R

racism

1. Chuû nghóa saéc toäc, daân toäc; chuûng toäc sai bieät luaän, chuûng toäc öu vieät caûm [cho raèng caùc chuûng toäc vì thieân tính baát ñoàng taïo thaønh vaên hoùa rieâng bieät; laïi nöõa, chuûng toäc öu ñaúng phaûi thoáng trò chuûng toäc lieät ñaúng]

Racovian cathechism

Saùch giaùo lyù vaán ñaùp Racovi [xuaát baûn naêm 1605 ôû thaønh Racovi (Balan) töôøng thuaät giaùo lyù cuûa Phaùi Socinio. OÂng naøy chæ nhaän Thieân Chuùa Moät Ngoâi duy nhaát maø thoâi. (Xem Socinianism)].

radical

Thuoäc: cöïc ñoan, caáp tieán, quaù khích 2. Thuoäc: trieät ñeå, caên baûn, cô baûn 3. Phaàn töû caáp tieán 4. Cô baûn, cô sôû
~ sects Giaùo phaùi cöïc ñoan, phaùi caáp tieán

ransom

1. Cöùu chuoäc, chuoäc (thuïc), chuoäc laïi, chuoäc toäi (thuïc toäi), ñeàn buø, ñeàn toäi, boài thöôøng, chuoäc theá chaân . Xem propitiation. 2. Giaù chuoäc, tieàn chuoäc, tieàn boài thöôøng.

ransom theory

Boài thöôøng luaän, thuyeát giaù chuoäc [hoïc thuyeát cuûa Origen (185~254) ôû theá kyû thöù 3, cho raèng Ñöùc Kitoâ ñaõ duøng maïng soáng mình phoù cho ma quæ laøm giaù cöùu chuoäc ñeå con ngöôøi thoaùt phaän noâ leä]

Ranters

Phaùi Ranters, phaùi töï cao [ (a) Laø moät giaùo phaùi ôû Anh vaøo theá kyû thöù 17, cho raèng Thaàn taïi theá vaø Ñöùc Kitoâ ôû giöõa hoï; neân khoâng caàn Muïc sö, tín ñieàu, vaø Thaùnh kinh. (b) Danh töø khinh mieät ñeå chæ caùc nhaân só phaùi Methodist nguyeân thuûy ôû Anh quoác vaøo theá kyû thöù 19].

ratio divina (L.)

Thaàn lyù, lyù cuûa Thaàn, Thieân lyù; Lyù (thöôùc ño) toái cao cuûa vaïn vaät.

ratio fide illustrata (L.)

Lyù trí ñöôïc Ñöùc Tin soi saùng

rational

Thuoäc: lyù tính, lyù trí, hôïp lyù, suy lyù, coù lyù tính, coù söùc bieän bieät, giaûng ñaïo lyù, hieåu ñaïo lyù.
~ animal Ñoäng vaät coù lyù tính

rationale

Lyù do cô baûn, cô sôû lyù luaän, caên cöù luaän lyù, nguyeân lyù, lyù luaän.

rationalis naturae individua substantia (L.)

Caù theå suy lyù, baûn theå ñôn ñoäc coù lyù tính [laø ñònh nghóa veà Ngoâi vò cuûa trieát gia Boethius (475?~525?) ôû giao ñieåm theá kyû thöù 5 vaø 6]

rationalism

Chuû nghóa: duy lyù, lyù tính, thuaàn lyù, hôïp lyù; thuyeát duy lyù, lyù tính luaän

rationality

Söï hôïp lyù, lyù tính, hôïp lyù tính, thuaàn lyù tính, haønh vi lyù tính

rationalization

Hôïp lyù hoùa, lyù tính hoùa, duy lyù hoùa, quaù trình lyù tính hoùa

reader

Xem lector

real

1. Thuoäc: thöïc, chaân thöïc, chaân chính, söï thöïc, thöïc taïi, hieän thöïc, thöïc teá, khaùch quan, thuaàn tuùy 2. Chaân thöïc, thöïc taïi, hieän thöïc.

real body of Christ

Thaân xaùc thöïc cuûa Ñöùc Kitoâ, thaân theå Ñöùc Kitoâ trong lòch söû

real presence of Christ

Söï hieän dieän thöïc cuûa Ñöùc Kitoâ, söï hieän dieän thaân xaùc cuûa Ñöùc Kitoâ

realism

1.Thöïc taïi luaän, thöïc theå luaän [luaän thuyeát chuû tröông söï toàn höõu thöïc teá cuûa vaät theå khoâng phaûi do toâi nhaän thöùc maø chuùng coù; song do baûn chaát toàn taïi töï thaân cuûa chuùng] 2. Thöïc danh luaän, thöïc nieäm luaän [thuyeát cho raèng quan nieäm phoå bieán môùi laø caùi thöïc] 3. Chuû nghóa hieän thöïc, duy thöïc luaän, khuynh höôùng höôùng thöïc 4. Hieän thöïc

