Tinh thaàn truyeàn giaùo cuûa Ñöùc Cha Francois Pallu.

Nt. Teâreâsa Phaïm Thò Haûi Ñöôøng, doøng Meán Thaùnh giaù Haø Noäi

(WHÑ 05-3-2023) - Trong thôøi gian qua, caùc trang maïng cuûa caùc giaùo phaän thuoäc Giaùo tænh Haø Noäi vaø cuûa Hoäi ñoàng Giaùm muïc Vieät Nam ñaõ ñaêng taûi nhöõng hình aûnh thaät ñeïp veà kyø thöôøng huaán cuûa caùc linh muïc trong giaùo tænh Haø Noäi. Dòp thöôøng huaán naøy ñöôïc toå chöùc taïi Giaùo phaän Thanh Hoùa vôùi söï tham döï cuûa quyù Ñöùc cha vaø gaàn 1,600 linh muïc, ñeán töø 11 giaùo phaän cuûa giaùo tænh Haø Noäi. Vôùi nhieàu khuoân maët treû, caùc ngaøi ñang theå hieän moät söùc soáng maõnh lieät cuõng nhö moät töông lai töôi saùng cuûa Giaùo hoäi Vieät Nam noùi chung vaø caùch rieâng laø cuûa giaùo tænh Haø Noäi. Tuy nhieân, ñeå ñaït ñöôïc ñieàu ñoù, Giaùo hoäi Vieät Nam khoâng theå naøo queân coâng ôn cuûa caùc vò tieàn boái, ñaëc bieät nhöõng ngöôøi ñaõ daøy coâng thieát laäp haøng giaùo só vaø xaây döïng Giaùo hoäi Vieät Nam, caùch rieâng laø Ñòa phaän Ñaøng Ngoaøi, nay laø giaùo tænh Haø Noäi.

Raát nhieàu vò thöøa sai ñaõ coù coâng trong vieäc hình thaønh vaø phaùt trieån Giaùo hoäi Vieät Nam. Trong giôùi haïn cuûa baøi vieát naøy, ngöôøi vieát taäp trung vaøo vò Giaùm muïc Ñaïi dieän Toâng toøa tieân khôûi Ñaøng Ngoaøi, Ñöùc cha Francois Pallu (1626-1684). Nhöõng ñoùng goùp lôùn lao cuûa Ñöùc cha cuõng nhö cuûa caùc thöøa sai Phaùp cho Giaùo hoäi Vieät Nam trong giai ñoaïn ñaàu, ñöôïc mieâu taû roõ neùt qua ngoøi buùt cuûa cha Louis Baudiment. Ngaøi vieát: "Ñoåi vôùi chuùng toâi, soå caùc linh muïc baûn xöù coù veû ñaëc bieät gaây xuùc ñoäng, vì Ñöùc cha Pallu vaø caùc baïn ñoàng nghieäp cuûa ngaøi ñaõ hoaøn taát söï hy sinh anh huøng cuûa hoï chæ ñeå thaønh laäp moät haøng tö teá ñòa phöông."[1] Nhöng lieäu coù bao nhieâu linh muïc, tu só vaø giaùo daân Vieät Nam ñöông thôøi hieåu bieát veà ngaøi, cuõng nhö nhöõng ñoùng goùp lôùn lao cuûa ngaøi? "Ngöôøi Cha bò laõng queân cuûa coâng cuoäc truyeàn giaùo" laø bieät danh maø taùc giaû Francoise Fauconnet- Buzelin ñaõ ñaët cho Ñöùc cha Pierre Lambert de la Motte (1624-1679), vò Giaùm muïc Ñaïi dieän Toâng toøa tieân khôûi Ñaøng Trong, ngöôøi baïn vaø ngöôøi ñoàng haønh cuûa Ñöùc cha Pallu. Bieät danh naøy döôøng nhö cuõng hôïp vôùi vò Ñaïi dieän Toâng toøa tieân khôûi Ñaøng Ngoaøi. Vôùi tinh thaàn "Uoáng nöôùc nhôù nguoàn", "AÊn quaû nhôù keû troàng caây", chuùng ta caàn tìm hieåu veà coäi nguoàn cuûa mình ñeå bieát, ñeå hieåu, ñeå yeâu meán, ñeå traân quyù vaø ñeå tieáp noái nhöõng di saûn cuûa caùc baäc tieàn nhaân. Moät caùch cuï theå, baøi vieát naøy nhaèm laøm noåi baät tinh thaàn truyeàn giaùo cuûa Ñöùc cha Francois Pallu.

1. Tinh thaàn can ñaûm daán thaân cho söù vuï truyeàn giaùo

Tinh thaàn can ñaûm cuûa Ñöùc cha Francois Pallu theå hieän qua vieäc ngaøi saün saøng daán thaân vaøo chöông trình truyeàn giaùo ôû Vieãn Ñoâng, tröôùc nhöõng thaùch ñoá vaø nhöõng khoù khaên khoâng theå traùnh khoûi. Tröôùc heát, seõ höõu ích cho ngöôøi ñoïc ñeå tìm hieåu sô löôïc veà boái caûnh cuûa Giaùo hoäi Vieät Nam luùc ñoù.

Sau nhöõng naêm thaùng truyeàn giaùo thaønh coâng döôùi nhöõng hoaøn caûnh chính trò vaø toân giaùo raát khaéc nghieät cuûa mieàn Ñaøng Ngoaøi vaø Ñaøng Trong Vieät Nam, cha Ñaéc Loä (1593-1660) bò truïc xuaát vónh vieãn khoûi mieàn naøy vaøo naêm 1645. Tuy nhieân, nhieät huyeát vaø loøng taän tuïy ñoái Giaùo hoäi Vieät Nam cuûa ngaøi ñaõ khoâng döøng laïi. Trôû veà chaâu AÂu, cha vaän ñoäng Toøa Thaùnh göûi caùc giaùm muïc sang Vieät Nam vaø Trung Hoa, ñeå caùc ngaøi coù theå truyeàn chöùc linh muïc cho ngöôøi daân baûn ñòa. Ngaøi khoâng muoán Giaùo hoäi Vieät Nam rôi vaøo tình theá nhö Giaùo hoäi Nhaät Baûn tröôùc ñoù. Khi baùch haïi ñaïo xaûy ra, taát caû caùc thöøa sai bò truïc xuaát, chæ coù caùc linh muïc baûn xöù ñöôïc ôû laïi. Tuy nhieân, khoâng coù ngöôøi Kitoâ höõu Nhaät Baûn naøo ñaõ ñöôïc truyeàn chöùc linh muïc vaøo thôøi ñieåm ñoù. Töø moät Giaùo hoäi ñang raát phaùt trieån, Giaùo hoäi Nhaät Baûn trôû neân kieät queä khi bò baùch haïi, vì vaéng boùng caùc muïc töû.

Giaùo hoäi Vieät Nam ngay töø nhöõng ngaøy ñaàu vaø cho tôùi thôøi ñieåm cha Ñaéc Loä bò truïc xuaát vónh vieãn, luoân bò caám caùch vaø bò baùch haïi. Ñoái vôùi ngaøi, vieäc göûi caùc giaùm muïc sang Vieãn Ñoâng noùi chung vaø Vieät Nam noùi rieâng, ñeå ñaøo taïo vaø truyeàn chöùc linh muïc cho ngöôøi baûn ñòa, laø ñieàu caáp baùch vaø khaån thieát. Ngaøi ñaõ trình baøy vaø vaän ñoäng Toøa Thaùnh cho chöông trình naøy.

