Back
to Vietnamese Missionaries in Taiwan Home PageKhoùa ñaàu tieân Ñaïi Hoïc Heø - moät hình thöùc gaëp gôõ, thaûo luaän, hoïc hoûi veà vaên hoùa Vieät Nam caáp Ñaïi Hoïc môû roäng cho ngöôøi Vieät thuoäc nhieàu löùa tuoåi, toân giaùo khaùc nhau trong coäng ñoàng Vieät Nam Haûi Ngoaïi - ñaõ khai dieãn töø ngaøy 4 ñeán 11 thaùng 8 naêm 1996 taïi Tu Vieän Xitoâ Vieät Nam, nhaø Orsonnens, Thuïy Só.
Soá hoïc vieân tham döï: 115 ngöôøi, ña soá laø sinh vieân vaø chuyeân vieân vöøa toát nghieäp caùc ñaïi hoïc. Ngoaøi ra coù 10 giaùo sö vaø 20 hoã trôï vieân. Taát caû ñeán töø 18 quoác gia treân theá giôùi.
Ñaïi Hoïc Heø coáng hieán moät chöông trình ñaøo taïo laø boán tuaàn leã cho boán naêm lieân tuïc. Moãi naêm vôùi moät chuû ñeà rieâng. Chuû ñeà cuûa khoùa 96 naøy laø: "Daãn vaøo vaên hoùa Vieät Nam".
Ngoaøi phaàn hoïc hoûi giaùo trình, hoïc vieân tham gia caùc cuoäc thaûo luaän, thöïc taäp caùc boä moân ngheä thuaät, sinh hoaït coäng ñoàng vaø giaûi trí. Ñaëc bieät vaøo giöõa khoùa, hoïc vieân daønh moät ngaøy du ngoaïn tham quan thaønh phoá Geneøve, hoà Leùman, truï sôû cô quan Lieân Hieäp Quoác vaø thaêm Trung taâm Ñaïi Keát caùc Giaùo Hoäi.
Ñaïi Hoïc heø do Trung Taâm Nguyeãn Tröôøng Toä chuû tröông. Khai dieãn haèng naêm vaøo ñaàu thaùng 8 vaø keùo daøi moät tuaàn leã.
Sau ñaây laø phaàn trích daãn moät vaøi ñoaïn trong caùc baøi dieãn thuyeát cuûa suoát khoùa hoïc:
(Baøi thuyeát trình khai maïc cuûa linh muïc Michael A. Blume, ñaïi dieän Hoäi Ñoàng Giaùo Hoaøng ñaëc traùch Muïc Vuï cho ngöôøi Di Daân vaø Du Muïc)
"... Toâi muoán khuyeán khích quí vò pheâ bình goùp yù vôùi loøng öu aùi cho neàn vaên hoùa ôû nhöõng nôi quí vò ñang ñònh cö. Söï ñoùng goùp naøy coù moät nguyeân toá toân giaùo thieát yeáu. Taát caû nhöõng phaùn ñònh toân giaùo ñöôïc haøm suùc ôû ñaây ñeàu dieãn taû, caùch naøy hay caùch khaùc, xaùc quyeát naøy, ñoù laø con ngöôøi sinh ra ñeå tìm kieám chaân lyù...
Toâi khuyeán khích quí vò coá heát söùc ñaøo saâu nhöõng nieàm tin toân giaùo cuûa chính mình. Ñoù khoâng coù nghóa laø trôû neân cuoàng tín hay töï coâ laäp. Ngöôïc laïi, ñieàu toâi muoán noùi laø söï trung tín vôùi chaân lyù vaø tieàm naêng giuùp chuùng ta phaùt trieån vaø quaûng kieán. Coâng vieäc tìm kieám vaø phaùt hieän ra chaân lyù laø caùi maø chuùng ta coù theå chia seû vôùi nhöõng ngöôøi thieän chí. Qua ñoù, chuùng ta, nhöõng ngöôøi töø nôi khaùc tôùi, seõ goùp phaàn tích cöïc vaøo vieäc phaùt trieån vaên hoùa khoâng nhöõng cuûa mình vaø cuûa quoác gia mình ñònh cö maø coøn cuûa caû theá giôùi chuùng ta ñang soáng..."