reality

1. Thöïc taïi, chaân thöïc, hieän thöïc, thöïc höõu, thöïc theå, söï thöïc 2. Thöïc taïi tính, chaân thöïc tính, hieän thöïc tính

realization

1. Söï thöïc hieän, thöïc tieãn, hieän thöïc hoùa, thöïc taïi hoùa, chaân thöïc caûm, thöïc caûm 2. Lónh ngoä, chaân tri, lieãu giaûi

reason

1. Lyù tính, lyù trí, tri tính, söùc suy tö 2. Lyù, nguyeân lyù, ñaïo lyù 3. Lyù do, lyù leõ, nguyeân nhaân, ñoäng cô, duyeân côù
natural ~ Lyù trí töï nhieân

reasonable

1. Thuoäc: hôïp lyù, chính ñaùng, coâng ñaïo, thöôøng ñaïo, leõ thöôøng 2. Thuoäc: lyù trí, minh lyù, coù lyù tính, coù theå tö duy, thuaän nhaân tính, hieåu ñaïo lyù

reasoning

1. Suy lyù, suy luaän, luaän cöùu, nghò luaän, lyù luaän 2. Luaän cöù, luaän chöùng, lyù luaän, ñaïo lyù, lyù do, ñieàu lyù luaän 3. Thuoäc: coù lyù tính, coù theå suy lyù

Rebaptisers

Xem Anabaptists

rebirth

Taùi sinh, sinh laïi, phuïc sinh, phuïc hoaït, taân sinh, phuïc höng, ñoåi ñôøi, luaân hoài

recapitulation

1. Ñoàng qui, qui veà moät moái 2. Taùi hieän caùc giai ñoaïn tieán hoùa 3. Thuyeát minh toaùt yeáu, giaûn thuaät yeáu chæ, baøn luaän ngaén goïn veà troïng ñieåm, khaùi quaùt, trích yeáu, toång hôïp
~ theory 1. Ñoàng qui luaän [luaän thuyeát ñem taát caû maïc khaûi cuûa Thieân Chuùa qua caùc thôøi ñaïi ñoàng qui veà danh cuûa Ñöùc Kitoâ] 2. Vaïn vaät phuïc nguyeân luaän

receptionism

Thuyeát laõnh thuï [ôû theá kyû thöù 17, caùc Muïc sö Anh quoác thöôøng chuû tröông: tuy baùnh vaø röôïu sau khi truyeàn pheùp vaãn chöa bieán ñoái, nhöng keû laõnh nhaän cuõng ñoàng luùc laõnh ñöôïc Mình Maùu thaät cuûa Ñöùc Kitoâ]

recompense

1. Thöôûng baùo, ñeàn boài, baùo ñaùp, hoài baùo, thöôøng hoaøn, boài thöôøng 2. Tieàn thöôûng, tieàn boài hoaøn, tieàn boài thöôøng

reconciliation

Söï: giao hoøa, hoøa giaûi, hoài phuïc hoøa hôïp, taùi giaûi hoøa, ñieàu ñình, ñieàu giaûi

re-confirmation

Taùi laõnh Theâm Söùc

reconversion

Taùi qui y, Taùi trôû laïi ñaïo, ñoåi toân giaùo laàn nöõa

re-create

Taùi taïo, caûi taïo, laøm laïi

rector

1. Tu vieän tröôûng 2. Cha xöù, Cha sôû (Coâng giaùo) 3. Giaùo khu tröôûng, Muïc sö giaùo khu [danh xöng ôû Tin laønh: a/ ôû Anh giaùo laø ngöôøi naém quyeàn giaùo khu vôùi baäc löông caáp 11. b/ ôû Giaùo hoäi Methodit Myõ, laø ngöôøi naém quyeàn quaûn lyù giaùo khu]

rectory

1. Xem Rector; song chæ veà: chöùc vuï, löông boång, truù xaù... cuûa hoï. 2. Giaùo xöù, xöù ñaïo (Coâng giaùo); Giaùo khu (Tin laønh)

recusants

1.Ngöôøi khoâng theo Quoác giaùo [chæ nhöõng ngöôøi Coâng giaùo ôû Anh quoác vaøo theá kyû thöù 16, 17 töø choái tham gia leã nghi cuûa Giaùo hoäi Anh quoác] 2. Thuoäc: kieân quyeát khoâng tuøng phuïc, khoâng thuaän Quoác giaùo

Redaktionsgeschichte (G.)

