nhöõng lôøi naøy cöùng coûi. Nhöng ai tinh maét seõ thaáy nhö cha meï Ngaøi. Roõ raøng ôû ñaây Ñöùc Gieâsu muoán nhaán maïnh baûn chaát sieâu phaøm cuûa Ngaøi. Cha Ngaøi khoâng phaûi laø Giuse, nhöng laø Thieân Chuùa, neân Ngaøi coù moät söï töï laäp naøo ñoù vôùi caùc lieân heä xaùc thòt. Ñôøi Ngaøi phaûi chu toaøn caùc phaän söï gia ñình ö? Nhöng ñoàng thôøi cuõng phaûi ñeå cho Ngaøi chu toaøn caùc phaän söï ñoái vôùi Cha treân trôøi. ÔÛ ñaây, luùc naøy, taïi ñeàn thôø Ngaøi phaûi thi haønh caùc boån phaän ñoái vôùi Chuùa Cha... cuõng nhö roài ñaây khi trôû veà Nadareùt Ngaøi seõ "haèng phuïc tuøng" hai oâng baø.
Döïa vaøo ñaây, chuùng ta coù theå baûo Ngaøi ñaõ chu toaøn caû hai phaän söï ñaïo ñôøi vaø laøm göông aáy cho chuùng ta trong ñôøi soáng gia ñình. Nhöng ôû ñaây, coù leõ Ngaøi chæ muoán toû mình ra ñeå töø nôi con treû 12 tuoåi thaønh Nadareùt, ngöôøi ta nhaän thaáy söï hieän dieän cuûa Thaàn linh: Con Thieân Chuùa ñang ôû giöõa loaøi ngöôøi vaø muoán duøng caâu chuyeän hoâm nay ñeå hieån linh. Ngaøi muoán raèng khi ngöôøi ta thaáy Ngaøi moãi ngaøy moãi "taán tôùi theâm vöøa khoân ngoan vaø voùc daùng", töùc laø tröôûng thaønh theâm, thì cuõng ñaày aân suûng theâm, vaø khoâng nhöõng tröôùc maët ngöôøi ta, nhöng ñoàng thôøi, tröôùc maët Thieân Chuùa nöõa. ÔÛ nôi Ngaøi, yeáu toá nhaân linh vaø thaàn linh, ñaïo vaø ñôøi, khoâng xung khaéc nhöng hoøa hôïp. Ngaøi thaät laø Con Ngöôøi - Thieân Chuùa hay laø Thieân Chuùa laøm Ngöôøi.
Tuy nhieân nhö Luca ñaõ chuù thích, "oâng baø ñaõ khoâng hieåu lôøi Ngaøi noùi vôùi hoï". Maïc khaûi vaø hieån linh naøy chöa saùng toû nhö chuùng ta vöøa noùi. Vaø nhö moïi tröôøng hôïp khaùc, söï kieän hoâm nay phaûi ñôïi aùnh saùng phuïc sinh - hieän xuoáng môùi toû hieän hoaøn toaøn. Maø thöïc vaäy neáu chuùng ta ñem ñoaïn vaên naøy ñoïc vôùi ñoaïn saùch Luca vieát veà caùc phuï nöõ saùng Chuùa nhaät Phuïc sinh ra ñi thaêm moà ba ngaøy sau khi Chuùa chòu ñoùng ñinh (chöông 34) chuùng ta thaáy coù nhieàu neùt töông töï veà lôøi vaên, caùch boá cuïc vaø tö töôûng. Thieân Thaàn cuõng noùi vôùi caùc baø: Taïi sao laïi tìm Ñaáng soáng giöõa nhöõng ngöôøi cheát? Laïi coøn khoâng bieát Con Ngöôøi ñaõ bò noäp... vaø soáng laïi sao?
