I

Icon

Töôïng thaùnh, böùc tranh, tranh aûnh, ngaãu töôïng [moät loaïi tranh aûnh ñöôïc Giaùo Hoäi Chính Thoáng duøng trong vieäc thôø phöôïng].

iconoclasm

Phaûn aûnh töôïng, tieâu dieät aûnh töôïng, phaù huûy aûnh töôïng, tieâu dieät meâ tín, phaù boû taäp quaùn cuõ, phaù huûy truyeàn thoáng, phaûn ñoái vieäc suøng baùi ngaãu töôïng.

iconoclast

Xem treân. Ngöôøi thi haønh.

iconoclastic controversy

Cuoäc tranh chaáp choáng laïi ngaãu töôïng [töø naêm 725 ñeán 842, Hoaøng ñeá La Maõ ôû Ñoâng Phöông cho raèng, aûnh töôïng thaùnh laøm caûn trôû vieäc trôû laïi ñaïo cuûa ngöôøi Do Thaùi vaø Hoài Giaùo, vì hoï cho raèng ñoù laø suøng baùi ngaãu töôïng. Vì theá neân Hoaøng ñeá ra leänh huûy boû caùc aûnh töôïng ñöa ñeán cuoäc tranh luaän veà vieäc suøng kính aûnh töôïng thaùnh].

iconography

Thaùnh töôïng hoïc, aûnh töôïng hoïc [moân hoïc nghieân cöùu ñeå dieãn taû maàu nhieäm cuûa Chuùa Kitoâ vaø nhöõng nhaân vaät trong Giaùo Hoäi qua tranh aûnh].

iconolater

Xem döôùi. Ngöôøi toân kính aûnh töôïng, suøng baùi ngaãu töôïng.

iconolatry

Söï toân kính aûnh töôïng, suøng baùi ngaãu töôïng.

iconostasis

Thaùnh töôïng moân, ñoà töôïng moân [trong nhaø thôø cuûa Giaùo Hoäi Chính Thoáng, ñeå phaân caùch nôi cöïc thaùnh (cung thaùnh) vaø phaàn chung, thöôøng duøng moät taám bình phong ngaên ra. Ñeán theá kyû 14, 15 taát caû coù ba böùc vaø treân coù veõ aûnh thaùnh, vì vaäy maø goïi laø thaùnh töôïng moân].

idea

Khaùi nieäm, quan nieäm, lyù nieäm, tö töôûng, yù kieán.

ideal

1. Lyù töôûng, moâ phaïm, ñieån hình, tieâu chuaån 2.Thuoäc veà lyù töôûng, thuoäïc veà töôûng töôïng, thuoäc veà quan nieäm, thuoäc veà chuû nghóa lyù töôûng.

idealism

1. Quan nieäm luaän, duy taâm luaän [lyù thuyeát chuû tröông caùi toàn höõu toái haäu laø heâï thoáng quan nieäm, hay noùi caùch khaùc: ñoái töôïng nhaän thöùc cuûa con ngöôøi laø heä thoáng thuaàn tuùy tö töôûng, quan nieäm] 2. Lyù töôûng, lyù töôûng chuû nghóa.

idealization

lyù töôûng hoùa, quan nieäm hoaù.

ideation

Söï quan nieäm hoùa, söï taïo thaønh quan nieäm, söï taùc duïng quan nieäm.

identification

1. Ñoàng nhaát hoùa, xem nhö laø ñoàng nhaát, chöùng minh ñoàng nhaát, hôïp nhaát, nhaát trí, hoøa ñoàng 2. Xaùc nhaän, phaân bieät, nghieäm chöùng, chöùng minh.

identity

1. Ñoàng nhaát, tính thoáng nhaát, töông ñoàng, nhaát trí, hôïp laøm moät, töông töï tuyeät ñoái 2. Baûn thaân, baûn theå, chính thaân, thaân phaän

ideology

1. Quan nieäm hoïc, lyù nieäm luaän, quan nieäm chuû nghóa, khoa hoïc khaùi nieäm, yù thöùc luaän 2. khoâng luaän, luaän vieån voâng 3. Hình thaùi yù thöùc, yù thöùc hoïc [moät heä tö töôûng haïn heïp thieáu ñaøn tính kieåm soaùt moät taäp ñoaøn xaõ hoäi theo moät höôùng lòch söû naøo ñoù].

idiom

Thuoäc tính, ñaëc ñieåm.
communication of ~s Giao löu thuoäc tính, töông thoâng thuoäc tính [trong Chuùa Kitoâ, thieân tính vaø nhaân tính hoã töông leä thuoäc nhau. Nhaân tính hoaït ñoäng leä thuoäc thieân tính, thieân tính hoaït ñoäng leä thuoäc nhaân tính vì vaäy Chuùa Kitoâ laø moät caù vò].
predication of ~s Duïng phaùp thuoäc tính giao löu [ñaëc ñieåm Ñöùc Kitoâ löôõng tính thuoäc moät caù vò, vì ñaëc ñieåm tính theå khoâng theå hoã töông, neân khi giaûng thuyeát duøng danh töø caù vò cuï theå coù theå hieåu ñöôïc caû hai tiùnh, nhöng khi duøng danh töø tính theå tröøu töôïng, nhaân tính vaø thieân tính khoâng theå laãn loän ñöôïc].

idol

Ngaãu töôïng, thaàn töôïng, vieäc toân thôø taø thaàn dò giaùo.

idolatry

1. Suøng baùi ngaãu töôïng, baùi ngaãu töôïng, suøng baùi taø thaàn 2. Suøng baùi caùch muø quaùng, toân suøng quùa ñoä.

idolization

Ngaãu töôïng hoùa, suøng baùi muø quaùng.

IHS (Gr.)

1. Gieâsu: Ba chöõ caùi cuûa teân Gieâsu trong tieáng Hy Laïp 2. Ieøsus Hagiator Soteør (Jesus Sanctifier Savior) Ñöùc Gieâsu laø ñaáng thaùnh hoùa vaø laø ñaáng cöùu theá 3. Iesus Hominum Salvator (Jesus Savior of Men) Ñöùc Gieâsu laø ñaáng cöùu chuoäc con ngöôøi 4. In Hoc Signo Vinces (in this sign- the cross-shalt thou conquer) vôùi daáu hieäu thaäp töï gía naøy Ngöôøi seõ chieán thaéng 5. In Hoc Salus (in this- cross-is salvation) Cöùu chuoäc nhôø thaäp töï gía.

ikon

Xem icon

ikonostasis (Gr.)

Xem iconostasis

illation

Suy ñònh, suy luaän.

illative sense

YÙ nghóa ñöôïc suy luaän ra, yù töôûng ñöôïc suy ñònh ra.

illicit

Baát hôïp phaùp, phaïm phaùp, khoâng hôïp phaùp, phaïm luaät caám, baát chính.

illuminate

1. Chieáu saùng, chieáu minh, soi chieáu, giaûi minh, giaûi saùng, soi daãn, khôûi phaùt, thuyeát minh 2. Ñöôïc soi saùng, ñöôïc quang chieáu, 3. Ngöôøi ñöôïc soi saùng, ngöôøi ñöôïc tieân giaùc, tieân kieán.

