Giaûi Nghóa Lôøi Chuùa Naêm A
Nhöõng Baøi Suy Nieäm Lôøi Chuùa Chuùa Nhaät
cuûa Ñöùc coá Giaùm Muïc Bartoâloâmeâoâ Nguyeãn Sôn Laâm
Prepared for Internet by Vietnamese Missionaries in Asia
Chuùa Nhaät 17 Thöôøng Nieân Naêm A
Phuùc cho ai coù nieàm tin
(1V 3,5.7-12; Rm 8,28-30; Mt 13,44-52 hoaëc 13,44-46)
Phuùc AÂm: Mt 13, 44-46 {hoaëc 44-52}
"Anh baùn taát caû nhöõng gì anh coù maø mua thöûa ruoäng ñoù".
Khi aáy, Chuùa Gieâsu phaùn cuøng daân chuùng raèng: "Nöôùc trôøi gioáng nhö kho taøng choân giaáu trong ruoäng, ngöôøi kia tìm ñöôïc, voäi choân vuøi xuoáng, vui möøng trôû veà baùn taát caû nhöõng gì anh coù maø mua thöûa ruoäng aáy. Nöôùc trôøi cuõng gioáng nhö ngöôøi buoân noï ñi tìm ngoïc quyù. Tìm ñöôïc moät vieân ngoïc quyù, anh veà baùn moïi cuûa caûi maø mua vieân ngoïc aáy.
{"Nöôùc trôøi laïi gioáng nhö löôùi thaû döôùi bieån, baét ñöôïc moïi thöù caù. Löôùi ñaày, ngöôøi ta keùo leân baõi, roài ngoài ñoù maø löïa choïn: caù toát thì boû vaøo gioû, coøn caù xaáu thì neùm ra ngoaøi. Trong ngaøy taän theá cuõng vaäy: caùc thieân thaàn seõ ñeán maø taùch bieät keû döõ ra khoûi ngöôøi laønh, roài neùm nhöõng keû döõ vaøo loø löûa, ôû ñoù seõ phaûi khoùc loùc vaø nghieán raêng. Caùc ngöôi coù hieåu nhöõng ñieàu ñoù khoâng?" Hoï thöa raèng: "Coù".
Ngöôøi lieàn baûo hoï: "Bôûi theá, nhöõng thaày thoâng giaùo am töôøng veà Nöôùc trôøi cuõng gioáng nhö chuû nhaø kia, hay lôïi duïng nhöõng caùi môùi, cuõ trong kho mình".}
Suy Nieäm:
Chuùa Nhaät XVII Thöôøng Nieân A
1V 3,5.7-12; Rm 8,28-30; Mt 13,44-52 hoaëc 13,44-46
Tö töôûng cuûa caùc baøi ñoïc Kinh Thaùnh hoâm nay chöa hoaøn toaøn döùt khoûi gioøng suy nghó cuûa Chuùa Nhaät tröôùc. Baøi ñoïc 1 coøn noùi ñeán söï khoân ngoan. Vaø trong baøi Tin Möøng daøi coøn gôïi leân vaán ñeà vaø soá phaän keû döõ. Tuy nhieân ta coù theå noùi hoâm nay, Kinh Thaùnh chuù troïng ñeán ngöôøi khoân nhieàu hôn. Vaø ta coù theå nhôø caû ba baøi ñoïc trong Thaùnh leã hoâm nay ñeå thaáy Chuùa daïy chuùng ta phaûi soáng khoân ngoan thaùnh thieän nhö theá naøo.
A. Ngöôøi Khoân Theo Cöïu Öôùc
Cöïu Öôùc ca tuïng Saloâmon laø ngöôøi khoân ngoan nhaát ñôøi. Vaø caùc saùch Khoân Ngoan coi oâng nhö sö toå. Chuùng ta haún ñaõ ñöôïc nghe nhieàu truyeän veà söï khoân ngoan xeùt xöû cuûa oâng. Ñaëc bieät ai maø khoâng bieát truyeän nöõ hoaøng phöông Nam nghe tieáng söï khoân ngoan cuûa oâng ñaõ laøm moät cuoäc haønh trình ñeán taän Yeârusalem ñeå chöùng nghieäm. Ngay trong ñoaïn trích saùch caùc Vua quyeån 1 hoâm nay cuõng chöùng toû Saloâmon thaät laø ngöôøi khoân ngoan, xöùng ñaùng ñöôïc goïi laø minh quaân.
