S

Sabaoth (H.)

Chuùa caùc ñaïo binh [moät trong nhöõng danh xöng chæ Thieân Chuùa trong Cöïu öôùc]

Sabbatarians

Phaùi nghieâm thuû ngaøy Höu Leã, nghieâm giöõ ngaøy Sabbat

Sabbath

Ngaøy Höu Leã, ngaøy Sabbat [ngaøy baét ñaàu toái thöù 6 vaø chaám döùt vaøo chieàu thöù 7 ôû tuaàn leã Do thaùi]

Sabellianism

Phaùi Sabellius [a/ Hoïc thuyeát ôû theá kyû thöù 2,3 cuûa Sabellius (220?) cho raèng Thieân Chuùa duy nhaát laø Chuùa Cha; Ngaøi laø Ñaáng saùng taïo vaø thoáng trò vuõ truï; khi ñoùng vai Chuùa Cöùu theá xuaát hieän theá gian, Ngaøi chính laø Thaùnh Töû; khi laáy thaân phaän Ñaáng ban phaùt aân suûng, Ngaøi laøm Thaùnh Thaàn. b/ Laïi cuõng chæ baát cöù Phaùi Hình thöùc Luaän naøo (modalism)]

sacerdos (L.)

Xem Priest

sacerdotal

Thuoäc: tö teá, cheá ñoä tö teá, tö teá tính, troïng quyeàn tö teá, thaùnh chöùc

sacerdotalism

1. Chuû nghóa tö teá [thaùi ñoä quaù ñaët naëng vai troø tö teá] 2. Tö teá tính, cheá ñoä tö teá, chöùc tö teá

sacerdotium (L.)

Chöùc tö teá

sacra doctrina (L.)

Moân hoïc thaùnh, giaùo lyù thaâøn thaùnh [danh xöng thaùnh Thomas (1227~74) goïi thaàn hoïc bao goàm: Kinh Thaùnh, Giaùo phuï hoïc, Thaùnh Truyeàn, Giaùo lyù vaán ñaùp vaø Quyeàn giaùo huaán Giaùo hoäi]

sacra pagina (L.)

Trang saùch Thaùnh, [danh xöng khaùc goïi Thaùnh Kinh ôû thôøi Trung coå]

sacralization

Thaàn thaùnh hoùa

sacrament

1. Bí tích, Thaùnh Söï [laø nhöõng söï vieäc maø Chuùa Gieâsu Kitoâ ñaõ thieát laäp ñeå keát hôïp "Lôøi" ñoan höùa thaàn thaùnh (ôn suûng noäi taïi) vôùi "daáu chæ" töôïng tröng höõu hình (ngoaïi taïi) maø thaønh nhöõng vieäc laøm mang tính töôïng tröng cuûa Giaùo hoäi]
primordial ~ Bí tích nguyeân tuyeàn, caên baûn [chæ chính Ñöùc Gieâsu Kitoâ hay Giaùo hoäi]
~ of anointing of the sick Bí tích xöùc daàu beänh nhaân, Pheùp xöùc daàu thaùnh [danh xöng theá cho Bí tích xöùc daàu laâm töû, hay Xöùc daàøu keû lieät laâm chung cuõ]
~ of baptism Bí tích Thaùnh taåy, Röûa toäi
~ of Christ Bí tích cuûa Chuùa Kitoâ [chæ Giaùo hoäi, vì qua caùc maët höõu hình maø Giaùo hoäi laøm maàu nhieäm giaùng sinh cuûa Chuùa Gieâsu Kitoâ ñöôïc tieáp dieãn trong thôøi gian]
~ of confirmation Bí tích Theâm Söùc [laø Bí tích daønh cho keû ñaõ laõnh pheùp Röûa toäi; qua vieäc ñaët tay, xöùc daàu, vaø caàu nguyeän, ñeå laõnh nhaän Thaùnh Thaàn haàu taêng cöôøng söï soáng môùi trong Chuùa Kitoâ, nhôø ñoù maïnh daïn tuyeân xöng Ñöùc Tin]
~ of the Eucharist Bí tích Thaùnh Theå, Leã teá Taï Ôn, Leã Tieäc Thaùnh, Hy Teá
~ of God Bí tích cuûa Thieân Chuùa [chæ Ñöùc Kitoâ; vì qua nhaân tính höõu hình cuûa Ngaøi bieåu hieän ra Thieân Chuùa voâ hình]
~ of holy orders Bí tích truyeàn chöùc, Bí tích truyeàn chöùc thaùnh [Bí tích ñaëc thuø thaùnh hoaù tuyeån vieân thaønh tö teáû ñeå ñaûm traùch chöùc vuï thaùnh trong moät soá Giaùo hoäi].
~ of matrimony Bí tích Hoân phoái, Bí tích Hoân nhaân
~ of penance Bí tích Caùo giaûi, Hoøa giaûi, Giao hoøa, Saùm hoái, thoáng hoái, Giaûi toäi [Bí tích maø keû phaïm toäi sau Röûa toäi, nhôø thoáng hoái, thuù toäi, ñeàn toäi, vaø qua tay moät tö teá ñöôïc ôn tha thöù vaø giao hoøa vôùi Thieân Chuùa]
~ of reconciliation Xem sacrament of penance
Seven ~s Baûy Bí tích [Thieân Chuùa Giaùo (Coâng giaùo), Chính thoáng Giaùo, vaø thieåu soá Tin laønh nhö Anh giaùo, tin raèng Ñöùc Kitoâ ñaõ laäp neân 7 pheùp Bí tích : Thaùnh taåy, Theâm söùc, Thaùnh theå, Giaûi toäi, Thaùnh chöùc, Hoân phoái, Xöùc daàu beänh nhaân]

sacramenta propter homines (L.) (The sacraments are for human)

Bí tích laø vì con ngöôøi maø thaønh laäp

sacramental

1. Thuoäc: Bí tích, coù Bí tích tính, bieåu tröng, töôïng tröng 2. AÙ bí tích, gaàn nhö Bí tích,[Leã nghi hay thaùnh vaät maø Giaùo hoäi saùng laäp coi gaàn nhö Bí tích (cuûa Chuùa Gieâsu laäp); nhö Chaàu Pheùp laønh, nghi thöùc tröø taø, laøm pheùp nhaø,töôïng chòu naïn, nöôùc thaùnh]
~ character AÁn tín Bí tích, Daáu tích thaùnh [Coâng giaùo cho raèng ba Bí tích: Thaùnh taåy, Theâm söùc, Truyeàn chöùc, löu laïi nôi taâm hoàn con ngöôøi daáu aán voâ hình khoâng theå huûy dieät ñöôïc]
~ immolation Teá hieán Bí tích tính . Xem mystical immolation
~ presence Söï hieän dieän caùch Bí tích [Ñöùc Kitoâ trong Bí tích Thaùnh Theå, nhôø vieäc truyeàn pheùp, laøm baùnh vaø röôïu trôû neân chính thòt maùu Ngaøi maø hieän dieän nôi traàn gian]
~ satisfaction Ñeàn buø trong Bí tích, Ñeàn boài bí tích tính [Trong Bí tích Hoøa giaûi; linh muïc, vì lôïi ích phaàn roãi keû laõnh nhaän maø yeâu caàu hoï laøm vieäc laønh ñeàn buø]
~ theology Thaàn hoïc Bí tích, Thaàn hoïc veà Bí tích
~ union Keát hôïp Bí tích tính, Keát hôïp trong Bí tích [laø söï keát hôïp ngaén giöõa keû laõnh Bí tích Thaùnh theå vôùi chính Mình Maùu Chuùa Kitoâ: baét ñaàu töø khi laõnh Thaùnh Theå döôùi hình baùnh röôïu vaø chaám döùt khi chaát theå baùnh röôïu aáy tieâu tan ñi]

sacramentale permanens (L.)

Söï vaät baûn thaân ñaõ ñöôïc laøm pheùp, thaùnh hieán.

sacramentalism

1. Chuû nghóa Bí tích [thaùi ñoä quaù ñaët naëng hình thöùc (beà ngoaøi) laõnh nhaän Bí tích] 2. Chuû nghóa töôïng tröng
Xem sacramentarianism.

sacramentality

Bí tích tính, tính Bí tích

sacramentarianism

Chuû nghóa Bí tích.
Xem Sacramentarians:

sacramentarians

1. Phaùi Bí tích, Keû ñaët naëng Bí tích [keû quan nieäm Bí tích coù giaù trò höõu hieäu tieân thieân] 2. (vieát hoa) Phaùi Töôïng tröng, Keû Khinh mieät Bí tích, keû theo thuyeát Tieäc Taï Ôn hình thöùc [keû cho raèng Bí tích chæ coù tính caùch töôïng tröng. Rieâng ôû theá kyû thöù 16, duøng ñeå chæ ngöôøi phuû nhaän Ñöùc Kitoâ hieän dieän thöïc söï trong Bí tích Thaùnh theå]

sacramentary

Saùch nghi leã, Saùcch nghi thöùc Bí tích, Saùch Leã

sacramentorum janua ac fundamentum (L.)
(The gate to and fundament of the sacraments)

Bí tích nhaäp moân vaø caên baûn [chæ Bí tích Thaùnh taåy]

sacramentum (L.)