Illuminati (L.)

1. Phaùi tieân giaùc, tieân kieán, phaùi quang chieáu, phaùi ñoân ngoä [chæ moät vaøi giaùo phaùi raát nhieät taâm nhö Alumbrados, rosicruicians vaø phaùi Adam Weihaupt (1748-1830) saùng laäp naêm 1778. Giaùo phaùi naøy töï nhaän Chuùa Kitoâ ñaëc bieät soi saùng giaùo phaùi cuûa hoï ñeå phaûn ñoái caùc ñoaøn theå toân giaùo ñöông thôøi khaùc] 2. (illuminati) Ñoaøn theå töï cho raèng laø khai minh cao ñaúng.

illumination

Söï chieáu gioïi, soi saùng, khôûi phaùt, giaùo hoùa, minh giaùo, giaûi minh.

illuminative way

Minh loä, ñöôøng ñöa ñeán söï saùng.

Illuminism

Chuû nghóa thaàn quang [phaùi quang chieáu, ñaëc bieät chuù troïng ñeán nhöõng tieân kieán dò thöôøng moät caùch thaùi quùa].

illusion

Caûm giaùc sai laàm, huyeãn giaùc, huyeãn töôïng, töôûng töôïng huyeàn hoaëc, aûo aûnh, aûo giaùc.

illusionism

Huyeãn töôïng chuû nghóa [hoïc thuyeát xem vaät chaát chæ laø huyeãn töôïng].

image

Töôïng, hình töôïng, aûnh töôïng, bieåu töôïng, yù töôïng, taâm töôïng, vaät töôïng, töôïng tröng, ñieån hình.
divine ~ Xem image of God.
~ of God Hình aûnh cuûa Thieân chuùa, hình aûnh cuûa Thaàn [chæ con ngöôøi lyù tính, ñaïo ñöùc tinh thaàn laø hình aûnh cuûa Thieân Chuùa, coù luùc laïi chæ baûn chaát cuûa thaân xaùc cuõng laø hình aûnh cuûa Thieân Chuùa}.
~ of the Trinity Hình aûnh Chuùa Ba Ngoâi [chæ nhöõng ngöôøi mang trong mình ôn thaùnh hoùa].

imagery

1. Taâm töôïng, yù töôïng, vaät töôûng töôïng 2. Duï ngoân tyû duï. imagination 1. Töôûng töôïng, huyeàn töôïng, gæa töôûng, khoâng töôûng, huyeàn giaùc 2. Löïc töôûng töôïng, söùc töôûng töôïng.

IMC

Xem International Missonary Council

imitability

Coù theå moâ phoûng, coù theå baét chöôùc.

imitation

Baét chöôùc, moâ phoûng, söï noi göông.

Imitation of Christ

Saùch göông phuùc.

immaculate

Thanh thuaàn, tinh khieát, thanh tònh, khoâng tì veát, voâ nhieãm.

Immaculate Conception

Voâ nhieãm nguyeân toäi, thuï thai bôûi pheùp Thaùnh Linh, thuyeát thuï thai thuaàn khieát [chæ Ñöùc Meï Maria luùc môùi thuï thai, nhôø Thieân chuùa ban cho moät ñaëc aân vaø ñaëc suûng, ñaõ khoâng nhieãm phaûi toäi nguyeân toå].

immanence, -cy

1. Noäi taïi tính 2. noäi taïi, noäi haøm.

immanent act

Haønh vi noäi taïi.

immanentism

1. Chuû nghóa noäi taïi, trieát hoïc noäi taïi [lyù luaän cho raèng nhu caàu ñoái töôïng caàn thieát ôû trong con ngöôøi, cuõng theá nhu caàu veà toân giaùo phaùt xuaát töø noäi taïi nhaân tính] 2. phoå taïi tính [hoïc thuyeát chuû tröông cho raèng Thöôïng ñeá hieän höõu caùch phoå quaùt vaø noäi taïi nôi vuõ truï].

immateriality

Tính phi vaät chaát.

immediacy

Tröïc tieáp tính, laäp töùc, töùc thì, töùc khaéc.

immensity

Baát khaû taéc löôïng, quaûng ñaïi voâ löôïng, voâ bieân, voâ giôùi, voâ haïn, khoâng theå ño löôøng, meânh moâng.

immensus

Pater (L.) Chuùa Cha quaûng ñaïi voâ löôïng.

immersion

1. Leã röûa toäi dìm trong nöôùc [theá kyû ñaàu tieân Giaùo Hoäi duøng hình thöùc röûa toäi: ngöôøi chòu pheùp röûa, caû ngöôøi phaûi nhaán xuoáng nöôùc] 2. Xaâm nhaäp, nhaäp voâ, nhaán vaøo.

imminence

Gaàn ñeán, laâm caän, baùch caän, saép ñeán.
~ of the end of the world Ngaøy taän theá saép ñeán.

immolation

1. Saùt teá, hieán teá, hy teá 2. Hy sinh, teá vaät.

immortality

1. Tính baát töû, tính baát dieät, tính vónh cöûu 2. Vónh haèng, voâ cuøng, baát töû, vónh toàn, baát huûy.

immortalization

Laøm cho baát töû, laøm thaønh baát dieät, laøm thaønh vónh cöûu.

immutability

Tính baát bieán, baát dòch.
~ of god Tính baát dieät cuûa Thaàn.

immutatio repraesentativa (L.)

Baát bieán cuûa tính bieåu hieän, baát bieán cuûa ñaïi bieåu tính.

impanation

Thuyeát chaát theå baùnh röôïu baát bieán, hôïp chaát luaän [dò thuyeát thôøi trung coå cho raèng trong Bí Tích Thaùnh Theå khi baùnh röôïu ñöôïc truyeàn pheùp roài thì khoâng phaûi taát caû toaøn boä theå chaát bieán thaønh maùu thòt Chuùa Kitoâ, maø thòt maùu Chuùa Kitoâ cuøng vôùi baùnh röôïu hai loaïi theå chaát keát hôïp maät thieát vôùi nhau].

impartibility

Tính khoâng theå phaân, tính khoâng theå phaân giaûi, khoâng theå phaân lìa, tính baát khaû phaân.

impassibility

Tính khoâng coøn ñau ñôùn [laø moät trong nhöõng ñaëc tính cuûa thaân theå phuïc sinh].

impeccable

Voâ toäi, khoâng loãi, voâ khuyeát ñieåm, hoaøn thieän, thuaàn khieát.

impeccability

Tính khoâng theå phaïm toäi, baát khaû phaïm toäi, tính voâ toäi, voâ khuyeát ñieåm, voâ toäi, voâ loãi.

impeccantia (L.)

