Vai Troø Laøm Choàng Vaø Laøm Cha
Prepared for Internet by Vietnamese Missionaries in Asia
Vai troø Laøm Choàng
Baùo phuï nöõ coù toå chöùc moät dieãn ñaøn mang teân "chaáp nhaän hay khoâng nhöõng ngöôøi laøm choàng voâ tö ?". Ñoái vôùi nhöõng coâ vôï treû, thaät loøng maø noùi, quaû khoù maø traû lôøi caâu hoûi "chaáp nhaän hay khoâng". Nhieàu gia ñình xem ra haïnh phuùc, khoâng coù nhöõng chuyeän xaøo xaùo giöõa vôï choàng, cuoäc soáng hoân nhaân döôøng nhö bình thaûn troâi theo ngaøy thaùng. Nhöng khoâng phaûi laø gia ñình ñoù khoâng coù vaán ñeà. Söï baát maõn aâm æ chaùy vaø lôùn leân ngaøy naøy qua ngaøy khaùc.
Moät ngöôøi vôï taâm söï: "Khaùc vôùi choàng chò Dung, choàng toâi laø moät caùn boä, anh soáng voâ cuøng lieâm khieát vaø toû ra raát coù traùch nhieäm ñoái vôùi coâng vieäc. Nhöng cuoäc ñôøi anh aáy haàu nhö chæ ñeå daønh cho coâng vieäc, coøn gia ñình ñoái vôùi anh döôøng nhö chæ laø moät quaùn troï ñeå anh nguû qua ñeâm vaø truù möa traùnh naéng".
Moät chò khaùc than thaân: "Coøn oâng choàng toâi, luoân luoân tích cöïc vôùi coâng taùc nhaø xöù, quan taâm ñeán moïi vaán ñeà xaõ hoäi, lo toan ñuû moïi chuyeän böùc xuùc cuûa anh em haøng xoùm, nhöng ñoái vôùi vieäc nhaø, vieäc hoïc haønh cuûa con caùi, vieäc giuùp cho gia ñình giaûi trí vui chôi, anh luoân luoân coi ñoù laø chuyeän nhoû, coù gì ñaâu maø phaûi ñaët thaønh vaán ñeà, hay moïi khoù khaên baát oån theo doøng thôøi gian ñeàu seõ oån thoâi !".
Laøm sao ñeå gia ñình ñöôïc aám eâm, haïnh phuùc? Nhöõng yeáu toá naøo laøm röôøng coät cho haïnh phuùc gia ñình? Gia ñình naøo cuõng ñöôïc caáu taïo bôûi ba thaønh phaàn: choàng hay cha, vôï hay meï, vaø con caùi. Ngöôøi choàng hay ngöôøi cha laø chieác maùi che möa choáng naéng. Ngöôøi vôï hay ngöôøi meï laø röôøng coät naâng ñôõ cho noùc nhaø. Coøn con caùi laø taát caû nhöõng chi tieát khaùc laøm cho maùi aám ñöôïc khang trang vöõng beàn. Tuy nhieân, haïnh phuùc gia ñình tuøy thuoäc vaøo ngöôøi choàng, ngöôøi cha raát nhieàu, moät caùch cuï theå tuøy thuoäc vaøo khaû naêng bao boïc, chôû che, caàn cuø, can ñaûm, taâm löôïng bao dung tha thöù, hay baûn laõnh... cuûa ngöôøi choàng, ngöôøi cha.
Nhö theá, ñoái vôùi ngöôøi ñaøn oâng trong gia ñình, yeâu nhau, laáy nhau, chung soáng vôùi nhau chæ laø giai ñoaïn khôûi ñaàu ñeå baét ñaàu baøi hoïc laøm choàng, laøm cha cho suoát caû ñôøi ngöôøi vaø trong chính cuoäc soáng bình dò cuûa mình. Coù nhö theá ngöôøi choàng hay ngöôøi cha môùi taïo ñöôïc haïnh phuùc vöõng beàn, möu ích cho chính mình vaø xaõ hoäi.