Xem Sacrament
~ audibile (L.) (audible sacrament) Bí tích khaû thính, coù theå nghe ñöôïc.
~ fictitium (L.) Bí tích giaû taïo, hö caáu [danh xöng maø Calvin (1509~1564) duøng goïi Bí tích Xöùc daàu beänh nhaân]
~ in esse (L.) Söï toàn höõu cuûa Bí tích, töï thaân Bí tích
~ in fieri (L.) Söï hình thaønh cuûa Bí tích
~ in usu (L.) Söï laõnh nhaän cuûa Bí tích
~ informe (L.) Bí tích baát thaønh hình [Bí tích thi haønh höõu hieäu, song laõnh nhaän baát töông xöùng lyù do khoâng phaûi vì phaàn "hình thöùc" (moâ thöùc) cuûa Bí tích baát hoaøn chænh, maø vì "lôøi" khoâng ñuû minh xaùc, toái nghóa, hay dòch theo maët chöõ neân gaây ra ngoä nhaän]
~ mortuorum (L.) (sacrament of the dead) Bí tích keû cheát [chæ 2 Bí tích: Thaùnh taåy (Röûa Toäi) vaø Hoøa Giaûi (Giaûi Toäi). Vaø truyeàn thoáng coi keûmaát Ôn Thaùnh Suûng nhö laø keû cheát, hoï khoâng theå laõnh Bí tích naøo khaùc tröø hai Bí tích treân]
~ tantum (L.) (visible sign of the sacrament only) Daáu beà ngoaøi cuûa Bí tích ñôn thuaàn, hình thaùi ngoaïi taïi cuûa Bí tích
~ vivorum (L.) (sacrament of the living) Bí tích keû soáng [tröø hai Bí tích Röûa toäi vaø Giaûi toäi, naêm Bí tích coøn laïi ñeàu goïi laø Bí tích keû soáng, töùc daønh cho nhöõng keû coøn soáng: khoâng maéc toäi troïng]

sacred

1. Thuoäc: thaùnh, thaàn thaùnh, phaïm vi toân giaùo, daâng hieán thaàn, hieán teá, 2. Teá töï, cuùng teá

sacred college

Xem college of cardinals

Sacred Heart

Thaùnh Taâm Chuùa Gieâsu, Thaùnh Taâm

sacred image

Töôïng thaùnh

sacrifice

1. Teá hieán, hieán teá, teá töï, cuùng phuïng, hy sinh, hieán thaân, xaû thaân 2. Teá phaåm, cuùng phaåm, teá vaät, cuûa leã, cuûa teá leã, leã vaät hy sinh
~ of intellect Xem intellectual sacrifice
~ of the mass Thaùnh Leã hy sinh, Hieán leã hy sinh, Leã Misa, Thaùnh Leã
~ to Heaven Teá Thieân, Leã teá Trôøi
~ to the ancestors Teá Toå, Leã teá Toå tieân

sacrificial character

Teá hieán tính, tính caùch teá töï

sacrilegious

Thuoäc: xuùc phaïm vaät thaùnh, phaïm thaùnh
~ communion Xuùc phaïm Thaùnh Theå, maïo phaïm Thaùnh Theå
~ confession Xuùc phaïm Caùo giaûi, xuùc phaïm ñeán Bí tích Giaûi toäi

sacrosanct

Thuoäc: chí thaùnh, thaàn thaùnh baát khaû xaâm phaïm

Saducees

Ngöôøi Sañuceâoâ [ñoaøn theå toân giaùo chính trò Do Thaùi thôøi Chuùa Gieâsu, ñaïi bieåu giôùi thoáng trò]

saint

Thaùnh nhaân, thaùnh ñoà, vò thaùnh, thieân söù, baäc ñaõ ñöôïc vaøo Nöôùc Trôøi

saintliness

Thaùnh nhaân tính, thaàn thaùnh tính

salutary act

Haønh vi cöùu ñoä tính, haønh vi mang tính cöùu ñoä

salvation

Söï: cöùu vieän, cöùu chuoäc, cöùu aân, cöùu theá, cöùu roãi, ñaéc cöùu, giaûi cöùu, cöùu trôï, sieâu ñoä, teá ñoä.
~ community Ñoaøn theå cöùu ñoä, coäng ñoaøn cöùu roãi
~ history Lòch söû cöùu roãi, cöùu aân söû
general ~ history Lòch söû cöùu roãi phoå quaùt [chæ toaøn boä lòch söû cuûa nhaân loaïi; vì taát caû ñeàu do Thieân Chuùa saùng taïo, neân Ngaøi duøng moïi hình thöùc toân giaùo ñeå cöùu roãi]
special ~ history Lòch söû cöùu roãi ñaëc thuø [lòch söû maø Thieân Chuùa qua daân Do Thaùi, nhaát laø qua Ñöùc Kitoâ vaø Giaùo hoäi Ngaøi maø cöùu roãi nhaân loaïi thoaùt khoûi toäi aùc]

Salvation Army

Cöùu theá Quaân [theá kyû thöù 19, William Booth (1829~1912) saùng laäp moät ñoaøn theå Truyeàn giaùo Quoác teá coù cô caáu toå chöùc raäp theo quaân ñoäi vaø thaønh tích lao löïc phuïc vuï raát ñaùng khích leä]

salvific

Thuoäc: cöùu roãi, cöùu vieän, cöùu ñoä, ñeå cöùu theá, nhaèm cöùu ngöôøi
~ presence Söï hieän dieän cöùu roãi, hieän höõu cöùu roãi [söï hieän höõu vaøo luùc Thieân Chuùa ban cho con ngöôøi thoaùt voøng toäi loãi]
~ will of God YÙ chí cöùu ñoä cuûa Thieân Chuùa, öôùc muoán cöùu roãi cuûa Chuùa

sanctificans (L.)

Thuoäc: thaùnh hoùa, laøm neân thaùnh

sanctification

Söï: thaùnh hoùa, neân thaùnh, thaàn thaùnh hoùa, neân thaàn thaùnh, thaàn thaùnh, thaùnh khieát

sanctify

Thaùnh hoùa; laøm: neân thaùnh, thaùnh khieát, thuaàn khieát, neân vaät thaùnh

sanctimonious

Thuoäc: nguïy trang thaàn thaùnh, thaùnh thieän giaû taïo, thaønh kính giaû maïo, thaønh thöïc giaû taïo

sanctimony

Loái soáng nguïy trang thaùnh thieän, thaønh kính nguïy trang, toân giaùo giaû taïo

sanction

1. Pheâ chuaån, long troïng pheâ chuaån, chuaån höùa, thöøa nhaän 2. Cheá taøi, cheá taøi löông taâm, löïc cheá taøi, löïc öôùc thuùc, söùc aûnh höôûng ñaïo ñöùc, xöû phaït 3. Phaùp leänh, phaùp leänh Giaùo hoäi.

sanctity

1. Thaùnh Ñöùc, thaàn thaùnh, thaùnh khieát, thaønh thaùnh 2. Vaät thaùnh

sanctuary

1. Thaùnh Ñieän, nôi thaùnh, thaùnh ñöôøng, giaùo ñöôøng, leã baùi ñöôøng, nôi cöïc thaùnh, thaùnh vöïc 3. Nôi aån naùu, nôi baûo veä, choán nöông töïa

sapientia (L.)

Xem wisdom

sarkikos (Gr.)

Keû thuoäc nhuïc theå, ngöôøi (xaùc) phaøm

sarx (Gr.)

Xem flesh

Satan

1. Sa tan, Quæ vöông 2. satan: AÙc quæ, ma quæ

satanism

1. (vieát hoa) Leã baùi Satan, suøng baùi ma quæ 2. Chuû nghóa Satan, chuû nghóa ma quæ, ma ñaïo 3. Caên tính aùc ma, haønh vi ma quæ, cöïc hung cöïc aùc.

Satanology

Satan hoïc, luaän veà ma quæ

satisfactio operis

Laáy coâng ñeàn toäi

satisfaction

Ñeàn toäi, chuoäc toäi, boài thöôøng, boài hoaøn [laø loái truyeàûn thoáng thaàn hoïc goïi vieäïc haønh thieän (coâng ñöùc) nhaèm ñeàn boài Thieân Chuùa vì toäi loãi mình, hoaëc vieäc thaønh toaøn, thoûa maõn ñoái vôùi ñoøi hoûi coâng chính cuûa Thieân Chuùa]
adequate ~ Ñeàn boài hoaøn toaøn. Xem condign ~
condign ~ Ñeàn boài töông xöùng, ñeàn boài ñuùng nghóa lyù [laø loái truyeàn thoáng thaàn hoïc goïi vieäc haønh thieän ñeàn buø maø nhôø giaù trò noäi taïi cuûa noù, coù theå ñeàn boài hoaøn toaøn söï xuùc phaïm nghieâm troïng cuûa toäi loãi vaø hôn nöõa coù theå phuø hôïp ñoøi hoûi coâng chính]
congruous ~ Ñeàn boài tình nghóa [laø loái truyeàn thoáng thaàn hoïc goïi vieäc haønh thieän ñeàn buø maø thöïc khoâng theå xoùa heát söï xuùc phaïm nghieâm troïng cuûa toäi loãi, song chæ nhôø loøng khoan nhaân cuûa Thieân Chuùa môùi ñöôïc chaáp nhaän]
extrasacramental ~ Ñeàn boài ngoaøi Bí tích [laø loái truyeàn thoáng thaàn hoïc goïi söï ñeàn buø ngoaøi Bí tích Caùo giaûi nhö: kieân trì chòu ñöïng thöû thaùch, giöõ chay, laøm phuùc, caàu nguyeän... cuõng coù theå höoång ôn Thieân Chuùa tha thöù hình phaït taïm cuûa toäi]
inadequate ~ Ñeàn boài baát toaøn. Xem congruous ~
~ theory Boài thöôøng luaän, thuyeát buø toäi [theá kyû thöù 11, Thaùnh Anselmoâ of Canterbury (1033?~1109) cho raèng: Toäi con ngöôøi xuùc phaïm Thieân Chuùa Chí Toân voâ haïn thì khoâng theå ñeàn buø laïi ñöôïc, song chæ nhôø vieäc ñeàn boài voâ haïn cuûa Thieân Chuùa giaùng traàn, môùi hoài phuïc ñöôïc traät töï do toäi con ngöôøi phaù hoaïi tröôùc kia]

saving faith

Nieàm Tin cöùu roãi, Tín ngöôõng cuûa cöùu ñoä

saving history

Lòch söû cöùu roãi, cöùu aân söû

savio(u)r

1. (vieát hoa) Cöùu Chuùa, Chuùa Cöùu theá 2. (vieát thöôøng) Keû cöùu vieän, vò cöùu tinh

scandal

Göông muø, göông xaáu, vieäõc oâ nhuïc, tin xaáu, ñieàu maát theå dieän, vieäc khoâng theå tha thöù, vieäc gaây phaãn uaát

scapegoat

1. Chieân (deâ) teá thaàn, deâ chòu toäi theá [saùch Leâvi 16,8.10.26; vaøo ngaøy Leã Ñeàn Toäi cuûa Do thaùi, vò ñaïi tö teá ñaët tay treân con deâ ñöïc, töôïng tröng vieäc truùt toäi con ngöôøi vaø sau ñoù thaû noù vaøo hoang ñòa] 2. Ngöôøi chòu toäi theá, theá thaân

sceptic

1. Thuoäc: hoaøi nghi, ña nghi 2. Keû hoaøi nghi, ña nghi, keû hoaøi nghi chaân lyù Kitoâ giaùo

Schaddai (H.)

