Giaûi Nghóa Lôøi Chuùa Naêm A
Nhöõng Baøi Suy Nieäm Lôøi Chuùa Chuùa Nhaät
cuûa Ñöùc coá Giaùm Muïc Bartoâloâmeâoâ Nguyeãn Sôn Laâm
Prepared for Internet by Vietnamese Missionaries in Asia
AÙp Chuùa Nhaät Cuoái Thaùng 10
Chuùa Nhaät Truyeàn Giaùo
Nhö Cha ñaõ sai Con vaøo theá gian
thì Con cuõng sai chuùng vaøo theá gian
(Ys 2,1-6; Cv 11,19-26; Yn 17,11b.17-23)
Phuùc AÂm: Yn 17,11b.17-23
"Naøy Trinh nöõ seõ thuï thai vaø sinh moät Con trai".
Ñöùc Gieâsu ngöôùc maét leân trôøi vaø noùi raèng: "Con khoâng coøn ôû trong theá gian nöõa, nhöng hoï, hoï ôû trong theá gian; phaàn con, con ñeán cuøng Cha. Laïy Cha chí thaùnh, xin gìn giöõ caùc moân ñeä trong danh Cha maø Cha ñaõ ban cho con, ñeå hoï neân moät nhö chuùng ta.
Xin Cha laáy söï thaät maø thaùnh hieán hoï. Lôøi Cha laø söï thaät. Nhö Cha ñaõ sai con ñeán theá gian, thì con cuõng sai hoï ñeán theá gian.
Con xin thaùnh hieán chính mình con cho hoï, ñeå nhôø söï thaät, hoï cuõng ñöôïc thaùnh hieán.
Con khoâng chæ caàu nguyeän cho nhöõng ngöôøi naøy, nhöng coøn cho nhöõng ai nhôø lôøi hoï maø tin vaøo con, ñeå taát caû neân moät, nhö, laïy Cha, Cha ôû trong con vaø con ôû trong Cha ñeå hoï cuõng ôû trong chuùng ta. Nhö vaäy, theá gian seõ tin raèng Cha ñaõ sai con.
Phaàn con, con ñaõ ban cho hoï vinh quang maø Cha ñaõ ban cho con, ñeå hoï ñöôïc neân moät nhö chuùng ta laø moät:
Con ôû trong hoï vaø Cha ôû trong con, ñeå hoï ñöôïc hoaøn toaøn neân moät; nhö vaäy, theá gian seõ nhaän bieát laø chính Cha ñaõ sai con vaø ñaõ yeâu thöông hoï nhö ñaõ yeâu thöông con.
Suy Nieäm:
AÙp Chuùa Nhaät Cuoái Thaùng 10
Chuùa Nhaät Truyeàn Giaùo
(Ys 2,1-6; Cv 11,19-26; Yn 17,11b.17-23)
Hoâm nay, ngaøy Chuùa Nhaät Truyeàn Giaùo, Hoäi Thaùnh muoán chuùng ta suy nghó veà vieäc ñem Tin Möøng cöùu ñoä cuûa Chuùa Yeâsu Kitoâ ñeán cho löông daân, ñeå laøm cho hoï cuõng trôû neân moân ñeä cuûa Ngöôøi. Chuùng ta ñöøng voäi keâu leân: laøm sao chuùng toâi laøm ñöôïc vieäc aáy? Ngay vieäc giöõ ñaïo cuõng ñaõ khoù roài, huoáng nöõa coøn noùi ñeán vieäc truyeàn giaùo! Ñaøng khaùc, chuùng toâi ñeán vôùi löông daân nhö theá naøo ñöôïc? Ai laøm vieäc nhaø thay cho chuùng toâi? Deã gì maø tieáp xuùc vôùi ngöôøi ta? Vaø ai maø laïi khoâng coù laäp tröôøng? Vaán ñeà laøm cho ngöôøi khaùc “trôû laïi” xem ra khoâng coøn deã nhö ngaøy tröôùc nöõa...
Nhöng noùi gì thì noùi, roõ raøng Lôøi Chuùa hoâm nay muoán sai chuùng ta ñeán vôùi löông daân. Vaø chuùng ta khoâng theå soáng ñeïp loøng Chuùa neáu khoâng thao thöùc laøm cho löông daân trôû thaønh moân ñeä cuûa Ngöôøi. Vaäy, chuùng ta phaûi tìm hieåu lyù do taïi sao chuùng ta ñöôïc sai ñi, sai ñi ñeå laøm gì vaø phaûi laøm vieäc aáy theá naøo?