1. Bieát mình bieát ngöôøi
Bieát mình bieát ngöôøi, töø ngöõ naøy môùi nghe töôûng chöøng thaät ñôn giaûn, deã daøng: "toâi khoâng bieát mình thì coøn ai bieát?", hay "vôï toâi maø toâi khoâng bieát sao?". Trong thöïc teá, khi ñuïng chuyeän môùi vôõ leõ ra: "sao theá giôùi caùc baø bí aån quaù!", "toâi khoâng hieåu baø aáy muoán noùi gì!".
Muoán hieåu thì phaûi thaéc maéc, phaûi ñi tìm lôøi giaûi ñaùp vaø chaéc chaén phaûi quan taâm hôn veà "caùi xöông söôøn cuït" cuûa mình. Maáy thaèng beù trong xoùm toâi cöù laûi nhaûi ca caåm: "Con gaùi noùi khoâng laø coù...". Haún nhaïc só Ngoïc Leã, ngöôøi saùng taùc baøi ca aáy, ñaõ hieåu ñaâu laø nguyeân uûy ñeå xaây döïng tình yeâu ñích thöïc vôùi baïn tình Phöông Thaûo cuûa mình.
- Ta bieát ta laø nam vaø coù moät ngöôøi nöõ ñi cuøng.
- Ta bieát ta voâ taâm, nhöng beân caïnh ta coù ngöôøi deã quan taâm ñeán moïi vaán ñeà.
- Ta bieát ta voâ tö, nhöng ngöôøi beân caïnh ta luoân ñeå yù moïi chuyeän lôùn nhoû treân ñôøi.
- Ta bieát ta hay traàm tö, nhöng ngöôøi baïn cuûa ta luoân luoân caàn ta ngoû lôøi, cho duø chæ baèng aùnh maét.
2. Noùi ngoân ngöõ maø naøng hieåu
Nghe moät ñöùa treû môùi baäp beï taäp noùi, toâi thaáy noù phaùt ra nhöõng aâm thanh maø toâi khoâng sao hieåu ñöôïc. Theá maø meï noù phieân dòch cho toâi töøng lôøi. Trong ñôøi soáng vôï choàng, khoâng deã gì laøm cho nhau ñoåi thay, nhöng ñieàu deã laøm hôn laø chaáp nhaän nhau vaø hieåu nhau ñeå cuøng hoøa hôïp vaø laøm cho ñoâi tim ñaäp chung moät nhòp.
Trong ñôøi soáng vôï choàng coøn coù caû moät söùc soáng maõnh lieät maø Thöôïng Ñeá ban taëng. Ñoù laø ñôøi soáng tình duïc maø ngoân ngöõ bieåu töôïng cuûa noù thaät xuùc tích vaø phong phuù, gaén boù saâu chaët vaøo söù maïng yeâu thöông vaø laøm cho maët ñaát phong nhieâu hôn.
Nhöng trong thöïc teá, nhieàu ñoâi vôï choàng ly taùn vì khoâng hoøa hôïp trong caùi laõnh vöïc khoù noùi nhöng khoâng theå thieáu trong ñôøi soáng vôï choàng aáy. Ngöôøi choàng phaûi luoân luoân chöùng toû loøng öu aùi ñoái vôùi vôï, chaêm soùc quan taâm ñeán vôï, lôøi noùi deã ñoùn nhaän nhaát laø lôøi noùi phaùt xuaát töï con tim ñaày traéc aån, chan chöùa tình caûm thaân thöông, noù seõ laøm cho ngöôøi vôï nhôù maõi.
3. Ñoàng haønh vôùi vôï
"Ñang nguû ngon boãng nghe tieáng khoùc theùt cuûa treû trong ñeâm laøm toâi thöùc giaác, vaø sau ñoù toâi nghe thaáy moät traøng than phieàn cuûa choàng: “Kyø quaù! sao em cöù ñeå noù khoùc hoaøi! noù khoùc hoaøi laøm sao anh nguû ñöôïc?... Böïc quaù! ngaøy mai anh coøn phaûi ñi laøm nöõa ñaáy!”".
Ñoái vôùi con caùi, giöõa hai vôï choàng, ai coù traùch nhieäm hôn ai? Ngaøy nay, trong cuoäc vöôït caïn cuûa caùc saûn phuï thöôøng coù söï goùp maët cuûa caùc oâng choàng beân caïnh. Ñoù quaû laø moät nguoàn trôï löïc tích cöïc nhaát cho caùc baø luùc mang naëng ñeû ñau.