Tuy nhieân, ñoái vôùi boái caûnh toân giaùo vaø chính trò luùc ñoù, ñaây laø moät döï aùn taùo baïo. Toøa Thaùnh ñaõ trao ñaëc quyeàn truyeàn giaùo vaø ñoäc quyeàn thöông maïi cho hai quoác gia haøng haûi Coâng giaùo laø Taây Ban Nha vaø Boà Ñaøo Nha töø naêm 1494. Hoï coù toaøn quyeàn quyeát ñònh veà vaán ñeà truyeàn giaùo cuõng nhö veà thöông maïi treân nhöõng laõnh thoå maø hoï khaùm phaù. Caû hai quoác gia naøy ñaõ gaày döïng ñöôïc nhöõng thaønh töïu ñaùng keå treân laõnh vöïc truyeàn giaùo. Theá nhöng, daàn daàn, hoï ñaët naëng theá quyeàn treân thaàn quyeàn, taäp trung vaøo thöông maïi hôn laø truyeàn giaùo. Hôn theá nöõa, hoï coøn laán quyeàn cuûa Ñöùc giaùo hoaøng cuõng nhö cuûa Toøa Thaùnh trong coâng cuoäc truyeàn baù Tin Möøng. Toøa Thaùnh thaáy ñöôïc vaán ñeà vaø laäp ra Thaùnh Boä Truyeàn Giaùo vaøo naêm 1622, nhaèm laáy laïi quyeàn haønh trong vieäc ñieàu khieån coâng cuoäc truyeàn giaùo ôû nhöõng vuøng ñaát môùi. Tuy nhieân, vaán ñeà vaãn chöa ñöôïc giaûi quyeát.

Do ñoù, vieäc ñeà cöû caùc giaùm muïc ngoaøi cheá ñoä baûo trôï sang chaâu AÙ ñeå lo cho vieäc truyeàn giaùo, laø moät döï aùn taùo baïo. Chöông trình naøy ñaõ bò hai quoác gia treân, cuõng nhö phaàn lôùn caùc thöøa sai thuoäc cheá ñoä baûo trôï kòch lieät phaûn ñoái. Vì neáu Roâma öng thuaän keá hoaïch naøy, hai cöôøng quoác treân seõ maát nhöõng quyeàn lôïi vaø nhöõng ñaëc aân ñaõ ñöôïc höôûng baáy laâu nay. Hôn nöõa, ñieàu ñoù cuõng coù nghóa laø Toøa Thaùnh khoâng coøn tin töôûng vaøo cheá ñoä baûo trôï cuõng nhö caùc thöøa sai döôùi cheá ñoä naøy. Nhö vaäy, nhöõng ai uûng hoä vaø thöïc hieän chöông trình cuûa cha Ñaéc Loä, chaéc chaén cuõng seõ phaûi ñoái dieän vôùi nhöõng khoù khaên, caûn trôû, thaäm chí bò ñe doïa tôùi caû tính maïng.

Maëc duø ñaõ tích cöïc vaän ñoäng, cha Ñaéc Loä ñaõ khoâng theå tieáp tuïc chöông trình cuûa ngaøi. Cha ñöôïc chuyeån tôùi Ba Tö vaøo naêm 1655 vaø qua ñôøi ôû ñoù naêm 1660. Chöông trình naøy töôûng chöøng khoâng theå thöïc hieän ñöôïc vaø döôøng nhö ñaõ bò laõng queân. Nhöng khoâng! Noù ñaõ ñöôïc nhoùm linh muïc treû ngöôøi Phaùp thuoäc hieäp hoäi Caùc Baïn Hieàn baøn thaûo laïi, cuõng nhö tích cöïc vaän ñoäng vôùi Roâma. Caùc thaønh vieân cuûa nhoùm, trong ñoù coù cha Pallu, ñaõ gaëp cha Ñaéc Loä khi ngaøi tôùi Paris vaän ñoäng cho chöông trình truyeàn giaùo ôû Vieãn Ñoâng vaøo naêm 1653. Naêm 1656, Cha Pallu taïm ngöng coâng vieäc Kinh Só ñeàn thôø, ñích thaân sang Roâma thænh caàu Toøa Thaùnh cho chöông trình naøy. Ñeå coâng vieäc ñöôïc tieán trieån, ngaøi ñaõ tình nguyeän ôû laïi Roâma hôn moät naêm ñeå tìm söï trôï giuùp[2]. Cuoái cuøng, vôùi söï kieân trì vaø khaû naêng ngoaïi giao cuûa Ñöùc cha, cuõng nhö söï uûng hoä nhieät tình töø nhieàu ngöôøi, chöông trình truyeàn giaùo ñöôïc Toøa Thaùnh öng thuaän.

Ngaøy 29/07/1658, Ñöùc giaùo hoaøng Alexander VII (1599-1667) kyù ñoaûn saéc phong cha Pallu laøm giaùm muïc hieäu toøa Heùliopolis vaø cha Pierre Lambert de la Motte (1624-1679) laøm giaùm muïc hieäu toøa Beryte[3]. Ngaøy 09/09/1659, Ñöùc giaùo hoaøng ban ñoaûn saéc Super Cathedram ñaët Ñöùc cha Pallu laøm Ñaïi dieän Toâng toøa xöù Ñaøng Ngoaøi vaø Ñöùc cha Lambert, xöù Ñaøng Trong[4]. Chaéc chaén, Ñöùc cha Pallu bieát ñöôïc ñieàu gì coù theå xaûy ñeán vôùi ngaøi trong cöông vò Giaùm muïc Ñaïi dieän Toâng toøa, cuøng vôùi vieäc thi haønh nhöõng meänh leänh maø Thaùnh Boä Truyeàn Giaùo trao cho ngaøi cuõng nhö caùc baïn cuûa ngaøi. Ñoù laø nhöõng nhieäm vuï cao caû, nhöng khoù khaên vôùi nhieàu thaùch ñoá. Ñieàu naøy ñöôïc phaàn naøo phaûn aùnh qua nhaän xeùt cuûa cha Ñaøo Quang Toaûn: "Trieàu ñình Boà Ñaøo Nha vaø doøng Teân luùc ñoù haún nhieân laø nhöõng ñoåi thuû ñaùng sôï cho caû Ñöùc cha Pallu laãn cho chính Thaùnh Boä."[5] Tuy nhieân, khoâng gì coù theå ngaên caûn nhieät huyeát truyeàn giaùo cuûa ngaøi.

Ñöùc cha ñaõ can ñaûm ñoùn nhaän söù vuï moät caùch haêng say vaø nhieät thaønh. Tinh thaàn naøy tieáp tuïc ñöôïc theå hieän qua söï hieán thaân vaø phuïc vuï queân mình trong hai möôi saùu naêm tieáp theo cuûa Ñöùc cha Pallu.

