L

laicus (L.)

Xem layman

laikos (Gr.)

Xem layman

laity (co.)

Giaùo höõu, tín höõu, tín ñoà, tín höõu nôi traàn theá, ngöôøi phaøm.

lamb of God

Chieân Thieân Chuùa, Chieân cuûa Thöôïng Ñeá [ aùm chæ Chuùa Kitoâ ñaõ hy sinh ñoå maùu ñeå cöùu con ngöôøi khoûi toäi vaø ñöôïc töï do; gioáng nhö nhôø maùu Con Chieân trong Leã Vöôït Qua ñaõ cöùu daân Do Thaùi khoûi cheát vaø thoaùt ly kieáp noâ leä Ai Caäp].

laos-laicus (L.)

Daân Chuùa soáng trong traàn theá.

lapse

1. Boäi giaùo, phaûn giaùo, ly toâng phaûn ñaïo 2. Truïy laïc, phaïm toäi, laàm loãi 3. Thuït luøi, thoaùi boä, tieâu dieät, tieâu maát.

last anointing

Xöùc daàu beänh nhaân, xöùc daàu luùc laâm chung.

last day

Theá maït, ngaøy phaùn xeùt chung, ngaøy taän theá.

last judgement

Xem general judgement

last sacraments

Bí Tích laâm chung [chæ luùc laâm chung nhaän laõnh caùc Bí Tích: Giaûi toäi, Xöùc daàu, Thaùnh theå].

last supper

Böõa tieäc ly.

last things

Theá maït, taän theá, chung maït, söï vieäc sau cuøng [Xem eschatological elements].

Lateran Councils

Coâng ñoàng Lateâranoâ [hoäi hoïp ôû Roma ñeàn thôø Latran laàn thöù I naêm 1123; laàn II naêm 1139, laàn III naêm 1179, laàn IV naêm 1215, laàn V naêm 1512 ñeán 1517].

Lateran Pact

Xem Lateran Treaty.

Lateran Treaty

Hieäp ñònh Latran, ñieàu öôùc Latran [ngaøy 11 thaùng 02, naêm 1929 kyù hieäp öôùc coâng nhaän Vatican laø moät quoác gia ñoäc laäp].

Latin Church

Giaùo Hoäi La-Tinh [Giaùo Hoäi söû duïng theo hình thöùc La-tinh, giaùo luaät La-tinh].

Latin rite

1. Leã nghi La-tinh [duøng tieáng La-tinh cöû haønh leã nghi] 2. Tín ñoà Coâng Giaùo, tín höõu Giaùo Hoäi La-tinh.

latitudinarianism

Xem latitudinarians

latitudinarians

1. Ngöôøi theo chuû nghóa töï do, ngöôøi theo chuû nghóa phoùng khoaùng, ngöôøi khoâng caâu neä giaùo ñieàu 2. (L) Giaùo phaùi khoan dung, tín höõu phaùi quaûng giaùo, phaùi phoùng khoaùng [ theá kyû thöù 17, nhaân só trong Anh Giaùo hy voïng taát caû caùc tín ñoà toân giaùo keát thaønh moät ñoaøn theå, trong ñoù moïi maët nhö quaûn lyù Giaùo hoäi, leã nghi, giaùo lyù ñeàu ñi theo chieàu höôùng töï do vaø ña nguyeân].

latria

Tuyeät ñoái toân thôø, söï toân thôø cao nhaát ñoái vôùi Thieân Chuùa, leã kính chæ daønh toân thôø Thieân Chuùa, leã thôø kính, suøng baùi.

law

Luaät phaùp, phaùp luaät, phaùp qui, ñònh luaät, pheùp taéc, qui taéc, phaùp hoïc.
~ of retaliation Luaät baùo phuïc, hoài kính [qui taéc luaân lyù tìm kieám moät loaïi caân baèng ñaïo ñöùc, giöõa söï cho ñi vaø chaáp nhaän, giöõa haønh ñoäng vaø ñaùp traû; ví duï raêng ñeàn raêng, maét ñeàn maét].

lay apostolate

Toâng ñoà giaùo daân, giaùo höõu truyeàn giaùo.

lay brother

Thaày giuùp vieäc, thaày giaûng, tu só khoâng coù chöùc thaùnh, tu só noùi chung, tu só ñôøi, trôï só

lay theology

Thaàn hoïc giaùo daân.