Dieãn vaên khai khoùa cuûa Ñöùc OÂng Traàn Vaên Hoaøi, vieän tröôûng Ñaïi Hoïc Heø
"... Ñaïi Hoïc Heø khoùa I.96 taïi Tu Vieän Xitoâ Vieät Nam Orsonnens Thuïy Só laø keát quaû cuûa nhieàu coá gaéng, noã löïc cuûa haøng ngaøn ngöôøi Vieät Nam haûi ngoaïi ñaõ thao thöùc, ñaõ chuaån bò nhieàu coâng taùc ñeå daàn hoài hoaøn thaønh moät toå chöùc, moät cô caáu coáng hieán moät moâi tröôøng ñeå chuùng ta coù theå thaûo luaän, trao ñoåi, hoïc hoûi, truyeàn ñaït caùc noäi dung vaên hoùa, lòch söû, ngheä thuaät... Vieät Nam ôû caáp Ñaïi Hoïc.
Ñaây laø böôùc tieân phong, khôûi ñaàu... Chuùng ta caàu mong cho noã löïc cuûa Trung Taâm Nguyeãn Tröôøng Toä, cuûa ban giaûng huaán, cuûa caùc hoïc vieân khoùa naøy taïo ñöôïc moät truyeàn thoáng sinh hoaït vaên hoùa toát ñeïp trong coäng ñoàng ngöôøi Vieät Haûi Ngoaïi trong töông lai..."
Dieãn vaên chaøo möøng cuûa Giaùo sö Nguyeãn Ñaêng Truùc, ñaïi dieän ban toå chöùc
"... Ñaïi dieän caùc thaønh vieân cuûa Trung Taâm Nguyeãn Tröôøng Toä, thay maët ban toå chöùc Ñaïi Hoïc Heø Vieät Nam haûi ngoaïi khoùa I.1996, chuùng toâi kính chaøo möøng caùc vò quan khaùch, caùc giaùo sö vaø taát caû caùc hoïc vieân ñeán töø 18 quoác gia treân theá giôùi..."
Baøi giaûng thaùnh leã khai khoùa cuûa Lm Nguyeãn Ñình Tuyeån, Tu Vieän Tröôûng Tu Vieän Xitoâ, Nhaø Orsonnens, Thuïy Só
"... Caùc baïn treû laø kho taøng quyù giaù nhaát cuûa Meï Vieät Nam. Töông lai cuûa queâ höông, ñaát nöôùc, ñoàng baøo laø cuûa caùc Baïn, tuøy thuoäc vaøo phaåm chaát con ngöôøi cuûa caùc Baïn. Caùc baïn treû chuùng ta khoâng theå höõng hôø, ñeå maëc, nhöng caàn vaän duïng taát caû yù chí cuûa mình, nhöõng cô hoäi may maén ñeå trau doài nhaân caùch, toâ boài chaát xaùm vaø kyõ naêng, yù thöùc traùch nhieäm ñoái vôùi coäng ñoàng ñeå tröôûng thaønh daán thaân cuøng nhau canh taân, xaây döïng laïi queâ höông yeâu quí cuûa Meï Vieät Nam..."
Gs. Haùn Chöông Vuõ Ñình Traùc (Hoa Kyø)
"... Chuùng ta vöøa qua moät chuyeán ñi thaêm laïi queâ höông ñaát nöôùc töø thuôû khai nguyeân, nhö vöøa keát thuùc moät cuoäc haønh höông veà Ñaát Meï. Töø thuôû khai nguyeân minh maïc, vôùi nhöõng huyeàn thoaïi bí aån, vôùi nhöõng nhaân vaät nöûa Ngöôøi nöûa Tieân, vôùi nhöõng nhaân vaät loãi laïc ñoàng höông, ñoàng chuûng, ñoàng nguyeân khí cuûa Tieân Roàng...