Thöïc söï voâ toäi, thöïc söï khoâng phaïm toäi, voâ toäi.

impenitent

1. Khoâng hoái haän, khoâng hoái toäi, khoâng aên naên 2. Ngöôøi khoâng hoái loãi.

imperfection

Khoâng hoaøn myõ, khoâng hoaøn thieän, khoâng hoaøn toaøn, khoâng hoaøn bò, khuyeát ñieåm, baát tuùc, khoâng ñuû.

impersonal

Thuoäc voâ vò caùch, phi caù nhaân, khoâng quan heä vôùi caù nhaân, khaùch quan.

impersonalism

Chuû nghóa phi nhaân caùch, tính khaùch quan, thaùi ñoä khaùch quan.

impersonality

1. Tính caùch voâ nhaân, tính phi caù nhaân, toång quaùt tính, khoâng quan heä vôùi caù nhaân, khaùch quan 2. Tính voâ vò caùch cuûa söï vaät.

impersonalization

Phi vò caùch hoùa.

impiety

Voâ tín ngöôõng, khoâng tin thaàn, khoâng thaønh kính, khoâng trung thöïc, baát hieáu, baát tín, baát kính, voâ cung.
~ unto God Khoâng cung kính Thieân chuùa, khoâng thôø laäy Thieân Chuùa, khoâng coù hieáu kính Thieân Chuùa, khoâng tin Thöôïng Ñeá.

implication

1. Haøm yù, haøm xuùc, ngoân ngoaïi chi yù 2. Môø aùm.

implicit

Haøm aån, haøm xuùc, noùi khoâng roõ, maëc nhieân 2. Môø aùm.

imposition of hands

Nghi leã ñaët tay [trong nghi leã toân giaùo, nhö Bí Tích Truyeàn chöùc thaùnh, Bí Tích theâm söùc, ñoäng taùc ñaët tay leân ñaàu ñeå chæ vieäc chuùc phuùc hoaëc laõnh nhaän Chuùa Thaùnh Thaàn].

impurity

1. Baát thuaàn khieát, taø daâm, dô baån, daâm loaïn, baát ñaïo ñöùc, haønh vi xaáu 2. Vaät khoâng trinh khieát, taïp chaát, haønh vi baát tònh.

imputability

Coù theå qui toäi, coù theå quy traùch

imputation

Qui veà, qui nghóa, qui toäi, OÂ danh, toäi toâng truyeàn.
~ of justice and merit Qui nghóa vaø qui coâng [ lyù luaän cuûa caùc nhaø toân giaùo ôû theá kyû 16 cho raèng nhaân tính vì toäi nguyeân toå ñaõ hoaøn toaøn baïi hoaïi, toäi nhaân ñöôïc neân coâng chính laø do söï coâng chính cuûa Chuùa Kitoâ maø Thieân Chuùa ñaõ qui veà cho con ngöôøi ñeå con ngöôøi nhôø tin maø ñöôïc coâng nghieäp Ñöùc Kitoâ che laáp ñeå ñöôïc xaù toäi].
~ theory Qui toäi luaän [theá kyû thöù 16 Albert Pighius (1490?-1542) cho raèng toäi nguyeân toå khoâng phaûi laø toäi thaät söï cuûa moãi ngöôøi, maø chæ laø toäi cuûa Adam truyeàn laïi cho con chaùu, laøm cho con chaùu chòu phaït laây].

imputed justice

Qui nghóa, taát caû ñeàu qui veà chính nghóa.

in actu primo (L.)

Noùi theo phöông dieän tieàm naêng.

in actu secundo (L.)

Noùi theo phöông dieän thöïc hieän.

in forma generica (L.) (generally)

Noùi theo caùch toång quaùt.

in forma specifica (L.) (specifically)

Noùi theo caùch caù bieät.

in genere (L.) (generally)

Phoå thoâng, phoå quaùt maø noùi.

in lege (L.)

Caên cöùù phaùp luaät, trong luaät phaùp.

in nuce (L.)

Töø trong buïng meï, töø luùc chôùm nôû, töø luùc ban sô.

in ordine naturae (L.) (naturally)

Trong traät töï töï nhieân.

in partibus infidelium (L.)

Trong vuøng phi tín ñoà.

in petto (L.)

Boå nhieäm caùch kín ñaùo, bí maät [Ñöùc Giaùo Hoaøng khoâng qua ñaïi hoäi töï mình chæ ñònh Hoàng Y caùch kín ñaùo, bí maät].

in remissionem peccatorum (L.) (for the forgiveness of sins)

Ñeå tha thöù toäi loãi.

in se et ex se beatissimus (L.)

[Thieân Chuùa laø] töï mình vaø do mình maø coù tuyeät ñoái haïnh phuùc.

in sensu reduplicativo (L.)

Hai yù nghóa (song nghóa) [chæ moät danh töø ñöôïc duøng suoát moät ñôøi; ví duï: Gieâsu, laáy baûn tính ngöôøi maø noùi laø moät taïo vaät, laáy toaøn theå nhöõng yeáu toá khaùc maø noùi thì khoâng].

in specie (L.)

Caùch ñaëc bieät.

in Spiritu Sancto (L.)

Trong Thaùnh Thaàn.

in statu gratiae (L.)

Soáng trong tình traïng aân suûng, ôû trong tình traïng aân suûng.

in statu viae (L.)

Trong cuoäc haønh trình löõ thöù.

in unitate Spiritus Sancti (L.)

Döôùi söï keát hôïp cuûa Thaùnh Thaàn, Thaùnh Thaàn lieân keát, hôïp nhaát vôùi Thaùnh Thaàn [luùc chuùng ta caàu nguyeän, daâng leã, döôùi söï keát hôïp cuûa tình yeâu Thaùnh Thaàn, nhôø Ñöùc Kitoâ, lôøi caàu vaø leã teá ñöôïc daâng leân Chuùa Cha].

in via (L.)

Treân ñöôøng löõ thöù.

inanimate

Khoâng coù sinh meänh, khoâng coù sinh khí, khoâng coù sinh löïc, khoâng coù lanh lôïi, ñaày töû khí.

incarnation

Xuoáng theá, nhaäp theá, thaàn thaùnh nhaân theå, ngoâi lôøi thaùnh nhuïc theå, hieän theâû, nhaäp theá, mang nhaân daïng, hoùa thaønh nhaân theå, cuï theå hoùa.
theology of ~ Thaàn hoïc nhaäp theå [thaàn hoïc chuû tröông vaø dieãn nghóa Chuùa Kitoâ laø con Thieân Chuùa haèng soáng ñaõ xuoáng theá laøm ngöôøi].

incarnationism

Chuû thuyeát nhaäp theá [moät thaùi ñoä hay chieàu höôùng thaàn hoïc phaùt sinh sau Chieán Thöù 2 ôû Taây AÂu, chuû tröông ñem vieäc quan taâm ñeán lòch söû nhaân loaïi vaø cuoäc soáng thöôøng ngaøy vaøo söï suy tö thaàn hoïc].

