O

obedience

1. Phuïc tuøng, nghe leänh, tuøng phuïc, thuaän meänh, tuaân leänh, trung thuaän 2. Qui y.

obeisance

Phuïc baùi, kính leã, toân thuû, toân kính, phuïc tuøng, thuaän tuøng.

object

1. Ñoái töôïng, khaùch theå, khaùch quan 2. Vaät theå khaùch quan, vaät kieän, söï vaät 3. Muïc tieâu, muïc ñích, toân chæ, vaät muïc ñích 4. Phaûn ñoái, cöï tuyeät.
formal ~ Hình thöùc ñoái töôïng, hình thöùc khaùch quan [moät vaät toàn höõu cuï theå do chuû theå quan saùt maø tìm ra quan ñieåm ñaëc thuø vaø ñaëc tröng. Nhö hình thöùc ñoái töôïng cuûa thò giaùc laø ñaëc tröng thaáy ñöôïc cuûa toaøn theå söï vaät].
material ~ Chaát lieäu ñoái töôïng, nguyeân lieäu khaùch theå [do chuû chæ veà toaøn theå vaät toân höõu cuï theå].

objectify

Ñoái töôïng hoùa, khaùch quan hoùa, vaät theå hoùa, vaät töôïng hoùa, hieän thöïc hoùa.

objective

1. Thuoäc khaùch theå, thuoäc khaùch quan, thuoäc khaùch quan tính, khaùch theå, khaùch quan, thöïc taïi 2. Thuoäc thöïc theå, thuoäc chaân thöïc, thuoäc thöïc taïi, thuoäc vaät chaát, thuoäc ngoaïi taïi, thuoäc vaät, thuoäc ngoaïi vaät 3. Thuoäc muïc tieâu, thuoäc muïc ñích, muïc tieâu, muïc ñích.

objectivization

Khaùch quan hoùa, khaùch theå, ñoái töôïng tính.

objectivity

Khaùch quan tính, khaùch theå, ñoái töôïng tính.

oblation

1. Daâng hieán, hieán teá, cuùng hieán, quyeân hieán, cuùng daâng, daâng hieán thaùnh theå 2. Teá phaåm, hy leã, hy sinh, thaùnh theå, thaùnh tieäc.

oblation theories

Daâng hieán luaän [laø hoïc thuyeát cho raèng baûn chaát cuûa thaùnh leã laø Ñöùc Kitoâ treân baøn thôø töï mình daâng hieán thòt maùu cho Thieân Chuùa].

obligation

Nghóa vuï, traùch nhieäm, chöùc traùch, ñaûm traùch, boù buoäc, aân nghóa.

obscurantism

Chính saùch ngu daân chuû nghóa, böng bít,[thaùi ñoä phaûn ñoái lyù trí vaø khai minh].

observant

1. Ngöôøi nghieâm thuû, ngöôøi phuïng haønh, ngöôøi tuaân thuû, phaùi nghieâm tuùc, nghieâm ngaët 2. Thuoäc nghieâm thuû, thuoäc toân phuïng, thaän troïng tuaân thuû.

obsession

1. Taø aùm, ma aùm, say meâ 2. Côn caùm doã, côn aùm aûnh 3. Coá chaáp, quan nieäm cöôõng baùch.

obsignatio fidei (L.)

Daáu aán tuyeân theä, aán tín nieàm tin [thôøi Giaùo Hoäi sô khai Tertullian (160?-220?) ñaõ goïi pheùp röûa toäi nhö theá, vì ngöôi döï toøng theo lôùp giaùo lyù xong, vaø tröôùc khi chòu pheùp röûa toäi ñaõ phaùt theä].