A. Lyù Do Truyeàn Giaùo
Chính Ñöùc Yeâsu hoâm nay trong Tin Möøng ñaõ noùi leân lyù do taïi sao chuùng ta ñöôïc sai ñeán vôùi löông daân. Ngöôøi noùi: “Nhö Cha ñaõ sai Con vaøo theá gian, thì Con cuõng sai chuùng vaøo theá gian”. Qua lôøi vaén taét aáy, Chuùa Yeâsu coâng khai sai caùc moân ñeä cuûa Ngöôøi ñi. Ngöôøi choïn hoï ñeå sai ñi. Ôn goïi Kitoâ höõu vaø ôn goïi toâng ñoà laø moät, vì toâng ñoà chæ coù nghóa laø ñöôïc sai ñi. Theá neân Coâng ñoàng Vatican II ñaõ khaúng ñònh Giaùo hoäi laø Giaùo hoäi truyeàn giaùo. Giaùo hoäi goàm nhöõng ngöôøi ñöôïc sai ñi. Vaø truyeàn giaùo laø leõ soáng cuûa Giaùo hoäi. Moïi ngöôøi trong Giaùo hoäi phaûi truyeàn giaùo. Khoâng truyeàn giaùo laø khoâng thi haønh ôn goïi cuûa mình.
Vaø Chuùa Yeâsu khoâng theå laøm theá khaùc. Ngöôøi khoâng theå cöùu chuoäc ai maø ñoàng thôøi laïi khoâng sai hoï ñi. Ngöôøi khoâng theå nhaän ai vaøo thaân theå cuûa mình maø laïi khoâng ñeå cho hoï thoâng phaàn vaøo söï soáng cuûa Ngöôøi. Maø söï soáng cuûa Ngöôøi laø laøm theo yù Chuùa Cha, laø tham döï söï soáng cuûa Chuùa Cha, laø chia seû taát caû nhöõng gì Chuùa Cha coù. Thaät söï, chaúng ai thaáy Chuùa Cha bao giôø... Vaø chaúng ai bieát ñöôïc Ngöôøi, ngoaïi tröø Chuùa Con. Theámaø Chuùa Cha ñaõ cho chuùng ta bieát: Chuùa Cha yeâu thöông loaøi ngöôøi ñeán noãi ñaõ ban Con cuûa Ngöôøi cho hoï ñeå hoï ñöôïc söï soáng cuûa Ngöôøi. Nghóa laø chuùng ta ñaõ ñöôïc bieát Chuùa Cha laø Baùc aùi, Yeâu thöông; laø Ñaáng thöông yeâu loaøi ngöôøi vaø muoán cöùu chuoäc loaøi ngöôøi. Chính vì loøng yeâu thöông voâ vaøn ñoù maø Ngöôøi ñaõ sai Con cuûa Ngöôøi xuoáng theá. Vaø Con cuûa Ngöôøi ñeán vôùi loaøi ngöôøi khoâng ñeå laøm coâng vieäc naøo khaùc chính laø vieäc thi haønh loøng yeâu thöông cuûa Chuùa Cha muoán cöùu ñoä moïi ngöôøi. Theá neân khi chuùng ta ñang coøn laø toäi nhaân, thì Chuùa Con ñaõ hy sinh daâng mình laøm leã teá cöùu chuoäc chuùng ta. Ngöôøi laø Söù giaû cuûa Chuùa Cha, laø Toâng ñoà cuûa Chuùa Cha sai xuoáng cöùu ñoä traàn gian. Ngöôøi ñaõ laøm coâng vieäc aáy khi trôû thaønh giaù cöùu chuoäc moïi ngöôøi trong maàu nhieäm töû naïn-phuïc sinh. Vaø chính khi laøm coâng vieäc naøy, Ngöôøi ñaõ muoán sai chuùng ta vaøo theá gian, nhö lôøi baøi Tin Möøng hoâm nay chuùng ta vöøa nghe ñoïc.