Thuôû aáy oâng môùi leân ngoâi keá vò cha laø Ñavít. OÂng haønh höông ñeán Gabaon, caùch Yeârusalem chöøng 9 caây soá veà phía taây, vì Gabaon baáy giôø laø cao ñaøn lôùn, töùc laø nôi thôø phöôïng chính yeáu. ÔÛ ñoù, oâng ñaõ ñöôïc Thieân Chuùa hieän ra. Ngöôøi hoûi oâng xin gì? OÂng khoâng xin nhöõng ñieàu nhö caùc vò hoaøng ñeá thôøi aáy haèng öôùc nguyeän, töùc laø ñöôïc giaøu sang vaø theá löïc. OÂng chæ xin “ñöôïc taám loøng bieát nghe ñeå phaân xöû vieäc daân, ñeå bieát bieän minh ñieàu phaûi traùi”. OÂng chæ xin söï khoân ngoan.
Chính vieäc oâng ñeán Gabaon ñeå daâng leã ñaõ laø moät thaùi ñoä khoân ngoan roài. Khaùc vôùi Saul vaø Ñavít, oâng khoâng phaûi laø vò vua ñöôïc xöùc daàu, theo nghóa ñöôïc Chuùa tuyeån choïn. OÂng laøm vua theo di chuùc cuûa cha laø Ñavít, töùc laø theo truyeàn thoáng loaøi ngöôøi cha truyeàn con noái. Söï kieän naøy khoâng thuaän lôïi moät tí naøo ôû nôi moät daân toäc maø truyeàn thoáng ai trò daân chæ ñieàu haønh thay maët Chuùa. Saloâmon caàn ñöôïc tö caùch thaàn quyeàn aáy. OÂng ñaõ khoân ngoan ñi daâng leã ôû Gabaon. Vaø oâng ñaõ ñöôïc Chuùa coâng nhaän khi hieän ra vôùi oâng.
OÂng cuõng khoân ngoan khi traû lôøi caâu Chuùa hoûi. OÂng vaøo ñeà raát kheùo, gôïi ñeán loøng nhaân nghóa lôùn lao cuûa Ngöôøi, ñaëc bieät ñoái vôùi Ñavít thaân phuï oâng. OÂng haï mình töï xöng coøn nhö moät ñöùa treû beù moïn, chöa bieát ngoõ ra loái vaøo, töùc laø caùc caùch cö xöû ôû ñôøi. Theá neân oâng chæ xin ñöôïc söï khoân ngoan cuûa baäc trò daân, laø bieát phaân xöû coâng minh... Vaø oâng thaät söï ñaõ khoân ngoan khi quan nieäm chính vieäc trò daân naøy. Theo oâng, muoán cai trò khoân ngoan phaûi coù taám loøng bieát nghe Luaät Chuùa, nghe tieáng noùi cuûa löông tri, nghe leõ phaûi cuûa chaân lyù ñeå ñem ra maø phaân xöû vaø bieän minh.