Chuùng ta hieåu bieát phaàn naøo söï phaùt xuaát cuûa daân toäc do moät truyeàn thoáng thaàn tieân cao quyù, do baøn tay Taïo Hoùa nhieäm maàu. Maûnh ñaát cuûa ta laø maûnh ñaát gaám hoa, coù soâng daøi bieån roäng, coù röøng raäm nuùi cao, boán muøa thay ñoåi ñieàu hoøa. Laø con doøng chaùu gioáng, daân toäc ta nhôø Trôøi töï tay taïo laäp ñôøi soáng theo trieát lyù vaø ñaïo soáng linh thoâng thöïc teá. Truyeàn thuyeát cho raèng: Huøng Vöông khi thaáy thaàn daân sinh soâi naåy nôû voâ soá, lieàn ñuùc thaønh 1600 troáng ñoàng, trao cho moãi toäc moät troáng, ñeå nhôø aâm thanh vaø aùnh saùng vaø nhöõng chöùng töø ghi treân maët troáng, ñeå sinh ñoäng vaø töï toàn. Troáng Ñoàng vì theá trôû thaønh truyeàn thoáng vaên hoùa cuûa daân Vieät. Truyeàn thoáng vaên hoùa aáy cuøng vôùi caùc huyeàn thoaïi trôû thaønh hieán chöông laäp quoác, höng quoác vaø phuïc quoác cho muoân theá heä mai sau...
Nhöõng tai naïn chính trò ñaõ töøng gaây neân bieát bao ñoå vôõ bi thöông. Nhöng nhôø ôn Treân vaø Tieân Toå phuø hoä, ngöôøi Vieät vaãn toàn taïi vaø töø töø vaù laønh nhöõng raùch naùt, ñeå phuïc hoài vaø vöôn leân. Daân ta ñang hoøa mình vôùi theá giôùi, cuøng böôùc vaøo quyõ ñaïo theá giôùi, ñeå vöôn leân, ñeå phuïc hoài vaø thaêng hoa. Nhaân taøi khoâng thieáu, chæ sôï thieáu yù chí taùi taïo trong töông thaân töông nhöôïng. Khoâng thieáu taøi nguyeân, chæ sôï thieáu nhöõng baøn tay trong saïch, maãn caùn ñieàu haønh nhöõng taøi nguyeân aáy. Tinh thaàn daân toäc khoâng thieáu, chæ sôï thieáu tinh thaàn phuïc vuï ñuùng möùc. Khoâng sôï thieáu nhöõng khoái oùc baøn tay ñaày naêng löïc xaây döïng, maø chæ sôï nhöõng khoái oùc voïng ngoaïi vaø nhöõng baøn tay ñaäp phaù thieáu tình töï daân toäc.
Hoâm nay tröôùc oai linh Tieân Toå, tröôùc khí theá Tieân Roàng, chuùng toâi vôùi baøn tay thoâ thieån chæ muoán gioùng leân moät tieáng chuoâng chieâu Hoàn Nöôùc. Vôùi khoái oùc heøn moïn chæ muoán taâm nieäm raèng: Daân toäc ñôøi ñôøi vaãn toàn taïi. Vôùi laøn moâi chaân thaønh, chæ muoán tuïng nieäm raèng: "Meï Vieät Nam ôi, chuùng con vaãn coøn ñaây".
Giaùo sö Traàn Vaên Ñoaøn (Ñaøi Loan)
Vieät trieát laø Nhaân
trieát:
Vò nhaân song khoâng duy nhaân
"Khi noùi Vieät trieát laø moät neàn Nhaân trieát, chuùng toâi muoán nhaán maïnh nhöõng ñieåm sau:
Thöù nhaát, trong Vieät trieát, con ngöôøi laø trung ñieåm, trung taâm cuûa neàn suy tö. Noùi caùch khaùc, ñoái töôïng cuõng nhö muïc ñích chính laø con ngöôøi...
Vaäy phaûi chaêng trieát hoïc cuûa ngöôøi Vieät laø trieát duy nhaân? Thoaït nhìn, chuùng ta coù caûm töôûng nhö vaäy, song Vieät trieát laø trieát hoïc vò nhaân, ñoù laø moät neàn trieát hoïc cho con ngöôøi... Vò nhaân coù nghóa laø coi con ngöôøi nhö muïc ñích song khoâng coi con ngöôøi laø taát caû. Vò nhaân coù nghóa laø con ngöôøi töï hình thaønh, phaùt trieån töø daõ thuù tôùi con ngöôøi nhaân linh chính nhôø vaøo söï töông giao giöõa ngöôøi vôùi ngöôøi...
