Buùt Kyù: Ñeâm Tìm Daàu
Nguyeãn Taàm Thöôøng
Prepared for Internet by Vietnamese Missionaries in Asia
Nhöõng ñeâm choân daàu vöôït bieân ñaõ chaám döùt.
Hoâm nay nhaø nöôùc Vieät Nam khoâng goïi nhöõng ngöôøi vöôït bieân naêm xöa phaûi chaïy khoán khoå laø phaûn ñoäng nöõa, maø laø "caùnh tay noái daøi cuûa queâ höông."
Cuoäc ñôøi cöù nhö chong choùng.
Döøng laïi côn gioù loác. Toâi muoán hoûi loøng mình, queâ höông naøo? Noái caùnh tay veà ñaâu?
Toâi vieát nhöõng doøng naøy saùng ngaøy 30 thaùng Tö naêm 2005. Ngaøy 30 thaùng Tö naêm nay khaùc hôn moïi naêm vì ñaùnh daáu 30 naêm vöôït bieân tìm queâ höông.
Tìm daàu. Choân daàu. