U

ubiquity

Phoå caäp tính, phoå taïi, hieän dieän moïi nôi, khoâng nôi khoâng naøo coù.
~ doctrine Xem Ubiquitarianism

Ubiquitarianism

Thuyeát phoå taïi, hoïc thuyeát phoå caäp [hoïc thuyeát do Martin Luther (1483-1546) khôûi xöôùng, cho raèng Mình Maùu Ñöùc Kitoâ thöïc söï hieän dieän nôi baùnh röôïu trong böõa tieäc ly thaùnh, vì Ñöùc Kitoâ laø moät ngoâi vò do hai tính keát hôïp, neân nhaân tính Ngaøi thöïc söï ñaõ phaân höôûng ñaëc tính Thieân Chuùa laø phoå taïi, laø vöôït qua khoâng gian vaø thôøi gian].

ultimate

1. Toái chung, keát cuïc, chung cuïc, cuoái cuøng 2. Thuoäc: caên baûn chuû yeáu, toái haäu.
~ aim Muïc ñích cuoái cuøng, muïc tieâu toái haäu, cöùu caùnh chung chí.
~ concern Quan taâm tôùi cuøng ñoä, cô yeáu quan hoaøi, quan taâm tôùi ngoïn goác [Paul Tillich (1886-1965) moät nhaø Thaàn hoïc Tin Laønh cho raèng, nieàm tin töï noù laø quan taâm tôùi ñaáng Toái-Thöôïng, neân khoâng coù ai laø khoâng tin vaø cho tôùi muoân ñôøi nieàm tin khoâng theå bò huûy hoaïi ñöôïc].
~ matters Söï vaät toái cuøng, söï vaät toái haäu.
~ reality Hieän thöïc cuoái cuøng, hieän thöïc chung cuïc.

ultra-hominization

Sieâu nhaân hoùa [quaù trình maø con ngöôøi töï sieâu vieät chính mình].

ultramontanism

Chuû nghóa toân giaùo toaøn quyeàn, toân giaùo ñoäc quyeàn luaän, chuû nghóa Cöïc Sôn, khuynh höôùng baûo thuû giaùo quyeàn La Maõ quùa khích [(a) Giaùo quyeàn La Maõ vì cöïc ñoan baûo hoä quyeàn mình maø phaûn ñoái caùc giaùo phaän ñoäc laäp (b) Theá kyû 17, 18, ñaëc bieät do nhöõng vuøng mieàn baéc nuùi (Alpino), ñeà xöôùng lyù luaän phaûn ñoái giaùo quyeàn toái cao La Maõ vaø beânh vöïc quoác gia vaø quyeàn lôïi giaùo phaän].

unanimity

Ñoàng taâm hieäp löïc, toaøn theå nhaát thoáng, moïi ngöôøi ñeàu ñoàng yù, ñoàng yù.

unbaptized

Keû chöa chòu pheùp röûa, ngöôøi chöa laõnh Thaùnh Taåy, ngöôøi phi Kitoâ höõu.

unbelief

1. Voâ thaàn, voâ tín ngöôõng 2. Tín ngöôõng sai laàm [thaàn hoïc gia Tin Laønh hieän ñaïi Karl Barth (1866-1968) goïi caùc toân giaùo khaùc laø tín ngöôõng giaû hieäu].

unbeliever

Ngöôøi voâ thaàn, phi tín ñoà, dò giaùo ñoà, ngöôøi voâ tính ngöôõng, keå khoâng tin.

unbloody sacrifice

Hieán teá khoâng ñoå maùu [chæ Ñöùc Kitoâ hieán teá trong Bí Tích Thaùnh Theå].

uncertainty

Baát xaùc ñònh tính, voâ thöôøng, dòch bieán, khoâng coá ñònh, khoâng oån ñònh, khoâng xaùc thöïc, khoâng xaùc tri, baùn tín baùn nghi, söï vaät khaû nghi.

unchangeable

Thuoäc baát bieán, baát dòch, khoâng bieán ñoåi, khoâng deã caûi bieán.

uncleanness

Söï baát tinh khieát, khoâng thanh khieát, khoâng saïch seõ, khoâng trinh khieát.

unconditional

Voâ ñieàu kieän, voâ ñieàu haïn, tuyeät ñoái.

unconditioned

1. Voâ ñieàu kieän, voâ öôùc ñònh, tuyeät ñoái 2. Khoaûn voâ ñieàu kieän, ñieàu voâ öôùc ñònh 3. (the Unconditioned) Ñaáng tuyeät ñoái.

unconscious

Voâ yù thöùc, baát caûm giaùc, baát tri baát giaùc, meâ man, chöa phaùt giaùc, chöa nhaän bieát.
metaphysial ~ Voâ yù thöùc sieâu hình [baûn chaát nguyeân uûy vaø caên cô nguyeân sô cuûa moïi toàn höõu laø voâ thöùc].

unction

Vieäc xöùc daàu, leã xöùc daàu, leã xöùc daàu phong (chöùc).

