Giaûi Nghóa Lôøi Chuùa Naêm A
Nhöõng Baøi Suy Nieäm Lôøi Chuùa Chuùa Nhaät
cuûa Ñöùc coá Giaùm Muïc Bartoâloâmeâoâ Nguyeãn Sôn Laâm
Prepared for Internet by Vietnamese Missionaries in Asia
Leã Chieàu Thöù Naêm Tuaàn Thaùnh
Töø boû con ngöôøi vaø neáp soáng cuõ
ñeå ñi vaøo tinh thaàn vaø söï soáng môùi
(Xh 12,1-8.11-14; 1C 11,23-26; Yn 13,1-15)
Phuùc AÂm: Yn 13, 1-15
"Ngaøi yeâu thöông hoï ñeán cuøng".
Tröôùc ngaøy Leã Vöôït Qua, Chuùa Gieâsu bieát ñaõ ñeán giôø Mình phaûi boû theá gian maø veà cuøng Chuùa Cha, Ngöôøi voán yeâu thöông nhöõng keû thuoäc veà mình coøn ñang ôû theá gian, thì ñaõ yeâu thöông hoï ñeán cuøng. Sau böõa aên toái, ma quyû gieo vaøo loøng Giuña Iscarioâ, con Simon, yù ñònh noäp Ngöôøi. Ngöôøi bieát raèng Chuùa Cha ñaõ trao phoù moïi söï trong tay mình, vaø vì Ngöôøi bôûi Thieân Chuùa maø ñeán vaø seõ trôû veà cuøng Thieân Chuùa. Ngöôøi choãi daäy, côûi aùo, laáy khaên thaét löng, roài ñoå nöôùc vaøo chaäu; Ngöôøi lieàn röûa chaân cho caùc moân ñeä vaø laáy khaên thaét löng maø lau. Vaäy Ngöôøi ñeán choã Simon Pheâroâ, oâng naøy thöa Ngöôøi raèng: "Laïy Thaày, Thaày ñònh röûa chaân cho con ö?" Chuùa Gieâsu ñaùp: "Vieäc Thaày laøm baây giôø con chöa hieåu, nhöng sau seõ hieåu". Pheâroâ thöa laïi: "Khoâng ñôøi naøo Thaày seõ röûa chaân cho con". Chuùa Gieâsu baûo: "Neáu Thaày khoâng röûa chaân cho con, con seõ khoâng ñöôïc döï phaàn vôùi Thaày". Pheâroâ lieàn thöa: "Vaäy xin Thaày haõy röûa khoâng nhöõng chaân con, maø caû tay vaø ñaàu nöõa". Chuùa Gieâsu noùi: "Keû môùi taém roài chæ caàn röûa chaân, vì caû mình ñaõ saïch. Tuy caùc con ñaõ saïch, nhöng khoâng phaûi heát thaûy ñaâu". Vì Ngöôøi bieát ai seõ noäp Ngöôøi neân môùi noùi: "Khoâng phaûi taát caû caùc con ñeàu saïch ñaâu".
Sau khi ñaõ röûa chaân cho caùc oâng, Ngöôøi maëc aùo laïi, vaø khi ñaõ trôû veà choã cuõ, Ngöôøi noùi: "Caùc con coù hieåu bieát vieäc Thaày vöøa laøm cho caùc con chaêng? Caùc con goïi Ta laø Thaày vaø laø Chuùa thì phaûi laém, vì ñuùng thaät Thaày nhö vaäy. Vaäy neáu Ta laø Chuùa vaø laø Thaày maø coøn röûa chaân cho caùc con, thì caùc con cuõng phaûi röûa chaân cho nhau. Vì Thaày ñaõ laøm göông cho caùc con ñeå caùc con cuõng baét chöôùc maø laøm nhö Thaày ñaõ laøm cho caùc con".