Neáu theá thì Luca ñaõ muoán duøng caâu chuyeän hoâm nay ñeå noùi veà Con Ngöôøi Töû Naïn - Phuïc sinh cuûa Ñöùc Kitoâ. Ít ra Ngöôøi ñaõ ñaët caâu chuyeän trong khung caûnh cuûa maàu nhieäm naøy. Vaø khi maàu nhieäm naøy chöa ñeán, thì Ñöùc Maria chæ coù theå coù thaùi ñoä "giöõ kyõ caùc ñieàu aáy trong loøng" ñeå suy nieäm vaø chôø ñôïi maïc khaûi hoaøn toaøn. Ñoù laø thaùi ñoä Ngöôøi vaãn coù moãi khi ñöôïc baùo veà Maàu nhieäm Cöùu ñoä nhö khi nghe lôøi muïc ñoàng keå vaø lôøi Simon tieân baùo.
Chuùng ta cuõng phaûi coù thaùi ñoä nhö vaäy sau khi nghe baøi Tin Möøng hoâm nay. Ñöùc Gieâsu ñaõ toû ra cho chuùng ta thaáy söï khoân ngoan cuûa Ngaøi, ñeû chuùng ta bieát Ngaøi laø Thieân Chuùa, nhöng laø Thieân Chuùa laøm ngöôøi; Ngaøi soáng ñaày ñuû caùc phaän söï ôû traàn gian nhöng khoâng ngôùt ôû nôi nhaø Thieân Chuùa Cha töùc laø nôi vinh quang cuûa Ngöôøi, maø vinh quang cuûa Ngöôøi nôi traàn gian chính laø keá hoaïch cöùu ñoä, neân nhieàu khi ngöôøi ta ñaõ dòch caâu "ôû nôi nhaø Cha con" laø "lo caùc coâng vieäc cuûa Cha con". Duø sao moät neáp soáng theo söï khoân ngoan nhö vaäy cuõng khoâng ung dung cho xaùc thòt. Vaø vì theá ñöôøng loái khoân ngoan cuûa Thieân Chuùa laø maàu nhieäm thaùnh giaù Chuùa Kitoâ maø hoâm nay taùc giaû Luca cuõng ñaõ nhìn thaáy vaø muoán trình baøy trong caâu chuyeän naøy.
Caâu hoûi cuoái cuøng cuûa chuùng ta laø söï kieän keå trong baøi Tin Möøng hoâm nay coù soi saùng gì cho ñôøi soáng gia ñình cuûa chuùng ta khoâng?
2. Gia Ñình Coâng Giaùo Phaûi Theá Naøo?
Dó nhieân chuùng ta ñaõ gaëp thaáy nhieàu baøi hoïc veà ñôøi soáng gia ñình trong caâu chuyeän Chuùa Gieâsu hoài leân 12 tuoåi. Chuùng ta thaáy thaùi ñoä ñaïo ñöùc cuûa Thaùnh gia thaát vaø chuùng ta bieát Chuùa Gieâsu haèng phuïc tuøng cha meï traàn gian cuûa Ngaøi. Treû em cuõng coù theå xem göông Chuùa maø hoûi thöa chaêm chæ khoân ngoan vôùi caùc baäc "taán só ñaïo" nöõa. Nhöng treân heát, chuùng ta haõy chieâm ngöôõng söï khoân ngoan cuûa Chuùa ñeå luoân muoán bieát hôn caùc maàu nhieäm cöùu ñoä vaø ñem ra thi haønh.