incarnationist

Xem treân, nhöõng ngöôøi theo phaùi nhaäp theá.

inclusiveness

Bao haøm tính, tö töôûng tha thöù, bao goàm moïi söï, bao haøm.

incommunicable

Khoâng theå caûi bieán, khoâng caûi bieán, khoâng bieán ñoåi, khoâng theå thoâng truyeàn, khoâng theå truyeàn ñaït, khoâng coù caùch naøo duøng ngoân töø ñeå dieãn ñaït.

incommutable

Khoâng theå caûi bieán, khoâng caûi bieán, khoâng theå bieán ñoåi, khoâng theå thay ñoåi, khoâng theå trao ñoåi.

incomprehensible

1. Khoâng theå hieåu ñöôïc, khoâng theå thoâng hieåu ñöôïc, khoù hieåu, khoâng theå töôûng ñöôïc 2. Khoâng theå haïn cheá ñöôïc, voâ haïn, voâ chung.

incongruity

Khoâng haïp nhau, khoâng thích hôïp, khoâng hôïp, khoâng ñieàu hoøa, khoâng nhaát trí, khoâng oån hoøa, khoâng xöùng ñaùng, khoâng phoái hôïp.

inconsistency

Khoâng nhaát trí, khoâng thoáng nhaát, tröôùc sau maâu thuaãn, khoâng ñònh kieán, khoâng ñieàu hoøa, phaân reõ.

incorporation

1. Keát hôïp, ñoaøn keát, hôïp thaønh moät theå, hoøa hôïp 2. Ñoaøn theå, toå chöùc cuûa ñoaøn theå.
~ into the mystical body of Christ Trôû thaønh chi theå cuûa nhieäm theå Ñöùc Kitoâ.

inculturation

Baûn vò hoùa, baûn saéc hoùa, baûn xöù hoùa [nhôø vieäc hoïc hoûi vaø phaûn tænh tinh thaàn vaên hoaù ñòa phöông maø thaáu nhaäp vaøo tö töôûng, sôû thích, vaø tình caûm cuûa daân baûn xöù trong maïch soáng môùi ñeå hieåu bieát vaø thöïc hieän ñieàu Thieân Chuùa maëc khaûi].

indefectibility

Baát dieät tính, khoâng theå huûy dieät tính, baát huûy tính, khoâng theå thaát baïi, hoaøn toaøn toát ñeïp, khoâng chuùt khieám khuyeát, coù theå daøi laâu.

indefinite

1. Khoâng haïn ñònh, khoâng minh ñònh, khoâng nhaát ñònh, baát ñònh, maäp môø 2. Voâ haïn ñònh, voâ haïn, voâ ñònh.

independentism

Chuû nghóa töï laäp [chuû tröông moãi moät toå chöùc tín ñoà laø moät ñoaøn theå töï laäp vì ngoaøi Chuùa Kitoâ khoâng coù ai khaùc coù uy quyeàn].

indeterminism

Voâ ñònh thuyeát, phi tieàn ñònh thuyeát, phi ñònh meänh thuyeát, töï do yù chí thuyeát [chuû tröông yù chí thì töï do khi noù löïa choïn vaø haønh ñoäng maø khoâng phaûi ñeán töø moät nguyeân do ñònh tröôùc hoaëc do nhöõng quyeát ñònh naøo khaùc].

indifferentism

Chuû thuyeát toân giaùo khoâng phaân bieät, trung laäp chuû nghóa, laõnh ñaïm chuû nghóa, thôø ô chuû nghóa, baøng quan chuû nghóa, ñöùng beân ngoaøi chuû nghóa [cho raèng moïi toân giaùo hoaëc moïi Giaùo Hoäi tin vaøo Ñöùc Kitoâ coù cuøng gía trò vaø quyeàn lôïi toàn höõu, nhöõng khaùc bieät khaùc khoâng quan troïng].

indigenization

Baûn xöù hoùa, baûn ñòa hoùa, baûn vò hoùa, baûn saéc hoùa, baûn quoác hoùa. (Xem inculturation)

indigenous

Thuoäc veà baûn sinh, baûn vò, baûn saéc, coá höõu, baåm sinh, thieân sinh.

indissolubility

Khoâng theå phaân taùn tính, khoâng theå giaûi taùn tính, khoâng theå ly taùn tính, khoâng theå phaân ly tính, khoâng theå phaân giaûi tính, vöõng beàn tính, daøi laâu tính, khoâng theå pheá boû.
~ of Christian marriage Hoân phoái Kitoâ giaùo khoâng ñöôïc pheùp phaân ly tính, söï vöõng beàn cuûa hoân phoái Kitoâ giaùo.
inner ~ Noäi taïi khoâng ñöôïc pheùp phaân ly tính [ söï lieân keát cuûa hoân phoái khoâng ñöôïc pheùp vì ñôn phöông hoaëc vì song phöông muoán maø giaûi boû].
outer ~ Ngoaïi taïi khoâng ñöôïc pheùp phaân ly tính [hoân phoái thaønh söï cuûa giaùo höõu baát cöù laø quyeàn uy naøo ôû traàn theá goàm caû Giaùo Hoäi cuõng khoâng theå naøo giaûi ñöôïc].

individualism

Chuû nghóa caù nhaân, chuû nghóa caù theå, chuû nghóa tö lôïi.

individuality

1. Caù bieät tính, caù theå tính, traïng thaùi caù theå 2. Caù theå, caù nhaân, ñôn nhaát theå, caù tính 3. Ñaëc tröng, ñaëc tính, ñaëc saéc, ñaëc chaát.

individualization

Caù nhaân hoùa, caù bieät hoùa, caù ñoäc hoùa, caù tính hoùa

individuation

Caù theå hoùa, caù bieät hoùa, caù tính hoùa.

induction

1. Qui naïp, pheùp qui naïp, qui naïp suy lyù 2. Nghi thöùc ñaët ñeå moät chöùc vuï, nghi thöùc nhaäm chöùc 3. Thu huùt vaøo, höôùng ñaïo, höôùng daãn, daãn daét, daãn ñaïo.