laying on of hands

Ñaët tay, nghi thöùc ñaët tay [Xem imposition of hand]

layman

Giaùo höõu, tín höõu, tín ñoà, tín höõu taïi theá [töø theá kyû thöù 3, vì ñôøi soáng tu haønh höng thònh, vöôït xa caùc giaùo daân taïi theá, neân ñoái vôùi giaùo só giaùo daân thöôøng bò coi laø voâ tri, laø ngöôøi ngoaïi haïng].

lector

Tuyeân ñoïc , chöùc ñoïc saùch [xöa laø moät trong boán chöùc nhoû cuûa Thaùnh chöùc Coâng giaùo, khi caàn thì tuyeân ñoïc kinh thaùnh trong thaùnh leã. Nay ñaõ boû vaø söûa thaønh taùc vuï ñoïc saùch].

lectoratus (L.)

Xem lector.

legalism

Chuû nghóa luaät phaùp, chuû nghóa troïng luaät, chuû nghóa hôïp phaùp, chuû nghóa hình thöùc luaät phaùp [vì luaät phaùp dieãn ñaït roõ thaùnh yù Thieân Chuùa; hoaëc cho raèng chæ nghieâm thuû phaùp quy vaø giôùi luaät thì ñuû neân coâng chính].

legitimate

1. Thuoäc hôïp phaùp, chính thoáng, chính ñaùng, hôïp lyù, chaân chính, hôïp vôùi tieâu chuaån 2. Thuoäc chính heä, con hôïp phaùp, hoân sinh chính thöùc.

leiturgia (Gr.)

1. Chöùc tö teá, phuïc vuï, nghóa vuï 2. Nghi leã, nghi thöùc.

Lent

Muøa chay, muøa chòu naïn, muøa thöông khoù [40 ngaøy tröôùc leã Phuïc Sinh duøng aên chay, caàu nguyeän ñeå chuaån bò cuoäc khoå naïn, cheát vaø soáng laïi cuûa Chuùa Kitoâ].

lex (L.)

Xem law, rule [luaät].

liberal theology

Thaàn hoïc töï do, thaàn hoïc caáp tieán [ôû theá kyû thöù 19, 20 Xu theá thaàn hoïc cho raèng tín ngöôõng Kitoâ Giaùo laø lyù tính, quyeàn nghi; phuø hôïp maø khoâng ñi ngöôïc nguyeän voïng töï trò cuûa con ngöôøi].

Liberalism

Chuû nghóa töï do, chuû nghóa caáp tieán [moät loaïi phong traøo trong Kitoâ Giaùo hieän ñaïi nhaán maïnh töï do cuûa lyù trí; nhaán maïnh noäi dung luaân lyù vaø tinh thaàn trong giaùo lyù Kitoâ].

Liberalist

Xem ôû treân [phaùi töï do chuû nghóa].

liberalize

Töï do hoùa, töï do chuû nghóa hoùa, laøm taâm trí côûi môû.

liberation

Giaûi phoùng, giaûi cöùu, giaûi thoaùt.

liberation theology

Thaàn hoïc giaûi phoùng, thaàn hoïc giaûi cöùu [sau Coâng Ñoàng Vatican II, Giaùo Hoäi Myõ Chaâu La-tinh phaùt sinh ra thaàn hoïc môùi coå xuùy Kitoâ höõu neân tích cöïc tham döï caûi taïo theá giôùi, cuøng vôùi Ñöùc Kitoâ Ñaáng cöùu chuoäc haàu cöùu thoaùt theá giôùi ra khoûi toäi loãi].

libertas contrarietatis (L.) (liberty of contraries)

Töï do ñoái laäp [töï do choïn löïa giöõa thieän vaø aùc].

libertas exercitii (L.) (freedom of movement)

Töï do haønh ñoäng [töï do haønh ñoäng hoaëc khoâng haønh ñoäng].

libertas specificationis (L.) (liberty of specification)

Töï do loaïi bieät [töï do löïa choïn haønh ñoäng ít nhieàu lieân quan thieän aùc].