Tuy nhieân ngaøy nay ta coù theå noùi: Saloâmon vaãn chöa khoân ngoan hoaøn toaøn. OÂng xin ñöôïc ôn cai trò khoân ngoan maø queân nghó ñeán vieäc soáng khoân ngoan. Nghóa laø oâng seõ khoân vieäc cuûa ngöôøi, maø daïi vieäc cuûa mình. Lòch söû ñaõ cho thaáy nhö vaäy. OÂng phaân xöû vieäc daân moät caùch tuyeät dieäu; nhöng ñôøi tö cuûa Saloâmon laïi muø quaùng soáng theo duïc voïng, ñeå cho nhieàu phuï nöõ daân ngoaïi keùo vaøo con ñöôøng taø giaùo laàm laïc. Nhö vaäy, oâng vaãn chöa phaûi laø ngöôøi khoân ngoan hoaøn toaøn. Lyù töôûng khoân ngoan cuûa Cöïu Öôùc coøn phaûi ñöôïc boå khuyeát. Noùi ñuùng hôn, söï khoân ngoan xöû theá chöa baûo ñaûm haïnh phuùc. Tieáng noùi cuoái cuøng, lôøi maïc khaûi hoaøn toaøn veà söï khoân ngoan ñaõ ñöôïc chính Ñaáng Khoân Ngoan tuyeân boá trong baøi Tin Möøng hoâm nay khi Ngöôøi moâ taû con ngöôøi khoân ngoan cuûa Nöôùc Trôøi.
B. Ngöôøi Khoân Trong Nöôùc Trôøi
Keû khoân ngoan ñoù laø ngöôøi kia gaëp thaáy moät kho baùu giaáu trong ruoäng lieàn vui möøng ñi baùn taát caû nhöõng gì anh coù maø taäu thöûa ruoäng aáy. Keû ñoù cuõng laø thöông gia noï raûo tìm ngoïc quyù, gaëp ñöôïc moät vieân ngoïc trai ñaét giaù, lieàn ñi baùn saïch moïi ñieàu oâng coù maø mua laáy. Cuoái cuøng keû khoân ngoan ñoù cuõng laø ngöôøi gia chuû bieát ruùt töï trong kho taøng cuûa oâng ra ñieàu môùi vaø ñieàu cuõ.
Chuùng ta ñaõ hieåu nhöõng ví duï aáy chöa? Hoài Chuùa Yeâsu keå caùc duï ngoân nhö theá cho caùc moân ñeä, hoï ñaõ hieåu. Hoï bieát Ngöôøi noùi veà hoï vaø Ngöôøi khuyeân baûo hoï. Haàu heát nhöõng ngöôøi trong boïn hoï ñeàu ñaõ may maén gaëp ñöôïc Ñöùc Yeâsu. Hoï thaáy Ngöôøi coù lôøi haèng soáng, neân hoï boû moïi söï keå caû cha meï, löôùi thuyeàn ñeå ñi theo Ngöôøi. Moät vaøi ngöôøi ñaõ trôû thaønh moân ñeä moät caùch hôi khaùc. Hoï gioáng nhö thöông gia raûo tìm ngoïc quyù, töùc laø öu tö thao thöùc ñi tìm chaân lyù. Hoï ñaõ toø moø nhìn theo Ñöùc Yeâsu, roài ñeán ôû vôùi Ngöôøi vaø ñaõ khaùm phaù ra Ngöôøi.
Nhöng baây giôø, sau khi ñaõ ñöôïc laøm quen vôùi giaùo lyù môùi meû cuûa Ngöôøi, hoï coøn phaûi tieán boä hôn nöõa, baét chöôùc ngöôøi gia chuû bieát ruùt töï trong kho ñieàu môùi vaø ñieàu cuõ. Muoán hieåu hình aûnh naøy, chuùng ta phaûi nhôù tôùi thôøi xa xöa, khi maø cuûa caûi vaø phöông tieän vaät chaát khoâng ñöôïc doài daøo vaø khoù mua saém. Ngöôøi naøo khoân cuõng phaûi coù kho, coù laãm. Vaø heã coù ñöôïc cuûa gì laø phaûi chaát vaøo kho ñeå khi caàn thì loâi ra; vaø thöôøng loâi cuûa môùi tröôùc vaø cuûa cuõ sau. Theá thì ngöôøi khoân ngoan trong Nöôùc Trôøi cuõng vaäy, phaûi laáy giaùo lyù môùi cuûa Ñöùc Yeâsu ra maø soáng; nhöng ñoàng thôøi cuõng khoâng ñöôïc boû nhöõng caùi cuõ laø giaùo lyù cuûa Cöïu Öôùc.