2. Tinh thaàn hieán thaân vaø phuïc vuï queân mình

Taùc giaû Baudiment ñaõ khaúng ñònh: "Ñöùc cha Pallu: moät ngöôøi ñaõ theå hieän nôi mình, vôùi möùc ñoä anh huøng, nhöõng nhaân ñöùc cuûa caùc thöøa sai: queân mình vaø hieán thaân cho vieäc môû mang Giaùo hoäi."[6] Tröôùc heát, söï hieán thaân queân mình cuûa Ñöùc cha ñöôïc theå hieän qua vieäc ngaøi döùt khoaùt töø boû chöùc vuï hieän taïi, gia ñình, baïn beø, cuøng vôùi cuoäc soáng oån ñònh ñeå tôùi vuøng truyeàn giaùo xa xoâi vôùi nhieàu nghòch caûnh. Ñöùc cha ñaõ khoâng muoán cho cha meï cuûa ngaøi bieát veà döï ñònh tham gia vaøo vieäc truyeàn giaùo ôû Vieãn Ñoâng cuûa ngaøi, ñeå traùnh söï caûn trôû cuûa hoï. Ngaøi ghi laïi trong taäp hoài kyù raèng khi coù quyeát ñònh sai ñi cuûa Toøa Thaùnh, ngaøi muoán ñöôïc aâm thaàm chuaån bò vaø leân ñöôøng caùch kín ñaùo[7].

Ñöùc cha coù moät tinh thaàn hieán thaân trieät ñeå. Tröôùc khi tôùi Vieãn Ñoâng, ngaøi ñaõ long troïng theà höùa vôùi Thieân Chuùa laø hieán daâng maïng soáng cuûa ngaøi cho Ngöôøi, ñeå cöùu caùc linh hoàn vaø hoaùn caûi löông daân[8]. Ñöùc cha vieát: "Toâi töï ñöa ra caùc chaân lyù sau ñaây laøm neàn taûng: Moät Kitoâ höõu chaân chính vaø hoaøn haûo phaûi cheát vôùi moïi söï, ngöôøi aáy khoâng coøn bieát ai theo xaùc thòt."[9]) Ngoaøi ra, treân haønh trình tôùi chaâu AÙ laàn ñaàu tieân, Ñöùc cha ñaõ ghi laïi caûm nghó cuûa ngaøi veà söï hieán thaân, töø boû vì Tin Möøng: "Thieân Chuùa ñaõ ban cho chuùng ta ôn töø boû moïi söï vì loøng yeâu meán Ngöôøi, ñoàng thôøi döùt boû ñöôïc nhöõng moái lieân heä thaùnh thieän vaø chaët cheõ nhaát vì lôïi ích cuûa Tin Möøng."[10] Nhöõng lôøi leõ naøy cho thaáy yù chí maïnh meõ cuûa Ñöùc cha trong vieäc töø boû nhöõng moái lieân heä thaân thöông nhaát vì söù vuï truyeàn giaùo.

Hôn theá nöõa, tinh thaàn queân mình vaø hieán thaân cuûa Ñöùc cha Pallu coøn ñöôïc theå hieän roõ neùt qua nhöõng chuyeán ñi vaø nhöõng coâng vieäc ngaøi phaûi ñaûm nhieäm trong vai troø Giaùm muïc Ñaïi dieän Toâng toøa. Töø naêm 1662 tôùi naêm 1679, Ñöùc cha ñaõ thöïc hieän naêm cuoäc haønh trình ñöôøng boä vaø ñöôøng bieån töø chaâu AÂu tôùi chaâu AÙ vaø ngöôïc laïi. Moãi cuoäc haønh trình keùo daøi ít nhaát hai naêm vôùi nhöõng hoaøn caûnh raát khaéc nghieät, thaäm chí nguy hieåm tôùi tính maïng. Trong cuoäc haønh trình ñaàu tieân tôùi Xieâm La, hai cha thöøa sai vaø moät giaùo daân trong ñoaøn cuûa Ñöùc cha ñaõ boû maïng treân chuyeán ñi. Phaûi maát hôn hai naêm, ngaøi vaø phaùi ñoaøn môùi tôùi ñöôïc Xieâm La. Tuy nhieân, chöa ñaày moät naêm sau, vì nhu caàu caáp baùch cuûa mieàn truyeàn giaùo, Ñöùc cha Pallu ñaõ tình nguyeän trôû veà chaâu AÂu[11].

a. Söï hy sinh queân mình trong cuoäc haønh trình trôû veà chaâu AÂu laàn ñaàu

Theo tính töï nhieân, ngaøi muoán ñöôïc ôû laïi vaø ñi tôùi vuøng truyeàn giaùo cuûa ngaøi caøng sôùm caøng toát. Ngaøi caûm thaáy gaén boù vôùi nhöõng maûnh ñaát truyeàn giaùo vaø vôùi traùch nhieäm cuûa ngaøi nôi ñaây. Ngaøi khoâng muoán rôøi xa hoï. Beân caïnh ñoù, nhöõng gian nan cuûa cuoäc haønh trình tröôùc, vaãn coøn ñoïng laïi trong taâm trí cuûa ngaøi. Ngoaøi ra, Ñöùc cha cuõng thaáy ñöôïc nhöõng khoù khaên vaø thaùch ñoá maø ngaøi seõ phaûi ñoái dieän ôû chaâu AÂu trong chuyeán ñi naøy. Ngaøi vieát:

vaãn coøn ñoïng laïi trong taâm trí toâi chuoãi caùc khoù khaên vaø meät moûi laï thöôøng maø toâi ñaõ chòu ñöïng trong haønh trình vöøa qua. Leõ ra toâi ñöôïc nghæ ngôi, nhöng toâi laïi ñöa thaân vaøo chuùng laàn nöõa. Toâi ñaõ thaáy tröôùc caùc phaùn ñoaùn khaùc nhau veà toâi seõ ñöôïc ñöa ra khi trôû veà Phaùp. Cuoái cuøng toâi hình dung ra moïi nôi chæ coù trôû ngaïi cho quyeát ñònh cuûa toâi[12].

YÙ thöùc ñöôïc gaùnh naëng cuûa chuyeán ñi, nhöng vì nhaän thaáy söùc khoeû cuûa Ñöùc cha Lambert raát yeáu, khoâng theå chòu noåi cuoäc haønh trình naøy, neân ngaøi ñaõ saün saøng trôû veà[13]. Ñaây laø moät quyeát ñònh mang ñaäm neùt hy sinh vaø queân mình vì söù vuï. Ngaøi coù ñuû lyù do ñeå khöôùc töø trôû veà chaâu AÂu. Song khi thaáy caùc nhu caàu caáp baùch cuûa vuøng truyeàn giaùo, ngaøi khoâng theå giöõ thaùi ñoä "an phaän thuû thöôøng". Ngoaøi ra, quyeát ñònh cuûa ngaøi coøn cho thaáy moät tinh thaàn caûm thoâng saâu saéc vôùi ngöôøi anh em cuûa mình.