Ñaáng Toaøn naêng [moät trong nhöõng Thaùnh danh maø Cöïu öôùc goïi Thieân Chuùa; bieåu thò Ngaøi coù söùc löïc maø khoâng gì cöôõng laïi ñöôïc vaø thaéng vöôït ñöôïc taát caû]

scheol (G.)

Xem sheol

schism

1. Phaân ly, taùch ly, ly khai, ly dò, phaân phaùi 2. Toâng phaùi, phaùi bieät

schismatic, -al

1. Thuoäc: phaân ly, ly khai... 2. Keû ly giaùo, keû theo laäp luaän phaân ly

schismatical church

Giaùo hoäi ly khai, ly giaùo

Schmalkaldic Articles

Tín ñieàu Schmalkalden, [ùM.Luther (1483~1546) vaøo naêm 1537 ôû thaønh phoá Schmalkalden Ñöùc ñaõ thaûo ra Ñieàu luaät Tín ngöôõng cuûa Giaùo phaùi caûi caùch (* Reformers)]

Scholastic theology

Thaàn hoïc (Phaùi) Kinh vieän, Thaàn hoïc (Phaùi) Só laâm

Scholasticism

1. Hoïc phaùi Kinh vieän, hoïc phaùi Só laâm [Trieát hoïc Phieàn Toûa (vöøa raéc roái vöøa chi tieát)] 2. [laø Thaàn hoïc vaø Trieát hoïc thaønh hình trong caùc Hoïc vieän thôøi Trung coå]

Scholastics

Phaùi Kinh vieän, phaùi Só laâm

school of theology

Hoïc phaùi Thaàn hoïc

scientia (L.)

Xem Knowledge
~ beata Nhaän thöùc tröïc tieáp, tröïc quan, tröïc kieán
~ futuribilium Nhaän thöùc, haønh vi töï do töông lai coù ñieàu kieän maø Thieân Chuùa bieát coù tröôùc.
~ media Nhaän thöùc trung gian, tri thöùc trung gian [danh töø maø phaùi Molinists goïi ñeå chæ vieäc döï tri (bieát tröôùc) cuûa Thieân Chuùa, vì noù naèm giöõa nhaän thöùc taát nhieân vaø nhaän thöùc töï do]

scientism

Chuû nghóa khoa hoïc [thaùi ñoä hay tö töôûng muoán ñem moät loaïi khoa hoïc naøo ñoù, ñaëc bieät laø khoa hoïc töï nhieân ñeå ñi giaûi quyeát heát moïi vaán ñeà thaâm saâu nhaát]

scintilla animae (L.)

Voøng hoa löûa cuûa linh hoàn.

Scotism

Thaàn hoïc Scotist, chuû nghóa Scotist [hoïc phaùi Thaàn hoïc Trung coå, chuû tröông Thuyeát tieàn ñònh tuyeät ñoái.
Xem absolute predesti nation]

Scotists

Phaùi Scotist.

scripture

1. (vieát hoa) Thaùnh Kinh, Kinh Thaùnh, 2. Kinh ñieån, kinh thö, kinh vaên, kinh ñieån thaùnh

seal

1. Thaàn AÁn, aán tín, aán daáu, aán hieäu, aán kyù . Xem sacramental character 2. Nieâm phong, nieâm aán, nieâm traùt, baûo maät
~ of Baptism AÁn tín Röûa toäi
~ of Confession AÁn tín Giaûi toäi, söï giöõ bí maät toøa Caùo giaûi [trong Bí tích Hoøa giaûi, Linh muïc ban pheùp Giaûi toäi coù nhieäm vuï giöõ bí maät baát cöù lôøi noùi naøo cuûa ngöôøi thuù toäi]
~ of the Spirit AÁn tín Thaùnh Thaàn, aán daáu cuûa Thaùnh Linh

secession church

1. Giaùo hoäi taùch ly, ly khai [laø Giaùo hoäi chính thöùc taùch khoûi moät Giaùo hoäi coù toå chöùc ñeå toàn taïi ñoäc laäp]

second coming of Christ

Ñöùc Kitoâ taùi giaùng, taùi laâm, phuïc laâm

secrecy

Söï: bí maät, aån maät, baûo thuû bí maät, naêng löïc baûo maät, caâm laëng.

secret

Thuoäc: bí maät, huyeàn dieäu, thaàn bí 2. Söï, ñieàu: bí maät, thaàn bí...

secret discipline

Tín ñieàu bí maät [ôû theá kyû thöù 3~5, raát thònh haønh vieäc Phi Kitoâ höõu khoâng ñöôïc nghe bieát nhöõng ñieàu bí maät Kitoâ giaùo nhö: giaùo thuyeát, söï suøng kính thôø phöôïng]

sect

Giaùo phaùi, toâng phaùi, phaùi bieät, hoïc phaùi, moân phaùi, phaùi, tieåu phaùi

sectarian

1. Thuoäc: giaùo phaùi, toâng phaùi..., coù thaønh kieán toâng phaùi, coù loái nhìn phaân phaùi, tö töôûng phaùi bieät raát saâu ñaäm 2. Moân ñoà toâng phaùi, phaùi bieät; ngöôøi coù yù thöùc raát naëng veà heä phaùi, tín ñoà giaùo hoäi thuoäc ly phaùi

sectarianism

Chuû nghóa giaùo phaùi, yù thöùc toâng phaùi, taâm thöùc phaùi bieät, yù kieán phaân moân heä, taâm thaùi giaùo phaùi.

secular involvement

Nhaäp theá [laáy tö töôûng tuïc hoùa ñeå ñi vaøo trong theá giôùi]

secularism

Chuû nghóa: tuïc hoùa, theá tuïc, hieän theá; duy tuïc luaän, taâm thöùc theá tuïc [laø keá hoaïch, chính saùch, quan ñieåm giaùo duïc hay loái soáng baøi tröø toân giaùo hoaëc coi thöôøng toân giaùo tính].

secularity

Tö töôûng tuïc hoùa, thaùi ñoä tuïc hoùa, taâm thöùc tuïc hoùa, söï traàn theá hoaù, phaøm tuïc hoaù.

secularization

Söï: tuïc hoùa, phong traøo tuïc hoùa, hoaøn tuïc, laøm thoaùt ly toân giaùo, bieán ra theá tuïc duøng, hieän theá hoùa [tieâu cöïc laø söûa ñoåi taát caû nhöõng gì do thaùi ñoä, phöông phaùp xöû lyù söï vaät thieân veà yeáu toá coù tính caùch "thaàn hoaù", toân giaùo hay thaàn thaùnh. Tích cöïc laø chuù yù ñeán giaù trò noäi taïi cuûa söï vaät, vaø theo ñoù giaûi thích yù nghóa cuøng taùc duïng cuûa chuùng trong theá giôùi töï nhieân]

secundum quid (L.)

Theo quan ñieåm naøo ñoù maø noùi, xeùt theo khía caïnh naøo ñoù

Sedes Sapientiae (L.)

Toøa Thöôïng Trí, Toøa Ñaáng Khoân ngoan [loái xöng hoâ daønh cho Meï Maria; trong leã kính Ñöùc Meï, Giaùo hoäi Coâng giaùo duøng theá ñeå dieãn taû ñaëc aân vinh hieån cuûa Meï Thieân Chuùa]

see

1. Toâng toøa, giaùo ñình, giaùo trieàu [trung taâm quyeàn löïc hay Toøa uy quyeàn cuûa Ñöùc Thaùnh Cha] 2. Giaùo toøa, Nhaø thôø Chính toøa [Toøa uy quyeàn cuûa Giaùm Muïc, Toång Giaùm Muïc hay Giaùo döôøng maø trong coù Toøa (gheá ñaëc bieät) cuûa caùc Ngaøi] 3. Giaùm Muïc, Toång Giaùm Muïc; Giaùo khu, chöùc vò, quyeàn löïc cuûa Giaùo Toâng.

seeker

1. Keû tìm kieám, ngöôøi tìm hieåu, ngöôøi hoïc ñao, ñaïo sinh, ngöôøi chaàu nhöng 2. Seekers: Giaùo ñoà phaùi Caàu chính toâng, phaùi tìm Linh AÂn [theá kyû thöù 17, coù moät giaùo phaùi Tin laønh Anh cho raèng Giaùo hoäi ñaõ bò keû Phaûn-Kitoâ naém quyeàn, neân töï toå chöùc nhöõng ñoaøn theå nhoû ñi tìm söï hieån hieän cuûa Thieân Chuùa]

seer

Ngöôøi thaáy tröôùc, tieân kieán, keû nhìn thaáu suoát

self-causation

Nguyeân nhaân chính mình

self-communication

Thoâng truyeàn chính mình

self-dedication

Töï hieán, hieán thaân, xaû thaân, hy sinh chính mình

self-deification

Töï phong thaàn, thaàn hoùa chính mình

self-denial

Töï cheá, khaéc kyû, töø boû chính mình

self-existence

Töï toàn, töï höõu, töï mình toàn taïi, toàn taïi ñoäc laäp

self-generating

Thuoäc töï sinh, töï mình saûn sinh

self-hood

Tính töï ngaõ, ngaõ tính, caù tính, töï ngaõ, nhaân caùch, töï ngaõ trung taâm

self-redemption

Töï cöùu, töï cöùu chính mình

self-righteousness

Töï neân coâng chính, töï cho laø ñuùng, ñoäc thieän (kyø thaân), nguïy thieän [laø thaùi ñoä khoâng tieáp nhaän söï coâng chính Chuùa ban; traùi laïi caäy döïa söùc mình haàu chu toaøn phaùp luaät ñeå kieán laäp neân heä thoáng giaù trò ñaïo ñöùc rieâng]

self-subsistence

Töï laäp theå, töï laäp, töï tuùc, töï toàn

self-transcendence

töï ngaõ sieâu vieät, sieâu vieät chính mình

semen spirituale (L.)