Hoâm aáy, tröôùc giôø chòu naïn, Chuùa Yeâsu ñaõ ngöôùc maét leân caàu nguyeän. Ngöôøi yù thöùc Chuùa Cha ñaõ sai Ngöôøi vaøo theá gian. Naøy ñaây, Ngöôøi daâng mình “töï thaùnh hoùa” ñeå thaùnh hoùa chuùng ta, töùc laø cöùu ñoä chuùng ta. Khoâng phaûi ñeå chuùng ta tieáp tuïc soáng söï soáng cuûa mình vaø cho mình, nhöng laø ñeå chuùng ta nhaän ñöôïc söï soáng môùi ñang chaûy ñeán cho caùc tín höõu cuûa Chuùa töø caïnh söôøn Ñaáng bò ñaâm thaâu, ñang thoáng thieát caàu xin Chuùa Cha tha toäi cho moïi ngöôøi. Söï soáng môùi ñeán vôùi chuùng ta, do ñoù, laø ôn tha thöù, ôn xoùa boû toäi loãi, ôn giao hoøa toäi nhaân vôùi Thieân Chuùa, ôn ñöa toäi nhaân vaøo doøng nöôùc thanh taåy, ôn loâi cuoán nhöõng ai ñöôïc tha thöù laïi ñi cöùu vôùt ngöôøi khaùc. Chính vì theá maø trong baøi Tin Möøng hoâm nay Chuùa Yeâsu laïi noùi: “Con khoâng caàu xin cho chuùng maø thoâi, nhöng coøn cho taát caû nhöõng keû nhôø lôøi chuùng maø tin vaøo Con”. Nghóa laø khoâng nhöõng Ñöùc Kitoâ chæ thaùnh hoùa chuùng ta. Ngöôøi giaùn tieáp daïy chuùng ta ñaõ ñöôïc thaùnh hoùa thì phaûi ra ñi laøm cho keû khaùc cuõng ñöôïc thaùnh hoùa ñeå taát caû neân moät.
Nhö vaäy roõ raøng söù meänh ñöôïc sai ñi gaén lieàn vôùi vinh döï ñöôïc thaùnh hoùa. Ôn goïi truyeàn giaùo gaén lieàn vôùi danh hieäu Kitoâ höõu. Heát moïi tín höõu phaûi laøm toângñoà, cho duø danh xöng naøy nhieàu khi ñöôïc daønh ñeå goïi nhöõng ngöôøi chuyeân moân laøm vieäc truyeàn giaùo. Nhöng cho duø coù caùc chuyeân vieân truyeàn giaùo, heát moïi ngöôøi vaãn phaûi truyeàn giaùo vì söï soáng môùi cuûa Chuùa Yeâsu mang vaøo theá gian laø chính tình yeâu cuûa Chuùa Cha muoán cöùu vôùt moïi ngöôøi. Ai nhaän ñöôïc söï soáng aáy, phaûi ra coâng cöùu theá; baèng khoâng, noù seõ khoâng phaùt trieån vaø daàn daàn seõ hao huït ñi. Söï soáng maø khoâng vöôn leân thì noù seõ taét ñi. Choã naøo khoâng truyeàn giaùo, söï soáng ôû nôi ñoù seõ suy yeáu.
YÙ thöùc lyù do truyeàn giaùo nhö theá, chuùng ta seõ thaáy ñaây laø vaán ñeà nhieäm vuï vaø laø leõ soáng cuûa chuùng ta. Chuùng ta bò ñoäng, vì baøn tay Chuùa ñaõ ñeå treân chuùng ta, vì chuùng ta ñaõ nhaän ñöôïc söùc soáng maïnh meõ cuûa Thieân Chuùa muoán cöùu vôùt moïi ngöôøi. Chuùng ta “bò baét” laøm tieân tri vì Chuùa chöù khoâng phaûi vì ngöôøi ta, neáu noùi ñöôïc nhö vaäy. Vaø chuùng ta neân noùi nhö theá ñeå khi ñeán vôùi löông daân, chuùng ta khoâng coù thaùi ñoä töï toân, coi mình nhö keû laøm ôn ñeán keùo hoï ra khoûi nôi toái taêm laàm laïc. Chuùng ta seõ theo göông Chuùa Yeâsu ñaõ ñöôïc Chuùa Cha sai ñeán vôùi loaøi ngöôøi. Ngöôøi khieâm toán ñeán tìm caùc ngöôøi em ñi laïc cuûa Nhaø Cha treân trôøi. Ngöôøi mang tình yeâu cuûa gia ñình ñeán. Ngöôøi khôi leân nhöõng taâm tình saâu saéc bò choân vuøi döôùi nhieàu caûm nghó sai laàm. Ngöôøi daïy chuùng ta ñeán vôùi löông daân nhö ñeå hoï vaø ta cuøng khaùm phaù ra caû hai ñeàu coù moät Cha chung treân trôøi vaø chuùng ta thaät söï laø anh em vôùi nhau. Vieäc ñoù laøm cho Danh Cha caû saùng, nhöng ñoàng thôøi cuõng laøm cho chính chuùng ta heát thaûy ñöôïc theâm phong phuù... Truyeàn giaùo nhö vaäy khoâng phaûi chæ laø trao ban maø coøn ñoùn nhaän. Vaø ai daùm noùi beân naøo naëng hôn beân naøo? Thöïc teá nhieàu khi chuùng ta ra ñi chöa laøm ñöôïc gì cho ngöôøi khaùc, nhöng ñaõ mang veà nhieàu keát quaû cho mình roài vì mình ñaõ soáng ñaïo maïnh meõ. Nhö vaäy, laïi theâm lyù do nöõa ñeå chuùng ta nhieät tình hôn vôùi vieäc truyeàn giaùo.