Occasmism

Chuû nghóa Occam [vaøo theá kyû 14 William of Occam (1300?-1349?) chuû tröông thuyeát thaàn hoïc duy danh (nominalism), cho raèng ñaïo ñöùc vaø toàn höõu ñeàu do yù Thieân Chuùa maø coù, lyù tính khoâng theå chöùng minh hay phuû nhaän ñieàu lieân quan tôùi tín ngöôõng].

occasionalism

Cô hoäi luaän, cô duyeân luaän, thuyeát ngaãu nhieân [thuyeát phuû nhaän vaät thuï taïo coù moät nguyeân nhaân, cuõng khoâng nhaän moät löïc coá ñònh laø nguyeân nhaân cuûa noù, ngöôïc laïi hoï cho raèng laøm cho toàn höõu phaùt sinh chaúng qua chæ laø do cô hoäi ngaãu nhieân maø thoâi].

occult

1. Huyeàn bí, huyeàn dieäu, thaàn bí, bí maät, bí aån, saâu nhieäm, khoâng theå truy taàm 2. Vaät thaàn bí.

occultism

1. Chuû nghóa huyeàn bí [tin töôûng raèng khoâng caàn duøng phöông phaùp khoa hoïc, chæ duøng löïc quan saùt aån bí huyeàn dieäu maø bieát ñöôïc] 2. huyeãn hoïc [moân tìm toøi nhöõng ñieàu maø söùc thöôøng khoâng theå bieát hay caên baûn khoâng theå bieát ñöôïc, nhöng laïi khoâng qua phaïm vi toân giaùo].

Ockhamism

Xem Occamism

odium thelogicum (L.)

Thuø haän do vieäc tranh luaän thaàn hoïc maø ra.

oecumenic, -cal

Xem ecumenical

offence

Xem offense

offense

1. Quùa phaïm, phaïm toäi, phaïm phaùp, vi phaïm, toäi 2. Toån thöông, thöông haïi tôùi, voâ leã, oâ nhuïc, coâng kích, laêng nhuïc, xuùc phaïm, taán coâng, 3. Chöôùng ngaïi vaät

offer

1. Hieán daâng, phuïng hieán, coáng hieán, hieán, taëng, tieán 2. Ñeà nghò

offering

1. Teá vaät, teá phaåm, hy leã, vaät hy sinh 2. Daâng tieán, söï cuùng hieán, 3. Lôøi ñeà nghò.

offertory

1. Söï quyeân tieàn, söï quyeân cuùng 2. Söï daâng baùnh röôïu, ca daâng leã, kinh daâng leã [trong thaùnh theå].

office

1. Chöùc vuï, chöùc phaän, chöùc vò, chöùc traùch, nhieäm vuï, vuï, chöùc nghieäp, coâng taùc 2. Leã baùi, bí tích, kinh nhaät tuïng, thaùnh vuï.
leadership ~ Chöùc vuï laõnh ñaïo, chöùc vöông ñeá
pastoral ~ Vieäc muïc vuï, coâng taùc linh vuï
priestly ~ Chöùc Linh Muïc, chöùc hieán teá [Linh Muïc chuû teá leã nghi vaø ñaïi dieän Thieân Chuùa phaùt ngoân laø hai nhieäm vuï caên baûn].
prophetic ~ Chöùc vuï Tieân Tri.
teaching ~ Chöùc vuï giaùo huaán, huaán duï.

officiant

Chuû teá, ngöôøi chuû leã, ngöôøi thi haønh nhieäm vuï [Linh Muïc hay Muïc Sö chuû teá hay chuû leã].

officiate

Cöû haønh leã nghi, thi haønh nghi thöùc, chuû teá, chuû leã, thi haønh nhieäm vuï.

oikonomia (Gr.)

1. Quaûn lyù 2. Keá hoaïch cöùu ñoä 3. Nguyeân taéc khoan dung [Giaùo Hoä Ñoâng Phöông khi laøm coâng vieäc muïc vuï theo nguyeân taéc sau: vaän duïng phaùp luaät vaø ñieàu qui laø nhaèm toû roõ vieäc Chuùa tôùi ñeå cöùu chuoäc toäi nhaân chöù khoâng phaûi vì ngöôøi laønh, vöôït treân vaên töï ñeå chöõa trò thöông tích].

oikoumene (Gr.)

Ñaïi keát, laõnh vöïc cöùu ñoä.

ointment

Xöùc daàu.

Old Catholic Church

Giaùo Hoäi cöïu Thieân Chuùa Giaùo [moät soá giaùo phaùi nhoû sau theá kyû 18 laàn löôït ly khai Giaùo Hoäi La Maõ].

Old Catholics

Tín ñoà cöïu Thieân Chuùa Giaùo.

omega (Gr.)