Haït gioáng tinh thaàn, haït gioáng thieâng lieâng, maàm linh thieâng[ töø cha meï thieâng lieâng coù khaû naêng sinh thaønh nhöõng con caùi thieâng lieâng, hay maàm soáng thieâng lieâng]

Semi-Arianism

Phaùi Baùn Arioâ, chuû nghóa Nöûa-Arioâ [danh xöng khaùc cuûa phaùi Baûn Chaát töông töï (* xem Homousians): vì hoï muoán dung hoøa giöõa hai laäp tröôøng: baûn chaát khaùc bieät vaø Baûn chaát nhö nhau; laïi nöõa ñeå traùnh duøng töø ngöõ Ñoàng Baûn Chaát cuûa Coâng Ñoàng Nicea 325]

seminarian

Tu só, tu sinh, chuûng sinh

seminary

Chuûng vieän

semi-orthodoxy

Thaàn hoïc Baùn- Chính thoáng

semi-paganism

Chuû nghóa Baùn-Dò giaùo

Semi-Pelagianism

Chuû nghóa Baùn-Pelagius, Phaùi Nöûa-Pelagius [Dò thuyeát vaøo theá kyû thöù 5, tuy cuõng thöøa nhaän raèng muoán neân Thaùnh (coâng chính) thì caàn aân suûng sieâu noäi taïi; song laïi coi trong vieäc khôûi thuûy tieáp nhaän Nieàm Tin vaø haønh thieän laø do naêng löïc coá höõu toàn taïi hoaøn toaøn noäi taïi chöù khoâng caàn ñeán aân suûng]

Semitism

Tính caùch, khí chaát, ngoân ngöõ daân Semit (ñaëc bieät chæ Daân Do thaùi)

Semi-Traditionalism

Chuû nghóa Baùn-Truyeàn Thoáng, Baùn-Truyeàn thöøa [Dò thuyeát ôû theá kyû thöù 19, tuy thöøa nhaän söï quan saùt vaïn vaät baèng lyù trí thì coù khaû naêng xaùc quyeát Thieân Chuùa toàn taïi; song vaãn cho raèng ñeå coù khaû naêng tieáp thu Thieân Chuùa aáy phaûi hoaøn toaøn naèøm trong Maïc Khaûi cuûa Ñöùc Kitoâ]

semper reformanda (L.) (always to be reformed)

Khoâng ngöøng canh taân, luoân caûi caùch.

sensationalism

Duy giaùc luaän, caûm giaùc luaän [ luaän thuyeát cho raèng moïi tri thöùc ñeàu baét nguoàn töø caûm giaùc, hay tri giaùc caûm tính cuûa con ngöôøi]

sensibility

Caûm tính, tri giaùc tính, caûm giaùc, löïc caûm giaùc, caûm thuï tính, maãn caûm tính, khaû caûm tính, tính nhaïy caûm

sensus fidelium (L.)

Caûm quan Tín ngöôõng, [caûm quan maø tín ñoà ñoái vôùi nieàm tin coù chính xaùc hay khoâng]

sensus plenior (L.) (fuller sense)

YÙ nghóa vieân maõn, thaät troïn veïn, ñaày ñuû [töø duøng khi nghieân cöùu Thaùnh Kinh ñeå chæ ngoaøi nghóa vaên töï ra]

sententia ad fidem pertinens (L.) (proposition related to faith)

YÙ kieán thuoäc Tín lyù [yù kieán thaàn hoïc tuy chöa ñöôïc quyeàn Giaùo huaán Giaùo hoäi ban boá phaùn ñònh cuoái cuøng song so vôùi chaân lyù maïc khaûi thöïc söï coù lieân quan noäi taïi chaët cheõ]

sententia bene fundata (L.) (well founded opinion)

YÙ kieán coù caên cöù [yù kieán ôû laõnh vöïc thaàn hoïc coù chuaån xaùc tính raát thaáp; song gaàn thöïc teá nhaát]

sententia communis (L.) (common opinion)

Coâng luaän, coâng yù, yù kieán chung [yù kieán thaàn hoïc maø thoaït ñaàu thuoäc phaïm vi thaûo luaän töï do; song laïi ñuôïc giôùi thaàn hoïc phoå bieán coâng nhaän]

sententia fidei proxima (L.) (proposition close to faith)

YÙ kieán gaàn Nieàm tin, cô hoà Tín lyù [yù kieán thaàn hoïc tuy chöa ñöôïc Giaùo hoäi ban boá phaùn ñònh sau cuøng; song ñöôïc giôùi thaàn hoïc phoå bieán nhaän nhö chaân lyù maïc khaûi]

sententia pia (L.) (pious opinion)

YÙ kieán thaønh tín [yù kieán thaàn hoïc tuy so vôùi "yù kieán ñaùng tin" (sententia probabilis:probable opinion) thì thaáp hôn veà xaùc thöïc tính; song ñöôïc coi laø töông hôïp vôùi Tín lyù Giaùo hoäi]

sententia probabilior (L.) (more probable opinion)

YÙ kieán caùi nhieân hôn [yù kieán thaàn hoïc coù chính xaùc tính töông ñoái thaáp; song so vôùi "yù kieán ñaùng tin" vaãn gaàn söï thöïc hôn]

sententia probabilis (L.) (probable opinion)

YÙ kieán ñaùng tin, yù kieán caùi nhieân [yù kieán thaàn hoïc tuy coù chính xaùc tính töông ñoái thaáp; song gioáng vôùi söï thöïc]

sententia theologice certa (L.) ( theologically certain opinion)

YÙ kieán xaùc ñònh thaàn hoïc. Xem sententia ad fidem pertinens: yù kieán thuoäc Tín lyù

separation of Church and state

Söï phaân caùch Ñaïo vôùi ñôøi

separatism

Chuû nghóa: phaân caùch, phaân lieät. ñoäc laäp; thoaùt ly quoác giaùo

separatists

Phaùi phaân ly, keû theo thuyeát thoaùt ly [laø nhöõng ngöôøi thoaùt ly Anh Giaùo vaøo theá kyû thöù 16, 17; nhö Baptist Church, Presbyterian Church]

septuagint

Baûn dòch Baûy Möôi (hieàn só), Kinh thaùnh Cöïu öôùc tieáng Hy laïp [töông truyeàn Vua Ai caäp Ptolemy II (285~246 BC), thænh caàu 70 vò hoïc giaû Do thaùi dòch Kinh thaùnh Cöuï öôùc töø tieáng Do thaùi ra tieáng Hy laïp, vaø baûn Hylaïp naøy ñöôïc goïi laø Baûn Baûy Möôi]

seraph

Xem seraphim

seraphim

Seâ-ra-phim , thieân thaàn soát meán

sermon

Giaûng ñaïo, baøi giaûng, baøi giaùo huaán, baøi thuyeát giaùo
~ on the mount Baøi giaûng treân nuùi, Baøi giaûng Taùm moái phuùc thaät. (Mt 5~7).

servant of God

Toâi tôù Thieân Chuùa, ñaày tôù Thieân Chuùa, Thaàn noâ boäc.

servant of Yahweh

Toâi tôù Gia-veâ, toâi tôù Thöôïng Ñeá

serve

Phuïng söï, phuïc vuï, phuïc dòch, phuïc söï, thò haàu, haàu haï

service

1. Söï Kính leã, Nghi thöùc, 2. Söï phuïc vuï, phuïc söï; chöùc vuï
memorial ~ Leã truy ñieäu

servum arbitrium (L.)

YÙ chí noâ leä, yù chí khoâng töï do

servus servorum Dei (L.) (servant of the servants of God)

Toâi tôù cuûa caùc toâi tôù Thieân Chuùa [danh xöng baét ñaàu töø theá kyû thöù 12 tôùi nay ñöôïc caùc Ñöùc Thaùnh Cha thöôøng duøng trong caùc huaán duï ñeå töï xöng chính mình]

Seventh-day Adventists

Giaùo phaùi (Cô Ñoác) Phuïc laâm Ngaøy Höu Leã, Phaùi ngaøy Höu leã (ngaøy thöù baûy trong tuaàn) [laø bieät phaùi maïnh nhaát trong Giaùo hoäi Phuïc laâm (Adventist Church), do Baø E.G.White 1827~1915 saùng laäp; chuû tröông Ñeàn thôø khoâng phaûi ôû döôùi ñaát maø ôû treân trôøi; vaø neân giöõ laïi ngaøy Sabbat Do thaùi (nhaèm ngaøy thöù baûy trong tuaàn leã Do thaùi]

Severianism

Phaùi Severian [Hoïc thuyeát do Severus (465?~538) chuû tröông Ñöùc Kitoâ chæ coù moät baûn tính do Thaàn-nhaân hôïp thaønh; laïi cuõng chæ coù moät caùch thöùc haønh ñoäng nhö Ngöôøi-Thaàn maø thoâi...]

Severians

Keû theo phaùi Severus

sex

Tính, giôùi tính, tính bieät, tính duïc, ñaëc tröng giôùi tính, löïc haáp daãn tính duïc, tính giao, giao hôïp tính duïc.

sexuality

Tính, tính bieät, giôùi tính, tính chaát tính bieät, naêng löïc tính duïc, coù tính duïc, tính caûm, tính duïc

shalom (H.)

Bình an, hoøa bình, aân cöùu roãi

sheol (H.)

AÂm phuû, aâm gian, hoaøng tuyeàn (suoái vaøng), ñòa nguïc, hoûa nguïc.

Shintoism

Thaàn ñaïo [danh xöng moät toân giaùo ñòa phöông ôû Nhaät Baûn].

showbread

Baùnh thaùnh, baùnh daâng cuùng [chaát lieäu duøng ôû ñaïo Do Thaùi].

sigillum (L.)

Xem seal

sign

1. Daáu hieäu, kyù hieäu, tín hieäu, phuø hieäu, bieåu kyù, daáu tích, ñieàm, trieäu chöùng.
~ of the cross Daáu Thaùnh giaù

signs of the times

Nhöõng tín hieäu thôøi ñaïi, ñieàm thôøi ñaïi, thôøi ñieàm [Thaùnh yù Thieân Chuùa thöôøng bieåu hieän qua söï bieán thieân trong lòch söû vuõ truï vaø nhaân loaïi; do ñoù moãi thôøi ñaïi, tuøy nhu caàu caàn phaûi töø ñoù nhìn ra ñöôïc yù ñònh Thieân Chuùa. Coâng ñoàng Vat II goïi ñoù laø Ñieàm Thôøi ñaïi (thôøi ñieàm)]

signum (L.)