Ñaïo ñöùc phaûi laø neàn taûng cuûa ñôøi soáng gia ñình. Ñoù cuõng laø quan ñieåm cuûa hai baøi ñoïc Kinh Thaùnh kia. Baøi saùch Huaán ca chæ giaù trò hôn nhöõng baøi luaân lyù ñaïo ñöùc gia ñình ôû choã laáy Chuùa laøm ñoái töôïng maø cha meï, con caùi, phaûi nhìn, phaûi yeâu, phaûi caàu xin, phaûi troâng ñôïi. Coøn nhö caùc baøi thö Phaoloâ roõ raøng khuyeân nhuû moïi ngöôøi, vôùi tö caùch laø thaùnh (höõu) ñöôïc Thieân Chuùa tuyeån choïn vaø yeâu meán, haõy maëc laáy moïi taâm tình vaø thaùi ñoä cuûa chính Chuùa. Chuùng ta chaúng caàn keå laïi heát nhöõng taâm tình vaø thaùi ñoä naøy, vaø chính taùc giaû Phaoloâ cuõng ñaõ chaúng muoán keå heát. Ngöôøi chæ duøng laïi moät soá töø ngöõ quen duøng trong Kinh Thaùnh ñeå noùi leân loøng thöông xoùt cuûa Thieân Chuùa khi coøn soáng ôû traàn gian naøy. Töùc laø thaùnh Phaoloâ chæ muoán nhaéc ñeán tö caùch ñaëc bieät cuûa Thieân Chuùa vaø cuûa Chuùa Gieâsu laø loøng meán. Theá neân sau khi khuyeân ai naáy haõy maëc laáy nhöõng taâm tình vaø thaùi ñoä cuûa Chuùa, Thaùnh Toâng ñoà ñaõ vieát moät caùch toång quaùt: "Anh em haõy maëc laáy Ñöùc meán laø gieàng moái cuûa söï troïn laønh".
Chuùng ta cuõng coù theå noùi moät caùch töông töï. Caùc ñöùc tính veà ñôøi soáng gia ñình thaät laø nhieàu; nhöng gieàng moái noái keát moïi döï tính aáy laø loøng meán. Loøng meán haõy ngöï trò trong loøng chuùng ta vaø trong gia ñình chuùng ta, thì chuùng ta seõ coù taát caû moïi söï khaùc.
Loøng meán naøy seõ taêng theâm maõi khi chuùng ta bieát taï ôn Thieân Chuùa baèng lôøi ca, tieáng haùt cuûa Thaàn Khí, töùc laø coù taâm tình phuïng vuï thôø phöôïng chaân thaät vaø soát saéng. Noù seõ ñem an bình cuûa Chuùa Kitoâ ñeán trong loøng chuùng ta vaø ñem chính Ngaøi ñeán ngöï trò trong taâm hoàn chuùng ta. Nhôø vaäy chuùng ta seõ coù nhöõng taâm tình vaø thaùi ñoä cuûa Ngaøi ñeå ñoái xöû vôùi nhau. Moái töông quan giöõa chuùng ta seõ ñaày tính chaát Kitoâ höõu. Vaø nhö vaäy khoâng theå naøo chuùng ta thieáu ôn cöùu ñoä ñöôïc.
Giôø ñaây, chuùng ta ñang ôû trong baàu khí phuïng vuï. Chuùng ta haõy nghe lôøi thaùnh Phaoloâ maø coá gaéng chaân thaät vaø soát saéng daâng leã Taï ôn, ñeå ñoùn nhaän ôn bình an cuûa Ñöùc Kitoâ, ñeå röôùc laáy chính Ngaøi, ñeå taâm tình cuûa Ngaøi chi phoái, thaám nhuaàn moïi caûm nghó haønh ñoäng cuûa chuùng ta. Söï khoân ngoan cuûa maàu nhieäm thaäp giaù cuûa Ngaøi seõ höôùng daãn, naâng ñôõ chuùng ta treân ñöôøng ñôøi. Chaéc chaén ñôøi soáng chuùng ta ñöôïc theâm cöùu ñoä vaø gia ñình moïi ngöôøi cuõng ñöôïc theâm haïnh phuùc.
(Trích daãn töø taäp saùch Giaûi Nghóa Lôøi Chuùa
cuûa Ñöùc coá Giaùm Muïc Bartoâloâmeâoâ Nguyeãn Sôn Laâm)