Xem textual criticism

redeem

Cöùu roãi, cöùu chuoäc, cöùu ñoä, chuoäc, cöùu thoaùt, chuoäc khoûi, chuoäc laïi, boài hoaøn

redeemer

1.Keû giaûi cöùu, Ñaáng cöùu chuoäc, vò sieâu ñoä 2. (vieát hoa) Chuùa Cöùu theá, Cöùu Chuùa, Ñaáng Cöùu ñoä

redemptio praeservativa (L.)

Ôn cöùu mieãn nhieãm nguyeân toäi [chæ Ñöùc Maria ñöôïc ôn cöùu ñoä cuûa Ñöùc Kitoâ, cuøng nhôø söï can thieäp ñaëc bieät cuûa Thieân Chuùa laøm Meï khoâng bò nguyeân toäi xaâm phaïm]

redemptio reparativa (L.)

Ôn Cöùu ñoä ñeàn thay [Ôn cöùu ñoä maø Ñöùc Kitoâ ñoå ra nhö giaù laøm con ngöôøi töø tình traïng nguyeân toäi ñaït ñöôïc töï do]

redemption

Söï cöùu vieän, ôn cöùu roãi, cöùu aân, cöùu chuoäc, cöùu theá, teá ñoä, sieâu ñoä, chuoäc toäi, boài thöôøng, boài hoaøn
general ~ Ôn cöùu ñoä phoå bieán
objective ~ Ôn cöùu ñoä khaùch quan [töùc baûn chaát ôn cöùu ñoä]
subjective ~ Ôn cöùu ñoä chuû quan [töùc ngöôøi laõnh nhaän ôn cöùu ñoä]

reditus peccatorum (L.)

Söï phuïc hoài sau khi toäi ñöôïc tha

reductio ad absurdum (L.)

Phöông phaùp phaûn chöùng, phaûn chöùng phaùp, qui mieâu phaùp [phöông phaùp doàn ñoái phöông phaûi chaáp nhaän haäu quûa voâ lyù hoang mieâu].

reduplication

Söï: gia boäi, truøng phöùc, sao laïi, song truøng, laøm baûn hai

reflection

1. Söï phaûn chieáu, phaûn xaï, phaûn quang, phaûn öùng, bieåu hieän 2. Söï phaûn tænh, suy tö, suy nghó

reform

Caûi caùch, caûi thieän, caûi tieáân, caûi löông, caûi chính, caûi taïo, caûi quaù töï taân, caûi taø qui chính

Reformed Church

Giaùo hoäi caûi caùch, Giaùo hoäi Tin laønh [ (a) Giaùo hoäi muoán caûi chính ñeå hoài phuïc chaân dieän; ñaëc bieät chæ moïi Giaùo hoäi môùi phaùt sinh vaøo thôøi caûi caùch toân giaùo ôû theá kyû thöù 16. (b) Haïn chæ Giaùo hoäi Calvin (1509~1564) ñaõ ly khai vôùi phaùi Luther (Lutherans) nhaèm möu caàu caûi caùch theâm nöõa. (c) Caùch rieâng chæ Giaùo hoäi Tröôûng Laõo caûi toå giaùo lyù, theå cheá].

Reformation

Caûi caùch toân giaùo, Phong traøo canh taân toân giaùo, Phong traøo Caûi caùch [a/ Phong traøo caûi caùch ôû Kitoâ Giaùo Taây phöông vaøo theá kyû thöù 16 do Martin Luther (1483~1546) laõnh ñaïo. b/ (vieát thöôøng) Quaûng yù chæ moïi coâng cuoäc canh taân toân giaùo töø theá kyû thöù 14~17]

reformers

1. Keû caûi caùch, caûi caùch gia, ngöôøi caûi caùch toân giaùo 2. (vieát hoa) Caûi caùch Toân giaùo.

refuge of sinners

Söï aån naùu cuûa toäi nhaân, nôi tò naïn cuûa toäi nhaân, nôi chôû che keû coù toäi
~ Regina Nöõ Vöông baàu chöõa keû coù toäi (Ñöùc Meï laø Nöõ Vöông baàu chöõa keû coù toäi)

regeneration

Taùi sinh, truøng sinh, taân sinh, sinh laïi.
Xem rebirth

regnum (L.)

Vöông quyeàn, vöông quoác
~ Dei (L.) (reign of God) Thieân Quoác, nöôùc trôøi, vöông quyeàn cuûa Thieân Chuùa
~ gloriae (L.) Vöông quoác vinh quang, thôøi kyø quang vinh, huy hoaøng.
~ gratiae (L.) Vöông quoác aân suûng, thôøi kyø aân ñieån

regula fidei proxima (L.) (immediate rule of faith)

Chuaån taéc tröïc tieáp cuûa Ñöùc Tin [nhö: Kinh thaùnh]

regula fidei remota (L.) (remote rule of faith)