Libertines

1. Phaùi phoùng tuùng, phoùng ñaõng [a. theá kyù thöù 16 trong caùc giaùo phaùi caùch maïng coù 1 giaùo phaùi chuû tröông Thöôïng Ñeá ôû trong vaïn vaät, toäi loãi chæ laø huyeàn hoaëc; ñieàu Thaùnh Linh ghi cheùp chæ laø caâu chöõ cheát neân phaùi naøy hoaøn toaøn phuû nhaän hoân nhaân quan troïng laø thuoäc Thieân Chuùa chöù khoâng ôû luaät phaùp hoân nhaân, phuï nöõ phaûi tuøng phuïc vaø thuoäc veà choàng nhöng choàng coù theå coù nhieàu vôï; b. Phaùi hoäi ñöôøng Do Thaùi ôû Gieârusalem] 2. Ngöôøi töï do tö töôûng, ngöôøi tö töôûng phoùng tuùng.

libertinism

1. Chuû nghóa phoùng tuùng 2. Haønh vi phoùng tuùng.

liberty

Töï do.

libido (L.)

Duïc voïng, tính duïc, duïc löïc, baûn naêng tính, baûn naêng xung ñoäng, tinh löïc, löïc sinh meänh.

life

1. Sinh meänh, tính meänh, meänh 2. Sinh soáng, sinh toàn, sinh nhaân, sinh keá 3. Nhaân sinh, chung thaân, ñôøi soáng, cuoäc soáng
interior ~ Ñôøi soáng noäi tu, ñôøi soáng noäi taâm, ñôøi soáng noäi taïi.

life and work movement

Phong traøo soáng vaø laøm, phong traøo hôïp nhaát sinh soáng vaø coâng vieäc [moät trong phong traøo hieäp hoäi Kitoâ Giaùo truyeàn giaùo quoác teá (International Missionary Council) cuï theå thuùc ñaåy vieäc hôïp nhaát soáng vaø laøm].

ligatio (L.)

AÙp phuïc, aùp cheá vaø chinh phuïc [Thaùnh Thomas Aquinas 1225?-74, thöôøng noùi neáu aùp cheá caên toäi laøm noù khoâng phaùt sinh ñöôïc thì seõ laøm caûm quan daäp taét ñöôïc moïi tính duïc baát hôïp lyù].

light

Quang, quang minh, quang huy, quang dieäu, aùnh saùng
~ of glory AÙnh saùng vinh phuùc, vinh quang [laø sieâu tính ñöôïc chuaån bò giuùp lyù trí coù khaû naêng trong aùnh saùng vinh phuùc nhaän ra Thieân Chuùa].

likeness of God

Hình aûnh Thöôïng Ñeá, gioáng Thieân Chuùa, Ngöôøi laø hình aûnh Thieân Chuùa.

limbo

Laâm boâ, nguïc toå toâng, u linh giôùi [truyeàn thoáng thaàn hoïc cho raèng tröôùc Chuùa Kitoâ, taát caû nhöõng linh hoàn chính tröïc thì an nghæ ôû nôi ñoù].

limbus (L.)

Xem limbo
~ Patrum (limbo of the Fathers) Trong loøng yeâu thöông cuûa Abraham [truyeàn thoáng thaàn hoïc caên cöù vaøo Phuùc AÂm Luca 16:22, cho ñoù laø nôi an nghæ cuûa nhöõng ngöôøi cheát].
~ puerorum (limbo of children) Tieàn ñình, tieàn saûnh cuûa treû thô, anh haøi tieàn thính [truyeàn thoáng thaàn hoïc cho laø nôi ôû cuûa nhöõng treû nhoû cheát maø chöa röûa toäi].

limit-situation

Bieân giôùi caûnh ngoä, giôùi haïn [ laø moät traïng huoáng nhaân sinh, nhö töû vong, ñau khoå. Ñoái dieän vôùi bieân giôùi cuûa ñôøi soáng, ai ai cuõng caûm thaáy coù haïn, hoaøn toaøn baát löïc, khaùt voïng maø khoâng theå thoûa maõn].

litany

Kinh caàu, kinh nguyeän ñoái ñaùp [kinh caàu nguyeän do nhöõng lôøi nguyeän gheùp thaønh, coù tính chaát thoáng hoái hay caàu thay nguyeän giuùp].

literalism

Chuû nghóa tröïc giaûi

literary genre

Loaïi vaên hoïc [laø nhöõng ñôn vò vaên hoïc maø nhöõng caâu vaên nhaát ñònh, nhöõng hình thöùc vaø nhöõng ñoà töôïng ñaõ thaønh hình, ñeå dieãn ñaït nhöõng yù nieäm ñöôïc khôi daäy trong cuøng moät hoaøn caûnh soáng].