B. Nhöng Truyeàn Giaùo Theá Naøo?
Khoâng ai ra ñi neáu khoâng ñöôïc sai phaùi. Coù nhöõng ngöôøi ñöôïc chính thöùc sai ñi. Ñoù laø caùc nhaø truyeàn giaùo. Nhöng chính hoï cuõng chæ ñöôïc sai ñi chính thöùc vì söù meänh noäi taïi cuûa Giaùo hoäi vaø vì tieáng goïi toâng ñoà khaån thieát cuûa chính ôn goïi laøm Kitoâ höõu, nhö chuùng ta ñaõ trình baøy ôû treân. Do ñoù, tröôùc khi noùi ñeán vieäc ra ñi ñeán vôùi löông daân, phaûi chuù troïng ñeán söùc soáng Kitoâ giaùo maïnh meõ ôû trong taâm hoàn. Theá maø nhieàu khi chuùng ta khoâng coù ñieàu kieän naøy. Nhöõng khi ñoù, öôùc gì chuùng ta ñöôïc nhö Isaia.
Nhaø tieân tri hoài aáy soáng trong moät hoaøn caûnh bi ñaùt. Daân Chuùa döôøng nhö khoâng coù töông lai. Mieàn Baéc vaø mieàn Nam khoâng thoáng nhaát. Hai beân caøng ngaøy caøng tieâu ñieàu. Chung quanh, caùc daân toäc chæ chieán tranh cheùm gieát. Suy nghó con ngöôøi chæ coù bi quan yeám theá. Nhöng nhaø Tieân tri coù nieàm tin vaøo maïc khaûi. OÂng bieát Chuùa ñaõ choïn Daân Ngöôøi. Ngöôøi muoán cöùu ñoä caùc daân toäc. Ngöôøi ñaõ maïc khaûi nhö vaäy ngay töø thôøi Abraham. Theá neân Isaia leân tieáng giöõa caûnh tang thöông. OÂng tuyeân boá Sion seõ ñöôïc khoâi phuïc. Muoân daân seõ tieán veà ñoù. Khaép nôi seõ böôùc theo ñöôøng loái cuûa Chuùa. Vaø ngöôøi ta seõ uoán löôõi göôm thaønh löôõi caøy; vaø thay vì cheùm gieát laãn nhau, caùc daân toäc seõ haân hoan ñoàng haønh theo aùnh saùng cuûa Chuùa.
ÔÛ thôøi baáy giôø maø Isaia ñaõ coù ñöôïc nieàm tin nhö vaäy. OÂng ñaõ noùi leân ñöôïc keá hoaïch yeâu thöông cöùu ñoä cuûa Thieân Chuùa. Vaø oâng khoâng ngôùt chia seû caùi nhìn cöùu theá aáy cho moïi ngöôøi. Coøn chuùng ta, nhöõng ngöôøi ñaõ ñöôïc nhìn thaáy ôn cöùu ñoä toû hieän cuûa Thieân Chuùa, nhieàu khi chuùng ta khoâng nhìn xa thaáy roäng. Chuùng ta chæ quanh quaån vôùi caùc vaán ñeà sinh nhai cuûa mình. Chuùng ta ít soáng baèng nieàm tin vaø khoâng ñaët mình vaøo gioøng lòch söû. Thieân Chuùa ñang ñöa lòch söû ñi maø chuùng ta khoâng tham gia. Ngöôøi ñang ñöa muoân daân vaøo trong Nöôùc cuûa Con Yeâu Daáu Ngöôøi maø chuùng ta khoâng ñeå yù nhìn xem. Chæ vì chuùng ta ñang soáng söï soáng cuûa phaøm nhaân chöù chöa phaûi söï soáng maø Ñöùc Kitoâ ñaõ ñaët trong chuùng ta. Chuùng ta soáng chöù khoâng phaûi ñeå Ngöôøi soáng trong chuùng ta.