Tinh thaàn hieán thaân vaø phuïc vuï queân mình vì coâng cuoäc truyeàn giaùo cuûa Ñöùc cha Pallu tieáp tuïc ñöôïc theå hieän qua cuoäc haønh trình naøy cuûa ngaøi ôû chaâu AÂu. Ñöùc cha ñaõ löu laïi ôû Roâma ba naêm. Theo cha Ñaøo Quang Toaûn, ñaây laø "thôøi gian giao dòch" cuûa ngaøi. Ñöùc cha "phaûi vaän duïng heát khaû naêng ñeå trình baøy vaø xin Toøa Thaùnh chuaån nhaän nhöõng ñieàu caàn thieát cho coâng cuoäc rao giaûng Tin Möøng ôû Ñoâng Nam AÙ"[14]. Vôùi bieät taøi ngoaïi giao vaø vôùi ôn Chuùa, chuyeán ñi naøy cuûa Ñöùc cha Pallu ñaõ gaët haùi ñöôïc nhöõng thaønh coâng ñaùng keå. Ñöùc giaùo hoaøng Cleâmenteâ IX (1600-1669) ñaõ laäp ra moät uyû ban goàm boán vò hoàng y ñeå giaûi quyeát nhöõng vaán ñeà Ñöùc cha Pallu ñeä trình. Ngoaøi ra, Ñöùc giaùo hoaøng göûi moät ñoaûn saéc cho vua Louis XIV cuûa nöôùc Phaùp vôùi muïc ñích göûi gaém Ñöùc cha Pallu cuõng nhö söù vuï truyeàn giaùo cuûa ngaøi cho nhaø vua[15]. Hôn theá nöõa, nhôø söï trình baøy cuûa Ñöùc cha taïi Roâma, Toøa Thaùnh ñaõ trao cho caùc giaùm muïc Phaùp cai quaûn Xieâm La. Tröôùc ñoù, vuøng ñaát naøy khoâng thuoäc veà caùc thöøa sai Phaùp. Ñaây chæ laø nôi caùc ngaøi taïm döøng chaân ñeå chuaån bò tôùi caùc vuøng truyeàn giaùo ñaõ ñöôïc chæ ñònh. Chính nôi ñaây caùc ngaøi ñaõ tieáp nhaän vaø ñaøo taïo caùc linh muïc ñaàu tieân cuûa Vieät Nam[16].

Treân taát caû laø saéc leänh Speculatores, ñöôïc ban haønh ngaøy 13/09/1669. Ñaây laø saéc leänh quan troïng. Noù ñaõ laøm thay ñoåi lòch söû truyeàn giaùo. Töø nay, taát caû caùc thöøa sai khi tôùi laøm vieäc taïi caùc nôi maø Toøa Thaùnh ñaõ trao quyeàn ñieàu haønh cho caùc vò Ñaïi dieän Toâng toøa, phaûi tuyeân theä vaâng phuïc caùc ngaøi. Thöøa sai naøo khoâng thi haønh seõ bò vaï tuyeät thoâng[17]. Chaéc chaén nhôø coù söï trình baøy cuûa Ñöùc cha Pallu veà thöïc traïng cuûa caùc mieàn truyeàn giaùo, neân Toøa Thaùnh ñaõ ñi tôùi quyeát ñònh treân. Sau ba naêm ôû Roâma vaø ba naêm leânh ñeânh treân bieån caû vôùi nhöõng gian nan cuûa cuoäc haønh trình, Ñöùc cha trôû veà Xieâm cuøng vôùi saùu linh muïc vaø boán giaùo daân vaøo ngaøy 27/05/1673[18].

b. Söï daán thaân trong döï ñònh tôùi Ñaøng Ngoaøi vaø trong haønh trình trôû veà chaâu AÂu laàn thöù hai

Ñöùc cha Pallu laø ngöôøi khoâng bieát nghæ ngôi. Ngaøi luoân daán thaân queân mình vì söù vuï. Sau cuoäc haønh trình ñaày gian truaân vaát vaû ôû chaâu AÂu vaø trôû veà baèng ñöôøng bieån vôùi bieát bao moûi meät, ngaøi laïi leân keá hoaïch tôùi Ñaøng Ngoaøi, ngay khi trôû veà Xieâm La. Baát chaáp nhöõng daáu hieäu thôøi tieát khoâng thuaän lôïi, loøng mong moûi khaùt khao ñeán vôùi vuøng truyeàn giaùo ñaõ thoâi thuùc ngaøi leân ñöôøng. Ngaøy 21/08/1674, ngaøi rôøi Xieâm La ñeå tôùi Ñaøng Ngoaøi. Tuy nhieân, con taøu cuûa ngaøi ñaõ bò baõo ñaùnh vaø troâi daït vaøo caûng Cavite taïi Phi Luaät Taân. Thay vì giaác mô tôùi Ñaøng Ngoaøi, Ñöùc cha ñaõ bò baét giöõ vaø bò buoäc toäi ñi truyeàn giaùo khoâng coù pheùp cuûa trieàu ñình Taây Ban Nha[19]. Chính quyeàn Taây Ban Nha quyeát ñònh ñem vuï vieäc naøy veà xöû taïi kinh ñoâ Madrid.

Thay vì tôùi Ñaøng Ngoaøi, ngaøi ñaõ phaûi ñi voøng quanh theá giôùi. Maëc duø traéng aùn, nhöng chính quyeàn Taây Ban Nha ñaõ khoâng boài thöôøng cho ngaøi. Söï vieäc naøy ñaõ laøm hao toån bieát bao tieàn cuûa vaø söùc löïc cuûa Ñöùc cha. Nhöõng keû choáng ñoái caùc giaùm muïc Ñaïi dieän Toâng toøa ñaõ tìm ñuû moïi caùch ngaên caûn ngaøi. Tuy nhieân, Chuùa Quan Phoøng ñaõ bieán ñoåi söï döõ ra söï laønh. Chính söï vieäc naøy ñaõ taïo dòp ñöa Ñöùc cha trôû veà Roâma laàn nöõa. Ngaøi ñaõ khoâng boû qua baát kyø cô hoäi naøo ñeå coù theå laøm cho coâng cuoäc truyeàn giaùo ôû Vieãn Ñoâng noùi chung vaø cho Giaùo hoäi Vieät Nam noùi rieâng ñöôïc xaây döïng vaø phaùt trieån. Ñöùc cha ñaõ löu laïi taïi Roâma ba naêm vaø hoaït ñoäng tích cöïc cho coâng cuoäc truyeàn giaùo[20].

Ngaøi phaûi laøm vieäc raát vaát vaû trong nhöõng thôøi gian naøy taïi Roâma. Ñieàu ñoù ñöôïc cha Baudiment mieâu taû caùch cuï theå vaø soáng ñoäng:

Caùc cuoäc thaêm vieáng, trieàu yeát, chuaån bò caùc buoåi hoïp cuûa uyû ban ñaëc bieät, soaïn nhöõng baûn töôøng trình giuùp soi daãn uyû ban, traû lôøi nhöõng baùo caùo cuûa caùc cha Doøng Teân hay cuûa söù thaàn Boà Ñaøo Nha. Ngaøi coå gaéng khoâng boû qua baát cöù ñieàu gì coù theå laøm ñeå baûo veä quyeàn lôïi chính ñaùng cuûa coâng cuoäc truyeàn giaùo. Vôùi ngaøi, khoâng heà coù chuyeän nghæ ngôi hay buoâng lôi coâng vieäc[21].