ÔÛ Nhaät-baûn, caùc oâng choàng thænh thoaûng laïi chuyeån ñoåi vai troø vôùi vôï, caùc oâng trôû veà nhaø mình ñoùng vai troø noäi trôï trong gia ñình ñeå hieåu nhöõng khoù khaên, traên trôû cuûa caùc baø trong ngheà noäi töôùng.
Taïi Taây-ban-nha, chính phuû ñang chi phí moät ngaân saùch 876.000 ñoâ-la cho caùc chöông trình vaän ñoäng giôùi ñaøn oâng trong nöôùc laøm vieäc noäi trôï nhieàu hôn. Moät chöông trình vaän ñoäng, quaûng caùo treân truyeàn hình chieáu caûnh moät doanh nhaân ñang ñi daïo chôi vôùi ngöôøi vôï voán raát ít ñöôïc choàng giuùp ñôõ vieäc nhaø. Chöông trình keát thuùc vôùi khaåu hieäu: “Ñöøng chæ noùi maø thoâi!” Moãi gia ñình laø moät traùch nhieäm caàn ñöôïc chia seû. Moät coâng trình nghieân cöùu do vieän phuï nöõ ôû Madrid thöïc hieän cho bieát trung bình moãi tuaàn caùc oâng choàng Taây Ban Nha chæ boû ra 2 giôø 30 phuùt ñeå chaêm soùc nhaø cöûa con caùi, trong khi caùc baø vôï maát heát 9 giôø.
Noùi toùm laïi, khi ngöôøi choàng cuøng ñoàng haønh vôùi vôï thì môùi caûm thoâng ñöôïc nhöõng chuyeän nhoû, nhöng nhôø vaäy maø laøm neân caû moät haïnh phuùc cho maùi aám gia ñình.
Vai Troø Laøm Cha
1. Ngöôøi cha phaûi khoan dung, ñaïi löôïng:
Con caùi caàn ñöôïc ai ñoù chöùng toû tình yeâu maø hoï daønh cho chuùng. Cha naøo maø khoâng yeâu con, thöông con, meán con... Nhöng ñieàu caàn thieát laø phaûi laøm sao chöùng toû ñöôïc tình yeâu cuûa mình cho chuùng thaáy. Ngöôøi cha soáng trong gia ñình caàn phaûi luoân luoân theå hieän söï roäng löôïng cuûa mình ñoái vôùi con caùi, roäng löôïng veà tình caûm, veà loøng tha thöù, khoâng nhoû moïn. Ngöôøi cha caàn phaûi theå hieän tinh thaàn quaân töû, ñöøng bao giôø toû ra heïp hoøi, ñöøng coi troïng caù nhaân mình maø khoâng nghó ñeán ngöôøi khaùc. Ngöôøi cha cuõng caàn coù oùc phuïc thieän, luoân thaønh thaät vaø khoâng bao giôø giaû doái.
"Ngaøy toâi coøn beù, meï toâi hay noùi vôùi toâi: “Boá con laø soá moät”. Toâi khoâng ñeå yù cho laém caâu noùi treân khi mình vaãn coøn trong tuoåi boàng boät. Nay ñeán tuoåi tröôûng thaønh, toâi môùi khaùm phaù theâm veà hình aûnh cha toâi. Tröôùc naêm 1975, cha toâi laø moät nhaø giaùo. Nay cha toâi giaø yeáu nhöng vaãn luoân luoân laø ñieåm töïa cho moïi ngöôøi trong gia ñình: ñieåm töïa veà kieán thöùc, veà caùch soáng. Chöa laàn naøo cha toâi lôùn tieáng la maéng, maø chæ raát nhoû nheï tröôùc nhöõng laàm loãi cuûa anh chò em toâi. Coøn gì haïnh phuùc baèng coù moät ngöôøi cha nhö theá !".
"Ñoái vôùi toâi, ngöôøi cha luoân luoân laø moät bieåu töôïng soáng ñoäng nhaát trong gia ñình, moät bieåu töôïng khoâng theå thay theá ñöôïc: nghieâm khaéc nhöng khoan dung, cöông quyeát nhöng ñoä löôïng, thònh noä nhöng tha thöù, xa caùch nhöng raát gaàn guõi, yeâu thöông nhöng coâng baèng. Ngöôøi cha vöøa laø bieåu töôïng cho moät theá heä ñi tröôùc ñaày kinh nghieäm soáng, vöøa laø chieác caàu noái giöõa hai theá heä trong gia ñình".