Xem sign
~ configurativum (configurative sign) Daáu hieäu ñònh hình [goïi theá vì Daáu Bí tích laøm con ngöôøi neân gioáng Chuùa Gieâsu Kitoâ]
~ dispositivum Daáu hieäu chuaån bò [xöng laø theá vì Daáu Bí tích chuaån bò con ngöôøi tham döï nghi thöùc suøng kính]
~ distinctivum (distinctive sign) Daáu phaân bieät [goïi theá vì Daáu Bí tích laøm keû laõnh nhaän khaùc vôùi ngöôøi khoâng laõnh nhaän]
~ efficax (L.) (efficacious sign) Daáu höõu hieäu [kyù hieäu ngoaïi taïi coù khaû naêng phaùt sinh hieäu quaû ñôøi sau]
~ obligativum Daáu nghóa vuï [goïi theá vì Daáu Bí tích laøm con ngöôøi coù nghóa vuï tham döï nghi thöùc toân thôø cuûa Giaùo hoäi]
~ praedestinationis Daáu tieàn ñònh [Daáu roõ raøng tieàn ñònh moät keû raát coù theå ñöôïc tuyeån choïn; nhö keû naêng röôùc Thaùnh Theå]
~ rei sacrae Daáu söï vaät thaàn thaùnh [Ñònh nghóa veà Bí tích theo Kinh vieän]
~ unitatis (sign of unity) Daáu hieäp nhaát

silentium obsequiosum (L.)

Söï im laëng vì toân kính [vì toân kính quyeàn uy maø ñoái vôùi yù kieán baát ñoàng khoâng ñöa ra lôøi bình luaän].

similarity

Tính: töông töï, ñoàng daïng; vaät töông töï, ñieåm töông töï

similitude

Söï: gioáng nhau, ñoàng daïng, hoaøn toaøn töông ñoàng, ñoàng daïng ñoàng thöùc

similitudo Dei (L.) (likeness of God)

Gioáng hình aûnh Thieân Chuùa

similitudo gloriae (L.)

Gioáng vinh quang Thieân Chuùa, töïa vinh quang Thieân Chuùa [hôïp nhaát caùch hoøan toaøn vôùi Thieân chuùa laø Ñaáng Thaùnh treân trôøi]

similitudo trinitatis (L.) (likeness of the Trinity)

Gioáng hình aûnh Ba ngoâi Thieân Chuùa

simony

Toäi maïi thaùnh, buoân baùn chöùc thaùnh [Söù vuï 8,18]

simplex omnio (L.)

Cöïc ñôn thuaàn, chí thuaàn [trong Thieân Chuùa hoaøn toaøn ñôn thuaàn, khoâng coù baát cöù phöông thöùc taäp hôïp naøo duø thöïc theå hay sieâu hình]

simplicity

Söï ñôn thuaàn, tính ñôn thuaàn, thuaàn phaùc, chaát phaùc, giaûn dò, ñôn giaûn, ñôn sô, ngaây thô

simul justus et peccator (L.)

Vöøa coâng chính, vöøa laø toäi nhaân [danh ngoân cuûa M. Luther (1483~1546)]

simultaneity

Söï ñoàng thôøi, ñoàng thôøi tính, ñoàng thôøi phaùt sinh, ñoàng thôøi toàn taïi

sin

Toäi, toäi aùc; loãi, sai loãi, sai laàm ["Toäi" thöôøng chæ haønh vi phaïm phaùp; "Loãi" thöôøng chæ traùch nhieäm luaân lyù, sai laàm hay sô soùt caù nhaân]
actual ~ Toäi rieâng [toäi mình phaïm]
capital ~ Toäi troïng, toäi khoâng theå tha thöù ñöôïc, toäi phaûi cheát [moät soá dò giaùo thôøi coå ñaïi vaø trung coå cho raèng coù moät soá toäi khoâng theå tha; nhö toäi thôø ngaãu töôïng, thoâng daâm, möu saùt].
deadly ~ Xem mortal sin
mortal ~ Töû toäi, toäi ñaùng cheát, toäi troïng [toäi maø ñuû laøm con ngöôøi taùch bieät vôùi Chuùa vaø laïi nöõa huûy dieät hoaøn toaøn moïi coâng ñöùc caù nhaân ñaõ laäp]
natural ~ Toäi töï nhieân, toäi thöôøng
original ~ Toäi toå toâng, nguyeân toäi
originated original ~ Nguyeân toäi quaû tính, haäu quaû nguyeân toäi [goïi theá vì moâi tröôøng aùc maø con ngöôøi hieän ñang sinh soáng laø do haäu quaû nguyeân toäi]
originating original ~ Nguyeân toäi nhaân tính, caên do nguyeân toäi [goïi theá vì haønh vi nguyeân toäi laø nguyeân nhaân gaây aûnh höôûng aùc tính cho ñôøi soáng tinh thaàn vaø moâi tröôøng xaõ hoäi nay]
personal ~ Xem actual sin
seven capital sins Baûy moái toäi ñaàu [kieâu ngaïo, haø tieän, saéc duïc, giaän döõ, ghen gheùt, meâ aên uoáng, löôøi bieáng]
venial ~ Toäi nheï, toäi coù theå tha, tieåu toäi [toäi tuy laøm phöông haïi; song khoâng ñeán möùc huûy dieät quan heä con ngöôøi vôùi Thieân Chuùa; nhö toäi sao nhaõng]

Siniticism

Quan nieäm toân giaùo Trung Hoa, nhaân sinh quan Trung quoác, vaên hoùa Trung Hoa

sinlessness

Söï voâ toäi, voâ côù, khieát baïch, thanh baïch, thuaàn khieát

sinner

Tín höõu maéc toäi, toäi nhaân, ngöôøi coù toäi

sin-offering

Leã teá ñeàn toäi [theo truyeàn thoáng laø leã teá hieán daâng ñeå ñeàn boài toäi loãi ñaõ xuùc phaïm tôùi Thieân Chuùa].

situation ethics

Luaân lyù tình huoáng, luaân lyù hoaøn caûnh [hoïc thuyeát phuû nhaän loaïi traät töï luaân lyù hoaøn toaøn khaùch quan vaø baát bieán, maø cho raèng phaûi xeùt theo hoaøn caûnh cuï theå; con ngöôøi vôùi yù nguyeän laáy ñöùc aùi laøm caên baûn vaø chieáu theo löông taâm chæ daãn ñeå haønh ñoäng, thì chính laø ñaõ haønh thieän].

Sitz im Leben (G.) (life-context)

Thöïc traïng sinh soáng, boái caûnh sinh hoaït, hoaøn caûnh sinh soáng [danh töø chuyeân moân cuûa moân Kinh Thaùnh pheâ phaùn loaïi hình (*form criticism)].

skeptic

Xem sceptic

social development

Phaùt trieån xaõ hoäi

socialization

Söï xaõ hoäi hoùa, xaõ hoäi chuû nghóa hoùa.

societas amoris (L.) (community of love)

Coäng ñoaøn baùc aùi, aùi ñoaøn

societas perfecta (L.)

Xaõ hoäi hoaøn haûo, xaõ hoäi hoaøn chænh [quan nieäm thôøi Trung Coå veà Giaùo Hoäi].

Socinianism

Phaùi Socinus, chuû nghóa Socinus [phaùi do Laelius Socinus (1525-1562) khôûi xöôùng ôû theá kyû 16; chuû tröông Nhaát Theå Luaän (*Unitarianism), theo ñoù phuû nhaän Thieân Chuùa Ba Ngoâi Moät Theå, maø cho raèng ñöùc Kitoâ chæ laø moät con ngöôøi, vaø Thaùnh Linh chæ laø moät löïc thaàn thaùnh voâ ngoâi vò].

sociomatrix

Ñoà bieåu xaõ hoäi, bieåu ñoà xaõ hoäi [phöông thöùc bieåu caùch laáy nhieàu hay ít veà soá löôïng ngöôøi ôû ñoaøn theå laøm bieán soá ngang doïc N, toång hôïp ghi cheùp laïi söï tuyeån choïn lieân quan giöõa baát cöù hai thaønh vieân naøo trong ñoaøn theå, qua ñoù ñeå bieát söï thaân sô (thaân thieát vaø lôi laït) caù nhaân hay thaäm chí caû cô caáu toaøn dieän].

sola fide (L.) (through grace alone)

Duy nieàm Tin, duy tín, duy bôûi Tin, chæ nhôø Tin [moät trong nhöõng danh ngoân cuûa Martin Luther (1483-1546): chæ döïa vaøo nieàm Tin ñeå neân coâng chính, maø khoâng caàn döïa vaøo Bí Tích hay noã löïc coâng ñöùc caù nhaân].

sola gratia (L.) (through grace alone)

Duy aân, duy bôûi aân suûng, chæ nhôø aân suûng [moät trong nhöõng danh ngoân cuûa M. Luther: chæ döïa vaøo aân suûng ñeå neân thaùnh, maø khoâng caàn döïa vaøo coâng nghieäp tích ñöùc].

sola Scriptura (L.) (through Scipture alone)

Duy Kinh, duy bôûi Thaùnh Kinh, chæ nhôø Kinh Thaùnh [moät trong nhöõng danh ngoân cuûa M. Luther: chæ döïa vaøo Thaùnh Kinh ñeå nhaän bieát Thieân Chuùa, maø khoâng caàn döïa vaøo Thaùnh Truyeàn vaø quyeàn Giaùo huaán Giaùo hoäi].

soli Deo gloria (L.)

Duy Chuùa quang vinh, vinh quang chæ quy veà Chuùa.

solidarity

Lieân ñôùi tính, coäng ñoàng nhaát trí, ñoaøn keát nhaát trí, traùch nhieäm lieân ñôùi, coäng ñoàng traùch nhieäm.
principle of ~ Nguyeân taéc lieân ñôùi [chæ nhaát theå tính cuûa taïo vaät veà moïi maët tinh thaàn tính, theo ñoù khoâng nhöõng coù söï aûnh höôûng hoã töông veà bình dieän vaät chaát maø thoâi, maø caù nhaân quyeát ñònh ñeàu aûnh höôûng ñeán toaøn nhaân loaïi veà moät soá maët khaùc].

solipsism

Duy ngaõ luaän, ñoäc taïi luaän [laø moät loaïi cuûa duy taâm luaän; chæ nhìn nhaän tö töôûng haønh vi vôùi caù vò chuû theå, ngoaøi ñoù ra hoaøn toaøn phuû nhaän baát cöù söï thöïc caù bieät naøo khaùc].

soma (Gr.)

Xem body

somatic

1. Thuoäc: thaân theå, xaùc thòt, nhuïc theå 2. Toàn taïi nhuïc theå tính

Son of God

1. Con Thieân Chuùa, Thaùnh Töû cuûa Thieân Chuùa, Thieân Töû, Con cuûa Thöôïng Ñeá 2. (son of God) Con caùi Thieân Chuùa

Son of man

Con Ngöôøi [(a) Moät phaàn töû thuoäc loaøi ngöôøi (b) Nhaân Vaät, maø vaøo luùc taän theá, ñöôïc Thieân Chuùa phuù ban Vöông Quoác, quyeàn naêng ñeå thoáng trò vaø thaåm phaùn toaøn theá gian (Dn 7,13-14)].

sonship

Tính caùch laøm con, töû vò, thaân phaän laøm con, quan heä giöõa cha vôùi con.
divine ~ Tö caùch laøm con caùi Thieân Chuùa, tính caùch con caùi thaàn thaùnh.

soothsaying

Chieâm boác, boùi

sophia (Gr.)