Naêm 1680, Ñöùc cha trôû laïi Paris sau khi ñaõ thu xeáp oån ñònh caùc coâng vieäc cuûa ngaøi ôû Roâma. Theo nhaän ñònh cuûa taùc giaû taøi lieäu Taám göông saùng ngôøi trong vieäc truyeàn giaùo, "Ñöùc cha Pallu ñaõ nhö moät cuï giaø, maëc duø môùi böôùc sang tuoåi 50"[22]. Chính söï hy sinh daán thaân queân mình ñaõ laøm ngaøi lao löïc. Vaø, thaät ñaùng traân quyù, nhöõng noã löïc cuûa ngaøi ñaõ sinh hoa keát traùi. Ñieàu naøy ñöôïc theå hieän qua nhaän xeùt cuûa cha Ñaøo Quang Toaûn: "Söï hieän dieän vaø hoaït ñoäng cuûa Ñöùc cha Pallu taïi Roâma ñaõ khieán Thaùnh Boä Truyeàn Baù Ñöùc Tin trôû neân cöông nghò vaø hieäu quaû hôn bao giôø heát, keå töø khi Thaùnh Boä ñöôïc thaønh laäp naêm 1622."[23] Taùc giaû Baudiment cuõng ghi nhaän raèng, trong ba naêm hoaït ñoäng ôû Roâma, Ñöùc cha Pallu "ñaõ thænh nguyeän ñöôïc 22 saéc leänh, maø nhieàu saéc leänh bình thöôøng caàn nhieàu naêm nghieân cöùu, tranh luaän, hieäu chænh."[24] Ñieàu naøy cho thaáy Ñöùc cha ñaõ coá gaéng laøm taát caû nhöõng gì coù theå cho vuøng truyeàn giaùo cuûa ngaøi.

c. Haønh trình tôùi Phuùc Kieán

Ngaøy 25/03/1681, sau khi thu xeáp xong coâng vieäc ôû Roâma vaø ôû Phaùp, Ñöùc cha Pallu ñaõ leân ñöôøng trôû veà Xieâm La. Ngaøi ñöôïc töø chöùc Ñaïi dieän Toâng toøa Ñaøng Ngoaøi ngaøy 15/04/1680 vaø ñöôïc boå nhieäm laøm Ñaïi dieän Toâng toøa xöù Phuùc Kieán ôû Trung Quoác. Vôùi khao khaùt ñöôïc ñeán vôùi nhieäm sôû môùi cuûa mình, Ñöùc cha Pallu ñaõ rôøi Xieâm La ñi Phuùc Kieán, vaøo ngaøy 02/07/1683. Taøu cuûa ngaøi ñaõ bò nhöõng teân cöôùp bieån baét giöõ saùu thaùng taïi Ñaøi Loan. Cuoái cuøng, Ñöùc cha ñaõ thöïc hieän ñöôïc giaác mô laø ñöôïc "ñaët chaân leân maûnh ñaát truyeàn giaùo" cuûa ngaøi. Ngaøi tôùi Phuùc Kieán vaøo ngaøy 27/01/1684. Tuy nhieân, vôùi söùc khoûe giaûm suùt sau nhöõng naêm daán thaân vaø phuïc vuï khoâng bieát meät moûi, Ñöùc cha ñaõ nghæ yeân trong Chuùa vaøo ngaøy 29/10/1684, chæ chín thaùng sau khi ngaøi tôùi Phuùc Kieán[25].

Tôùi ñaây, ngöôøi vieát nhö ngheïn loøng khi nhôù laïi moät lôøi nhaän xeùt veà haønh trình naøy cuûa Ñöùc cha Pallu: Ngaøi tôùi Phuùc Kieán döôøng nhö "chæ ñeå cheát". Thaät nhoùi loøng vaø xoùt xa khi bieát raèng caû cuoäc ñôøi truyeàn giaùo cuûa ngaøi, Ñöùc cha luoân khaùt khao mong moûi vaø tìm moïi caùch ñeán ñöôïc vuøng truyeàn giaùo Ñaøng Ngoaøi, nhöng vì lyù do chính trò, toân giaùo, cuõng nhö nhu caàu giaûi quyeát caùc coâng vieäc lieân quan tôùi coâng cuoäc truyeàn giaùo, ngaøi ñaõ khoâng thöïc hieän ñöôïc giaác mô cuûa mình. Cuoái cuøng, Ñöùc cha ñaõ ñaët chaân tôùi Phuùc Kieán, mieàn truyeàn giaùo môùi cuûa ngaøi, nhöng chæ trong thôøi gian raát ngaén nguûi. Daàu vaäy, tröôùc maët Chuùa, chaéc haún Ñöùc cha ñaõ laõnh nhaän voøng hoa chieán thaéng maø Thieân Chuùa ñaõ trao ban cho ngöôøi muïc töû ñaõ hieán thaân vaø phuïc vuï queân mình tôùi hôi thôû cuoái cuøng ñeå phuïc vuï cho coâng cuoäc truyeàn giaùo. Do ñaâu maø Ñöùc cha coù ñöôïc tinh thaàn can ñaûm, hieán thaân trieät ñeå vaø phuïc vuï queân mình cho vuøng truyeàn giaùo nhö vaäy?

3. Ñôøi soáng thaùnh thieän vaø tinh thaàn caàu nguyeän saâu saéc

Caû cuoäc ñôøi truyeàn giaùo cuûa Ñöùc cha nhö ñaõ mieâu taû ôû treân, laø nhöõng cuoäc haønh trình xuyeân luïc ñòa, trong vai troø nhö moät nhaø ngoaïi giao. Ngaøi luoân baän roän vôùi caùc keá hoaïch, caùc cuoäc gaëp gôõ vaø giaûi trình. Vôùi nhöõng coâng vieäc naøy, ngaøi döôøng nhö laø con ngöôøi cuûa hoaït ñoäng vaø thieân veà höôùng ngoaïi. Nhöng söï thaät khoâng phaûi vaäy. Ñöùc cha Pallu laø ngöôøi coù ñôøi soáng noäi taâm raát saâu saéc. Chính ñôøi soáng noäi taâm naøy ñaõ nuoâi döôõng vaø höôùng daãn ñôøi soáng hoaït ñoäng cuûa ngaøi. Loøng can ñaûm, söï hieán thaân vaø phuïc vuï queân mình cuûa Ñöùc cha Pallu baét nguoàn töø ñôøi soáng thaùnh thieän vaø ñôøi soáng caàu nguyeän cuûa ngaøi.

Tröôùc heát noùi veà ñôøi soáng thaùnh thieän cuûa Ñöùc cha. Ngaøi xuaát thaân töø moät gia ñình ñaïo ñöùc. Ngay töø nhoû, ngaøi ñaõ ñöôïc meänh danh laø "ngöôøi nhaø Chuùa"[26]. Tôùi thôøi nieân thieáu, ñôøi soáng ñaïo ñöùc thaùnh thieän cuûa ngaøi caøng ñöôïc theå hieän roõ neùt hôn[27]. Laø ngöôøi con cuûa Giaùo hoäi Phaùp ôû theá kyû thöù 17, "theá kyû cuûa caùc thaùnh", ñôøi soáng thieâng lieâng cuûa ngaøi ñöôïc aûnh höôûng nhieàu töø moâi tröôøng naøy. Ñöùc cha laø thaønh vieân cuûa Hieäp hoäi Caùc Baïn Hieàn vaø Hieäp hoäi Thaùnh Theå. Ñaây laø nhöõng hieäp hoäi noåi tieáng ñaïo ñöùc thôøi ñoù[28]. Sau khi thuï phong linh muïc, ngaøi chæ muoán ñöôïc thuoäc troïn veà Chuùa ñeå phuïng söï Ngöôøi vaø phuïc vuï Giaùo hoäi[29].