Suy Nieäm:
Leã Chieàu Thöù Naêm Tuaàn Thaùnh
Xh 12,1-8.11-14; 1C 11,23-26; Yn 13,1-15
Thaùnh leã hoâm nay raát phong phuù; chöùa nhieàu maàu nhieäm. Ít nhaát chuùng ta phaûi suy nghó veà ba ñeà taøi chính trong ba baøi ñoïc. Khoâng theå boû rôi baøi naøo maø khoâng laøm thieät haïi cho maàu nhieäm cöû haønh hoâm nay. Baøi ñoïc I nhaéc nhôû hoâm nay laø ngaøy möøng leã Vöôït qua cuûa ngöôøi Dothaùi; baøi ñoïc II thuaät laïi vieäc Ñöùc Kitoâ ñaõ laäp pheùp Thaùnh Theå trong böõa aên vöôït qua naøy; vaø baøi Tin Möøng thuùc giuïc ta baét chöôùc göông Chuùa thi haønh vieäc röûa chaân cho anh em.
Leã nghi röûa chaân naøy xem ra khoâng caàn thieát; nhöng caên cöù vaøo gioïng vaên trang troïng cuûa baøi Tin Möøng, chuùng ta chaéc chaén seõ khaùm phaù ñöôïc nhieàu ñieàu quan troïng, neáu bieát tìm hieåu. Vaø cho ñöôïc nhö vaäy phaûi theo göông taùc giaû Yoan suy nghó vieäc röûa chaân trong boái caûnh cuûa leã Vöôït qua cuûa ngöôøi Dothaùi vaø cuûa böõa Tieäc ly maø Ñöùc Kitoâ ñaõ duøng ñeå laäp pheùp Thaùnh Theå.
A. Leã Vöôït Qua Cuûa Ngöôøi Do Thaùi
Baøi saùch Xuaát haønh coù veû deã hieåu; nhöng thaät söï laø moät baûn vaên goït duõa, caân nhaéc, coù nhieàu aùm chæ. Phaûi laø baøn tay tö teá, thoâng luaät sau Löu ñaøy môùi vieát neân ñöôïc moät kieät taùc nhö vaäy.
Chuùa daïy daân Dothaùi haèng naêm phaûi long troïng cöû haønh leã Vöôït qua nhö laø moät nhaéc nhôû, nhö laø moät kyû nieäm (c.14). Laø vì theo nguoàn goác, ñaây khoâng phaûi laø moät cuoäc nhaéc nhôû kyû nieäm gì caû. Ngöôøi Dothaùi tröôùc kia laø daân du muïc, soáng nay ñaây mai ñoù vôùi chieân cöøu, laïc ñaø vaø deâ. Vaøo dòp ñaàu xuaân, daân du muïc coù thoùi quen laøm leã leân ñöôøng, ñöa ñaøn vaät leân mieàn nuùi cho chieân cöøu gaëm coù. Hoï choïn ngaøy raèm ñeå laøm leã ñoù, haàu coù theå ra ñi ngay ban ñeâm cho maùt meû. Hoï gieát moät con vaät trong ñaøn ñeå laøm leã teá, caàu xin cho muøa leân ñöôøng naêm môùi ñöôïc toát ñeïp. Hoï laáy maùu teá vaät boâi leân cöûa leàu traïi ñeå xua ñuoåi thaàn khí aùm haïi suùc vaät. Vaø ñeå leân ñöôøng cho mau leï, hoï nöôùng teá vaät chöù khoâng bung, naáu. Hoï duøng baùnh khoâng men vì khoâng coù giôø uû vaø ñeå baùnh laâu hö. Hoï cuõng aên rau ñaéng ñeå khaùng truøng vaø tröø taø. Taát caû nhöõng yeáu toá ñoù khoâng nhaéc nhôû gì caû; nhöng chæ laø phong tuïc cuûa daân du muïc. Vaø laø phong tuïc quan troïng, khoâng theå boû qua, vì Vöôït qua laø xuaát haønh ñaàu naêm xaây döïng ñôøi soáng môùi.