Nhö vaäy, ñoái vôùi Chuùa Yeâsu, ngöôøi khoân chính laø keû phaûi bieát töø boû moïi söï maø ñi theo Ngöôøi; vaø khi ñaõ ñi theo Ngöôøi, phaûi soáng heát lôøi maïc khaûi môùi vaø cuõ cuûa Chuùa. Ai laøm nhö theá seõ laø nhöõng caù toát trong ngaøy caùnh chung. Coøn ai khoâng ñoùn nhaän Nöôùc Trôøi maø Ñöùc Yeâsu mang laïi, seõ laø caù xaáu bò loaïi ra trong ngaøy sau heát.
Do ñoù, Ñöùc Kitoâ ñaõ ñeà ra moät lyù töôûng veà söï khoân ngoan khaùc vôùi Saloâmon. Vò hoaøng ñeá khoân ngoan naøy ñaõ nghó raát ñuùng khi quan nieäm ngöôøi khoân phaûi bieát nghe Lôøi Chuùa vaø ñem ra thöïc haønh. Nhöng oâng thu heïp phaïm vi aùp duïng nguyeân trong laõnh vöïc chính trò xaõ hoäi. OÂng ñaõ khoân ngoan trong vieäc xöû theá trò daân, nhöng ñaõ ra muø quaùng trong ñôøi tö khi chaïy theo duïc tình vaø phuï nöõ ngoaïi bang. Cuoái cuøng cô ñoà do oâng gaây döïng ñaõ suïp ñoå ngay sau khi oâng maát vì noù chæ coù veû haøo nhoaùng beân ngoaøi, coøn beân trong thì hö naùt.
Ñöùc Kitoâ ñaõ ñeán tuyeân boá ñaây coù Ñaáng coøn cao troïng hôn Saloâmon. Ngöôøi ñaët lyù töôûng khoân ngoan nôi thaùi ñoä bieát hy sinh töø boû moïi söï vì Nöôùc Trôøi vaø bieát söû duïng moïi khaû naêng trong kho taøng cuûa moãi ngöôøi. Vaø nhö vaäy baát cöù ai cuõng coù theå trôû thaønh ngöôøi khoân. Vaø ngöôøi khoân nhö vaäy seõ xaây döïng ñöôïc cô ñoà toàn taïi ñeán muoân ñôøi, khoâng sôï bò loaïi boû trong ngaøy chung thaåm.
Noùi ñuùng hôn khi keå duï ngoân veà löôùi caù tieáp theo hai duï ngoân veà kho taøng vaø vieân ngoïc, döôøng nhö thaùnh Mattheâoâ muoán caûnh giaùc chuùng ta ñöøng quaù vui möøng vì ñaõ tìm ñöôïc Nöôùc Trôøi maø queân vieãn töôïng ngaøy phaùn xeùt. Ngöôøi ta phaûi lo vieäc phaàn roãi vôùi loøng kính sôï vì “kính sôï Chuùa laø ñaàu söï khoân ngoan”.
Taát caû nhöõng giaùo lyù treân ñaõ ñöôïc thaùnh Phaoloâ ñem ra thöïc haønh. Vaø ít coù ai xöùng ñaùng hôn ngöôøi ñeå mang töôùc hieäu “ngöôøi kyù luïc ñaõ ñöôïc thuï giaùo veà Nöôùc Trôøi”. Chính ngöôøi ñaõ khaúng ñònh nhieät tình vôùi Luaät cuõ hôn baát cöù ñoàng baïn Bieät phaùi naøo; nhöng laïi ñöôïc maïc khaûi cho bieát chieàu saâu, chieàu roäng, chieàu daøi cuûa keá hoaïch thaâm saâu cöùu ñoä môùi. Chuùng ta haõy nghe ngöôøi khuyeân nhuû chuùng ta hoâm nay veà nieàm tin cuûa ngöôøi khoân.