indulgence

1. Ñaïi xaù, khoan dung, dung thöù, xoùa boû, xoùa toäi [Giaùo Hoäi ngoaøi Bí Tích Giaûi Toäi, aân xaù cho nhöõng tín höõu laøm troøn nhöõng ñieàu kieän ñöôïc qui ñònh ñöôïc thöù tha toäi loãi vaø nhöõng hình phaït tröôùc maët Thieân Chuùa]. 2. Söï xaù toäi, söï ñeàn toäi 3. Ñaëc quyeàn moät aân hueä.
~ in virtue of good works Ñaïi xaù do vieäc laønh [Giaùo Hoäi ban ôn ñaïi xaù maø ñieàu kieän ñöôïc qui ñònh laø laøm vieäc laønh hay ñaïo ñöùc nhö ñoïc kinh, aên chay...].
~ in virtue of holy place Ñaïi xaù vôùi vieäc vieáng ñaát thaùnh [giaùo hoäi ban ôn ñaïi xaù vôùi ñieàu kieän ñöôïc ùqui ñònh laø ñi vieáng ñaát thaùnh hoaëc nhöõng thaùnh ñöôøng].
~ in virtue of relics Ñaïi xaù do vieäc cung baùi vaät thaùnh [Giaùo Hoäi ban ôn ñaïi xaù vôùi ñieàu kieän ñöôïc qui ñònh laø cung baùi vaät thaùnh ñöôïc chæ ñònh nhö hoân kính thaùnh giùa ñöôïc Giaùo Hoäi qui ñònh].
partial ~ Tieåu xaù, aân xaù coù haïn ñònh [aân xaù tha moät phaàn phaït taïm].
plenary ~ Toaøn xaù, ñaïi xaù [tha heát moïi phaàn phaït taïm]. indult Ñaëc pheùp, ñaëc mieãn [aân hueä Ñöùc Giaùo Hoaøng chuaån mieãn moät loaïi qui luaät Giaùo hoäi naøo ñoù].

indwelling

Cö nguï, cö truù, truù, noäi cö, truù nguï, ôû beân trong.
~ of God Nguï cö cuûa Thieân Chuùa, nôi Chuùa ngöï.
~ of the Holy Spirit Söï ngöï trò cuûa Thaùnh Thaàn, noùi Thaùnh Thaàn ngöï trong taâm hoàn ngöôøi.

ineffable

Khoâng theå noùi ra ñöôïc, khoâng theå dieãn taû ñöôïc, khoâng theå tuyeân boá ñöôïc.

inequality

Baát bình ñaúng, baát quaân bình, khoâng ñoàng ñeàu.

inerrancy

Baát ngoä tính, tính khoâng theå sai laàm, voâ ngoä,baøi tröø doái traù.
~ of the Holy Scriptures Baát ngoä tính cuûa Thaùnh Kinh [Thaùnh Kinh ghi nhöõng huaán giôùi coù lieân quan Ñöùc tin toân giaùo vaø luaân lyù, ñöôïc Giaùo Hoäi xaùc tín do Thieân Chuùa maïc khaûi].

inextricability

Khoâng theå giaûi, khoâng theå môû, khoâng theå phaân khai, voâ phöông giaûi thoaùt.

infallibility

Tính baát khaû ngoä, tuyeät ñoái ñaùng tin, tuyeät ñoái xaùc thöïc.
~ of the Bible Tính baát khaû ngoä cuûa Thaùnh Kinh.
~ of the church Tính baát khaû ngoä cuûa Giaùo Hoäi [vì döôùi söï hoã trôï cuûa Ñöùc Kitoâ vaø Thaùnh Thaàn, Giaùo Hoäi khi phaùn ñònh ñieàu lieân quan tôùi Ñöùc tin vaø luaân lyù thì khoâng theå sai laàm; Giaùo Hoäi cuõng khoâng theå nhaän laàm nieàm tin].
~ of the pope Tính baát khaû ngoä cuûa Ñöùc Giaùo Hoaøng [Giaùo Hoaøng khi laáy tö caùch laø chuû chaên cuûa toaøn theå giaùo höõu, duøng quyeàn Toâng Ñoà toái cao, long troïng phaùn ñònh ñieàu gì lieân quan tôùi ñöùc tin vaø luaân lyù thì Ngaøi khoâng theå sai laàm].

infancy gospels

Phuùc AÂm ñoàng nieân, phuùc aâm thuaät veà thôøi aáu thô cuûa Ñöùc Gieâsu.

infancy narratives

Kyù söï ñoàng nieân cuûa Ñöùc Gieâsu, ñoàng nieân söû [töùc Phuùc AÂm Mt. chöông 1,2 vaø Phuùc AÂm Lc. chöông 1,2].

inference

Dieãn dòch, suy luaän, suy ñoaùn, keát luaän, luaän ñoaùn, thoâi luaän.

infidel

1. Keû khoâng tin, keû voâ tín ngöôõng, keû khoâng tin Ñöùc Kitoâ, tín ñoà dò giaùo 2. Thuoäc veà khoâng tin thaàn, dò giaùo, dò ñoan.

infideles negativi

Ngöôøi ngoaïi ñaïo voâ toäi [vì khoâng bieát].

infidelity

Söï khoâng tin thaàn, voâ tín ngöôõng, khoâng tin Kitoâ giaùo, baát trung tín, baát tín, boäi tín, baát nghóa.

infinite

1. Thuoäc voâ haïn, voâ cuøng, voâ bieân, voâ cöïc, voâ haïn löôïng 2. Ñaày voâ haïn.
potential ~ Tieàm naêng voâ haïn [thöïc teá coù giôùi haïn vaø coù cuøng, nhöng vì giôùi haïn khoâng coá ñònh neân voâ haïn taêng gia].
relative ~ Voâ haïn töông ñoái [voâ haïn ñoái vôùi 1 quan heä coá ñònh nhö thôøi gian].

infinitude

Tính voâ haïn, voâ haïn löôïng, voâ löôïng, voâ cuøng, voâ bieân, voâ taän.
radical ~ Voâ haïn tính cô baûn, theo nguyeân tính thì voâ haïn.

infinity

Tính voâ haïn, giôùi voâ haïn, vaät voâ haïn, voâ haïn thôøi khoâng, voâ löôïng, voâ cuøng, voâ taän, voâ bieân, voâ haïn.
~ of God Voâ haïn tính cuûa Thöôïng Ñeá.

infralapsarianism

Xem sublapsarianism

infused

Thuoäc daán thaân, hoäi nhaäp, nhaäp vaøo, thoâng ban, lao vaøo, ñoå vaøo nhö nöôùc, phuù ban, raát chuù taâm.

infusion

Söï thoâng ban, phuù ban, hoäi nhaäp, daán thaân.
~ of love Söï hoäi nhaäp cuûa tình yeâu, söï thoâng ban tình yeâu, söï phuù ban tình yeâu.

inhibition

1. ÖÙc cheá, aùp cheá, caám chæ, cheá chæ 2. Meänh leänh ñình chæ cuûa giaùo quyeàn [meänh leänh cuûa giaùo quyeàn, ñaëc bieät cuûa Giaùm Muïc Anh Giaùo veà vieäc ñình chæ Muïc Sö thi haønh thaùnh chöùc].

initiate

1. Khôûi xöôùng, phaùt khôûi, saùng thuûy, gia nhaäp 2. Giuùp hoäi nhaäp, khôûi tieán 3. Lôùp hoïc sô caáp, lôùp hoäi nhaäp, lôùp môùi nhaäp, lôùp nhaäp moân.

initiation

1. Söï phaùt khôûi, söï gia nhaäp... 2. Leã nhaäp hoäi 3. Bí truyeàn, truyeàn bí quyeát, am töôøng chuyeân moân.

initiative

1. Thuoäc sô boä, khôûi thuûy, phaùt ñoaïn, khôûi ñaàu, khôûi xöôùng 2. Saùng kieán, ñeà xöôùng, löïc saùng taïo, löïc chuû ñoäng, chuû ñoäng, tinh thaàn tieán thuû, töï phaùt 3. Quyeàn öu tieân.

injunction

Huaán leänh, huaán duï, meänh leänh, caám leänh, caùo giôùi.

injustice

Söï baát coâng, baát coâng, baát coâng bình, baát nghóa, baát chính, baát phaùp, vi phaûn chính nghóa, voâ ñaïo nghóa, baát chính ñaùng.

innascibilitas (L.)