Theá maø naêm aáy hoaøng ñeá Aicaäp laïi caám ngöôøi Dothaùi laøm leã aáy. OÂng sôï coâng trình xaây caát ñình treä. Vaø nhaát laø oâng sôï Moâseâ duøng cô hoäi naøy ñeå ñöa daân ñi haún. Nhöng cöôõng laïi laøm sao ñöôïc chöông trình cuûa Chuùa! Ngöôøi ñaõ quyeát ñònh giaûi phoùng daân khoûi caûnh noâ leä laàm than. Moâseâ truyeàn cho Daân cöù laøm leã Vöôït qua, cöù trang bò leân ñöôøng. Vaø chính luùc Daân aên leã aáy, thaàn tieâu dieät cuûa Chuùa ñaõ saùt haïi moïi con ñaàu loøng ngöôøi Aicaäp. Pharaoâ voäi vaõ giuïc daân ra ñi. Theá laø leã Vöôït qua naêm aáy trôû thaønh muoân ñôøi ñaùng ghi nhôù.
Ngöôøi Dothaùi ôû baát cöù nôi naøo vaø laøm ngheà gì haøng naêm cöû haønh leã Vöôït qua, khoâng phaûi ñeå tieáp tuïc ñôøi soáng du muïc nöõa, nhöng ñeå nhaéc nhôû, kyû nieäm cuoäc giaûi phoùng laï luøng vaø tin töôûng Chuùa coøn giaûi phoùng mình ra khoûi tình traïng hieän taïi, vì duø sao ñaõ lyù töôûng gì caùi kieáp soáng hieän nay. Leã Vöôït qua vì theá caên cöù vaøo quaù khöù ñeå tin töôûng ôû töông lai. Ñoù laø leã cuûa daân tín höõu, neân Luaät chæ cho nhöõng ngöôøi caét bì ñöôïc döï leã naøy. Ñoù coøn laø leã cho moïi ngöôøi, ban ôn giaûi phoùng moïi ngöôøi, neân moïi ngöôøi ñeàu ñoàng teá. Sôû dó phaûi choïn teá vaät vaøo 6 ngaøy tröôùc leã, laø ñeå ñaùnh daáu con vaät ñoù ñaõ ñöôïc hieán daâng, khoâng coøn phaøm tuïc nöõa, nhaéc nhôû ngöôøi ta thanh taåy loøng trí möøng leã. Vieäc aên heát vaø ñoát chaùy moïi cuûa coøn laïi cuõng phaûi hieåu theo nghóa ñoù: nhöõng gì ñaõ daâng cuùng khoâng coøn ñöôïc duøng ñeå chung vôùi nhöõng caùi phaøm tuïc. Taát caû nhöõng yeáu toá treân ñaây raát thuaän lôïi ñeå Ñöùc Kitoâ duøng laøm leã Vöôït qua cuûa Ngöôøi, khi Ngöôøi aên böõa Tieäc ly vôùi caùc moân ñeä.
B. Laäp Pheùp Thaùnh Theå
Khoâng taùc giaû naøo ñaõ keå laïi ñaày ñuû böõa aên lòch söû aáy. Thaùnh Phaoloâ trong baøi thö hoâm nay chæ giöõ laïi phaàn toái thieåu vaø coát yeáu. Noùi ñuùng hôn ngöôøi nhö cheùp laïi moät lôøi kinh phuïng vuï, gioáng nhö caùc Kinh nguyeän Thaùnh Theå maø chuùng ta vaãn ñoïc. Ñoái vôùi ngöôøi, cuõng nhö ñoái vôùi taát caû Giaùo hoäi, böõa Tieäc ly chæ coøn laø böõa aên Thaùnh Theå. Moïi nghi leã cuõ ñaõ bò ñaåy vaøo dó vaõng. Töø nay, leã Vöôït qua chæ coøn nhaéc nhôû moät vieäc: hoâm aáy Ñöùc Kitoâ ñaõ caàm laáy baùnh röôïu ñeå ban Thòt Maùu Ngöôøi cho moân ñeä.