Maãu töï cuoái cuøng cuûa chöõ Hy Laïp, chung keát, chung cuïc, toái haäu.

omne vivum ex ovo (L.) (all living beings come from the egg)

Thuyeát vaïn vaät noaõn sinh.

omniconscience

Toaøn yù thöùc, bieát hoaøn toaøn, vieäc gì cuõng yù thöùc ñöôïc

omnipotence

Toaøn naêng, khoâng coù gì maø khoâng theå laøm ñöôïc, vaïn naêng

omnipresence

Toaøn taïi, hieän dieän khaép moïi nôi

omniscience

Toaøn tri, vieäc gì cuõng bieát

One

Nhaát, thaùi nhaát, thaàn ñeä nhaát

ontic

Thuoäc veà toàn höõu luaän, baûn theå luaän, toàn höõu hoïc.
~ argument Luaän chöùng toàn höõu hoïc [cho raèng neáu laø hoaøn toaøn taát phaûi bao haøm toàn höõu; Thöôïng Ñeá laø hoaøn toaøn, neân taát nhieân Thöôïng Ñeá phaûi toàn höõu].

ontologism

Chuû nghóa toàn höõu [hoïc thuyeát cho raèng trong theá gian coù theå tri thöùc tröïc quan Thöôïng Ñeá vaø chæ nhôø vaø trong aùnh saùng tröïc quan Thöôïng Ñeá naøy, môùi coù theå baét ñaàu nhaän thöùc ñöôïc thuï taïo].

ontology

Toàn höõu hoïc, baûn chaát hoïc, höõu theå hoïc, baûn theå hoïc [moân hoïc nghieân cöùu baûn chaát vaät toàn höõu phoå quaùt, cuõng nhö ñaëc tröng vaø qui luaät cuûa chuùng].

openness

Söï khai phoùng, coâng khai, trieån khai, môû roäng, khoâng che daáu, côûi môû, thaät tình

opera ad extra (L.)

(Chuùa Ba Ngoâi) Hoaït ñoäng höôùng ngoaïi.

opera ad intra

(Chuùa Ba Ngoâi) Hoaït ñoäng töông lieân noäi taïi.

operari sequitur esse (L.) (action follows being)

Tuøy theo toàn höõu maø haønh ñoäng.

operation

1. Hoaït ñoäng, thao taùc, haønh ñoäng, ñoäng taùc 2. Hieäu quûa, hieäu löïc 3. Quaûn lyù, kinh doanh.
~s of God ad extra Ba Ngoâi Thieân Chuùa höôùng ngoaïi hoaït ñoäng, hoaït ñoäng trong chöông trình cöùu ñoä.

opinion

YÙ kieán, chuû tröông, hoïc thuyeát, phaùn ñoaùn, bình luaän, quan ñieåm, luaâïn kieán.

opposition

1. Phaûn ñoái, ñoái laäp, ñoái khaùng, ñoái ñòch 2. Ñoái chieáu, phöông phaùp ñoái chieáu.
~ contradictory Ñoái laäp maâu thuaãn.
~ contrary Ñoái laäp töông phaûn.
~ subcontrary Ñoái laäp phaân phaûn.
~ subalterne Ñoái laäp sai ñaúng

oppression

Söï ñaøn aùp, söï aùp böùc, aùp theá, khoå naõo

optimism

Chuû nghóa laïc quan, laïc quan

option for the poor

Öu tuyeån ngöôøi ngheøo.

opus Dei (L.)

1. Taùc vi cuûa Thieân Chuùa, coâng trình cuûa Thieân Chuùa, söï nghieäp cuûa Thöôïng Ñeá 2. (Opus Dei) Doøng chuû nghieäp [teân moät doøng môùi]

opus mortificatum (L.)

Thieän coâng do vieäc haõm mình, aên chay, ñaùnh toäi.

opus operantis (L.)

Xem ex opere operantis.

opus operatum (L.)

Xem ex opere operato.

opus supererrogatorium (L.)

Coâng taùc ngoaïi phaän.

opus vivificatum (L.)