2. Phaûi daønh thì giôø cho con caùi:
Caùc nhaø taâm lyù xaõ hoäi hoïc, caùc nhaø giaùo duïc Myõ vöøa leân tieáng baùo ñoäng veà quó thôøi gian daønh cho vieäc chaêm soùc con caùi trong caùc gia ñình Myõ laø quaù ít. So vôùi nhöõng coâng vieäc khaùc, thôøi gian maø caùc baäc cha meï daønh ñeå laøm nhöõng vieäc thieát yeáu cho con caùi nhö lo cho chuùng taém röûa, aên uoáng, ñoïc saùch, chôi ñuøa... laø quaù hieám hoi. Trung bình, moät ngöôøi meï coù ñi laøm thöôøng chæ daønh cho con khoaûng 6, 6 giôø moãi tuaàn, so vôùi tröôùc laø 35, 1 giôø. Coøn ngöôøi cha coù ñi laøm thì khoaûng 2, 5 giôø, so vôùi tröôùc laø 17, 4 giôø. Caùc chuyeân gia veà gia ñình cho raèng: moät trong nhöõng chöùc naêng cuûa cha meï laø höôùng daãn con caùi vaøo nhöõng luùc raûnh roãi trong nhöõng coâng vieäc cuûa chuùng ñoái vôùi gia ñình, trong caùch xöû söï ñoái vôùi baïn beø, trong nhöõng vieäc chuùng caàn phaûi laøm. Thôøi gian daønh cho vieäc chaêm soùc con caùi phaûi laø "thôøi gian chaát löôïng", khoâng theå laø thôøi gian thöøa thaõi, nghóa laø nhöõng luùc mình meät moûi khoâng theå laøm gì khaùc ñöôïc.
3. Phaûi hieåu theá giôùi taâm hoàn cuûa con caùi:
Muoán theá, ngöôøi cha phaûi coi mình laø ñöùa treû ñeå hieåu chuùng vaø troø chuyeän vôùi chuùng baèng ngoân ngöõ cuûa chuùng. Nhöõng giaây phuùt chuyeän troø ñoù ñem laïi nieàm vui cho caû cha laãn con. Vui chôi, giaûi trí ñoái vôùi caùc em khoâng chæ laø phöông tieän ñeå laáp ñi soá giôø dö, maø coøn laø ñeå caùc em taäp soáng ñuùng höôùng cho caùc em böôùc vaøo ñôøi. Vaø qua vui chôi giaûi trí, ngöôøi cha khaùm phaù ra caù tính cuûa con mình vaø nhöõng caùi noù khoâng theå giaõi baøy cho ta ñöôïc.
4. Caàn thieát laäp nhöõng giôùi haïn
Ñoái vôùi con caùi, caàn thieát laäp cho chuùng nhöõng giôùi haïn, moät caùch chính xaùc vaø coâng baèng: “Trong caùc gia ñình neàn neáp Vieät Nam, toâi thaáy coù caùch xöû phaït ñaùng suy nghó: ngöôøi lôùn baét treû em naèm saáp treân giöôøng, keå toäi cho treû nghe. Coù ngöôøi hoûi: con ñaõ bieát toäi con chöa? Coù ñaùng ñaùnh ñoøn khoâng? Sau ñoù hoï duøng roi quaát vaøo moâng treû keøm theo lôøi caên daën phaûi chöøa boû, vaø neáu taùi phaïm thì phaûi chòu ñoøn nhieàu hôn. Maëc duø khoâng uûng hoä roi voït, nhöng toâi cuõng thaáy caùch naøy coù nhieàu öu ñieåm. Tröôùc heát, noù theå hieän roõ tính nghieâm tuùc cuûa coâng vieäc uoán naén, giaùo duïc treû; thöù ñeán noù baûo ñaûm thaùi ñoä ñuùng ñaén cuûa baäc cha meï, vaø sau cuøng noù khoâng thoâ baïo, chaø ñaïp nhaân phaåm, nhaân caùch cuûa treû”.