Tính baát sinh, tính voâ khôûi nguyeân, tính voâ nguyeân [moät tính tieâu bieåu cuûa Chuùa Cha, nhö xöng Ngaøi laø ñaáng töï höõu].

innate

Thuoäc thieân phuù, baåm sinh, thieân sinh, tieân thieân, baûn höõu, coá höõu, baûn nhieân.

innocence

Voâ toäi, traïng thaùi khoâng bieát toäi, thuaàn khieát voâ toäi, thuaàn chaân, ñôn thuaàn, thieân chaân voâ taø, thanh baïch, khieát baïch, thanh tòch.

inquisition

1. Taøi phaùn veà dò ñoan, quyeàn taøi phaùn toân giaùo, xeùt xöû beø phaùi toân giaùo, dò ñoan 2. Nôi phaùn quyeát caùc giaùo phaùi dò ñoan, phaùp ñình toân giaùo, phaùp ñình phaùn quyeát dò ñoan.

INRI -Iesus Nazaarenus Rex Iudaeorum (L.) (Jesus of Nazareth, king of the Jews)

Gieâsu Nazareth vua Do Thaùi [Joh 19,19].

insight

1. Thaáu hieåu, laõnh ngoä, minh kieán, trieät ngoä, kieán thöùc 2. Thaâm trieät löïc, aùnh saùng noäi taïi

inspiration

Linh caûm, linh öùng, thaàm caûm, lónh ngoä, höùng caûm [goác chæ thi nhaân nhaäp caûnh giôùi sieâu vieät. Töø theá kyû thöù 3, ôû laõnh vöïc toân giaùo, chæ naêng löïc Thöôïng Ñeá tieán nhaäp vaøo con ngöôøi, laøm hoï noùi, vieát, laøm taát caû nhöõng ñieàu maø Thieân Chuùa muoán. Ñaëc bieät khi vieát Thaùnh Kinh].
~ per accidents Linh caûm ngaãu nhieân [chæ phaàn kyõ thuaät coù lieân quan tôùi kieán thöùc thôøi ñoù vôùi nhöõng chaân lyù ñaïo ñöùc, toân giaùo ñeå vieát ra Thaùnh Kinh].
~ per se Linh caûm baûn nhieân [chæ chaân lyù ñaïo ñöùc vaø toân giaùo maø Thaùnh Kinh bao haøm, vì nhöõng kyù thuaät cuûa Thaùnh Kinh veà chaân lyù maïc khaûi ñeàu laáy toân giaùo vaø luaân lyù huaán ñaïo laøm muïc tieâu].
mechanical ~ Linh caûm cô giôùi, thuyeát linh caûm cô giôùi [hoïc thuyeát cho taùc gæa thaùnh kinh chæ laø ngöôøi sao cheùp caùch maùy moùc nhöõng maïc khaûi cuûa Thaùnh Thaàn Thieân Chuùa].
plenary ~ Linh caûm doài daøo, thuyeát linh caûm hoaøn toaøn [hoïc thuyeát cho raèng aûnh höôûng cuûa Thöôïng Ñeá phoå caäp taát caû moïi chuû ñeà maø Thaùnh Kinh thaûo luaän].
verbal ~ Linh caûm maët chöõ, thuyeát linh caûm töøng chöõ [quan ñieåm cho raèng Thöôïng Ñeá aûnh höôûng ñeán töøng chöõ trong Thaùnh Kinh].

instinct

1. Baûn naêng, baûn chaát xung ñoäng, naêng höôùng baûn sinh 2. Taøi naêng thieân phuù, naêng löïc tröïc giaùc, baûn tính, thieân tính, tröïc giaùc.

institution

1. Kieán laäp, saùng laäp, thieát laäp, thieát trí, cheá ñònh, sinh saûn 2. Theå cheá, cheá ñoä, qui ñònh, phaùp qui, hieán phaùp 3. Cô caáu, hoäi ñoaøn, hieäp hoäi 4. Leã nhaäm chöùc, leã truyeàn chöùc thaùnh [leã nghi nhaäm chöùc thaùnh ñeå thaønh Linh Muïc cuûa moät ñòa phaän hoaëc cuûa moät Muïc sö]
~ of office Nhaän söù meänh thaùnh chöùc, truyeàn chöùc thaùnh.
~ of sacrament Vieäc thieát laäp bí tích.
words of ~ Kinh thieát laäp bí tích, moâ thöùc bí tích.

institutional church

Theå cheá Giaùo hoäi, Giaùo hoäi cô caáu, Giaùo hoäi coù cheá ñoä, Giaùo hoäi coù toå chöùc, kieâm nhieäm haønh söï hoaït ñoäng xaõ hoäi vaø giaùo duïc cuûa Giaùo hoäi.

instruction of the Sacred Congregation

Huaán leänh cuûa thaùnh boä, huaán thò cuûa thaùnh boä.

instrumentalism

Chuû nghóa coâng cuï [hoïc thuyeát cho raèng quan nieäm laø coâng cuï cho haønh ñoäng, bôûi ñoù tuøy höõu duïng hay khoâng seõ khaúng ñònh hay phuû ñònh giaù trò chaân lyù cuûa noù].

insufflation

Söï thoâng truyeàn thaàn khí, leã truyeàn thaàn khí [leã maø Thieân Chuùa Giaùo khi laøm pheùp nöôùc thaùnh, daàu thaùnh...hoaëc Giaùo Hoäi Ñoâng Phöông laøm khi röûa toäi, noùi leân vieäc töôïng tröng Thaùnh Thaàn hoaù].

integration

Chænh hôïp, thoáng hôïp, hôïp nhaát, hôïp thaønh nhaát theå, taäp thaønh, dung hôïp, hoaøn chænh hoùa, hoaøn thaønh.

integritas sive perfectio (L.)