undenominational

Baát phaân toâng phaùi, khoâng leä thuoäc vaøo giaùo phaùi naøo, phi giaùo phaùi, khoâng giaùo phaùi.

underdevelopment

Laïc haäu, phaùt trieån chöa ñuû, keùm môû mang.

understanding

1. Söï lyù giaûi, laõnh ngoä, lónh hoäi, lyù hoäi, söï hieåu bieát, am hieåu 2. Söï minh ñaït, dueä trí, trí löïc, oùc thoâng minh, trí tueä 3. Thoâng minh, mau hieåu, dónh ngoä.
common ~ Thöôøng lyù, lyù leõ thoâng thöôøng, ai cuõng bieát.

unfruitfulness

Khoâng keát quûa, voâ lôïi ích, söï khoâng sinh saûn, khoâng thaønh coâng, thaát baïi, voâ ích.

ungeneratedness

Tính voâ sinh, tính haèng höõu [(a) Chæ Thieân Chuùa Cha voâ thuûy voâ chung (b) Chæ Thaùnh Thaàn khoâng phaûi do söï sinh saûn maø coù]. Söï baát kính Thaàn, voâ tín ngöôõng, söï baát thaønh kính Thaàn.

Uniate

Xem döôùi [Tín ñoà phuïc hôïp giaùo].

Uniate Churches

Giaùo Hoäi hieäp thoâng [nhöõng Giaùo Hoäi Ñoâng Phöông taùi lieân hôïp vôùi Thieân Chuùa Giaùo, phuïc tuøng Giaùo Hoaøng, nhöng vaãn baûo toàn leã nghi cuõng nhö giaùo luaät rieâng cuûa mình].

unicity

Duy nhaát, tính duy nhaát, ñoäc nhaát tính.

unification

Hôïp nhaát, thoáng nhaát, ñôn nhaát hoùa, keát hôïp thaønh moät, nhaát trí.

unify

Hôïp nhaát, thoáng nhaát, hôïp thaønh nhaát theå, ñôn nhaát hoùa, thaønh nhaát trí.

Unigenitus (L.)

Ñoäc Sinh Töû, Con Moät, Duy Thaùnh Töû [chæ Chuùa Gieâsu Kitoâ].

union

1. Keát hôïp, lieân hôïp, hôïp nhaát, nhaát trí, ñoaøn keát hoøa hôïp 2. Lieân minh, hieäp hoäi, ñoàng minh.
~ with God Keát hôïp vôùi Thieân Chuùa.

unionism

Chuû nghóa lieân hôïp [chæ phong traøo hay coâng taùc lieân hieäp giöõa caùc Giaùo Hoäi khaùc nhau].

uniqueness

Duy nhaát tính, ñoäc saéc tính, voâ song, ñoäc nhaát voâ nhò.

Unitarianism

Thaàn theå nhaát vò luaän, thuyeát nhaát vò, thuyeát thaàn nhaát theå [giaùo thuyeát phuû nhaän tam vò nhaát theå (moät Chuùa Ba Ngoâi) vaø tin raèng Thieân Chuùa chæ coù moät vò duy nhaát maø thoâi].

Unitarians

[Xem treân] Phaùi, ngöôøi theo thuyeát Thaàn nhaát vò.

unitas ordinis (L.) (unity of order)

Traät töï thoáng nhaát, traät töï nhaát trí.

unitive way

Hôïp loä, con ñöôøng hôïp nhaát, Thieân nhaân hôïp nhaát chi ñaïo, ñöôøng daãn tôùi Thieân nhaân hôïp nhaát [danh töø duøng trong tu ñöùc hoïc].

unity

1. Ñôn nhaát, ñoäc nhaát, duy nhaát, tính ñôn nhaát 2. Hôïp nhaát, thoáng nhaát, hôïp nhaát tính, nhaát trí tính 3. Keát hôïp, lieân hôïp, ñoàng chaát, ñoàng thöùc, ñoàng daïng.
~ of Christian marriage Duy nhaát tính cuûa hoân nhaân Kitoâ höõu.
~ of mandkind Nhaát theå tính cuûa nhaân loaïi, loaøi ngöôøi hôïp nhaát.
~ of operations of God Nhaát trí tính trong haønh ñoäng ñoái ngoaïi cuûa Thieân Chuùa Ba Ngoâi.
~ of the church Duy nhaát tính cuûa Giaùo Hoäi, hôïp nhaát tính cuûa Giaùo Hoäi, söï ñoaøn keát cuûa Giaùo Hoäi.
~ of practice and theory Tri haønh hôïp nhaát, hôïp nhaát giöõa lyù thuyeát vaø thöïc haønh, giöõa hoïc thuyeát vaø thöïc tieãn.
~ of ultimate reality Ñôn nhaát tính cuûa cöïc höõu, cuûa thöïc theå toái chung, tính coäng höõu cuûa thöïc theå caên baûn, cuûa hieän thöïc chung cuïc..
~ within diversity Nhaát tính trong ña nguyeân, hôïp nhaát trong ña daïng, thoáng nhaát trong ña nguyeân.