Ñeå giaùo duïc con caùi, ngöôøi cha phaûi laø maãu möïc ñeå giuùp chuùng nhaän ra ñaâu laø phaûi, ñaâu laø traùi, giuùp chuùng coù thaùi ñoä chuaån möïc khi böôùc vaøo coäng ñoàng xaõ hoäi vôùi moät traùch nhieäm xaây döïng coäng ñoàng ñoù. Chính quan nieäm soáng hoâm nay cuûa ngöôøi cha aûnh höôûng maïnh meõ treân con caùi trong töông lai. Vì theá, ngöôøi cha caàn phaûi:
- thöôûng phaït coâng minh
- phaït vì yeâu thöông, vì muoán con neân toát
- lôøi raên daïy thaät töø toán, nhöng chan chöùa khoan dung vaø thaêng tieán, chöù khoâng trì chieát, chaø ñaïp chuùng.
5. Nhöõng giaây phuùt thö giaõn:
Caàn phaûi taïo ra nhöõng giaây phuùt thö giaõn vaø khoâng gian thoaûi maùi cho con caùi vaø gia ñình: Neáu baûn thaân ngöôøi cha luoân luoân laïc quan, ñaày nhöïa soáng, thì ñieàu ñoù seõ taïo cho con caùi nhöõng giaây phuùt nheï nhaøng vaø thoaûi maùi. Nhôø theá, gia ñình khoâng coøn laø khoâng gian troáng vaéng nhöng thaät söï laø ñieåm hoäi tuï cuûa moãi ngöôøi. Tieáng cöôøi saûng khoaùi thaät deã laây lan. Quaû thaät khi ngöôøi ta vui, taát caû nhöõng gì ngöôøi ta gaëp ñeàu trôû neân thích thuù, keå caû nhöõng gì heát söùc bình thöôøng. Khi ngöôøi ta vui veû, ngöôøi ta trôû neân deã caûm thoâng, deã gaàn guõi vaø trao ñoåi hôn.
Lôøi Keát
Moùn quaø ñeïp nhaát khoâng ñeán töø nhöõng chieác hoäp maø ñeán töø traùi tim cuûa boá meï vaø noù seõ toàn taïi maõi trong suoát cuoäc ñôøi cuûa treû. Treû em naøo cuõng naèm loøng caâu ca dao: "Coâng cha nhö nuùi Thaùi Sôn". Nhöng caùi gì coù theå ghi khaéc ñöôïc tình yeâu ñoù vaøo loøng con treû neáu khoâng phaûi laø thaùi ñoä cuûa cha ñoái vôùi con qua caùch theå hieän ôû haønh ñoäng thieát thöïc daønh cho chuùng. Sau ñaây laø moät lôøi minh hoïa cuï theå:
“Caû ñôøi toâi luoân luoân vaêng vaúng lôøi traên troái cuûa cha: “Con haõy luoân luoân soáng cho xöùng ñaùng vôùi giaù trò cuûa moät con ngöôøi, con nheù!” Cha toâi ñaõ vónh bieät traàn gian vôùi khuoân maët thaät bình yeân thanh thaûn. Hieän nay, toâi vaø em gaùi toâi ñeàu laøm ngheà daïy hoïc, ngheà maø cha toâi haèng quí troïng. Em gaùi toâi ñaõ coù choàng vaø ñaõ coù maùi aám gia ñình rieâng. Meï toâi vaãn ôû chung vôùi toâi. Toâi ñaõ coù vôï vaø hai con nhö moät qui luaät töï nhieân. Giôø ñaây toâi laïi ñaët nieàm hy voïng vaø mô öôùc nôi caùc con toâi. Toâi laïi thaáy mình phaûi coù boån phaän vaø traùch nhieäm ñoái vôùi caùc con”.
Con caùi chuùng ta chính laø baûn thaân töông lai cuûa chuùng ta, laø “caùi toâi” khaùc cuûa chuùng ta. Vaø chuùng ta seõ soáng maõi vôùi thôøi gian trong con caùi, trong nhöõng theá heä mai sau cuûa chuùng ta. Vì theá, nhöõng gì chuùng ta laøm cho con caùi, laø chuùng ta laøm cho chính chuùng ta, cho baûn thaân töông lai cuûa chuùng ta.
Giaùo sö Nguyeãn Huøng Cöôøng
(Trích daãn töø Ephata Vieät Nam soá 35, naêm 2001)