Khaùt voïng neân thaùnh luoân thoâi thuùc taâm hoàn Ñöùc cha. Ngaøi ñaõ coù nhieàu suy tö veà söï troïn laønh cuûa thieân chöùc linh muïc vaø giaùm muïc cuûa ngaøi. Ñoái vôùi ngaøi, ñoù laø nhöõng baäc soáng troïn laønh vaø hoaøn haûo. Ngaøi ñaõ ñaët ra caâu hoûi cho chính mình laø "Laøm sao ñeå coù theå soáng vaø laøm troå sinh hoa traùi toát laønh vôùi nhöõng aân suûng cuûa Thaùnh chöùc linh muïc?" Ñöùc cha cuõng coù nhöõng suy tö ñöôïm neùt thaùnh thieän veà thieân chöùc giaùm muïc cuûa mình. Ngaøi toû baøy, "Baäc giaùm muïc maø toâi thaáy mình saép ñöôïc naâng leân, laø moät baäc hoaøn thieän, vaø khoâng töï baèng loøng vôùi nhöõng haønh ñoäng thoâng thöôøng... Baäc ñoù khoâng ñôn giaûn xeùt xem ñieàu gì buoäc phaûi laøm..., maø chæ chuyeân taâm ñeán ñieàu gì laø hoaøn haûo nhaát."

Quaû thöïc, 26 naêm phuïc vuï trong vai troø giaùm muïc Ñaïi dieän Toâng toøa cuûa ngaøi ñaõ chöùng minh cho nhöõng nhaän ñònh treân. Ñöùc cha ñaõ taän taâm, taän löïc vôùi söù vuï truyeàn giaùo. Ngaøi nhaém tôùi ñieàu hoaøn haûo nhaát ñoù laø ñaùp laïi tình yeâu maø Thieân Chuùa ñaõ daønh cho ngaøi. Cha Baudiment ñaõ ghi laïi tö töôûng naøy cuûa Ñöùc cha Pallu: "Cuoái cuøng, Thieân Chuùa... ñaõ laøm quaù nhieàu vì tình yeâu daønh cho chuùng ta. Toâi maéc nôï tình yeâu ñoù vaø töø nay toâi khoâng muoán coù nhöõng suy nghó naøo khaùc trong moïi haønh ñoäng cuûa toâi, ngoaøi caùc lôïi ích cuûa vinh quang Ngöôøi."[30] Ñôøi soáng thaùnh thieän cuûa ngaøi coøn ñöôïc theå hieän qua tieâu chuaån maø ngaøi ñaët ra cho moät nhaø thöøa sai. Ñöùc cha vieát: "Neáu baïn muoán ñaøo taïo ra caùc nhaø truyeàn giaùo, caàn phaûi ñaøo taïo ra caùc thaùnh nhaân"[31].

Beân caïnh ñôøi soáng thaùnh thieän ñaïo ñöùc, Ñöùc cha Pallu coøn laø "con ngöôøi cuûa caàu nguyeän". Chính nhôø söï lieân keát maät thieát vôùi Chuùa qua caàu nguyeän, Ñöùc cha ñaõ kieân vöõng trong moïi gian nan thöû thaùch vaø gaët haùi ñöôïc nhöõng thaønh coâng trong söù vuï cuûa ngaøi.

Ngaøi toû baøy vôùi Ñöùc cha Lambert raèng: "Toâi ñaõ chaúng luoáng coâng khi daønh ra hai giôø moãi saùng tröôùc maët Chuùa maø khoâng nghó gì khaùc ngoaøi chính Ngaøi."[32] Khi Ñöùc cha laáy Chuùa laøm troïng taâm cuûa ñôøi mình, ñieàu ñoù ñoàng nghóa vôùi vieäc ngaøi ñeå Chuùa Thaùnh Thaàn soi saùng vaø höôùng daãn caùc coâng vieäc cuûa ngaøi. Töø ñoù, Ñöùc cha coù ñöôïc moät taâm hoàn bình an vaø saùng suoát tröôùc nhöõng khoù khaên vaø soùng gioù.

Caùch cuï theå, caàu nguyeän ñaõ taïo neân söùc maïnh cho Ñöùc cha tröôùc nhöõng gian nan thöû thaùch trong cuoäc haønh trình ñaàu tieân töø chaâu AÂu tôùi chaâu AÙ. Hai thöøa sai vaø moät giaùo daân trong ñoaøn cuûa ngaøi ñaõ cheát treân ñöôøng tôùi Xieâm La[33]. Cuõng trong chuyeán ñi naøy, ngaøi nhaän ñöôïc tin Ñöùc cha Ignace Cotolendi (1630-1662) ñaõ an nghæ trong Chuùa trong haønh trình cuûa ngaøi tôùi chaâu AÙ. Ñöùc cha ñaõ voâ cuøng ñau ñôùn tröôùc söï ra ñi cuûa caùc thöøa sai. Nhöõng meät moûi veà caû theå xaùc vaø tinh thaàn ñaõ laøm cho Ñöùc cha caûm thaáy ñoâi luùc nhö maát ñi söï can ñaûm vaø nhieät huyeát ban ñaàu[34]. Tuy nhieân, ngaøi khaúng ñònh raèng chính nhôø caàu nguyeän vaø keát hieäp maät thieát vôùi Thieân Chuùa maø ngaøi tìm laïi ñöôïc söï bình an vaø nguoàn söùc maïnh ñeå tieáp tuïc cuoäc haønh trình.

Ñöùc cha thöôøng daønh thôøi gian ñeå caàu nguyeän, tìm thaùnh yù Chuùa tröôùc caùc coâng vieäc vaø tröôùc caùc quyeát ñònh. Khi ñaët chaân tôùi Xieâm La laàn ñaàu, ngaøi vaø caùc thöøa sai trong ñoaøn quyeát ñònh giöõ thinh laëng trong ba ngaøy ñaàu ñeå taï ôn Thieân Chuùa, cuõng nhö tìm thaùnh yù Ngöôøi trong coâng vieäc töông lai[35]. Sau ñoù, tröôùc khi trôû veà Roâma laàn ñaàu töø Xieâm, Ñöùc cha ñaõ thöïc hieän cuoäc caám phoøng möôøi ngaøy[36]. Trong suoát chuyeán trôû veà chaâu AÂu, ngaøi luoân giöõ taâm tình caàu nguyeän, beân caïnh nhöõng coâng vieäc baän roän ngaøi phaûi giaûi quyeát, cuõng nhö nhöõng meät moûi cuûa cuoäc haønh trình.

Ñöùc cha daønh phaàn lôùn thôøi gian ñeå caàu nguyeän: ngoaøi vieäc cöû haønh Thaùnh Leã, ñoïc kinh Nhaät tuïng vaø caùc thöïc haønh ñaïo ñöùc thöôøng ngaøy cuûa moät linh muïc. Ngaøi daønh ít nhaát moãi saùng hai giôø ñeå nguyeän gaãm[37]. Vaøo thôøi ñieåm naøy, Ñöùc cha laø thaønh vieân cuûa Hoäi doøng Toâng Ñoà, vì vaäy, ngaøi coù theå ñaõ daønh theâm moät giôø caàu nguyeän nöõa cho ñuû ba giôø nguyeän gaãm moãi ngaøy, theo quy ñònh cuûa Hoäi[38]. Cha Baudiment nhaän ñònh raèng, ñieàu laøm Ñöùc cha Pallu caûm thaáy vui trong suoát cuoäc haønh trình, laø ngaøi coù theå daâng Thaùnh Leã vaøo moãi buoåi saùng sôùm, tröôùc cuoäc haønh trình moãi ngaøy[39].