Nhöng muoán hieåu roõ yù nghóa cuûa vieäc trao ban naøy, phaûi luoân luoân nhôù khung caûnh cuûa leã Vöôït qua Dothaùi. Theá maø nhö treân ñaõ noùi, leã naøy mang nhieàu yù nghóa. Thoaït ñaàu daân du muïc cöû haønh vöôït qua nhö moät leã leân ñöôøng, töø giaõ nôi ñoàn truù trong muøa ñoâng thaùng giaù, ra ñi nhaém tôùi nhöõng vuøng coû xanh töôi ñeå suùc vaät ñöôïc chaêm nuoâi nhôø thöùc aên môùi. Roài Chuùa ñaõ duøng dòp leã naøy ñeå giaûi phoùng Daân khoûi aùch noâ leä vaø taäp hoïp laïi thaønh Daân ñöôïc giaûi phoùng. YÙ nghóa giaûi phoùng maïnh meõ ñeán noãi haøng naêm khi cöû haønh leã Vöôït qua, daân Chuùa vaãn tin töôûng seõ coøn ñöôïc giaûi phoùng theâm nöõa khoûi nhöõng troùi buoäc cuûa kieáp soáng hieän taïi. Ñöùc Kitoâ laäp Bí tích Thaùnh Theå ñeå thay theá haún leã nghi ñaïo cuõ; thì theo caùch thöùc Ngöôøi vaãn laøm: chaúng huûy boû caùi gì moät chæ thaêng hoa moïi söï, Ngöôøi ñaõ ñem moïi yù nghóa cuûa Leã Vöôït qua ñaïo cuõ vaøo Bí tích vöøa thieát laäp ñeå thaêng tieán chuùng ñeán choã hoaøn toaøn. Nhö vaäy, Thaùnh Theå cuõng laø moät nghi leã Vöôït qua, moät haønh vi giaûi phoùng, moät cuoäc Vöôït qua giaûi phoùng toaøn dieän vaø quyeát lieät. Theâm vaøo ñoù, chuùng ta coøn phaûi nhôù, moïi ngöôøi aên leã Vöôït qua naøy ñeàu ñoàng teá, ñeán noãi ngöôøi chuû toïa khoâng “khaùc” laém ñoái vôùi moïi ngöôøi.
Tröôùc heát, yù nghóa Vöôït qua noåi baät trong böõa aên Tieäc ly. Ngay khi böôùc vaøo baøn tieäc, Ñöùc Yeâsu ñaõ yù thöùc vaø ñaõ tuyeân boá: Ngöôøi töøng ao öôùc aên böõa Vöôït qua naøy vôùi caùc moân ñeä. Roài laäp töùc Ngöôøi laøm cho hoï hieåu ngay, ñaây khoâng coøn laø leã Vöôït qua cuûa daân du muïc hay cuûa ngöôøi Dothaùi nöõa, nhöng laø Vöôït qua cuûa chính Ngöôøi. Ngöôøi seõ vöôït ñôøi naøy veà cuøng Chuùa Cha; Ngöôøi caàm laáy baùnh vaø noùi: Ñaây laø Mình Ta seõ bò noäp vì chuùng con. Ngöôøi caàm cheùn röôïu vaø baûo: Ñaây laø Maùu Ta seõ ñoå ra kyù Giao öôùc môùi. Chieân Vöôït qua hoâm nay laø chính Ngöôøi. Thaùnh Theå maø Ngöôøi vöøa trao laø cuûa Vöôït qua sang theá giôùi môùi, löông thöïc maø Ngöôøi vöøa ban caàn ñeå soáng ñôøi ñôøi.
Vaø cuoäc Vöôït qua naøy giaûi phoùng Ngöôøi ra khoûi thaân phaän traàn ai, ñöa Ngöôøi veà vinh quang Ngöôøi vaãn coù beân Chuùa Cha; ñoàng thôøi huûy Giao öôùc cuõ, laäp Giao öôùc môùi trong Maùu Ngöôøi, giaûi phoùng con ngöôøi khoûi cheá ñoä luaät phaùp, ñöa hoï vaøo aân suûng tình yeâu.