Chuaån taéc xa hôn cuûa Ñöùc Tin [nhö: Giaùo phuï hoïc, Phuïng vuï]

reification

Vaät hoùa, ñoà vaät hoùa [theo thaàn hoïc, laø loái giaûi thích ñem maàu nhieäm cöùu ñoä coi nhö söï vaät noùi chung]

reincarnation

1. Taùi thaønh nhuïc theå, taùi hoùa thaân, taùi sinh, taùi ñaàu thai, laøm taùi sinh, taùi ban thaân xaùc 2. Thuyeát luaân hoài

re-interpretation

Taùi giaûi thích, Giaûi thích laïi, caét nghóa laïi.

rejection

cöï tuyeät, töø choái, khöôùc töø, baøi tröø, phuû quyeát, haát huûi, ruoàng boû, vaät bò loaïi boû

relation

1. Söï: töông quan, quan heä, quan lieân, lieân heä; lieân thuoäc tính 2. Töï thuaät, traàn thuaät, baùo caùo
logical ~ töông quan luaän lyù
mixed ~ töông quan hoãn hôïp, laãn loän
real ~ töông quan thaät

relationship

Moái quan heä, quan heä hoã töông, töông quan tính, lieân quan

relative

1. Thuoäc: töông ñoái, töông quan, töông hoã, tyû giaùo, töông öùng, 2. Coù quan heä

relativism

Töông ñoái luaän, chuû nghóa töông ñoái, thuyeát töông ñoái

relativity

Tính: töông ñoái, töông quan, tyû giaùo,
principle of ~ Nguyeân lyù töông ñoái
theory of ~ Thuyeát töông ñoái [Hoïc thuyeát cuûa Albert Einstein (1879~1955)

relevance, -cy

1. Tính töông quan, quan thieát ,khaån thieát 2. Söï thieát thaân, thieát yeáu, thieát ñeà, thích ñaùng

relic

Haøi coát caùc Thaùnh, di haøi caùc Thaùnh, di baûo, di tích, di phong, di tuïc

religion

Toân giaùo, Toâng giaùo, Tín ngöôõng, tín ngöôõng toân giaùo, ñôøi soáng toân giaùo, sinh hoaït toân giaùo, ñôøi soáng tu trì
false ~ Taø giaùo, toân giaùo giaû taïo,[tin thôø vò thaàn khoâng thaät söï tröôøng toàn vaø chæ laø ngaãu töôïng maø con ngöôøi töôûng töôïng hay baét chöôùc theo taïo vaät maø cheá ra]
natural ~ Toân giaùo töï nhieân [toân giaùo ñeán töø lyù tính vaø kinh nghieäm con ngöôøi, khaùc bieät so vôùi toân giaùo coù tính caùch maàu nhieäm hay coù tính caùch maïc khaûi sieâu töï nhieân
popular ~ Toân giaùo daân gian, tín ngöôõng bình daân,
primitive ~ Toân giaùo nguyeân thuûy, tín ngöôõng nguyeân sô
revealed ~ Toân giaùo maïc khaûi [chæ Kitoâ Giaùo; vì khoâng gioáng toân giaùo töï nhieân ôû ñieåm laø do Thieân Chuùa maïc khaûi]
true ~ Ñaïo thaät, chaân giaùo, toân giaùo chaân thaät [toân giaùo tin vaøo Ñaáng chaân thaät haèng höõu]
world ~ Toân giaùo quoác teá, toân giaùo theá giôùi, toân giaùo phoå theá

religionism

Toân giaùo cuoàng tín, cuoàng tín, tín ngöôõng giaû taïo (hö nguïy)

Religionsgeschichtliche Schule (G.)

Phaùi Toân giaùo Lòch söû, Toân giaùo söû [traøo löu thaàn hoïc ôû Ñöùc vaøo cuoái theá kyû 19 ñaàu 20, laáy toân giaùo söû ñeå nghieân cöùu Kitoâ Giaùo]

religious

1.Thuoäc toân giaùo, treân bình dieän toân giaùo, coù tính caùch toân giaùo 2. Thuoäc: tin töôûng toân giaùo, thaâm tín, kieân tin; tu trì, tu hoäi; nghieâm caån 3. Keû tu trì, tu só, nöõ tu, tu doøng, tín ñoà nhieät thaønh.
~ a priori Toân giaùo tieân thieân tính [chæ con ngöôøi vôùi söï vieäc thaàn thaùnh coù caûm xuùc vöøa töï nhieân, vöøa noäi taïi]
~ life Ñôøi soáng toân giaùo, ñôøi soáng tu trì
~ order Tu hoäi, hoäi doøng, doøng tu
~ organization Toå chöùc toân giaùo, cô caáu toân giaùo, ñoaøn theå toân giaùo, hieäp hoäi toân giaùo.
~ profession Phaùt nguyeän, tuyeân khaán, khaán höùa tu trì
~ syncretism Chuû nghóa hoãn hôïp toân giaùo [thaùi ñoä hoãn hôïp moïi toân giaùo ñeå tin]
~ tolerance Nhaân nhöôïng toân giaùo, khoan dung toân giaùo, dung naïp toân giaùo
~ vows Lôøi khaán doøng, lôøi khaán höùa