Thöù ñeán, söï hình thaønh cuûa con ngöôøi khoâng phaûi do nhöõng theá löïc hay naêng löôïng ngoaïi taïi, song ñoù chính laø nhöõng ñoäng löïc vaø qui luaät noäi taïi. Noùi caùch khaùc, con ngöôøi hình thaønh con ngöôøi... Noùi nhö vaäy, chuùng toâi muoán nhaán maïnh:
(1) Vieät trieát taùch bieät saùng taïo khoûi hình thaønh. Thöôïng ñeá tuy saùng taïo con ngöôøi, song laïi phuù baåm cho con ngöôøi baûn naêng hình thaønh chính mình...
(2) Hình thaønh con ngöôøi coù nghóa laø laøm cho con ngöôøi trôû thaønh con ngöôøi vò caùch (man as person), moät con ngöôøi xöùng ñaùng laø con ngöôøi nhaân caùch (man as human) taùch bieät khoûi thuù vaät vaø caùc sinh vaät khaùc.
(3) Söï hình thaønh cuûa con ngöôøi coù tính chaát sieâu vieät, maø sieâu vieät coù nghóa laø tieán vuôït moät caùch voâ ñònh vaø voâ bieân. Theá neân trong maïch vaên Nho giaùo, Vieät trieát nhaän ñònh con ngöôøi coù theå trôû thaønh thaùnh nhaân, vaø trong maïch huyeát cuûa Vieät daân, con ngöôøi coù theå trôû thaønh thaàn vaø quyû.
(4) Do vaäy, trieát hoïc vò nhaân cuûa ngöôøi Vieät coù theå toùm goïn trong ñaïo nhaân, töùc laø ñaïo laøm ngöôøi, phaùt trieån ngöôøi, vaø sieâu vieät con ngöôøi..."
Giaùo sö Nguyeãn Höõu Doaõn (Anh Quoác)
"... Leã Gia Tieân, söï bieåu loä coâ ñoïng tinh hoa cuûa vaên hoùa daân toäc Vieät Nam. Noù dieãn ñaït moät caùch cuï theå Ñaïo laøm ngöôøi, moái töông giao giöõa thaàn thaùnh vôùi con ngöôøi, maïc khaûi neàn taûng xaây döïng Ñaïo nghóa gia ñình, xaõ hoäi. Tröôùc baøn thôø Toå Tieân, con ngöôøi cung kính tieáp nhaän nhöõng giaù trò ngaøn ñôøi ñöôïc tieàn nhaân toân troïng vaø löu truyeàn, yù thöùc vai troø vaø söù meänh laøm cha, laøm meï, laøm con, laøm anh chò em, laøm choàng, laøm vôï, laøm ngöôøi coâng daân.
Nôi ñoù, con ngöôøi ñöôïc giaùo hoùa ñeå hoaøn thaønh nghóa vuï laøm ngöôøi, moät con ngöôøi troïng leã nghóa, tröôûng thaønh vaø traùch nhieäm..."
Giaùo sö Traàn Naêng Theå (Phaùp)
"... Nieàm tin khoâng im lìm, baát ñoäng, voâ sinh, cuõng khoâng nhö vieân ngoïc quyù chæ ñeå tröng baøy trong tuû kính. Nhöng tin laø moät haønh trình, moät con ñöôøng phaûi ñi, daøi nhö cuoäc ñôøi moãi ngöôøi. Ñaõ coù haønh trình, taát phaûi coù löõ khaùch vaø löõ khaùch ñoù chính laø toâi. Toâi tin nhö toâi soáng, toâi laøm cuoäc ñôøi nhö toâi tin. Cuoäc ñôøi vaø nieàm tin gaén lieàn. Cuoäc soáng vaø ñöùc tin khoâng chòu xa nhau. Neáu meï ñaõ giuùp toâi aên boät, uoáng söõa khi coøn beù, thì khi lôùn khoân toâi phaûi töï lo moät mình, khoâng nhöõng lo cho mình, maø coøn phaûi lo cho nhieàu ngöôøi khaùc. Cuõng vaäy, khi coøn non daïi, nieàm tin cuûa toâi ñöôïc cöu mang, vun xôùi bôûi nhieàu ngöôøi; nhöng khi ñuû lôùn, chính toâi phaûi thöïc hieän haønh trình TIN naøy. Khoâng ai soáng thay cho ai, cuõng nhö khoâng ai coù theå tin thay ngöôøi khaùc. Nhö theá, söï coù maët vaø giuùp ñôõ cuûa ngöôøi khaùc quaû raát caàn cho cho toâi khi toâi coøn beù. Thieáu hoï, haún toâi khoâng theå soáng ñöôïc. Nieàm tin thô aáu cuûa toâi cuõng vaäy, khoâng theå thieáu nhöõng nieàm tin lôùn hôn cöu mang, bao phuû, öôm troàng. Ñaây laø giai ñoaïn taäp ñi, taäp ñöùng. Sau giai ñoaïn naøy toâi phaûi töï ñi: ung dung, töï nhieân, vöõng chaõi vôùi moïi ngöôøi.