Moïi ngaên caùch ñaõ bò haï, neân moïi ngöôøi aên leã Vöôït qua ñeàu ñoàng teá. Tính caùch ñoàng ñaúng giöõa moïi ngöôøi tham döï thaät laø roõ reät trong leã Vöôït qua cuûa ngöôøi du muïc vaø ngöôøi Dothaùi. Ñoù laø moät gia ñình, moät daân toäc maø moïi ngöôøi laø chi theå vaø ñoàng baøo cuûa nhau. Trong leã Vöôït qua cuûa Ñöùc Kitoâ, tính caùch hoøa ñoàng, hieäp nhaát coøn saâu xa hôn nöõa khi chính Ngöôøi trôû neân Thòt Maùu cho moïi ngöôøi duøng. Nhôø vaäy coâng cuoäc vöôït qua vaø giaûi phoùng cuõng trôû neân coâng vieäc cuûa moïi ngöôøi; vì khi Thaùnh Theå ñöôïc trao ban cho moïi ngöôøi trong yù nghóa vöôït qua vaø giaûi phoùng, thì ai laõnh nhaän cuõng loan baùo söï cheát cuûa Ñöùc Kitoâ cho ñeán khi Ngöôøi trôû laïi, töùc cuõng tham gia cuoäc vöôït qua vaø giaûi phoùng cuûa Ngöôøi.
Theá neân töø vieäc baùnh röôïu trong Thaùnh leã trôû neân Thòt Maùu Chuùa ñeå thöïc hieän vieäc vöôït qua, caùc yeáu toá töï nhieân aáy khoâng coøn laø löông thöïc töï nhieân nöõa, nhöng nhôø lôøi thaàn linh ñaõ vöôït qua giôùi haïn cuûa mình ñeå trôû neân Thaùnh Theå. Vaø khi ñi töø coõi tuïc ñeán coõi thaùnh, töùc laø khi ñöôïc hieán thaùnh, thì khoâng nhöõng laø vöôït qua maø coøn laø giaûi phoùng thöïc söï vaø saâu xa nöõa. Ngöôøi daâng Thaùnh Theå vaø nhaän laáy Thaùnh Theå seõ tham döï vaøo söï hieán thaùnh ñoù; hoï cuõng thoâi laø mình ñeå trôû neân chi theå Ñöùc Kitoâ; hoï vöôït qua giôùi haïn cuûa mình ñeå ñöôïc chia seû söï soáng töï do cuûa Con Thieân Chuùa. Hoï phaûi chuû ñoäng thaät söï khieán hôn bao giôø heát, trong Thaùnh leã moãi ngöôøi ñeàu thi haønh chöùc vuï phoù teá.
Ngaøy Chuùa laäp pheùp Thaùnh Theå laø ngaøy taát caû con caùi Chuùa ñöôïc thi haønh chöùc vuï tö teá ñeå vöôït qua vaø giaûi phoùng mình khoûi thaân phaän toäi loãi, haàu ñöôïc tham döï vaøo söï soáng giaáu aån nôi Thieân Chuùa Cha. Vaø cho ñöôïc nhö vaäy, hoâm nay Phuïng vuï muoán chuùng ta phaûi cöû haønh nghi leã röûa chaân.
C. Röûa Chaân
Ñaây laø haønh vi hi höõu maø Ñöùc Kitoâ ñaõ laøm. Khi naøo? Theo thaùnh Yoan, trong böõa Tieäc ly. Hôn nöõa thaùnh Yoan coøn trình baøy caâu chuyeän naøy nhö söï vieäc duy nhaát maø ngöôøi coøn nhôù laïi veà böõa aên toái aáy. Ít ra ngöôøi cuõng coi vieäc röûa chaân nhö coù khaû naêng dieãn taû con ngöôøi Ñöùc Kitoâ hoâm tröôùc leã Vöôït qua.
Hoâm aáy Ñöùc Kitoâ bieát roõ Yuña saép noäp Ngöôøi. Ngöôøi coøn yù thöùc Chuùa Cha ñaõ trao cho Ngöôøi moïi söï. Ngöôøi thaáy ñaõ ñeán Giôø Vöôït Qua ñeå veà cuøng Chuùa Cha. Ngöôøi lieàn ñöùng daäy khoûi baøn aên.