C. Nieàm Tin Cuûa Ngöôøi Khoân
Ngöôøi khoân, nhö Chuùa daïy, phaûi bieát ruùt töï trong kho ra ñieàu môùi vaø ñieàu cuõ. Thaùnh Phaoloâ, trong caâu ñaàu baøi thö hoâm nay cuõng noùi: vôùi nhöõng ai yeâu meán Thieân Chuùa, thì Ngöôøi ñoàng coâng coäng taùc bieán moïi söï neân laønh. Chuùng ta cöù ñoàng hoùa ngöôøi khoân vôùi ngöôøi yeâu meán Thieân Chuùa, thì moïi söï ñeàu neân laønh cho ngöôøi aáy. Khoâng nhöõng caùc ñieàu môùi vaø cuõ ñeàu toát cho hoï, maø hoaøn caûnh thuaän cuõng nhö nghòch ñeàu neân laønh cho hoï. Bôûi leõ ngöôøi aáy ñaõ naèm trong tieàn ñònh cuûa Thieân Chuùa.
Quan nieäm tieàn ñònh naøy coù theå gaây ra nhieàu thaéc maéc. Noù thöôøng khieán chuùng ta hình dung Thieân Chuùa töø ñôøi ñôøi ñaõ quyeát ñònh cho moät soá ngöôøi ñöôïc cöùu vôùt vaø moät soá ngöôøi khaùc phaûi hö ñi. Roài noù khieán chuùng ta ñöa ra nhöõng keát luaän kyø quaëc: naøo laø con ngöôøi maát töï do; coá gaéng hay khoâng, soá phaän cuõng ñaõ ñöôïc ñaët ñònh roài.
Chuùng ta khoâng bieát raèng suy nghó nhö vaäy laø laàm laïc vaø roái ñaïo. Khi noùi Thieân Chuùa tieàn ñònh cöùu vôùt chuùng ta, thaùnh Phaoloâ muoán noùi ñeán yù chí cöông quyeát cuûa Thieân Chuùa muoán cöùu vôùt moïi ngöôøi. Quan nieäm tieàn ñònh cuûa ngöôøi gaén lieàn vôùi yù töôûng Thieân Chuùa muoán cöùu chuoäc moïi daân nöôùc. Ngöôøi muoán cöùu roãi taát caû chuùng ta nguyeân vì loøng nhaân ñaïo cuûa Ngöôøi, tröôùc khi chuùng ta coù yù töôûng trôû veà vôùi Ngöôøi ñeå ñöôïc roãi. Ngöôøi saùng nghó ra keá hoaïch chuoäc toäi tröôùc khi chuùng ta coù yù töôûng veà vieäc ñoù. Ngöôøi yeâu chuùng ta tröôùc ñang khi chuùng ta coøn laø toäi nhaân chaúng coù gì ñaùng thöông.
Quan nieäm tieàn ñònh chæ coù yù nghóa nhö vaäy. Noù noùi leân böôùc ñi tröôùc nhöng khoâng cuûa Thieân Chuùa ñeán vôùi chuùng ta. Noù cho ta thaáy Ngöôøi yeâu thöông chuùng ta tröôùc. Ngöôøi ñaët ra keá hoaïch cöùu ñoä moïi ngöôøi, tröôùc moïi suy tö haønh ñoäng veà phía chuùng ta.
Vaø nhö vaäy, quan nieäm tieàn ñònh chæ noùi leân loøng toát nhöng khoâng cuûa Thieân Chuùa; yù chí thöông yeâu cöùu ñoä töø ñôøi ñôøi cuûa Ngöôøi. Coøn vieäc ngöôøi naøy ngöôøi noï ñöôïc cöùu ñoä hay khoâng laø tuøy ôû ngöôøi aáy coù muoán ñoùn nhaän ôn Chuùa vaø ñaùp laïi keá hoaïch cöùu ñoä cuûa Ngöôøi hay laïi töø choái vaø baùc boû. Thieân Chuùa bieát tröôùc thaùi ñoä cuûa moãi ngöôøi, nhöng Ngöôøi khoâng ñònh. Thaùi ñoä cuûa con ngöôøi laø do chính con ngöôøi ñònh ñoaït. Hoï coù theå quyeát ñònh theo Chuùa hay khoâng theo Chuùa. Coøn chính Thieân Chuùa thì Ngöôøi ñaõ tieàn ñònh cöùu vôùt moïi ngöôøi vaø ñaõ sai Con Moät Ngöôøi chòu cheát ñeå ñeàn buø toäi loãi cuûa heát thaûy chuùng ta.