Hoaøn chænh töùc hoaøn thieän.

integrity

1. Hoaøn chænh, voâ khuyeát, hoaøn bò, hoaøn toaøn, baûo toaøn, nguyeân daïng, traïng thaùi goác 2. Thaønh thaät, chaân thaønh, chính tröïc, lieâm khieát.

intellect

1. Lyù trí, trí, trí naêng, trí löïc, nghò löïc, löïc lyù giaûi, löïc suy lyù, naêng löïc tö duy 2. Ngöôøi trí tueä, giôùi trí thöùc, phaàn töû trí thöùc.

intellectual sacrifice

Hy sinh thuoäc lyù trí [vì tín ngöôõng maø hy sinh lyù tính tö duy vaø bieän trieát].

intellectualism

1. Chuû nghóa lyù trí, chuû nghóa trí löïc, chuû nghóa neä lyù trí, chuyeân caàu trí thöùc 2. Chuû trí luaän [hoïc thuyeát cho raèng caên baûn nguyeân sô cuûa thöïc höõu laø do lyù trí, hoaëc trí thöùc ñeán töï thuaàn lyù].

intellectuality

Lyù trí, trí naêng, hueä trí, trí löïc, trí tueä, trí tính.

intellectualization

1. Lyù trí hoùa, laøm cho coù lyù trí, phuù thaønh lyù tính, khai trieån trí löïc 2. Tö duy, suy lyù, noùi chung cho caùc lyù tính.

intellectus fidei (L.)

Lyù giaûi tín ngöôõng, lónh ngoä tín ngöôõng.

intellectus quaerens fidem (L.) (understanding searching for faith)

Lyù trí tìm veà ñöùc tin [tìm hieåu vì muoán ñaït ñöôïc tín ngöôõng neân caàn tìm hieåu roõ].

intelligence

Trí thöùc, trí tueä, ngoä tính, trí löïc, linh ngoä, trí khoân.

intelligere actuale (L.) (actual understanding)

Lónh ngoä thöïc taïi, ngoä tính chaân thaät, ngoä tính hieän haønh.

intelligere Dei est eius substantia (L.) (the understanding of God is God's substance)

Hueä trí cuûa Thöôïng Ñeá laø thuoäc baûn theå cuûa Ngaøi [naêng löïc nhaän thöùc cuûa Thöôïng Ñeá laø voâ haïn vaø hoaøn toaøn nhaát trí vôùi baûn theå cuûa Ngaøi].

intelligere radicale (L.) (radical understanding)

Lónh ngoä trieät ñeå, hoaøn toaøn hieåu bieát, tuyeät ñoái lónh ngoä, ngoä tính cô baûn.

intelligere subsistens (L.) (subsistent understanding)

Lónh ngoä töï laäp, ngoä tính töï laäp [chæ Thöôïng Ñeá khoâng qua söï vaät khaùc maø töï Ngaøi hieåu roõ baûn tính cuûa moïi vaät].

intelligo ut credam (L.)

Ngaõ tri coá ngaõ tín, caàu tri vò caàu tín, toâi bieát ñeå toâi tin [khaåu hieäu cuûa Peter Abelard 1079-1142].

intensive

Thuoâïc cöôøng ñoä, noàng ñoä, gia cöôøng, cöôøng maïnh, cöôøng lieät, taêng gia, taäp trung, tinh thaâm, thaáu trieät.

intention

1. YÙ höôùng, yù ñoà, yù chæ, muïc ñích, chí höôùng 2. YÙ nghóa, yù vò, chí thuù.

interaction

Taùc duïng töông hoä, aûnh höôûng töông hoä, giao caûm, giao töông caûm öùng, töông cheá, haønh ñoäng hoã töông.

intercession

1. Caàu thay nguyeän giuùp, chuyeån caàu, chuyeån nguyeän, can thieäp giuùp 2. Ñieàu ñình, troïng taøi.

Inter-Church Commission

UÛy ban lieân hieäp giaùo hoäi.

intercommunion

1. Quan heä hoã töông, giao thieäp thaân maät, quan heä hoã töông trong thaàn tính, hoã thoâng linh tính 2. Ñoàng thoâng coâng thaùnh theå, ñoàng laõnh thaùnh theå, lieân hôïp laõnh tieäc thaùnh [tín höõu khoâng ñoàng Giaùo hoäi, cuøng tham gia moät tieäc thaùnh].

interconfessional

Thuoäc giöõa caùc giaùo phaùi, ñaïi ñoàng ñöùc tin.

intercontextual

Maïch vaên lieân ñôùi vôùi nhau, hoã töông caûnh ngoä

interdenominational

Giöõa caùc giaùo phaùi vôùi nhau.

interdependence

Hoã töông phuï thuoäc, söï phuï thuoäc laãn nhau.

interdict

1. Leänh caám, caám chæ, ñình chæ 2. Xuaát giaùo, ñình chæ hieäp thoâng vôùi giaùo luaät [phaït toäi phaïm neân giaùo quyeàn caám chæ ngöôøi, ñoaøn theå hoaëc ñòa thoå naøo ñoù thôø phöôïng Thieân Chuùa, tham döï Mi- sa, hoaëc thi haønh bí tích cho tín höõu hoaëc cöû haønh thaùnh leã cho Kitoâ höõu].

interdisciplinary

Hoã töông giöõa caùc chuyeân khoa, lieân khoa hoã töông, lieân nghaønh töông teá.

interim

1. Thôøi kyø trung gian, thôøi kyø quùa ñoä, laâm thôøi, taïm thôøi, 2. Thuoäc trung gian, thuoäc laâm thôøi, thuoäc taïm ñònh 3. Haønh phaùp taïm, hoaø öôùc laâm thôøi [theá kyû 16 Charles V (1500-1558) vì taïm thôøi muoán ngöøng luaän chieán giöõa Thieân Chuùa Giaùo vaø caùc giaùo phaùi neân ban moät trong "ba hieäp nghò voâ hieäu"].

interiorize

Noäi hoùa, noäi taïi hoùa.

intermediate

1. Thuoäc trung gian, thuoäc cö gian 2. Ngöôøi trung gian, ngöôøi ñieàu ñình, ngöôøi troïng taøi, ngöôøi moâi giôùi.
~ state Caûnh trung gian, ñòa vò moâi giôùi.

internal

1. Thuoäc noäi, thuoäc noäi taïi, thuoäc noäi taâm, thuoäc tinh thaàn, thuoäc taâm linh, thuoäc chuû quan, thuoäc baûn chaát thöôïng 2. (pl) Tinh thaàn, chaân töôùng.

International Missionary Council

Hieäp hoäi truyeàn giaùo quoác teá, [moät toå chöùc do nhu caàu hôïp nhaát cuûa truyeàn giaùo vaøo naêm 1921 thaønh laäp lieân hôïp nghieân cöùu caùc phaùi Kitoâ Giaùo].

interpersonal relationship

Quan heä nhaân teá, quan heä vò teá, lieân heä giöõa con ngöôøi.