Keå töø khi yù thöùc ñöùc tin laø moät haønh trình vaø chính toâi phaûi thöïc hieän haønh trình ñoù, toâi boång thaáy mình lôùn leân, tröôûng thaønh hôn, töï tin hôn, vui töôi hôn, haïnh phuùc hôn. Thaáy mình lôùn leân vì khaùm phaù con ñöôøng ñöùc tin daøi hun huùt, bao la, haáp daãn laï thöôøng, con ñöôøng nhö môøi goïi toâi ñeán gaëp ñaáng Voâ Cuøng treân ñoù toâi böôùc ñi töï do. Thaáy mình tröôûng thaønh hôn vì toâi böôùc ñi treân ñöôøng ñöùc tin nhieàu thöû thaùch, nhieàu choâng gai, ñoøi hy sinh, phaán ñaáu; nhöng chính trong thöû thaùch, vaát vaû, keå caû ngao ngaùn, chaùn chöôøng naøy, toâi thaáy mình luoân töï do, töï do löïa choïn khoâng ngöøng. Toâi cuõng thaáy mình töï tin hôn vì nhöõng ñoaïn ñöôøng ñaõ thöïc hieän, nhöõng ñoaïn ñöôøng aáy duø töôi saùng hay mòt muø, duø aám aùp döôùi naéng xuaân hay reùt buoát giöõa gioâng baõo, toâi vaãn nhaän ra daáu chaân mình treân nhöõng ñoaïn ñöôøng ñaõ ñi qua. Sau cuøng toâi thaáy ñôøi vui hôn, deã thöông hôn, vì treân ñöôøng khoâng chæ mình toâi luûi thuûi, laàm luõi nhöng coù raát nhieàu ngöôøi, ñoâng voâ soá keå cuøng ñi vôùi toâi, cuøng chia seû côm baùnh, taâm tö, möa naéng vôùi toâi. Hoï cuõng nhö toâi neân thoâng caûm deã daøng, hôïp nhaát deã daøng."
Giaùo sö Voõ Vaên AÙi (Phaùp)
"... Phaät ñaõ daïy: "Ta laø Phaät ñaõ thaønh, chuùng sinh laø Phaät seõ thaønh".
Con ñöôøng thaønh Phaät phaùt xuaát töø noãi thao thöùc truy tìm söï hieåu bieát chaân thaät, toaøn veïn veà thöïc taïi con ngöôøi, cuoäc soáng, thöïc taïi taâm linh. Vaø "töï giaùc nhö giaùc tha", nieàm tin cuûa Phaät töû gaén lieàn vôùi söï daán thaân khaùm phaù, thöïc hieän chaân taùnh cuûa mình. Trong aùnh saùng chaân thaät cuûa chaân taùnh, ngöôøi giaùc ngoä seõ ñeán gaàn, gaëp gôõ, phuïc vuï tha nhaân trong chaân lyù.
Con ñöôøng thaønh Phaät laø con ñöôøng giaûi thoaùt con ngöôøi khoûi nhöõng taø kieán vaø thaønh kieán ñeå gaëp chaân lyù. Kinh ñieån vaø lôøi daïy cuûa Phaät hoã trôï cho chuùng sinh chöùng thöïc aùnh saùng chaân lyù cö nguï nôi taâm mình. Chaân lyù cuûa tam phaùp aán: voâ thöôøng, voâ ngaõ vaø nieát baøn..."