remanence theory

Chaát taïi luaän, baát bieán luaän, thuyeát baûn chaát baát bieán [vaøo theá kyû thöù 14, John Wycliff (?~1384) ñeà xöôùng dò thuyeát cho raèng trong Bí tích Thaùnh Theå, sau khi truyeàn pheùp, chaát theå baùnh vaø röôïu vaãn toàn taïi gioáng nhö cuõ; coøn Ñöùc Kitoâ chæ nhôø vaøo quyeàn pheùp rieâng maø hieän dieän]

remedium concupiscentiae (L.)

Thuoác trò duïc tình, cöùu chöõa nhuïc duïc [töùc aân suûng thaéng vöôït aûnh höôûng cuûa nhuïc duïc]

remission

1. Xaù mieãn, khoan thöù, mieãn tröø, khoan mieãn, dung thöù, tha thöù, mieãn thöù, buoâng tha, giaûm khinh
~ of sins Xaù toäi, mieãn thöù toäi loãi

Remonstrants

Phaùi khaùng bieän, [ töùc phaùi Arminians. Vaøo theá kyû thöù 17, phaùi naøy ñöa ra giaùo thuyeát choáng laïi tín ñieàu veà tieàn ñònh trong giaùo thuyeát cuûa Calvin].

renaissance

1. Söï phuïc sinh, taùi sinh, sinh laïi, phuïc nguyeân [Xem rebirth, regeneration] 2. (vieát hoa) Phong traøo Phuïc höng ngheä thuaät vaø vaên hoùa.

renegade

1. Keû: boäi giaùo, boäi tín, phaûn giaùo; phaûn ñoà 2. Thuoäc: phaûn giaùo, boäi giaùo, boäi phaûn, thoaùt ly 3. Phaûn giaùo, thoaùt ly, bieán chaát

renewal

Canh taân, ñoåi môùi, nhaät taân höïu taân, phuïc hoài nguyeân thuûy, taùi sinh, phuïc höng, baét ñaàu laïi, laøm laïi, hoài phuïc, canh caûi.

renunciation

1. Söï: töø boû, tuyeät boû, vaát boû, pheá boû, ruoàng boû, khöôùc töø. 2. Phuû nhaän, cöï tuyeät, baát thöøa nhaän 3. Töï cheá, khaéc kyû, töï töø boû, töï phuû ñònh

reordination

Laøm pheùp laïi, taùi ban chöùc Thaùnh

reparation

Boài thöôøng, boài boå, tu söûa, tu boå, tu phuïc, hoài phuïc, söûa chöõa

repentance

Söï: hoái caûi, thuyeân caûi, hoái haän, thoáng hoái, saùm hoái, aên naên

representation

1. Söï: taùi hieän, hieän taïi hoùa [qua Phuïng Vuï, leã nghi... maø laøm cho vieäc giao tieáp trong lòch söû giöõa Thieân Chuùa vaø con ngöôøi taùi thöïc hieän] 2. Ñaïi bieåu, ñaïi lyù 3. Bieåu thò, bieåu hieän, töôïng tröng, bieåu töôïng, hình aûnh, quaù trình hình thaønh quan nieäm hay töôûng töôïng, moâ hình 4. Thuyeát minh, traàn thuaät, chuû tröông,

representative

1. Ñaïi bieåu, vò ñaïi dieän, ñieån hình 2. Thuoäc: ñaïi bieåu, ñaïi lyù, ñaïi bieåu tính, ñieån hình, töôïng tröng 3. Thuoäc: bieåu hieän, bieåu thò,
~ of Christ Ñaïi bieåu cuûa Chuùa Kitoâ

repristination

Phuïc coå, hoài phuïc nguyeân traïng [theo thaàn hoïc, chæ Taân Phaùi Luther ôû theá kyû thöù 19, ñaõ khoâng chuùt nghi ngaïi vaø ñaén ño maø chaáp nhaän toaøn boä giaùo lyù vaø leã nghi cuõ ôû theá kyû thöù 17 cuûa phaùi Chính Thoáng Luther]

reprobation

Vaát boû, töø boû, cöï tuyeät, baøi xích; chæ trích, traùch cöù, ñònh toäi, phuû nhaän, phaûn ñoái

reproduction theology

Taùi sinh luaän, thuyeát taùi sinh [Thaùnh Thomas vaø hoïc phaùi Thomit cho raèng, trong Bí tích Thaùnh Theå, söï saûn sinh hoaëc taùi saûn sinh Mình Maùu Chuùa Kitoâ döôùi hình baùnh röôïu laøm neân söï bieán ñoåi theå chaát cuûa baùnh röôïu aáy]

requiem

Xem requiem mass (mass requiem)

res et conceptus (L.)