Xem wisdom

soter (Gr.)

Xem redeemer

soteria (Gr.)

Xem salvation

soteriology

Cöùu aân luaän, cöùu chuoäc luaän, cöùu theá luaän, cöùu vieän luaän, Gieâsu cöùu theá hoïc [moân thaàn hoïc veà coâng trình cöùu theá cuûa Ñöùc Kitoâ].

soul

Linh hoàn, taâm linh, phaùch, khí phaùch, vong linh, hoàn phaùch.
intellectual ~ Linh hoàn
sensitive ~ Giaùc hoàn
vegetative ~ Sinh hoàn

soul-entity

Linh hoàn theå, thöïc theå linh hoàn

sovereign

1. Thuoäc: toái thöôïng, tuyeät ñoái, chí toân, toái cao, chí cao voâ thöôïng, coù chuû quyeàn, ñoäc laäp töï chuû 2. Ñaáng thoáng trò toái cao, nguyeân thuû, quaân vöông.

sovereignty

Chuû quyeàn, quyeàn thoáng trò, quyeàn uy toái thöôïng.

space

Khoâng gian, nôi choán, khoaûng khoâng.

spacelessness

Voâ khoâng gian, khoâng chieám khoaûng khoâng, khoâng bò khoâng gian haïn cheá, voâ haïn, khoâng bieân giôùi, khoâng dö choã.

space-time

Thôøi khoâng, vuõ truï.

speaking in tongues

Noùi tieáng laï, noùi tieáng thoå aâm [moät trong caùc Thaàn AÂn; Cor I 12, 10.28...]

specialization

Chuyeân moân hoùa, ñaëc thuø hoùa, ñaëc bieät hoùa, cuïc haïn hoùa, haïn ñònh, haïnh cheá.

species

1. Chuûng loaïi, chuûng, loaïi, loaïi vaät, thöù loaïi 2. Baùnh röôïu leã 3. Ngoaïi hình, ngoaïi bieåu.

species intelligibilis (L.)

Taâm töôïng cuûa nhaân thöùc, taâm töôïng cuûa tri thöùc, yù töôïng daãn ñeán lónh ngoä.

speculation

Söï suy tö, suy lyù, traàm tö, tö duy, khaûo saùt, thoâi traéc, suy töôûng, lyù luaän, suy luaän.

speculative dogmatic theology

Thaàn hoïc Tín lyù suy lyù, thaàn hoïc Tín lyù lyù luaän [thaàn hoïc noã löïc vaän duïng lyù trí suy tö noäi dung cuûa maëc khaûi, taän duïng khaû naêng ñeå ñaït möùc hieåu bieát thaät thaâm saâu hôn].

speculative theology

Thaàn hoïc suy lyù, thaàn hoïc suy luaän.

spes formata (L.)

Ñöùc Caäy coù Ñöùc AÙi ñi keøm

spiraculum vitae (L.)

Sinh khí, sinh löïc soáng

spirare (L.)

Xem active spiration

spirari (L.)

Xem passive spiration

spiration

Söï: phaùt sinh, phaùt xuaát [phöông thöùc hoaït ñoäng giöõa Ngoâi Cha vaø Ngoâi Con laøm xuaát hieän Ngoâi Thaùnh Thaàn].
active ~ Tính phaùt sinh chuû ñoäng [chæ hoaït ñoäng cuûa Chuùa Cha vaø Chuùa Con laøm phaùt sinh Thaùnh Thaàn].
passive ~ Tính phaùt sinh thuï ñoäng [chæ, Thaùnh Thaàn, laø chính haäu quaû cuûa haønh ñoäng cuûa Chuùa Cha vaø Chuùa Con].
~ of the Holy Spirit Söï ñöôïc phaùt sinh cuûa Thaùnh Thaàn, Thaùnh Thaàn do Chuùa Cha vaø Chuùa Con phaùt ra].

spiratus (L.)

Khí thoåi ra

spirit

1. Linh, thaàn, tinh thaàn, taâm linh, u linh, theå tinh thaàn, thaàn linh, thaàn theå, thieân söù, quæ thaàn 2. (the Spirit) Thaùnh Thaàn, Thaùnh Linh.
bad ~ AÙc thaàn, thaàn döõ
evil ~ Ma quæ, aùc quæ
good ~ Thaàn laønh, thaàn thieän
pure ~ Tinh thaàn thuaàn tuùy, thaàn thuaàn khieát
~ of God Thaàn cuûa Thieân Chuùa, thaàn cuûa Thöôïng Ñeá
world ~ Theá giôùi thaàn linh, theá giôùi thaàn quang

spiritual

1. Thuoäc: thaàn, tinh thaàn, cao tinh thaàn, linh tu, thaàn tu, tu ñöùc, linh tính, taâm linh 2. Ngöôøi tu ñöùc, ngöôùi hoái ngoä
~ being Thöïc theå thaàn linh, toàn höõu tinh thaàn
~ consolation An uûi thieâng lieâng, an uûi tinh thaàn
~ direction Höôùng daãn tu ñöùc, linh höôùng
~ dryness Tinh thaàn khoâ khan, ngheøo naøn veà tinh thaàn
~ exercises Linh thao [Thao luyeän veà ñôøi soáng thieâng lieâng. Moät loái tu ñöùc do Thaùnh Ignatio (St. Ignatius of Loyola 1491-1556)]
~ father Cha linh höôùng
~ food Löông thöïc thaàn thieâng, löông thöïc tinh thaàn, thaàn löông
~ healing Trò lieäu tinh thaàn, chöõa trò veà taâm linh [duøng moät hình thöùc caàu nguyeän naøo ñoù ñeå chöõa trò vieát thöông noäi taâm].
~ joy Nieàm vui tinh thaàn, hoan laïc tinh thaàn, möøng vui linh thieâng
~ life Ñôøi soáng thieâng lieâng, ñôøi soáng tu ñöùc, ñôøi soáng tinh thaàn
~ poverty Tinh thaàn khoù ngheøo, tinh thaàn ngheøo khoù [trong ñôøi soáng tu ñöùc töï nhaän mình laø thieáu söùc löïc].
~ practice Thöïc taäp tu ñöùc
~ profit Ích lôïi thieâng lieâng, lôïi ích tinh thaàn
~ reading Ñoïc saùch thieâng lieâng, ñoïc saùch tu ñöùc
~ relationship Quan heä thieâng lieâng, quan heä tinh thaàn, keát nghóa thieâng lieâng.
~ relish Höùng thuù tinh thaàn, khaåu vò thieâng lieâng, thaàn vò
~ theology Thaàn hoïc tu ñöùc, tu ñöùc hoïc
~ union Keát hôïp tinh thaàn, keát hôïp coù caùch thieâng lieâng

Spiritualism

1. Chuû nghóa tinh thaàn, tinh thaàn luaän, duy linh luaän, taâm linh luaän 2. Linh tính 3. Thoâng linh thuaät
Platonic ~ Tinh thaàn luaän theo Plato [Plato (427-345 B.C) ñeà xöôùng vaø aûnh höôûng phaùi Origene (xem origenism) ôû thôøi Giaùo Hoäi sô khai; chuû tröông yeáu toá chính cuûa nhaân tính chæ laø linh hoàn; coøn thaân theå, hình aûnh cuûa tinh thaàn, laø choán giam haõm vaø moà choân cuûa tinh thaàn].

spiritualities

Phaùi tu ñöùc hoïc, tröôøng phaùi thaàn hoïc tu ñöùc

spirituality

Tu ñöùc, linh tu, tinh thaàn tính, taâm linh tính, linh tính, tinh thaàn.

spiritualization

Tinh thaàn hoaù, linh hoaù, thaàn hoaù, tònh hoaù, thaêng hoaù

spontaneity

Tính töï phaùt, tuï phaùt tính, phaùt sinh töï nhieân, haønh ñoäng töï phaùt, traïng thaùi töï phaùt

stability

1. OÅn ñònh, an ñònh, coá ñònh, kieân coá, beàn vöõng 2. Vónh cöûu tính, oån ñònh tính, tính vöõng beàn

stall

Chöùc vò Muïc Sö, thaùnh chöùc

standardization

Tieâu chuaån hoaù, laøm phuø hôïp vôùi tieâu chuaån, thoáng nhaát

state

1. Traïng thaùi, traïng huoáng, caûnh giôùi, tình hình, tình huoáng, tình theá 2. Thaân phaän, ñòa vò, giai caáp 3. Quoác gia, chính phuû
original ~ Traïng thaùi nguyeân thuûy
~ church Giaùo hoäi quoác gia [theo phaùp luaät, Giaùo hoäi vôùi quoác gia laø moät].
~ elevated nature Caûnh giôùi ñöôïc naâng cao [xem ~ of orginal justice]
~ of exaltation Traïng thaùi cao cöû, naâng taâm hoàn leân.
~ of fallen nature Traïng thaùi sa ñoïa [truyeàn thoáng goïi ñoù laø tình traïng sau khi nguyeân toå phaïm toäi: chaáp nhaän hình phaït veà toäi mình, khoâng coøn ñöôïc aân suûng thaùnh hoaù vaø ôn toaøn haûo].
~ of glorified nature Traïng thaùi vinh phuùc [truyeàn thoáng goïi: tình traïng ñöôïc dieän kieán Thieân Chuùa caùch nhaõn tieàn].
~ of human nature Traïng thaùi nhaân tính [truyeàn thoáng goïi ñoù laø traïng thaùi nhaân tính noäi taïi lieân quan ñeán cuøng ñích ñöôïc Thieân Chuùa döï ñònh].
~ of humiliation Traïng thaùi töï haï, traïng thaùi khieâm toán
~ of integral nature Traïng thaùi nhaân tính hoaøn chænh, traïng thaùi hoaøn toaøn nhaân tính, traïng thaùi troïn veïn nhaân tính
~ of integrity Traïng thaùi hoaøn chænh, traïng thaùi troïn veïn
~ of life Sinh hoaït traïng thaùi, tình traïng cuoäc soáng
~ of original justice Traïng thaùi coâng chính nguyeân thuûy [truyeàn thoáng goïi: tình traïng nguyeân thuûy tröôùc khi nguyeân toå phaïm toäi ñöôïc ñaày ñuû aân suûng thaùnh hoùa vaø ôn toaøn haûo].
~ of pure nature Traïng thaùi nhaân tính thuaàn tuyù [truyeàn thoáng goïi ñoù laø tình traïng chæ goàm ñuû moïi phöông dieän nhaân tính thieân sinh vaø chæ ñaït ñöôïc cuøng ñích cuûa thieân tính].
~ of restored nature Traïng thaùi hoài phuïc [truyeàn thoáng goïi: tình traïng nhaân tính ñöôïc phuïc hoài do aân suûng cöùu chuoäc cuûa Ñöùc Kitoâ. Con ngöôøi ñöôïc hoài phuïc laïi aân suûng thaùnh hoaù, nhöng khoâng hoài phuïc ñöôïc aân hoaøn haûo].