Giaùo sö Nguyeãn Ñaêng Truùc (Phaùp)
"... Trong hoaøn caûnh chuùng ta ôû haûi ngoaïi, nhieàu giôùi, nhieàu giaûi phaùp ñaõ ñeà nghò vôùi chuùng ta veà caùc maãu möïc, noäi dung veà "hoäi nhaäp" khaùc nhau. Vaø chuùng ta aùi ngaïi, hoang mang töï hoûi, hoäi nhaäp laø caàn, nhöng hoäi nhaäp theá naøo ñaây?
Truy cöùu truyeàn thoáng vaên hoùa cuûa daân toäc, chuùng ta ñoïc qua truyeän "Baïch Tró" trong cuoán "Lónh Nam Chích Quaùi" moät maãu möïc cuûa cha oâng chuùng ta veà hoäi nhaäp, ñoù laø hình aûnh "Thaùnh Nhaân". Thaùnh Nhaân ôû ñaây töôïng tröng cho nhöõng neùt caên cô, neàn taûng xaây döïng neân phong caùch cuûa con ngöôøi, baát cöù ôû ñaâu, vaøo baát cöù thôøi ñaïi naøo, cho baát cöù ai.
Nhöng "Thaùnh Nhaân" ngaøy nay ñoái vôùi ngöôøi treû Vieät Nam Haûi Ngoaïi chuùng ta laø nhöõng phaåm chaát, giaù trò, noäi dung naøo ñaây? Caâu traû lôøi caàn ñeán nhöõng khaùm phaù, kinh nghieäm rieâng cuûa moãi ngöôøi chuùng ta.
Vaø ñeå goùp theâm yù kieán, toâi xin gôïi leân caâu thô baát huû cuûa thi haøo Nguyeãn Du:
Thieän caên ôû taïi
loøng ta
Chöû taâm kia môùi baèng ba chöõ
taøi..."
Giaùo sö Leâ Höõu Muïc (Canada)
"... Tu töø laø söûa sang laïi lôøi noùi cho ñuùng vaø cho ñeïp. Coå nhaân baûo ñoù laø löïa lôøi, "löïa lôøi maø noùi cho vöøa loøng nhau". Löïa lôøi laø löïa choïn vaø söû duïng caùc phöông phaùp ngoân ngöõ moät caùch theá naøo ñoù, theo kinh nghieäm hay theo nhöõng nguyeân taéc tu töø hoïc ñeå phaùt ngoân cuûa mình ñaït hieäu quaû cao nhaát trong chöùc naêng giao tieáp vaø truyeàn thoâng. Caùc söû duïng phöông phaùp bieåu ñaït phaûi coù tính chính xaùc, gôïi caûm vaø phuø hôïp vôùi boái caûnh giao tieáp, sao "cho vöøa loøng nhau", nghóa laø cuï theå vaø phuø hôïp, hay noùi roõ hôn, phaûi hoäi ñuû caùc saéc thaùi bieåu caûm, phong caùch vaø yù nghóa cuûa töø tieáng Vieät..."
Giaùo sö Voõ Long Teâ (Canada)
"... Xuyeân qua caû hai thöù chöõ noâm vaø chöõ quoác ngöõ, tieáng Vieät hieän ñaïi phaùt trieån qua nhieàu giai ñoaïn. Vaán ñeà laø xaùc ñònh giai ñoaïn khôûi nguyeân keå töø bao giôø?
Coù saùch keå töø naêm 1838 laø naêm xuaát baûn hai töø ñieån danh tieáng cuûa giaùm muïc Taberd, nhöng chính taùc giaû thöøa nhaän ñaõ khai duïng coâng trình cuûa giaùm muïc Baù Ña Loäc soaïn töø naêm 1772...
Coù saùch keå laïi töø naêm 1862 laø naêm môû ñaàu neàn vaên hoïc môùi vôùi nhöõng nhaø vaên "tieàn phong", trong theå loaïi vaên xuoâi chöõ quoác ngöõ, chaúng haïn P.J.B. Tröông Vónh Kyù, Huyønh Tònh Paulus Cuûa, P.T.B. Nguyeãn Troïng Quaûn. Thaät ra, vaên xuoâi chöõ quoác ngöõ ra ñôøi sôùm hôn nöõa vôùi taùc phaåm ñuû loaïi cuûa linh muïc Philippheâ Bænh.