Söï vaät vaø khaùi nieäm [laø hai phaïm truø cuûa toàn taïi khaùch quan theo hoïc phaùi Kinh vieän Trung coå (Scholasticism)]

res et sacramentum (L.) (grace and visible sign of the sacrament)

Söï vaät vôùi Bí tích, töùc daáu ngoaïi taïi vôùi ôn Bí tích [thaàn hoïc Kinh vieän (Scholasticism) ñaõ phaân ra hai phaàn ngoaïi taïi vaø noäi taïi nhö theá trong Bí tích]

res et verbum (L.) (grace and word of the sacrament)

Vaät vaø lôøi, chaát vaø lôøi [trong Bí tích, aân suûng noäi taïi vaø lôøi phaùt ra (coù lieân heä vôùi nhau: lôøi ñoïc, ôn sinh)]

res sacramenti (L.) (grace bestowed by the sacrament)

Söï vaät cuûa Bí tích, noäi chaát cuûa Bí tích [chæ aân suûng Bí tích, Ôn Bí tích]

reservation

1. Baûo löu, löu giöõ, ñeå daønh, söï giöõ choã, baûo toàn; haïn cheá, ñieàu kieän, ñieàu kieän baûo toàn, ñieàu kieän haïn cheá, vaät baûo toàn 2. Döï ñònh, döï öôùc 3. AÅn taøng, aån giaáu.
~ of the blessed sacrament Söï löu giöõ Thaùnh Theå [vieäc caát Thaùnh Theå trong nhaø taïm ñeå tieän duøng]

reservatum ecclesiasticum (L.)

Quyeàn löu giöõ (daønh rieâng) cuûa Giaùo hoäi [Hoøa öôùc Toân giaùo Augsburg naêm 1555 qui ñònh: moät giaùo só neáu chuyeån Giaùo hoäi thì maát ñi moïi töôùc hieäu vaø quyeàn lôïi ôû Giaùo hoäi cuõ]

response

Hoài ñaùp, traû lôøi, ñaùp öùng, hoài öùng, höôûng öùng, phaûn öùng, öùng nghieäm; hoøa xöôùng, ñaùp vaên (ôû xöôùng hoïa trong thi ca, vaên chöông)

restaurare omnia in Christo (L.)

Hoài phuïc vaïn vaät trong Ñöùc Kitoâ [khaåu hieäu Toâng Toøa cuûa Ñöùc Thaùnh Cha Pioâ X (1903~1914)]

restitutio in integrum (L.) (restauration to the original state)

Hoài phuïc nguyeân traïng, taùi hoaøn chænh, taùi chænh hôïp

restitution

1. Söï: hoài phuïc, boài thöôøng, boài hoaøn, thöôøng hoaøn, qui hoaøn 2. Phuïc chöùc, phuïc vò, hoài phuïc nguyeân traïng
~ theory of creation Thuyeát hoài phuïc saùng taïo [moät trong nhöõng loái thuyeát giaûi veà Saùch Saùng theá kyù chöông 1 thuaät laïi vieäc Thieân Chuùa saùng taïo theá giôùi trong 6 ngaøy]

restoration

1. Phuïc höng, phuïc nguyeân, hoài phuïc, quang phuïc, phuïc coå, phuïc cöïu; Ñaïi vieân maõn, ñaïi quang vinh. 2. Phuïc chöùc, phuïc vò, qui hoaøn.
~ of all things Xem apocatastasis

restorationism

Xem apocatastasis

resurrection

Söï phuïc sinh, söï soáng laïi
~ of Jesus Chuùa Gieâsu Phuïc sinh, Chuùa soáng laïi
~ of the body Söï phuïc sinh cuûa thaân xaùc, thaân xaùc soáng laïi
~ of the dead Keû cheát soáng laïi

resuscitation

Söï : Phuïc sinh, phuïc hoaït, hoài phuïc, phuïc höng, hoaøn phuïc

retreat

Söï, Cuoäc: tónh taâm, caám phoøng, tònh tu, tòch tu,

retribution

Söï: baùo öùng, quaû baùo, baùo phuïc, baùo thuø, phaït
day of ~ Ngaøy chung thaåm, thôøi nhaân quaû baùo öùng
~ theory Thuyeát baùo öùng ñôøi sau

retrospective theology

Thaàn hoïc hoài öùc, hoài töôûng, hoài coá [thaàn hoïc nhö kieåu Saùng theá kyù chöông 2~11, taùc giaû taän maét thaáy hoaøn caûnh ngöôøi ñöông thôøi, laïi theâm söï phaân tích veà lòch söû, maø suy dieãn ra nhö caên do cuûa tình traïng hieän nay]