Ngoaøi ra, trong vai troø Giaùm muïc Ñaïi dieän Toâng toøa, nhieàu laàn ngaøi ñaõ nhaéc nhôû caùc baïn ñoàng haønh cuûa mình trong caùc buoåi huaán ñöùc, veà söï öu tieân caàn thieát cuûa ñôøi soáng noäi taâm so vôùi thöøa taùc vuï beân ngoaøi[40]. Tinh thaàn caàu nguyeän cuûa Ñöùc cha coøn ñöôïc theå hieän qua Baûn Chæ Daãn cho caùc nhaø thöøa sai maø ngaøi cuøng vôùi Ñöùc cha Lambert vaø caùc thöøa sai Phaùp ñaõ soaïn thaûo trong Coâng nghò Ayuthaya. Theo caùc ngaøi, caùc nhaø truyeàn giaùo phaûi laø nhöõng con ngöôøi caàu nguyeän. Chæ khi ñöôïc thaùnh hoùa baèng lôøi caàu nguyeän, hoï môùi coù theå heát loøng vôùi boån phaän. Caùc ngaøi ñaõ khieâm toán chæ ra raèng, vò thöøa sai chæ laø moät duïng cuï bình thöôøng cuûa Thieân Chuùa. Do ñoù, ngaøi chæ coù theå sinh lôïi ích khi nhôø vaøo lôøi caàu nguyeän ñeå hôïp nhaát vôùi Ñaáng ñaõ hoái thuùc vaø trôï löïc ngaøi leân ñöôøng[41].

Söï caàn thieát cuûa vieäc caàu nguyeän ñoái vôùi nhaø truyeàn giaùo ñöôïc caùc ngaøi neâu leân caùch ñaày ñuû qua nhöõng doøng vieát raát saâu saéc vaø thaâm thuyù döôùi ñaây:

Thaät vaäy, laøm sao ngaøi coù theå hieåu ñöôïc danh hieäu "ñöôïc sai ñi", neáu vò thöøa sai khoâng laéng nghe tieáng cuûa Ñaáng phaùi ngaøi ñi? Laøm sao ngaøi coù theå thöïc hieän yù Chuùa neáu ngaøi khoâng ñuû khaû naêng tìm ra trong caàu nguyeän? Laøm sao ngaøi coù theå laøm nhieäm vuï ngöôøi trung gian giöõa Thieân Chuùa vaø loaøi ngöôøi, neáu ngaøi khoâng bieát caùch giao hoøa caùc thuï taïo vôùi Ñaáng Taïo Hoaù baèng lôøi caàu nguyeän? Laøm sao ngaøi coù theå söûa daïy caùc con chieân neáu ngaøi khoâng lónh hoäi söï khoân ngoan cuûa Thieân Chuùa töø nguoàn maïch chieâm nieäm? Cuoái cuøng, neáu khoâng coù caàu nguyeän, laøm sao ngaøi vöôït qua ñöôïc moïi khoù khaên, ngoaøi söùc con ngöôøi, baûn chaát töï nhieân con ngöôøi naøy phaûi aên nhòp vôùi taùc ñoäng cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn, baèng ñôøi soáng khoå haïnh?[42]

Nhöõng lôøi leõ naøy bao haøm taát caû taàm quan troïng cuûa vieäc caàu nguyeän ñoái vôùi söù vuï cuûa moät nhaø truyeàn giaùo noùi chung vaø vôùi ngöôøi toâng ñoà noùi rieâng. Nhöõng tö töôûng treân ñöôïc ñuùc keát töø chính kinh nghieäm cuûa chính Ñöùc cha Pallu, Ñöùc cha Lambert, vaø caùc thöøa sai. Hai möôi saùu naêm trong vai troø Giaùm muïc Ñaïi dieän Toâng toøa, neáu khoâng coù ñôøi soáng gaén boù maät thieát vôùi Thieân Chuùa, laøm sao Ñöùc cha Pallu coù theå ñöùng vöõng tröôùc bieát bao gian truaân khoå cöïc cuûa saùu cuoäc haønh trình xuyeân luïc ñòa, tröôùc nhöõng choáng ñoái quyeát lieät cuûa cheá ñoä baûo trôï Boà Ñaøo Nha vaø Taây Ban Nha, tröôùc nhöõng cuoäc thöông löôïng, giaûi trình ñaày thaùch ñoá ôû Roâma vaø Paris. Chính nhôø ñôøi soáng caàu nguyeän, Ñöùc cha ñaõ coù ñöôïc söï can ñaûm ñeå hieán thaân vaø phuïc vuï queân mình cho vieäc xaây döïng vaø phaùt trieån Giaùo hoäi Vieät Nam.

4. Keát luaän

Caû cuoäc ñôøi truyeàn giaùo cuûa Ñöùc cha Francois Pallu laø moät söï daán thaân vaø queân mình lieân læ. Nhö bao nhaø truyeàn giaùo khaùc, Ñöùc cha mong muoán ñöôïc hieän dieän tröïc tieáp vôùi ñoaøn chieân, nhaát laø trong boái caûnh baát oån caû veà chính trò laãn toân giaùo nhö ôû Vieät Nam luùc ñoù. Khi coøn soáng, nhieàu laàn ngaøi ñaõ coá gaéng ñeán Ñaøng Ngoaøi. Vì ñieàu naøy, ngaøi töøng phaûi ñoái dieän vôùi bieát bao nguy hieåm, coù nhöõng khi laø caùi cheát töôûng chöøng nhö caän keà. Nhöng roát cuoäc ngaøi ñaõ khoâng theå naøo thöïc hieän ñöôïc öôùc muoán chaùy boûng ñoù[43]. Duø khoâng tröïc tieáp hieän dieän, nhöng traùi tim, taâm hoàn vaø nhaát laø lôøi caàu nguyeän cuûa Ñöùc cha Francois Pallu luoân luoân höôùng veà Ñaøng Ngoaøi. Tuy khoâng bao giôø ñaët chaân ñöôïc tôùi giaùo phaän cuûa mình, Ñöùc cha Pallu laïi laø ngöôøi ñaõ gaày döïng vaø ñaõ ñaët nhöõng vieân ñaù vöõng chaéc cho söï phaùt trieån laâu daøi cuûa toaøn theå Giaùo hoäi Vieät Nam[44].