Chuùng toâi nghó raèng giai ñoaïn khôûi nguyeân cuûa tieáng Vieät Hieän Ñaïi neân keå töø khoaûng cuoái theá kyû thöù XVIII vôùi söï phaùt trieån cuûa phong traøo truyeän noâm vaø xuaát hieän nhieàu taùc phaåm chöõ quoác ngöõ quan troïng..."
Giaùo sö Nguyeãn Lyù Töôûng (Hoa Kyø)
"... Sau Hai Baø Tröng, chuùng ta khoâng coøn nghe noùi ñeán caùc cuoäc tranh ñaáu daønh ñoäc laäp cuûa ngöôøi Laïc Vieät nöõa. Moät phaàn vì ngöôøi di cö töø phöông Baéc ñeán caøng ngaøy caøng nhieàu vaø hoï ñaõ laäp thaønh laøng maïc, soáng coù toå chöùc vaø ñaõ chieám cöù vuøng ñoàng baèng, nôi gaàn cöûa soâng, cöûa bieån. Moät phaàn vì ngöôøi Laïc Vieät ñaõ soáng xa caùch vôùi ngöôøi phöông Baéc, ruùt vaøo röøng ñeå soáng cuoäc ñôøi töï do phoùng khoaùng hôïp vôùi tính tình vaø phong tuïc taäp quaùn cuûa hoï. Daàn daàn hoï ñaõ trôû thaønh thieåu soá nhö ngaøy nay...
Sau khi Taàn Thuûy Hoaøng thoáng nhaát luïc quoác, duøng chöõ Haùn laøm vaên töï chính thöùc, ñoát saùch vôû, caám caùc daân toâc khoâng ñöôïc duøng chöõ rieâng cuûa mình vaø tieáp ñeán, nhaø Haùn cuõng thoáng nhaát vaên töï treân toaøn laõnh thoå Trung Hoa thì nhöõng ngöôøi ñi theo Trieäu Ñaø vöôït Nguõ Lónh veà phöông Nam vaãn duy trì tieáng noùi vaø phong tuïc rieâng cuûa mình, caøng ngaøy caøng xa daàn vôùi trung öông vaø caûm thaáy gaàn guõi vôùi ngöôøi ñòa phöông hôn. Hoï khoâng coøn nhôù ñeán maãu quoác Trung Hoa nöõa. Nhöõng ngöôøi sinh ra vaø lôùn leân ôû phöông Nam cuûa Nguõ Lónh, hoï xem vuøng ñaát môùi naøy laø toå quoác, laø queâ höông cuûa hoï. Hoï coù coâng khai phaù, môû mang, xaây döïng giang sôn môùi naøy thì hoï cuõng ñoøi hoûi quyeàn laøm chuû giang sôn ñoù. Hoï khoâng muoán leä thuoäc bôûi chính saùch cai trò cuûa maãu quoác, khoâng muoán ñoùng thueá cho vua Haùn, khoâng chaáp nhaän quan quaân nhaø Haùn gôûi ñeán cai trò hoï. YÙ thöùc ñoäc laäp ñoù ñaõ khôûi ñi töø vò laõnh tuï cuûa hoï laø Trieäu Ñaø, traûi qua maáy traêm naêm, caøng lôùn maïnh theâm leân trong taäp theå ngöôøi di daân treân vuøng ñaát Giao Chæ..."
Giaùo sö Ñoã Bình (Coâteù d' Ivoire)
"... Veà nguyeân taéc pha cheá maøu saéc thì chæ coù moät nhöng caùch söû duïng maøu saéc cuûa moãi daân toäc thöôøng laïi khoâng gioáng nhau do aûnh höôûng cuûa thieân nhieân, taâm lyù vaø caû phong tuïc taäp quaùn. Veà caùch söû duïng chaát lieäu laïi caøng khaùc xa. Nhö tranh sôn maøi Vieät Nam, tuy cuøng moät chaát lieäu laø nhöïa caây sôn, nhöng sôn maøi Vieät Nam coù moät saéc thaùi ñaëc bieät, troäi haún caùc saûn phaåm sôn maøi cuûa Thaùi Lan, Trung Hoa, Ñaïi Haøn, Nhaät Baûn, laø caùc nöôùc chuù troïng nhieàu veà öùng duïng kyõ thuaät veà sôn maøi vaøo caùc saûn phaåm tieåu coâng ngheä hôn laø thöïc hieän tranh ngheä thuaät..."