Cöû chæ aáy phaûi laøm cho moân ñeä ngaïc nhieân. Chuùa ñöùng leân laøm gì? Kìa! Ngöôøi côûi aùo, thaét löng, ñoå nöôùc vaøo chaäu vaø baét ñaàu ñi röûa chaân cho moân ñeä. Thaät laø laï luøng! Xöa nay coù bao giôø Ngöôøi laøm nhö vaäy? Chaúng ai coù theå töôûng töôïng ñöôïc moät vieäc nhö theá. Chuû coù ñöa nöôùc cho khaùch röûa chaân thì cuõng laøm vaøo luùc khaùch môùi ñeán nhaø... nhöng baây giôø thì khaùch ñang ngoài aên roài. Khoâng ai hieåu ñöôïc, nhöng chæ moät mình Pheâroâ daùm caát tieáng hoûi: Thaày maø laïi röûa chaân cho con sao? - Phaûi! Baây giôø con chöa hieåu, nhöng sau naøy con seõ hieåu.
Sau naøy laø bao giôø? Laâu quaù ñoái vôùi Pheâroâ. OÂng chæ bieát hieän taïi; maø hieän taïi thì khoâng theå naøo coù vieäc Thaày röûa chaân cho moân ñeä. Ngöôïc laïi thì coù. Moân ñeä ñöôïc röûa chaân cho Thaày, thì theo giaùo duïc xöa, giaây phuùt ñoù seõ huaán luyeän moân ñeä thaém thieát gheâ! Pheâroâ cöông quyeát töø choái. Nhöng naøy: “Neáu Thaày khoâng röûa cho con, thì con khoâng ñöôïc coù phaàn vôùi Thaày”. Theá laø “khoâng nhöõng Thaày cöù röûa chaân, maø röûa caû mình con nöõa”.
Taát caû yù nghóa cuûa caâu chuyeän coù leõ naèm trong maáy caâu ñoái ñaùp naøy. Ñöùc Kitoâ röûa chaân cho moân ñeä ñeå hoï ñöôïc coù phaàn vôùi Ngöôøi. Vaø muoán coù phaàn vôùi Ngöôøi, hoï phaûi chaáp nhaän Ngöôøi cuùi mình röûa chaân cho hoï. Vieäc Ngöôøi laøm ñaây thaät yù nghóa vaø maàu nhieäm. Taùc giaû Yoan hay dieãn taû maàu nhieäm theo kieåu naøy. Töùc laø ngöôøi hay keå moät söï vieäc nhö daáu hieäu noùi leân maàu nhieäm saâu xa. Vaø vì theá, töø ngöõ ngöôøi duøng mang naëng yù nghóa maàu nhieäm. Nhö ôû ñaây, roõ reät thaùi ñoä Ñöùc Kitoâ ñöùng leân khoûi baøn aên sau khi ñaõ bieát giôø phaûi veà cuøng Chuùa Cha, laø ñeå laøm moät haønh vi vöôït qua. Maø Vöôït qua ñoái vôùi Ñöùc Kitoâ laø ra khoûi ñôøi naøy, laø trao ban Thòt Maùu, laø thí boû maïng soáng, neân ñöùng leân khoûi baøn aên, Ngöôøi ñaõ côûi aùo ra, töùc laø loät xaùc vaø boû mình ñi. Ngöôøi hö voâ hoùa mình neân ngöôøi toâi tôù, cuùi löng laøm coâng vieäc cuûa teân noâ leä ngoaïi quoác, vì ngay ngöôøi toâi tôù Dothaùi cuõng khoâng buoäc phaûi röûa chaân cho chuû. Ngöôøi ñaõ hoùa thaønh ngöôøi Toâi Tôù ñau khoå cuûa Ñöùc Yaveâ, khoâng coøn saéc thaùi gì nöõa vaø ñaõ bò lieät vaøo soá daân ngoaïi, bò ñoùng ñinh ôû ngoaøi thaønh. Haønh vi röûa chaân, nhö vaäy laø bieåu töôïng vieäc Ngöôøi saép hö voâ hoùa mình cho ñeán cheát vaø cheát treân Thaäp giaù. Theá neân luùc naøy khoâng ai hieåu ñöôïc. Phaûi ñôïi khi Ngöôøi ñaõ cheát vaø ñaõ phuïc sinh, moân ñeä môùi khaùm phaù ra ñöôïc yù nghóa. Theá neân khoâng ñeå cho Ngöôøi röûa chaân, khoâng chaáp nhaän vieäc Ngöôøi chòu cheát, khoâng ñeå cuoäc töû naïn cuûa Ngöôøi lan sang mình, Pheâroâ cuõng nhö baát cöù ai, seõ khoâng ñöôïc coù phaàn vôùi Ngöôøi nghóa laø keát hôïp vôùi Ngöôøi vaø ñoàng döï vaøo gia saûn caùc Lôøi Höùa cuûa Ngöôøi.