liturgical movement

Phong traøo leã nghi [ñaàu theá kyû 20 Giaùo Hoäi Coâng Giaùo muoán phuïc hoài vieäc giaùo daân chuû ñoäng tham gia nhöõng leã nghi chính thöùc cuûa Giaùo Hoäi maø phaùt ñoäng phong traøo naøy].

liturgics

Leã nghi hoïc, leã baùi hoïc, suøng baùi hoïc [moân hoïc nghieân cöùu lòch söû leã nghi, yù nghóa leã nghi ñeå roài caét nghóa cho ngöôøi ta].

liturgism

Leã nghi thuyeát, nghi thöùc thuyeát [thaùi ñoä coi troïng leã nghi thaùi quùa].

liturgist

Chuyeân vieân veà leã nghi, quyeàn uy leã nghi, chuû teá, chuû leã.

liturgy

1. Leã nghi, nghi thöùc leã baùi 2. Nghi thöùc tieäc thaùnh [ñaëc bieät chæ Giaùo Hoäi Ñoâng Phöông] 3. Saùch caàu nguyeän, saùch nguyeän [Giaùo Hoäi Anh Giaùo duøng].
~ of the holy Mass Leã nghi Misa, nghi thöùc tieäc thaùnh.
~ of the presanctified Nghi thöùc truyeàn pheùp tröôùc Mình vaø Maùu Thaùnh chuaån bò cho Tieäc Thaùnh trong Giaùo Hoäi Ñoâng Phöông cöû haønh vaøo thöù tö thöù saùu muøa chay.

local church

Giaùo Hoäi ñòa phöông, Giaùo Hoäi baûn xöù [(a) Chæ giaùo xöù, giaùo phaän hoaëc moät toå chöùc lieân hieäp ñòa phaän ñòa phöông (b) Chæ Giaùo Hoäi ñi saâu vaøo moät saéc daân hoaëc vaøo trong vaên hoùa, bao goàm caû saéc daân hoaëc caû laõnh vöïc vaên hoùa (c) Giaùo Hoäi ñaõ ñi saâu vaøo sinh hoaït xaõ hoäi, ñaõ coù söï töông quan hoøa hôïp vôùi vaên hoùa ñòa phöông, ñaõ coù neàn moùng vöõng chaéc coù theå thöïc hieän ñöôïc söù meänh cuûa Giaùo Hoäi].

localism

Ñòa phöông chuû nghóa, ñòa phöông tuyeät cao chuû nghóa [ñaët lôïi ích ñòa phöông leân treân quoác gia, ñaët lôïi ích Giaùo Hoäi ñòa phöông treân lôïi ích Giaùo Hoäi phoå quaùt, hoaëc moät loaïi chuû nghóa ñòa phöông coù ñaàu oùc heïp hoøi].

localization

Ñòa phöông hoùa, cuïc boä hoùa

loci communes (L.)

Chaân lyù noùi chung.

loci proprii (L.)

Chaân lyù caù bieät.

locus theologicus (L.) (source of theological knowledge)

Nguoàn kieán thöùc thaàn hoïc [(a) Giaùo Hoäi Coâng Giaùo coi quyeàn giaùo huaán cuûa Giaùo hoäi, caùc giaùo phu,ï thaàn hoïc gia, leã nghi vaø giaùo luaät duøng ñeå baûo toàn vaø giaûi thích maïc khaûi trong Thaùnh Kinh vaø thaùnh truyeàn (b) Tin Laønh coi: Phaàn chuû yeáu laø nieàm tin

locutio Dei attestantis (L.) (a statement attested by God)

Lôøi minh chöùng cuûa Thieân Chuùa.

logoi (Gr.)

Soá nhieàu cuûa logos.

Logos (Gr.)

1. Ngoân, yù nieäm, ngoân ngöõ, lôøi 2. Thaùnh ngoân, thaùnh ñaïo, ñaïo [ chæ Thieân Chuùa Ngoâi Hai vì Ngaøi ñaõ dieãn ñaït tö töôûng cuûa Thieân Chuùa, coù söùc saùng taïo vaø giaùo huaán].
alethes ~ Lôøi thaät, Ngoâi lôøi chaân thöïc
incarnate ~ Ngoâi lôøi xuoáng theá, Ngoâi lôøi hoùa thaønh nhuïc theå
~ asarkos Ngoâi lôøi chöa thaønh nhuïc theå.
~ ensarkos Ngoâi lôøi ñaõ hoùa thaønh nhuïc theå.
~ spermatikos Haït gioáng lôøi Chuùa, haït gioáng ñaïo, ñaïo cuûa nguoàn goác caùc loaïi, chæ haït gioáng chaân lyù cuûa Ngoiâ lôøi [chæ maïc khaûi maø Thieân Chuùa töø xa xöa ñaõ gieo vaøo loøng nhaân loaïi].

logismos (Gr.)