Giaùo sö Vuõ Thò Bích Thuaän (Phaùp)
"... Vaøo khoaûng naêm 1917, hai chöõ "Caûi Löông" ñöôïc choïn laøm danh töø tieâu bieåu cho phong traøo caûi caùch trong kòch giôùi nöôùc nhaø; hai chöõ naøy ruùt töø caâu nho "Caûi bieán kyø söï, söû ích töï thieän löông", coù nghóa laø ñoåi nhöõng caùi cuõ coøn laïi ra thaønh caùi gì môùi vaø hay..."
Giaùo sö Nguyeãn Vaên Thaønh (Thuïy Só)
"Laøm sao muoán tìm
hieåu nhau maø khoâng laéng nghe nhau?
Laøm sao laéng nghe neáu khoâng caån troïng
nhau?
Laøm sao caån troïng nhau neáu moãi ngöôøi
khoâng nhìn nhaän mình laø moät giaù
trò öu vieät?
Laøm sao nhaän ra toâi laø ngöôøi
coù giaù trò öu vieät, neáu chính
toâi khoâng chòu môû maét ñeå
nhaän ra giaù trò öu vieät cuûa ngöôøi
anh em ngaøy ngaøy beân caïnh toâi?
Laøm sao laøm ngöôøi beân nhau vaø
vôùi nhau, neáu ngaøy ngaøy khoâng
goùp tay xaây döïng vaø chia seû höôùng
nhìn chung?
Laéng nghe laø tìm hieåu
ngöôøi khaùc vaø taïo ra nhöõng
maûnh ñaát ñoàng thuaän. Treân
ñoù, duø khaùc bieät ñeán
ñoä naøo, chuùng ta cuõng coù theå
ñöùng chung vôùi nhau vaø cuøng
nhìn chung veà moät höôùng...
Muïc ñích ñaàu tieân vaø
cuoái cuøng cuûa laéng nghe laø tìm
hieåu. Tìm hieåu ñuùng vôùi
söï thöïc nôi ngöôøi ñoái
thoaïi. Söï thöïc khaùch quan beân
ngoaøi mình, khoâng do mình taïo ra, ñoaùn
moø, nghó ra. Laéng nghe thöïc söï
vaø troïn veïn moät ngöôøi laø
coá gaéng hieän dieän tích cöïc,
ñaët mình vaøo vò trí ngöôøi
aáy ñeå thaáy, nghe, caûm vaø noùi
leân ñöôïc ñieàu hoï noùi.
Trong theá giôùi con ngöôøi, neáu khoâng coù ñoái thoaïi, con ngöôøi khoâng theå laøm ngöôøi thaät söï vaø troïn veïn. Ñoái thoaïi laø taïo ra nhöõng quan heä raøng buoäc hai chieàu giöõa ta vaø ngöôøi ñoái dieän. Chính nhôø nhöõng quan heä aáy, moät ñöùa beù môùi sinh ra seõ coù khaû naêng lôùn leân, phaùt trieån, laøm ngöôøi... Nhôø ñoái thoaïi, con ngöôøi kieän toaøn nhöõng gì chöa hoaøn chænh, boå tuùc nhöõng gì coøn thieáu soùt, söûa chöõa nhöõng gì sai traùi, laøm cho ñôøi mình ñoåi môùi toát ñeïp hôn... Khoâng coù ñoái thoaïi, haän thuø, chieán tranh, baïo ñoäng seõ traøn ngaäp nhaân loaïi...
Toùm laïi, ñoái thoaïi laø moät hình thöùc hoïc taäp laøm ngöôøi vôùi nhau. Moät phöông tieän giuùp nhau laøm ngöôøi. Nhaán maïnh hôn, ñoù laø moät phöông caùch laøm ngöôøi
Back
to Vietnamese Missionaries in Taiwan Home Page