Nhö vaäy, lôøi giaûi thích sau naøy baûo raèng Ñöùc Kitoâ ñaõ röûa chaân ñeå laøm göông cho ta, thaät ra khoâng chaéc ñaõ ñöôïc vieát ngay töø ñaàu hay chæ ñaõ ñöôïc theâm vaøo sau naøy. Ít ra khi muoán caét nghóa ñeán nôi ñeán choán, cuõng phaûi noùi raèng, nhö Ñöùc Kitoâ ñaõ boû maïng soáng mình vì ta, thì ta cuõng phaûi bieát boû maïng soáng mình vì anh em.
Theá thì leã nghi röûa chaân maø ta laøm baây giôø khoâng taàm thöôøng ñaâu. Ñaây khoâng phaûi laø moät nghi thöùc laøm cho qua. Cuõng khoâng phaûi chæ laø haønh vi moãi naêm ta laøm cho ngöôøi khaùc. Coù yù nghóa ñoù. Vaø toâi xin moïi ngöôøi nhìn nhaän haønh vi chuû teá röûa chaân cho 12 ngöôøi tieâu bieåu ñaây nhö laø cöû chæ bieåu loä nhöõng taâm tình chaân thaät muoán ñeàn buø nhöõng thaùi ñoä baát coâng, baát nhaân, baát nghóa cuûa chuùng toâi ñoái vôùi moïi ngöôøi. Nhöng chöa ñuû! Phuïng vuï coøn muoán leã nghi röûa chaân naøy bieåu töôïng haønh vi loät xaùc, boû mình cuûa Ñöùc Kitoâ ñeå chuùng ta cuøng chaáp nhaän, ñi vaøo maàu nhieäm töû naïn cuûa Ngöôøi, hö voâ hoùa chính mình chuùng ta, ñeå coù nhö vaäy, chuùng ta môùi côûi boû ñöôïc con ngöôøi cuõ vaø ngöôøi anh em ñoái dieän vôùi chuùng ta baây giôø môùi thaät söï trôû thaønh ngöôøi anh em cuûa ta khoâng coøn gì ngaên caùch nöõa.
Coù nhö vaäy, chuùng ta môùi thaät söï cöû haønh nghi leã röûa chaân nhö Ñöùc Kitoâ ñaõ laøm. Coù nhö vaäy, chuùng ta môùi coù taâm tình ñeå taùi hieän maàu nhieäm Tieäc ly nhö Ñöùc Kitoâ ñaõ thieát laäp chieàu thöù Naêm Tuaàn Thaùnh. Coù nhö vaäy, buoåi chieàu hoâm nay, chuùng ta môùi thaät söï cuøng laøm vôùi Ngöôøi cuoäc vöôït qua giaûi phoùng, töùc laø töø boû con ngöôøi vaø neáp soáng cuõ ñeå ñi vaøo tinh thaàn vaø söï soáng môùi töï do cuûa con caùi Thieân Chuùa.
(Trích daãn töø taäp saùch Giaûi Nghóa Lôøi Chuùa
cuûa Ñöùc coá Giaùm Muïc Bartoâloâmeâoâ Nguyeãn Sôn Laâm)