Ngöôïc laïi, neáu Ngöôøi ñang soáng trong chuùng ta thì ít nhaát Ngöôøi cuõng laøm ñöôïc coâng vieäc Ngöôøi ñang laøm ôû treân trôøi maø khoâng coù söï coäng taùc cuûa chuùng ta. Ñoù laø vieäc Ngöôøi caàu baàu, thænh nguyeän cho taát caû loaøi ngöôøi. Ngöôøi seõ noùi leân nhö trong baøi Tin Möøng hoâm nay: “Laïy Cha, Con khoâng nhöõng caàu xin cho chuùng maø thoâi, maø coøn cho moïi keû tin vaøo lôøi chuùng nöõa ñeå heát thaûy neân moät”. Vaø khi ñoù chuùng ta seõ töï nhieân muoán hôïp yù vôùi Ngöôøi maø caàu nguyeän cho vieäc truyeàn giaùo.
Chuùng ta seõ truyeàn giaùo tröôùc tieân baèng caàu nguyeän. Caàu nguyeän cho caùc chuyeân vieân truyeàn giaùo vaø caùc keû tin vaøo lôøi hoï rao giaûng. Lôøi caàu nguyeän truyeàn giaùo laøm chöùng chuùng ta keát hieäp vôùi Chuùa, Ñaáng ñaày yeâu thöông muoán cöùu vôùt moïi ngöôøi. Noù chöùng toû chuùng ta coù söï soáng maïnh meõ cuûa Chuùa, Ñaáng haèng sinh ra vaø taùi taïo moïi loaøi. Noù noùi leân loøng baùc aùi thaät söï cuûa chuùng ta, khoâng quanh quaån chæ nghó ñeán caùi theá giôùi beù nhoû cuûa mình nhöng luoân luoân coù moät ñöùc tin coâng giaùo muoán bao truøm taát caû nhaân loaïi. Lôøi caàu nguyeän truyeàn giaùo cho thaáy chuùng ta ñaõ bieát caàu nguyeän nhö Chuùa daïy, vì theo kinh “Laïy Cha” chuùng ta tröôùc tieân phaûi caàu cho Danh Cha caû saùng, Nöôùc Cha trò ñeán, YÙ Cha theå hieän döôùi ñaát cuõng nhö treân trôøi. Theá maø chuùng ta laïi thöôøng thieáu soùt vieäc caàu nguyeän truyeàn giaùo. Vaø cuõng chính vì vaäy maø chuùng ta khoâng bieát laøm gì theâm nöõa ñeå truyeàn giaùo.
Ngöôïc laïi, ai nhieät tình vôùi vieäc caàu nguyeän truyeàn giaùo seõ coù khaû naêng laøm ñöôïc nhieàu vieäc khaùc nöõa cho vieäc Phuùa AÂm hoaù caùc daân toäc. Hoï seõ nhö caùc tín höõu tieân khôûi maø baøi saùch Coâng vuï caùc Toâng ñoà hoâm nay coøn keå laïi. Nhöõng ngöôøi aáy ñi ñeán ñaâu cuõng öu tö loan Tin Möøng cöùu ñoä cuûa Ñöùc Kitoâ cho ngöôøi khaùc. Bieát noùi tieáng Dothaùi thì hoï noùi vôùi ngöôøi Dothaùi. Maø bieát tieáng Hylaïp, thì hoï noùi vôùi ngöôøi Hylaïp. Hoï khoâng ñeán vôùi ngöôøi ta nhö caùc chuyeân vieân truyeàn giaùo, töùc laø khoâng ñeán vì muïc ñích giaûng ñaïo. Thôøi cuoäc ñaõ phaân taùn hoï ñi. Hoï ñi vì hoaøn caûnh boù buoäc. Vì lyù do sinh soáng, neáu ñöôïc noùi nhö vaäy. Nhöng ñi ñaâu hoï cuõng soáng ñaïo. Vaø soáng ñaïo laø soáng ñöùc aùi yeâu thöông cuûa Thieân Chuùa, neân ôû hoaøn caûnh naøo hoï cuõng noùi vôùi ngöôøi ta veà Tin Möøng cöùu ñoä cuûa Chuùa Yeâsu. Hoï khuyeán khích chuùng ta truyeàn giaùo, maëc daàu khoâng phaûi laø caùc chuyeân vieân toâng ñoà. Coøn caùc vò naøy laïi daïy theâm chuùng ta moät baøi hoïc nöõa.