revelation

1. Maïc khaûi, Maëc thò, Thieân Chuùa toû loä, 2. (vieát hoa) Saùch Khaûi Huyeàn
conclusion of ~ Chung ñieåm cuûa Maïc Khaûi, Maïc khaûi chung cuïc [Maïc khaûi chaân lyù qua Ñöùc Kitoâ ñaõ ñaït ñeán tuyeät ñænh vaø chung cuïc; töø ñoùù khoâng coøn coù Maïc khaûi môùi naøo nöõa]
continued ~ Maïc khaûi lieân tuïc [Chuùa Gieâsu lìa theá roài, Maïc khaûi ñöôïc tieáp tuïc ban qua Giaùo hoäi]
formal ~ Maïc khaûi chính thöùc . Xem immediate revelation
general ~ Maïc khaûi phoå bieán [Thieân Chuùa, qua theá giôùi töï nhieân, vaø trong lòch söû, töï toû loä ra cho taát caû moïi ngöôøi]
historical ~ Maïc khaûi lòch söû tính [Maïc khaûi coù do Thieân Chuùa nhôø ngoân ngöõ vaø haønh ñoäng ñeå ñi vaøo trong lòch söû nhaân loaïi]
immediate ~ Maïc khaûi tröïc tieáp [Thieân Chuùa, minh nhieân hay maëc nhieân, tröïc tieáp töï toû loä ra]
mediate ~ Maïc khaûi giaùn tieáp [ Thieân chuùa qua trung gian maø töï toû loä ra]
primitive ~ Maïc khaûi nguyeân thuûy [chæ taát caû Maïc khaûi cuûa Ñöùc Kitoâ; truyeàn thoáng coi ñoù nhö Maïc khaûi nguyeân thuûy]
private ~ Maïc khaûi rieâng, caù nhaân [laø maïc khaûi ñöôïc ban cho caù nhaân maø khoâng uûy thaùc cho Giaùo hoäi baûo toàn, giaûi thích, vaø cuõng khoâng caàn moïi tín höõu ñoàng yù]
special ~ Maïc khaûi ñaëc thuø [Maïc khaûi maø Thieân Chuùa trong lòch söû daân Do thaùi ñaõ töï toû loä ra; vaø nhôø caùc tieân tri Cöïu öôùc, cuøng caùc Toâng ñoà Taân öôùc chuù giaûi]
trans-historical ~ Maïc khaûi sieâu lòch söû [Maïc khaûi maø Thieân Chuùa töï toû loä ra khoâng qua lòch söû con ngöôøi, cuõng khoâng qua Ñöùc Gieâsu lòch söû]
virtual ~ Maïc khaûi tieàm taïi [Xem mediate revelation: Maïc khaûi giaùn tieáp]

reverence

Söï: toân kính, cung kính, suøng kính, toân troïng; loøng thaønh, kính leã

revival

Hoài phuïc, phuïc höng, hoaøn phuïc, höng phaán, phuïc sinh, taùi sinh
perennial ~ Khoâng ngöøng phuïc hoài, hoài phuïc khoâng ngöøng

revivalism

Chuû nghóa Phuïc höng, phong traøo höng phaán, phong traøo phuïc höng toân giaùo, höng chaán, Phuïc coå luaän [laø moät loaïi hình thöùc suøng baùi vaø hoaït ñoäng toân giaùo töø theá kyû thöù 18 trôû veà sau; döïa treân giaûng thuyeát loâi cuoán vaø caàu nguyeän ñeå kích thích laøm Phuùc AÂm soáng daäy hoaëc laøm phaùt khôûi loøng cuoàng nhieät toân giaùo cuûa quaàn chuùng]

revivalists

Phaùi Höng phaán, keû theo phong traøo phuïc höng toân giaùo

reviviscence

Söï hoài phuïc, tænh laïi, soáng laïi; hoài phuïc tinh thaàn,

revolution

Caùch maïng, caûi bieán

reward

1. Baùo ñaùp, thöôûng baùo, töôûng thöôûng, thöôûng, tieàn thöôûng, thuø lao 2. Baùo öùng, baùo thuø, tröøng phaït, phaït.

righteousness

Chính nghóa, coâng nghóa, coâng chính, chính tröïc, chính ñaùng
original ~ Xem original justice

rigorism

Chuû nghóa nghieâm khaéc, nghieâm ngaët, nhieäm nhaët, khaét khe.

rigorist

Keû nghieâm khaéc, keû theo chuû nghóa nghieâm ngaët...

rite

Leã nghi, nghi thöùc, ñieån leã, leã ñieån, leã tieát, nghi thöùc suøng baùi, nghi leã.