Vieäc laønh laøm hoài phuïc giaù trò, vieäc thieän laøm hoài sinh.

oracle

1. Saám ngoân, lôøi saám, lôøi tieân tri [Thöôïng Ñeá giaûi ñaùp cho keû caàu vaán nhöõng ñieàu lieân quan ñeán vaän meänh töông lai hoaëc ñeán moät keát cuïc söï vieäc cuûa hoï]. 2. Nôi cöïc Thaùnh, vò tö teá truyeàn saám ngoân 3. oracles: Thaùnh Kinh, saám truyeàn

Orange, Second Council of

Ñaïi Coâng Ñoàng Orange II [vaøo khoaûng naêm 528, Coâng Ñoàng hoïp ôû vuøng Valence, thaønh Orange ôû Phaùp].

oration

Lôøi caàu nguyeän, lôøi caàu chuùc [lôøi noùi coâng khai theo phöông caùch chính thöùc duøng söï taùn döông, caàu xin, chuùc phuùc ñaëc bieät cho moät ñöông söï dòp naøo ñoù nhö: tang leã, kyû nieäm chu nieân...].

oratory

1. Nôi caàu nguyeän, nguyeän ñöôøng, nhaø nguyeän 2. Oratory: Hoäi Oratory [ñoaøn theå do Thaùnh Philip Neri (1515-1595) thaønh laäp ôû Roma naêm 1564 trong giôùi Linh Muïc trieàu].

order

1. Thöù töï, thuaän töï, traät töï, phaåm caáp, phaåm vò, ñaúng caáp 2. Muïc chöùc [chöùc vò muïc vuï], thaùnh chöùc, thaàn chöùc 3. Hoäi doøng, tu hoäi, ñoaøn theå toân giaùo 4. Meänh leänh, huaán leänh, chæ thò
major ~s Ñaïi phaåm, nhöõng phaåm chöùc muïc vuï chuû yeáu, chöùc lôùn [quùa khöù chæ phuï phoù teá, phoù teá, tö teá, nay chæ 3 phaåm vò thaùnh chöùc: Phoù Teá, Linh Muïc, Giaùm Muïc].
minor ~s Tieåu phaåm, nhöõng phaåm chöùc muïc vuï thöù yeáu, nhöõng chöùc nhoû [chæ 4 chöùc nhoû: giöõ cöûa, ñoïc saùch, tröø quæ, giuùp leã]
~ of creation Trình töï saùng taïo, heä thoáng saùng taïo theá giôùi, thöù töï saùng taïo.
~ of execution Thöù töï chaáp haønh, thöù töï thöïc haønh.
~ of intention Thöù töï yù höôùng.
~ of salvation Trình töï cöùu aân, keá hoaïch vaø thöïc hieän ôn cöùu ñoä, traät töï cöùu roãi

ordinance

1. Phaùp leänh, huaán leänh, ñieàu leä, quaùn leä 2. Leã nghi, nghi thöùc toân giaùo.

ordinand

Ngöôøi muoán nhaän thaùnh chöùc, keû saép tieán tôùi thaùnh chöùc, chuaån tieán chöùc vieân.

ordinant

Ngöôøi ñaõ nhaän thaùnh chöùc, taân tieán chöùc.

ordinariate

Toøa Giaùm Muïc [dinh sôû Giaùm Muïc, quaûn haït Giaùm Muïc].

ordinary

1. Giaùm Muïc chuû nhieäm 2. Ñaëc ñònh [kinh thaùnh theå] , leã qui

ordination

1. Phong chöùc, taán chöùc, leã phong chöùc, thuï nhaäm thaùnh chöùc 2. Thaùnh traät, thaàn phaåm.

Organic Articles

Ñieàu khoaûn toå chöùc, ñieàu vaên toå chöùc [naêm 1802 Napoleon I (1769-1821), ban taân hieán phaùp, taùi toå chöùc Giaùo Hoäi Phaùp, laáy Thieân Chuùa Giaùo laøm Giaùo Hoäi chuû yeáu, vaø cuõng dung naïp taát caû caùc giaùo phaùi khaùc].

Oriental Churches

Xem Eastern Churches. Giaùo Hoäi Ñoâng Phöông.

oriental rites

Nghi leã Ñoâng Phöông.