Barnaba laø moät toâng ñoà. OÂng ñöôïc Hoäi Thaùnh cöû ñeán Antioâkia. Thaáy coâng vieäc truyeàn giaùo ôû ñaáy, oâng taï ôn Chuùa vaø khuyeán khích moïi ngöôøi. Roài thaáy ngöôøi khaùc coù theå ñoùng goùp vaøo coâng vieäc chung naøy moät caùch höõu hieäu, oâng ñaõ ñi Tarsoâ tìm Sauloâ, ñeå oâng naøy trôû thaønh Phaoloâ Toâng ñoà caùc daân ngoaïi.
Chuùng ta cuõng naêng gaëp nhöõng hoaøn caûnh töông töï. Coù ngöôøi ôû ngoaøi chôï muoán theo ñaïo hoaëc coù ngöoøi khaùc ôû nôi noï muoán bieát giaùo lyù. Chuùng ta khoâng coù khaû naêng tröïc tieáp giuùp ñôõ. Taïi sao chuùng ta khoâng ñi tìm cho hoï moät ngöôøi toâng ñoà? Vaø taïi sao chuùng ta khoâng nghó ñeán vieäc khuyeán khích, giuùp ñôõ caùc chuyeân vieân toâng ñoà? Hoï seõ ñöôïc sai ñi bôûi Chuùa ñang hoaëc ñaõ soáng trong chuùng ta. Vaø nhö vaäy chuùng ta cuõng tham gia thaät söï vaøo vieäc toâng ñoà cuûa hoï.
Teâreâsa Haøi Ñoàng Yeâsu naøy laø Boån maïng caùc xöù truyeàn giaùo. Ngöôøi khoâng ñaët chaân ñeán moät nôi truyeàn giaùo naøo; cuõng chaúng ñaøo taïo moät lôùp toâng ñoà naøo ñeå sai ñi. Nhöng ngöôøi chia seû taâm tình cöùu theá cuûa Chuùa. Ngöôøi caàu nguyeän hy sinh cho vieäc truyeàn giaùo. Ngöôøi keâu goïi khuyeán khích caùc taâm hoàn toâng ñoà. Ngöôøi soáng nhö theå ñang ra ñi, ñang rao giaûng, ñang chòu ñau khoå, ñang röûa toäi cho löông daân. Giaùo hoäi ñaët ngöôøi laøm Boån maïng caùc xöù truyeàn giaùo ñeå toaøn theå Daân Chuùa thaáy phaûi tha thieát vôùi vieäc truyeàn giaùo nhö theá ñoù.
Giôø ñaây, ñi vaøo thaùnh leã, chuùng ta haõy keát hieäp vôùi Ñöùc Kitoâ. Ngöôøi muoán töï hieán thaùnh mình ñeå thaùnh hoùa chuùng ta vaø moïi keû seõ tin vaøo lôøi chuùng ta. Chuùng ta haõy daâng mình vôùi Ngöôøi ñeå ñöôïc ñöa vaøo maàu nhieäm cöùu theá haàu thaùnh hoùa mình ôû ñaây roài ra ñi thaùnh hoùa tha nhaân vaø löông daân trong ñôøi soáng, ñeå taát caû neân moät trong tình yeâu haïnh phuùc cuûa Thieân Chuùa, Ñaáng ñaõ sai Chuùa Con vaøo theá gian theá naøo cuõng ñang muoán sai chuùng ta vaøo theá gian nhö vaäy.
(Trích daãn töø taäp saùch Giaûi Nghóa Lôøi Chuùa
cuûa Ñöùc coá Giaùm Muïc Bartoâloâmeâoâ Nguyeãn Sôn Laâm)