static

Thuoäc: tònh thaùi, tónh thaùi

stationary

Thuoäc: baát ñoäng, tònh, coá ñònh, baát bieán hoùa

stations of the cross

Xem way of the cross

statute

Phaùp lònh, phaùp qui, luaät leä, qui ñònh, luaät thaønh vaên, qui taéc, qui trình, pheùp taéc [Giaùo Hoäi Coâng Giaùo chæ phaùp lònh thaáp hôn Giaùo luaät (*Canon), nhö phaùp qui ban boá do caùc giaùo phaän].

stewardship

UÛy thaùc, chöùc phaän quaûn gia, quaûn lyù, thaàn phaän uûy thaùc, kinh doanh.

stigma (Gr.)

(soá nhieàu) Naêm daáu thaùnh, naêm veát thöông [Giaùo Hoäi Coâng Giaùo chæ daáu ñaëc bieät treân thaân theå moät tín ñoà xuaát chuùng naøo ñöôïc ñoùng nhöõng daáu gioáng nhö naêm daáu ñinh cuûa Ñöùc Kitoâ].

stigmatization

1. Ñoùng naêm daáu thaùnh, in naêm veát thöông, ñoùng aán daáu, bieåu loä daáu thaùnh, theâm aán daáu 2. Laøm bò oâ danh, traùch vaán, chæ traùch, vu mieät.

stoic

1. Thuoäc: khaéc kyû, chuû nghóa caám duïc, kieân nhaãn, bình tónh, ñieàm ñaïm 2. Keû theo phaùi caám duïc, phaùi khaéc cheá tình caûm 3. Thuoäc phaùi khaéc kyû.

stoical

Thuoäc: khaéc cheá tình caûm, kieân nhaãn, bình tónh, ñieàm ñaïm, khoâng maøng khoå laïc.

Stoicism

Phaùi khaéc kyû, hoïc phaùi kieàm cheá duïc voïng [hoïc phaùi do Zeno (340? 265? B.C) ñeà xöôùng vaøo tröôùc naêm 308 B.C ; vì oâng thöôøng giaûng daïy ôû tröôùc tieàn saûnh Stoa cuûa thaønh Nhaõ Ñieån (Athens) maø coù teân Stoicism; chuû tröông keû khoân ngoan dueä trí (trí giaû) phaûi voâ tình, khoâng ñeå tình caûm khoå laïc aûnh höôûng, hôn nöõa phaûi töï nguyeän tuaân phuïc luaät töï nhieân].

Stoics

Nhaân só theo phaùi Stoicis (xem treân).

strenght

1. Löïc, löïc löôïng, khí löïc, söùc löïc, söùc beàn, kieân cöôøng, cöôøng ñoä, kieân coá 2. Thieân söù duõng löïc

strict

Thuoäc: nghieâm khaéc, nghieâm ngaët, tinh xaùc, tinh maät, heïp hoøi, khaéc khe, haø khaéc.

structuralism

Keát caáu luaän, thuyeát keát caáu, chuû nghóa caáu taïo [baát cöù lyù luaän naøo chæ chuù troïng keát caáu maø khoâng coi troïng coâng naêng].

structure

Keát caáu, caáu taïo, cô caáu, caáu truùc

stylite

AÅn tu coät, khoå tu soáng treân caây coät [tu só khoå haïnh chuyeân soáng treân coät ôû thôøi Giaùo hoäi sô khai (xem pillarsaint)].

sub lege (L.) (under the law)

Döôùi luaät, theo luaät

sub-apostolic

Thuoäc: thôøi keá tieáp caùc Toâng Ñoà, tieáp ngay sau thôøi caùc Toâng Ñoà.

subconscious

1. Thuoäc: tieàm yù thöùc, tieàm thöùc, haï yù thöùc 2. Tieàm yù thöùc, haï yù thöùc, beân döôùi yù thöùc.

subculture

1. Phuï vaên hoùa, vaên hoùa thöù yeáu, vaên hoùa beân döôùi [caùc loaïi khoâng gioáng nhau veà hình thaùi tö töôûng, phong tuïc taäp quaùn trong cuøng moät neàn ñaïi vaên hoùa]. 2. Ñoaøn theå vaên hoùa thöù yeáu

subdeacon

Phuï phoù teá, trôï phoù teá [xöa goïi laø chöùc (Thaày Naêm) trong baûy chöùc Thaùnh. Ñöôïc phong chöùc roài phaûi tieáp tuïc ñoäc thaân, ñoïc kinh nhaät tuïng, phuï giuùp Thaày Phoù Teá laøm vieäc. Nay ñaõ boû].

sub-human

Gioáng nhö nhaân tính, gioáng nhö con ngöôøi, na naù nhö ngöôøi, keùm ngöôøi thaät moät chuùt.

subject

1. Chuû theå, caùi toâi, töï ngaõ, chính baûn thaân 2. Thuoäc: phuïc tuøng, tuøng thuoäc, phuï thuoäc, leä thuoäc.

subject-object

Chuû theå - khaùch theå, chuû-khaùch-theå

subjective

Thuoäc: chuû theå, chuû quan

subjectivism

Chuû quan chuû nghóa, chuû quan luaän [thaùi ñoä hay lyù luaän quaù ñaët naëng yù kieán chuû quan].

subjectivity

Chuû theá tính, chuû quan tính, chuû theå, chuû quan, töï ngaõ baûn vò.

sublapsarianism

Haäu thieân tuyeån thuyeát [thuyeát tieàn ñònh cuûa phaùi Calvin (*Calvinists) thònh haønh töø theá kyû thöù 17 veà sau; chuû tröông chæ sau khi nguyeân toå phaïm toäi, Thieân Chuùa môùi baét ñaàu phaùn ñònh caù nhaân ñöôïc tuyeån choïn hay khoâng].

sublimation

thaêng hoùa, ñeà thaêng, thuaàn hoùa, taùc duïng thaêng hoùa.

sublime

1. Thuoäc: toái thöôïng, vó ñaïi, traùc tuyeät, sieâu quaàn, trang nghieâm, huøng traùng, traùng kieät 2. Thaêng hoùa, thuaàn hoùa, lyù töôûng hoùa

submission

1. Phuïc tuøng, khuaát phuïc, qui thuaän, tuøng phuïc, thuaän tuøng, khieâm toán, oân hoøa, oân nhu 2. Troïng taøi trình ñeä, bieän hoä ñeä trình 3. Nhaän loãi, töï thuù

subordinationism

Phuï thuoäc thuyeát, thöù vò luaän, chuû nghóa tuøy thuoäc [moät loái giaûi thích veà Thieân Chuùa Ba Ngoâi; cho raèng Chuùa Con tuøy thuoäc Chuùa Cha, vaø Chuùa Thaùnh Thaàn tuøy thuoäc Chuùa Con].

subpanatio (L.)

Thuyeát döôùi hình baùnh [cho raèng Maùu Thaùnh Chuùa Kitoâ aån taøng döôùi hình baùnh röôïu].

subsidiarity

Nguyeân taéc phuï trôï [(a) Laø moät trong nhöõng nguyeân taéc quaân bình giöõa caù nhaân vôùi xaõ hoäi: vaøo luùc caàn thieát xaõ hoäi coù nghóa vuï khích leä caù nhaân ñeå hoï töï thöïc hieän. (b) Nguyeân taéc quaûn lyù giöõa caáp treân vôùi caáp döôùi: toân troïng chöùc phaän cuûa moãi ngöôøi khoâng can thieäp quaù ñaùng maø vaøo luùc caàn thieát hieäp trôï cho hoï].

subsistence

Töï laäp theå, töï laäp tính, töï ngaõ, vò caùch [laø toàn höõu khoâng tuøy thuoäc vaøo toàn höõu khaùc maø chæ do töï thaân].

substance

Baûn theå, thöïc theå, theå, thöïc chaát, noäi dung, yeáu chæ

substantial

Thuoäc: baûn theå, thöïc theå, thöïc taïi, thöïc chaát, chaân thöïc, chaân chính, treân thöïc teá

substantialism

Baûn theå luaän, thöïc theå luaän, thöïc taïi luaän [hoïc thuyeát chuû tröông trong hieän töôïng thì coù thöïc taïi baát bieán hay thöïc theå].

substitutionary atonement

Thuyeát cöùu chuoäc thay [cho raèng Ñöùc Kitoâ cheát laø cheát thay cho toäi nhaân nhôø ñoù keû tin ñöôïc cöùu roãi].

subtlety

1. Thaàn thaáu [laø moät trong nhöõng ñaëc tính cuûa thaân theå phuïc sinh]. 2. Tuyeät dieäu, vò dieäu, tinh dieäu, minh maãn 3. Vaät tinh dieäu

subunites

Phaùi laõnh moät hình, phaùi chæ laõnh moät hình thöùc (hình baùnh) [phaùi vaøo theá kyû 15 chuû tröông trong Bí Tích Thaùnh Theå chæ caàn laõnh hình baùnh maø thoâi].

successor

Ngöôøi thöøa keá, keû thöøa töï, keû keá nhieäm

suffering

Ñau khoå, thoáng khoå, khoå sôû, chòu khoå, khoå naïn, khoå naõo, tai haïi, toån haïi, thieät haïi
~ servant Toâi tôù ñau khoå [Isiah chöông 49...]

sufficient

Thuoäc: ñaày ñuû, sung maõn, coù naêng löïc, coù baûn laõnh, coù tö caùch

suffragan

1. Thuoäc: phuï trôï, leä thuoäc 2. Giaùm muïc phuï taù, trôï thuû
~ bishop Giaùm muïc phuï taù [(a) Baát cöù vò Giaùm muïc coù lieân quan ñeán Toång Giaùm muïc hoaëc Toång Giaùm muïc mieàn (metropolitan), coù theå do hoäi ñoàng ñòa phöông choïn laøm phuï taù. 2. Xem auxiliary bishop hay coadjutor bishop].

suffrage

Caàu thay nguyeän giuùp, thoâng coâng caàu nguyeän.

summa theologica (L.)