Inter-Testament

Giöõa Taân-Cöïu Öôùc, giöõa hai giao öôùc.

intervention

Can thieäp, can döï, ñieàu ñình, baøi giaûi, troïng taøi.
divine ~ Can döï cuûa Thöôïng Ñeá, thaàn löïc can döï, thaàn can döï [haønh vi maø Thöôïng Ñeá vì muïc ñích naøo ñoù maø can thieäp vaøo laõnh vöïc con ngöôøi, laøm phaùt sinh hieän töôïng vöôït quùa luaät nhaân quaû töï nhieân].
supernatural ~ Can döï sieâu nhieân.

intinction

Chaám Maùu Thaùnh [moäït phöông thöùc röôùc caû Mình vaø Maùu Thaùnh trong thaùnh leã: röôùc Mình Thaùnh ñaõ chaám trong Maùu Thaùnh].

intolerance

Baát khoan dung, khoâng tha thöù, khoâng dung dò, coá chaáp, heïp hoøi.

introversion

Tính noäi höôùng, höôùng noäi, soáng noäi taâm, phaûn tænh.

intuition

1. Tröïc giaùc, tröïc quan, löïc tröïc giaùc, thaáy minh baïch, thaáu hieåu.

intuitionism

1. Thuyeát tröïc giaùc, tröïc giaùc luaän [chuû tröông con ngöôøi qua tröïc giaùc coù theå thaáu trieät ñöôïc chaân töôùng vaïn vaät] 2. Bieát nguoàn goác, tröïc giaùc chaân lyù, tri thöùc tröïc giaùc.

intuitive knowledge

Löông tri, tröïc giaùc, tri thöùc ñoán ngoä tröïc giaùc
~ vision Thaàn kieán tröïc giaùc [chæ vieäc töï yù thöùc cuûa Ñöùc Kitoâ laø do thaáu hieåu taâm lyù mình].

invalid

Thuoäc voâ hieäu, voâ duïng, voâ giaù trò, baát hieäu löïc.

investiture

1. Thuï chöùc, nhaäm chöùc 2. Leã thuï chöùc , thuï quyeàn, leã thuï y [nhaän y phuïc].
~ with ring and crosier Leã nhaäm nhaãn vöông quyeàn vaø tröôïng quyeàn [phöông thöùc nhaäm chöùc cuûa Giaùm Muïc hay Tu Vieän Tröôûng; nhaãn vaø tröôïng töôïng tröng quyeàn uy tinh thaàn trong Giaùo Hoäi].
~ controversy Tranh chaáp veà vieäc nhaän quyeàn thaùnh chöùc, tranh bieän veà thuï quyeàn [cuoäc tranh luaän phaùt sinh vaøo theá kyû thöù 11-12, nguyeân nhaân laø do Ñöùc Giaùo Hoaøng phaûn ñoái Hoaøng Ñeá ôû La Maõ duøng nghi leã (nhaäm chöùc) trao nhaãn vaø tröôïng quyeàn cho chö haàu theá tuïc cuûa mình ñeå trôû thaønh Tu Vieän Tröôûng hay Giaùm Muïc, vaø tröôùc nghi leã Hoaøng Ñeá buoäc ngöôøi ñoù phaûi höùa trung thaønh vaø toân kính mình].
~ struggle Xem treân
lay ~ Tuïc nhaân nhaän thaùnh chöùc, ngöôøi ñôøi nhaän leã thuï quyeàn thaùnh chöùc [do nhaân só ngoaøi giaùo hoäi tieáp nhaän thaùnh chöùc].

invocation

1. Kính leã, caàu ñaûo (kyø caàu), khaån caàu 2. Lôøi caàu khaán, kinh vaên caàu nguyeän.

invocatory

1. Kinh vaên trong nghi thöùc keâu caàu 2. Thuoäc caàu nguyeän, hoâ caàu, kyø nguyeän, caàu thaàn cöùu trôï

involvement

Tham döï, hieán thaân, daán thaân, can döï

inwardness

1. Noäi chaát, baûn chaát noäi taïi, noäi tính, yù nghóa noäi taïi 2. Taâm tính, linh tính, chaân taâm, thaønh yù,tinh thaàn.

ipsissima verba Christi (L.)

Lôøi chính do mieäng Ñöùc Gieâsu ñaõ noùi, Kitoâ chaân ngoân, Gieâsu töï ngoân.

ipsissima vox Christi (L.)

Xem treân.

irenics

Thaàn hoïc veà hoaø bình, thaàn hoïc hôïp nhaát, chuû nghóa hoaø bình, hieäp ñieàu luaän [thaàn hoïc chuû tröông söï hoaø hôïp giöõa caùc giaùo phaùi].

irrational

Thuoäc phi lyù tính, phaûn lyù tính, voâ lyù tính, baát hôïp lyù, hoang ñöôøng, voâ lyù.

irrationalism

Söï phi lyù tính, chuû nghóa phi lyù tính, nieàm tin phi lyù tính, haønh vi phi lyù tính, tö töôûng baát hôïp lyù.

irrationality

Voâ lyù tính, baát hôïp lyù, boäi lyù, voâ ñieàu lyù, phi lyù.

irregularity

1. Baát qui taéc, baát hôïp qui caùch, phi chính qui, phaù caùch, baát ñoái xöùng 2. Vi phaùp, haønh vi vi phaùp.

irrelevance, -cy

Baát quan thieát, baát töông quan, baát töông can, voâ quan, khoâng quan heä gì.

irreligious

Thuoäc voâ toân giaùo tính, voâ toân giaùo, khoâng nieàm tin toân giaùo, phi toân giaùo, baát kính thaàn, khoâng tín thaønh.

irreversible

Thuoäc khoâng theå chuyeån ngöôïc, khoâng theå ñaûo nghòch, khoâng theå laät ngöôïc, khoâng theå lui ngöôïc, khoâng theå thoaùi hoùa, khoâng theå bieán ñoåi, khoâng theå thuû tieâu, khoâng theå pheá tröø, phi hoái.

Irvingianism, Irvingism

Xem döôùi, tö töôûng Irvingites.

Irvingites

Phaùi Irvingites [moät danh xöng khaùc cuûa Giaùo Hoäi Coâng Giaùo toâng truyeàn. Xem Catholic Apostolic Church].

Islam

1. Hoài giaùo 2. (collective) Danh xöng tín ñoà Hoài giaùo.

isagogics

Töï luaän hoïc, nhaäp moân chuù giaûi Thaùnh Kinh hoïc [moân hoïc coù tính caùch daãn nhaäp noùi chung, ñaëc bieät chæ moân nghieân cöùu Thaùnh Kinh vaên hoïc söû, ñöôïc coi nhö phaàn daãn nhaäp cuûa khoa chuù giaûi kinh vaên].

issue

1. Vaán ñeà, tranh ñieåm [ñieåm tranh chaáp, tranh luaän], aùn kieän 2. Phaùt xuaát, xuaát ra [caùch noùi cho raèng Thaùnh Thaàn nguyeân bôûi Ngoâi Cha vaø Ngoâi Con maø sinh ra].

iudicium solemne (L.) (solemn judgement)

Phaùn quyeát long troïng, ñònh ñoaùn trònh troïng [caùch phaùn quyeát tín lyù ñaëc bieät cuûa Ñöùc Giaùo Hoaøng vaø Ñaïi Coâng Ñoàng].

Back to Vietnamese Missionaries in Taiwan Home Page