Origenism

Phaùi Origen [Giaùo Hoäi sô khai coi phaùi naøy, do Origen 185-254, chuû xöôùng laø dò thuyeát ñaàu tieân].

origin

Khôûi nguyeân, nguyeân thuûy, lai nguyeân, khai thuûy, khôûi ñieåm, nguoàn goác

orginal sin

Toäi nguyeân toå [toäi maø toå toâng loaøi ngöôøi ñaõ phaïm vaø coù aûnh höôûng tôùi con ngöôøi moïi nôi moïi thôøi (xem primitive sin)].

ornatus animae (L.) (ornament of the soul)

Trang söùc cuûa linh hoàn [linh hoàn do laõnh nhaän Bí Tích maø coù aán daáu].

Orphism

Phaùi Orpheus [theá kyû thöù 7 B.C, Orpheus saùng laäp toân giaùo suøng baùi thaàn Apollo. Hoï khinh thò thaân xaùc, coi troïng ñôøi sau, toân troïng qua khoå haïnh ñeå ñaït tôùi hôïp nhaát thaàn bí].

orthodox

Thuoäc Chính Thoáng , Chính Giaùo, Chính Thoáng Giaùo, chính thuyeát, truyeàn thoáng.

Orthodox Churches

Xem Eastern Orthodox Church, Giaùo Hoäi Chính Thoáng, Giaùo Hoäi Ñoâng Phöông.

orthodoxy

1. Phaùi Chính Thoáng, hoïc thuyeát Chính Thoáng Giaùo, tín ngöôõng thuaàn chính, chính giaùo, chính thuyeát, toân thôø chính giaùo 2. Theá giôùi Chính Thoáng Giaùo 3. Lyù luaän chính truyeàn

orthogenesis

Dieãn tieán ñònh höôùng, thuyeát tieán hoùa tröïc tieán [cho raèng vuõ truï tieán hoaù theo tröïc höôùng coá ñònh].

orthopraxy

Thöïc tieãn chaân chính, thöïc haønh ñöùng ñaén.

Osiandrian controversy

Tranh chaáp Osianda [theå kyû 16, Andeas Osiander (1498-1552), thuoäc phaùi Luther, ñeà ra tranh luaän: con ngöôøi chæ caàn noäi taâm tin nhaän Ñöùc Kitoâ lieàn coù theå thi haønh caùc coâng ñöùc nhôø ñoù maø neân coâng chính hoaù vaø thaønh thaùnh].

osmosis

Thaåm thaáu, thaám nhaäp, thaám thaáu tính, giao hoã, hoã töông thoâng giao, thaám thaáu taùc duïng, haáp thuï töø töø

ostiariate

Chöùc giöõ cöûa [moät trong 4 chöùc nhoû cuûa Thieân Chuùa Giaùo, ñaëc bieät phuï traùch vieäc ngaên ngöøa nhöõng ngöôøi khoâng ñöôïc quyeàn laõnh Thaùnh Theå leân röôùc leã. Nay chöùc naøy ñaõ boû].

other world

Theá giôùi töông lai, theá giôùi lyù töôûng (taïi theá), theá giôùi khaùc, theá giôùi beân bia.

otherworldliness

Lai theá tính, ñaëc tröng theá giôùi lyù töôûng, sieâu tuïc tính, ñaëc tröng theá giôùi tinh thaàn, xuaát theá.

Our Lady

Thaùnh Maãu, Thaùnh Maãu Maria.

Our Lord

Chuùa chuùng ta, Ñöùc Kitoâ.

ousia (L.)

Xem essence [yeáu tính].

overseer

Giaùm ñoác, ngöôøi quaûn lyù.

Oxford movement

Phong traøo Oxford, phong traøo Oxford phuïc höng [theá kyû 19 ôû Anh Giaùo, phong traøo naøy aûnh höôûng raát lôùn taïi Anh, ñaõ toå chöùc nhoùm hoäi xuaát baûn "Tieåu Thö veà Thôøi Ñaïi" (Tracts for the Times), thoâi thuùc phuïc hoài kyù luïc thôøi ñaàu cuûa Giaùo Hoäi].

Back to Vietnamese Missionaries in Taiwan Home page