Toång luaän thaàn hoïc, thaàn hoïc ñaïi toaøn

summum ens (L.)

Toàn höõu toái cao

superbia (L.)

Xem pride

super-church

Giaùo hoäi sieâu vieät tính

superintendent

Giaùm ñoác, ngöôøi quaûn lyù [(a) Danh töø duøng thôøi Giaùo hoäi sô khai chæ Giaùm muïc (b) Moät vò truyeàn giaùo quaûn lyù chính thöùc moät giaùo khu trong Giaùo hoäi Tin Laønh].

superman

Sieâu nhaân

supernatural

1. Thuoäc: sieâu töï nhieân, sieâu tính 2. Sieâu töï nhieân [söï vaät khoâng thuoäc töï nhieân, khoâng boå tuùc cho töï nhieân, khoâng phaûi do töï nhieân vaø cuõng khoâng vì nhu caàu töï nhieân maø ra].
~ character Sieâu töï nhieân tính
~ end Cuøng ñích sieâu töï nhieân, muïc tieâu sieâu nhieân
~ endowment Phuù ban sieâu töï nhieân, Thieân phuù sieâu nhieân
~ life Söï soáng sieâu nhieân, ñôøi soáng sieâu nhieân
~ order Traät töï sieâu nhieân, theá giôùi sieâu nhieân, giôùi sieâu tính
~ theology Thaàn hoïc sieâu nhieân, [chæ söï tìm hieåu veà vieäc Chuùa laøm baèng vaän duïng lyù trí ñöôïc aùnh saùng ñöùc tin soi chieáu , qua maëc khaûi cuûa Thieân Chuùa].
~ virtue Ñöùc tính sieâu nhieân, ñöùc haïnh sieâu nhieân [laø naêng löïc ñöôïc Thieân Chuùa roùt vaøo trong noäi taâm con ngöôøi laøm hoï coù theå soáng ñôøi Kitoâ hoaù].

supernaturale secundum modum (L.)

Phöông thöùc sieâu töï nhieân [laø moät loaïi hieäu quaû maø baûn chaát thuoäc töï nhieân song laïi phaùt sinh ra phöông thöùc vöôït quaù söùc töï nhieân cuûa giôùi thuï taïo; nhö pheùp laï trò beänh].

supernaturale secundum quid (L.)

Sieâu nhieân töông ñoái [bao goàm söï vaät trong giôùi thuï taïo, ñoái vôùi moät taïo vaät naøo ñoù laø sieâu töï nhieân, nhöng ñoái vôùi caùc taïo vaät khaùc khoâng haún laø theá; nhö tri thöùc ñoái vôùi con ngöôøi laø sieâu töï nhieân song vôùi thieân söù chæ laø töï nhieân].

supernaturale secundum substantiam (L.)

Sieâu töï nhieân cuûa baûn chaát [thieân tính (sieâu tính) cuûa baûn chaát noäi taïi vöôït qua thuï taïo; nhö aân suûng thaùnh hoaù].

supernaturale simpliciter (L.)

Sieâu nhieân tuyeät ñoái [chæ Thieân Chuùa]

supernaturalism

Chuû nghóa sieâu töï nhieân, sieâu tính chuû nghóa

supernature

Sieâu töï nhieân, sieâu tính, giôùi sieâu nhieân

superorganism

Sieâu höõu cô theå [thöïc theå hoaøn chænh (chænh theå) maø khi vuõ truï ñaït tôùi muïc tieâu toái haäu, thì moãi cô theå laáy aùi keát hôïp maø coù yù thöùc toaøn nhaân loaïi].

superstition

Meâ tín

supplemental ordination

Phong chöùc boå tuùc [vieäc taùi phong chöùc (cho moät ñöông söï) khi ñaõ ñöôïc phong chöùc thaønh hieäu song coù hoà nghi (veà hôïp phaùp)].

suppression

Söï ñeø neùn, aùp cheá, ñaøn aùp, aùp böùc, phong toaû, baõi boû, chaám chæ, thuû tieâu, giaáu dieám

suprahistorical

Thuoäc: sieâu lòch söû

supralapsarianism

Tieàn thieân tuyeån thuyeát [laø moät trong thuyeát tieàn ñònh (Calvinists). Chuû tröông tröôùc khi nguyeân toå phaïm toäi, Thöôïng Ñeá ñaõ phaùn ñònh cho moãi ngöôøi ñöôïc tuyeån choïn hay khoâng].

supranaturalism

Xem supernaturalism

supremacy

Quyeàn toái cao, quyeàn toái thöôïng, chuû quyeàn, toái cao, chí toân

Supremacy Act

Phaùp aùn trò quyeàn toái cao, quyeàn phaùp leänh toái cao [phaùp leänh vaøo theá kyû thöù 16 maø quoác hoäi Anh Quoác ban voâ ñieàu kieän coù Vua Henry VIII (1509-47) vaø ngöôøi keá vò thaønh nguyeân thuû toái cao duy nhaát taïi cuûa Giaùo hoäi Anh].

swear

Theà, tuyeân theà, theà nguyeàn 2. Duøng teân thaàn voâ côù, chuùc döõ

sweetness

Ngoït ngaøo, thôm ngoït,dòu ngoït, oân hoøa, nhu hoøa, oân nhu, thaân thieát, deã thöông

syllogism

1. Tam ñoaïn luaän [laø luaän chöùng goàm ñaïi tieàn ñeà, tieåu tieàn ñeà, keát luaän] 2. Suy luaän thöùc, suy lyù thöùc, suy dieãn thöùc, dieãn dòch thöùc

symbol

1. Töôïng tröng, bieåu tröng, bieåu töôïng, kyù hieäu, phuø hieäu 2. Tín ñieàu, kinh tin kính
~ of faith Kinh tin kính, tín ñieàu

symbolic theology

Thaàn hoïc töôïng tröng, tín ñieàu hoïc, thaàn hoïc tín ngöôõng

symbolics

1. Tín ñieàu hoïc [thaàn hoïc nghieân cöùu veà tín ñieàu Kitoâ höõu vôùi yù nghóa lôøi tuyeân tín vaø lòch söû] 2. Töôïng tröng hoïc 3. Toân giaùo töôïng tröng luaän [chuû nghóa hieän ñaïi (Modernism) cho raèng meänh ñeà veà khaùi nieäm thaàn hoïc chæ coù yù nghóa töôïng tröng, vì söï thaät khoâng theå bieát ñöôïc, song chæ coù theå nghieäm ñöôïc maø thoâi] 4. Thaàn hoïc tín lyù.

symbolism

1. Töôïng tröng, tính chaát töôïng tröng, yù nghóa töôïng tröng, söû duïng töôïng tröng 2. Chuû nghóa töôïng tröng [thaùi ñoä giaûi thích söï vaät maø ñaët naëng vaøo töôïng tröng tính vaø yù nghóa töôïng tröng].

symbol-system

Heä thoáng töôïng tröng, theå heä töôïng tröng

synagogue

1. Hoäi ñöôøng [nôi thöôøng tuï taäp ñeå toân thôø Thieân Chuùa vaøo tröôùc theá kyû thöù 6 B.C sau khi ngöôøi Do thaùi bò ñaøy Babylon veà] 2. Taäp hoäi, tuï hoäi

syncretism

Chuû nghóa hoãn hôïp, chieát trung luaän

synderesis (Gr.)

Löông taâm nguyeân thuûy, löông taâm cô baûn

syneidesis (Gr.)

Xem consciousness

synergism

Thuyeát hôïp taùc, thuyeát thaàn nhaân hôïp taùc [thuyeát chuû tröông con ngöôøi trong quaù trình qui y hôïp taùc vôùi Chuùa Thaùnh Thaàn hay aân suûng Thieân Chuùa].

synod

1. Hoäi nghò, tuï hoäi, hoäi nghi toân giaùo [nay hay duøng ñeå thay theá danh töø local council] 2. Hoäi nghò Giaùm muïc

synopsis

1. Phuùc AÂm Nhaát Laõm ,Phuùc AÂm ñoái quan, Phuùc AÂm hôïp chieáu [laø saùch laáy nhöõng phaàn noäi dung töông ñoàng trong Phuùc AÂm Nhaát Laõm (Mt, Mc, Lc) gom laïi vôùi nhau ñeå deã daøng ñoái chieáu] 2. Ñoái chieáu bieåu, Nhaát Laõm bieåu

synoptic

1. Thuoäc: Phuùc AÂm Nhaát Laõm, ñoái quan, ñoái chieáu 2. Taùc gæa Phuùc AÂm Nhaát Laõm
~ gospels Phuùc AÂm Nhaát Laõm [chæ ba boä Phuùc AÂm theo thaùnh Matthew, Marcoâ, vaø Luca]
~ problem Vaán ñeà Phuùc AÂm Nhaát Laõm [nhöõng vaán ñeà coù lieân quan tôùi nguoàn goác, thôøi gian, vaø ñieåm töông ñoàng töông dò cuûa Phuùc AÂm Nhaát Laõm].

synthesis

1. Toång hôïp, toång hôïp theå 2. Hôïp [trong bieän chöùng phaùp cuûa Hegel (1770-1831) goàm coù chính ñeà, phaûn ñeà, hôïp ñeà], hôïp thaønh

Syriac rite

Leã nghi theo Syria [leã nghi Ñoâng Phöông duøng ngoân ngöõ Syria].

systematic

Thuoäc: heä thoáng, phaân loaïi, heä thoáng tính, toå chöùc tính, theå heä tính, coù thöù töï, coù toå chöùc, coù heä thoáng, lyù leõ phaân minh
~ theology Thaàn hoïc heä thoáng , thaàn hoïc toå chöùc, [laø moân tín lyù thaàn hoïc nghieân cöùu tín lyù cuûa Giaùo hoäi theo quan ñieåm vaø khaùi nieäm ñöông thôøi ñeå tìm ra moät heä thoáng coù tính toaøn dieän].

Back to Vietnamese Missionaries in Taiwan Home page