Vaø yù chí tieàn ñònh cöùu ñoä naøy thaät laø quyeát lieät vaø döùt khoaùt. Thaùnh Phaoloâ trong caâu noùi cuoái cuøng cuûa baøi thô hoâm nay ñaõ khaúng ñònh ñieàu aáy. Ngöôøi noùi vì Thieân Chuùa ñaõ tieàn ñònh cho chuùng ta ñöôïc cöùu ñoä, neân Ngöôøi ñaõ keâu goïi chuùng ta; keâu goïi roài, Ngöôøi giaûi aùn tuyeân coâng cho chuùng ta, töùc laø tha thöù toäi loãi cho chuùng ta vaø ban cho chuùng ta quyeàn laøm nghóa töû vaø thöøa töï; vaø sau khi ñaõ ñöôïc nhö theá, chuùng ta seõ ñöôïc toân vinh sau naøy ôû treân trôøi.
Phuùc cho ai coù nieàm tin nhö vaäy. Ñoù laø ngöôøi khoân cuûa Nöôùc Trôøi, laø ngöôøi naém laáy taát caû Lôøi Höùa Cuõ vaø Môùi, laø ngöôøi ñöôïc caû ñôøi sau laãn ñôøi naøy, chöù khoâng nhu Saloâmon chæ ao öôùc ñöôïc cuoäc soáng hieän taïi. Vì con ngöôøi nhö theá seõ “ñoàng hình ñoàng daïng vôùi hình aûnh cuûa Con Thieân Chuùa” vaø Ngaøi neân Tröôûng töû giöõa moät ñaøn em ñoâng ñuùc.
Chuùng ta giôø ñaây tham döï Thaùnh leã. Chuùng ta mong gì neáu khoâng phaûi laø muoán ñöôïc keát hôïp vôùi Chuùa Yeâsu Kitoâ neân moät thaân theå, ñeå chuùng ta ñoàng hình ñoàng daïng vôùi Ngöôøi vaø ñeå Ngöôøi laø Ñaàu cuûa taát caû chuùng ta laø anh em ñoâng ñuùc cuûa Ngöôøi. Chuùng ta laøm ñöôïc coâng vieäc aáy laø ñi vaøo tieàn ñònh cuûa Thieân Chuùa muoán cöùu ñoä chuùng ta. Chaéc chaén chuùng ta ñöôïc giaûi aùn tuyeân coâng vaø sau naøy ñöôïc toân vinh hieån trò. Coâng vieäc duy nhaát haøng ngaøy phaûi laøm laø coá gaéng ñoàng hình ñoàng daïng vôùi Ñöùc Kitoâ vaø toân döông Ngöôøi laø Tröôûng töû cuûa moät ñaøn em ñoâng ñuùc, töùc laø coá gaéng soáng theo göông Chuùa Yeâsu vaø phuïc vuï Ngöôøi nôi anh em. Coá gaéng aáy, chuùng ta laøm ñöôïc khi coù nieàm tin cuûa ngöôøi khoân trong Nöôùc Trôøi, nieàm tin maø giôø ñaây chuùng ta soát saéng tuyeân xöng ñeå ñi vaøo maàu nhieäm Thaùnh leã.
(Trích daãn töø taäp saùch Giaûi Nghóa Lôøi Chuùa
cuûa Ñöùc coá Giaùm Muïc Bartoâloâmeâoâ Nguyeãn Sôn Laâm)