universal

Thuoäc phoå theá, phoå bieán, phoå thoâng, phoå quaùt, toaøn nhaân loaïi, toaøn vuõ truï, vaïn vaät.
~ church Giaùo Hoäi hoaøn vuõ, Giaùo Hoäi Coâng Giaùo.
~ harmony Theá giôùi ñaïi ñoàng.
~ sacrament of salvation Bí Tích cöùu theá, Bí Tích phoå quaùt cuûa ôn cöùu roãi, nhieäm tích cuûa theá giôùi, Bí Tích ñeå cöùu chuoäc theá giôùi [chæ Giaùo Hoäi].

universalia (L.)

Khaùi nieäm phoå bieán.

Universalism

1. Phoå cöùu luaän, phoå ñoä luaän, chuû nghóa ñaïi ñoàng, chuû tröông theá giôùi ñaïi ñoàng 2. (universalism) Phoå bieán tính, tính caùch chung.

Universalists

Phaùi phoå ñoä [ñoaøn theå toân giaùo ôû Myõ vaøo theá kyû thöù 18 phaùt sinh töø phong traøo ñoäc laäp; chuû tröông nghòch vôùi thuyeát tieàn ñònh cuûa phaùi Calvin (xem Calvinists); maø tin raèng nhaân loaïi seõ ñöôïc cöùu ñoä phoå bieán]

universality

Phoå bieán tính, toaøn theå tính, phoå quaùt tính, tính chaát chung, tính phoå thoâng.

universe

Vuõ truï, caøn khoân, vaïn vaät, toaøn theá giôùi, toaøn nhaân loaïi, thieân haï, theá gian.

universism

Chuû nghóa thieân ñaïo [caùc nhaø tö töôûng Nho hoïc, Maëc hoïc Trung Quoác tröôùc nhaø Taàn (Thuûy Hoaøng) cho raèng trong vuõ truï coù moät vò Thieân Thöôïng, laø nguoàn goác moïi sinh meänh ñaõ phuù cho nhaân loaïi söù maïng soáng cho hôïp leõ trôøi, bôûi ñoù con ngöôøi phaûi toân kính (kính Thieân) baét chöôùc (phaùp Thieân) vaø hôïp taùc vôùi trôøi (tham Thieân)].

unknowable

1. Baát khaû tri, khoâng theå bieát ñöôïc, khoâng theå nhaän thöùc ñöôïc, sieâu caûm tri, thaàn dieäu 2. (the Unknowable) Ñaáng baát khaû tri, Ñaáng sieâu vieät.

unleavened bread

Baùnh khoâng men [baùnh mieán khoâng coù men ñeå duøng trong Thaùnh leã].

unrighteous

Baát chính, baát nghóa, baát coâng chính, baát coâng bình, khoâng chính ñaùng, coù toäi, phi lyù, traùi leõ, aùc tính.

unspiratedness

Tính khoâng bò phaùt sinh [ñaëc tính chung cuûa Chuùa Cha vaø Chuùa Con].

unus et usicus (L.) (one and unique)

Moät vaø duy nhaát.

Urbild (G.)

Nguyeân töôïng, nguyeân hình.

Urchristentum (G.)

Kitoâ Giaùo nguyeân sô, Giaùo Hoäi nguyeân thuûy, Giaùo Hoäi sô khai.

Urgeschichte (G.)

Nguyeân söû, söû thôøi thöôïng coå.

Urgrund (G.)

Caên nguyeân, nguyeân baûn, caên coäi.

Urwort (G.)

Chöõ nguyeân thuûy, danh töø cô baûn, töø ngöõ nguyeân thuûy.

utilitarianism

Thuyeát vò lôïi, duy lôïi, chuû nghóa thöïc lôïi [(a) Hoïc thuyeát ñaùnh gía trò theo höõu duïng, ñoàng hoùa haønh vi sinh haäu quûa coù lôïi ích vôùi haønh vi thieän (b) Quan ñieåm laáy nguyeân taéc coù lôïi ñeå phaùn quyeát thaønh coâng cuûa moät ngöôøi].

utility

Thöïc duïng tính, höõu duïng, höõu ích, höõu hieäu, thöïc lôïi.

utopia (L.)

1. Lyù töôûng quoác, theá giôùi moäng töôûng 2. Khoâng töôûng, aûo töôûng, huyeãn töôûng.

utopianism

1. Chuû nghóa lyù töôûng hoùa 2. Loái caûi caùch khoâng töôûng

utrapuism

Chuû nghóa ñoàng laõnh hai hình, chuû tröông röôùc leã döôùi hai hình [phaùi theo oâng Hussites cho raèng giaùo daân cuõng phaûi ñoàng röôùc leã döôùi hai hình thöùc, Mình vaø Maùu Ñöùc Kitoâ nhö caùc giaùo só].

Back to Vietnamese Missionaries in Taiwan Home page