rites controversy

Tranh chaáp (veà) Leã nghi [Tranh chaáp cuûa Thieân Chuùa Giaùo theá kyû thöù 17,18 taïi Trung Quoác vaø caùc nöôùc chòu aûnh höôûng Nho Hoïc veà danh xöng Thieân Chuùa, thôø cuùng toå tieân, baùi Khoång]

rites of initiation

Nghi thöùc nhaäp ñaïo

ritual

1. Xem rite 2. Thuoäc: leã nghi... 3. Saùch Nghi leã

ritualism

1. Chuû nghóa nghi thöùc, nghi leã [thaùi ñoä quaù naëng nghi thöùc maø khoâng maáy chuù yù ñeán nieàm tin vôùi noäi dung ñôøi soáng] 2. Nghi leã hoïc, nghi thöùc hoïc 3. Nghi thöùc Giaùo hoäi, phöông thöùc leã baùi.

Roma locuta, causa finita (L.)

Khi Rome tuyeân phaùn: AÙn toøa keát thuùc

Roman breviary

Kinh nhaät tuïng Roma

Roman Catholic

Tín höõu Coâng giaùo Roma (La maõ), giaùo höõu Coâng giaùo

Roman Catholic Church

Giaùo hoäi Coâng giaùo Roma, Hoäi thaùnh Thieân Chuùa giaùo Roma, Giaùo hoäi Coâng giaùo, Ñaïo Coâng giaùo, Hoäi thaùnh Coâng giaùo, Ñaïo Thieân Chuùa, Thieân Chuùa Giaùo [laø ñoaøn theå Kitoâ höõu nhaän Ñöùc Thaùnh Cha, (Ñöùc Giaùo Toâng, Ñöùc Giaùo Hoaøng), töùc Giaùm muïc Roma, laøm thuû laõnh. Danh xöng: Kitoâ höõu, Kitoâ ñoà (Christians) laø chung cho caùc ñoaøn theå khaùc thuoäc Chính Thoáng Giaùo vaø Tin Laønh Giaùo; vì cuøng vôùi Coâng Giaùo maø caû ba ñeàu ñöôïc meänh danh chung laø: Kitoâ Giaùo (Christianism, Christianity)]

Roman Church

Giaùo hoäi Roma, Hoäi thaùnh Roma [a/ ôû thôøi Trung coå, chæ ñoaøn theå quaûn lyù toái cao Giaùo hoäi ñöôïc caáu thaønh goàm Ñöùc giaùo Hoaøng vaø Hoàng Y Ñoaøn. b/ Giaùo hoäi thuoäc Giaùo khu Roma]

Roman Congregations

Caùc Thaùnh Boä cuûa Giaùo trieàu Roma

Roman Curia

Giaùo Trieàu Roma, giaùo ñình Roma

Roman rite

Leã nghi Roma, Nghi leã Thieân Chuùa Giaùo

rood

Töôïng Chòu naïn, Thaùnh giaù, töôïng Thaùnh giaù, Thaäp giaù khoå naïn cuûa Ñöùc Kitoâ

Rosicrucians

Hoäi vieân Hoäi Höõu nghò Hoàng Thaäp Töï, Phaùi Khoå giaù hoa hoàng [danh xöng duøng trong nhöõng ñoaøn theå bí maät ôû theá kyû thöù 16, hoï toân suøng ñaëc bieät: Thaäp giaù vaø hoa hoàng bieåu tröng cho ôn cöùu roãi vaø söï phuïc sinh cuûa Ñöùc Gieâsu Kitoâ]

ruach (H.)

Thaàn cuûa Thieân Chuùa, nhaân linh, linh hoàn con ngöôøi; gioù, baïo phong

rubric

Leã qui, qui trình leã nghi, luaät chöõ ñoû

rule of faith

Chuaån taéc Ñöùc Tin, tieâu chuaån Ñöùc Tin [laø tieâu chuaån toái haäu phaùn quyeát laø chaân lyù hay khoâng trong Ñöùc Tin]

rule of prayer

Chuaån taéc caàu nguyeän, qui taéc caàu nguyeän [laø chuaån taéc laáy leã nghi ñeå cheá ñònh chaân lyù Ñöùc tin]

rule of truth

Chuaån taéc chaân lyù [Xem rule of faith]

Russellites

Phaùi Russell [phaùi do Muïc sö Charles T.Russell (1852~1916) saùng laäp vaøo theá kyû thöù 19, cho raèng Ñöùc kitoâ Taùi giaùng maø ta khoâng thaáy ñöôïc vaøo naêm 1874, vaø ngaøy taän theá seõ xaûy ra vaøo naêm 1914 (töông lai so vôùi luùc oâng tuyeân boá)]

Russian Orthodox Church

Giaùo hoäi Chính thoáng Nga

Back to Vietnamese Missionaries in Taiwan Home page