Theo cha Ñaøo Quang Toaûn, trong lòch söû truyeàn giaùo Vieät Nam, chöa coù vò giaùm muïc naøo ñaõ hoaït ñoäng taïi Roâma cho Giaùo hoäi Vieät Nam nhieàu nhö Ñöùc cha Pallu. Cha cho raèng, xaây döïng Giaùo hoäi Vieät Nam vaøo thôøi ñieåm ñoù khoâng chæ laø chuyeän truyeàn giaùo muïc vuï ñòa phöông, nhöng coøn phaûi xöû lyù nhöõng vaán ñeà coù tính caùch quoác teá, cuõng nhö caùc vaán ñeà do giaùo trieàu Roâma quyeát ñònh[45]. Trong Giaùo hoäi Coâng giaùo, coù nhöõng chuyeän chæ coù Toøa Thaùnh môùi coù quyeàn quyeát ñònh. Vaø ñeå cho Toøa Thaùnh thoâng hieåu vaán ñeà, thì caàn coù ngöôøi ñích thaân ñeán baùo caùo, trình baøy, caét nghóa, giaûi thích vaø thuùc giuïc. Chính Ñöùc cha Pallu ñaõ ñaûm ñöông coâng taùc naøy.

Ngaøi ñaõ daønh hai möôi saùu naêm trong trong vai troø Giaùm muïc Ñaïi dieän Toâng toøa ñeå xaây döïng vaø ñaët neàn moùng vöõng chaéc cho söï hình thaønh vaø phaùt trieån cuûa Giaùo hoäi Vieät Nam. Ñeå laøm ñöôïc ñieàu ñoù, ngaøi ñaõ keát hieäp maät thieát vôùi Thieân Chuùa qua ñôøi soáng caàu nguyeän, ñaõ can ñaûm daán thaân, hy sinh, phuïc vuï queân mình cho mieàn truyeàn giaùo. Theo con soá thoáng keâ vaøo naêm 2021, Giaùo hoäi Vieät Nam coù 3 giaùo tænh vôùi 27 giaùo phaän, treân 120 giaùm muïc, hôn 4,000 linh muïc, 2,803 chuûng sinh, gaàn 35,000 tu só vaø hôn 7 trieäu giaùo daân[46]. Ñaây laø moät baèng chöùng veà söï phaùt trieån cuûa haït gioáng maø Ñöùc cha Pallu ñaõ goùp coâng vun troàng. Tuy nhieân, chuùng ta khoâng neân döøng ôû ñoù. Laø con caùi thieâng lieâng cuûa ngaøi, moãi ngöôøi haõy töï ñaët caâu hoûi: Toâi phaûi laøm gì trong vai troø cuûa mình ñeå tieáp tuïc tinh thaàn truyeàn giaùo cuûa Ñöùc cha Francois Pallu.

Trích Baûn tin Hieäp Thoâng / HÑGMVN, Soá 132 (Thaùng 11 & 12 naêm 2022)

- - - - - - - - - - - - - - - -

[1] Louis Baudiment, Franeïois Pallu, Ñaáng saùng laäp chính Hoäi Thöøa Sai Haûi Ngoaïi Paris (1626-1684), dòch giaû Cao Kyø Höông (Nhaø xuaát baûn Toân giaùo, 2006), tr. 598.

[2] Lm. Ñaøo Quang Toaûn, Ñöùc cha Pallu (Nhaø xuaát baûn Toân giaùo, 2020), tr. 13.

[3] Jean Guennou, Missions EÙtrangeøres de Paris (Paris: Fayard, 1968), tr. 62, 67.

[4] Adrien Launay, Histoire de la Mission de Cochinchine: Documents Historiques I (1658-1823) (Paris: Teùqui,1923), tr. 9-10; Jean De Bourges, Kyù Söï Cuoäc Haønh Trình Cuûa Ñöùc Giaùm Muïc Hieäu Toøa Beùrythe, trans. Ñaøo Quang Toaûn, 1996, tr. 33.

[5] Lm. Ñaøo Quang Toaûn, sñd., tr. 38.

[6] Louis Baudiment, sñd., tr. 594.

[7] Meùmoire anonyme, tr. 12.

[8] Louis Baudiment, sñd., tr. 49.

[9] Louis Baudiment, sñd., tr. 76.

[10] Louis Baudiment, sñd., tr. 48.

[11] Louis Baudiment, sñd., tr. 230.

[12] Mgr Pallu, Relation abreùgeùe des missions et des voyages des eùveâques franeïais, envoyeùs aux royaumes de la Chine, Cochinchine, Tonquin, & Siam, Paris, Deneys Bechet, 1668, tr. 49.

[13] Ibid., tr. 48-49.

[14] Lm. Ñaøo Quang Toaûn, sñd., tr. 24-25.

[15] Lm. Ñaøo Quang Toaûn, sñd., tr. 25.

[16] Lm. Ñaøo Quang Toaûn, sñd., tr. 28.

[17] Lm. Ñaøo Quang Toaûn, sñd., tr. 24-25.

[18] Lm. Ñaøo Quang Toaûn, sñd., tr. 31.

[19] Lm. Ñaøo Quang Toaûn, sñd., tr. 34.

[20] Lm. Ñaøo Quang Toaûn, sñd., tr. 36.

[21] Louis Baudiment, sñd., tr. 377.

[22] Lm. Nguyeãn Vaên Dieãm, Taám göông saùng ngôøi trong vieäc truyeàn giaùo (Löu haønh noäi boä).

[23] Lm. Ñaøo Quang Toaûn, sñd., tr. 37.

[24] Louis Baudiment, sñd., tr. 428.

[25] Lm. Nguyeãn Vaên Dieãm, sñd.

[26] Louis Baudiment, sñd., tr. 18.

[27] Hoäi ñoàng Giaùm muïc Vieät Nam, Tieåu söû Ñöùc cha Francois Pallu vaø Ñöùc cha Pierre Lambert de la Motte (Nhaø xuaát baûn Toân giaùo, 2020), tr. 12.

[28] Lm. Ñaøo Quang Toaûn, sñd., tr. 7-8.

[29] Hoäi ñoàng Giaùm muïc Vieät Nam, sñd., tr. 14.

[30] Louis Baudiment, sñd., tr. 76.

[31] Thö ngaøy 19.07.1667, A. Launay, Lettres, t. I, tr. 78.

[32] Louis Baudiment, sñd., tr. 403.

[33] Hoäi ñoàng Giaùm muïc Vieät Nam, sñd., tr. 26.

[34] Hoäi ñoàng Giaùm muïc Vieät Nam, sñd., tr. 27.

[35] AMEP, vol. 121, tr. 567.

[36] AMEP, vol. 101, tr. 243.

[37] AMEP, vol. 101, tr. 245.

[38] AMEP, vol. 101, tr. 245; tr. 253; tr. 243.

[39] Louis Baudiment, sñd., tr. 233.

[40] Louis Baudiment, sñd., tr. 221.

[41] Francois Pallu & Pierre Lambert de la Motte, Monita Ad Missionarios - Nhaén nhuû caùc thöøa sai, Coâng ñoàng Yuthia 1664, Thaùnh Boä Truyeàn Baù Ñöùc Tin, baûn dòch cuûa Ñòa phaän Kontum, chöông 2, tieát 2.

[42] Ibid.

[43] Louis Baudiment, sñd., tr. 591.

[44] Louis Baudiment, sñd., tr. 591.

[45] Lm. Ñaøo Quang Toaûn, sñd., tr. 39-40.

[46] Giaùm muïc Giuse Ñoã Maïnh Huøng, "Coâng cuoäc truyeàn giaùo cuûa hai Giaùm muïc tieân khôûi taïi Giaùo hoäi Vieät Nam".

(Nguoàn: hdgmvietnam.com)

Back to Home Page