Noäi taïi suy lyù, noäi taïi tö töôûng, suy luaän cuûa lyù tính noäi taïi.

Logos-mysticism

Thaàn bí thuyeát veà Ngoâi lôøi [Söï keát hôïp giöõa ngöôøi ñaõ laõnh pheùp röûa toäi vaø Ngoâi lôøi laø Ñöùc Kitoâ].

Lollards

Phaùi lollards [theá kyû 14 duøng danh töø naøy ñeå chaâm bieám nhöõng tín ñoà Wycliffites, veà sau duøng chæ baát cöù ngöôøi naøo coâng kích Giaùo Hoäi caùch voâ loái].

lord

1. Quaân chuû, chuû teå, ngöôøi thoáng trò, thuû laõnh, chuû nhaân 2. Chuû, Chuùa.

Lord of Hosts

Chuùa caùc cô binh [trong Cöïu Öôùc moät loaïi xöng hoâ ñoái vôùi Thöôïng Ñeá].

Lord's day

Xem day of the Lord [ngaøy cuûa Chuùa].

Lord's Prayer

Kinh laïy Cha, kinh caàu nguyeän.

Lord's Supper

Böõa tieäc ly cuûa Chuùa, tieäc thaùnh, böõa tieäc cuoái cuøng, Bí Tích Thaùnh Theå.

Lord's table

Xem altar.

lordship

1. Chuû quyeàn, quyeàn thoáng trò, moïi quyeàn bính, phoái trí 2. Vò theá cuûa Ñöùc Vua.

"Los von Rom" movement (G.)

Phong traøo "thoaùt ly La Maõ" [coù töø theá kyû 19 laø khaåu hieäu cuûa Ñeá Quoác AÙo, sau chæ moïi sinh hoaït muoán ly khai söï thoáng trò cuûa Giaùo Hoäi Coâng Giaùo].

love

Yeâu, aùi, aí moä, nhaân aùi, töø aùi, tình yeâu, tình aùi.
divine ~ Thaùnh aùi, tình yeâu cuûa Thieân Chuùa, tình yeâu cuûa Thaàn Thaùnh.
~ of neighbor Yeâu ngöôøi, tình yeâu ngöôøi laùng gieàng, yeâu nhö ngöôøi laùng gieàng, tình yeâu ñoái vôùi tha nhaân.

Low Church

Giaùo Hoäi haï phaùi, [moät vaøi Giaùo Hoäi Tin laønh ñaëc bieät trong Anh Giaùo duy trì quan ñieåm phaùi Evangelicals khoâng coi troïng quyeàn chöùc cuûa ngöôøi muïc töû].

Lutheranism

Thuyeát Luther.

Lutherans

Phaùi Luther, Hoäi thaùnh Luther [theá kyû thöù 16 Martin Luther laäp moät giaùo phaùi môùi nhaán maïnh Thaùnh Kinh laø qui luaät ñoäc nhaát cuûa nieàm tin. Con ngöôøi do toäi Toå Toâng maø bò hö hoaïi taän caên reã, xong nhôø tin vaøo Ñöùc Kitoâ, môùi trôû thaønh ngöôøi coâng chính].

lux mundi (L.) (light of the world)

AÙnh saùng theá giôùi.

LXX

Baûn 70 [baûn do Baåy möôi hoïc góa dòch töø tieáng goác Do Thaùi qua tieáng Hy Laïp].

Lyon, Council of

Coâng Ñoàng Lyon [laàn thöù I naêm 1245, 1274 laàn thöù II taïi Lyon nöôùc Phaùp ñaõ toå chöùc Ñaïi Coâng Ñoàng naøy].

lytron (Gr.)

Tieàn chuoäc

lytrosis (Gr. L.)

Xem apolytrosis

Back to Vietnamese Missionaries in Taiwan Home page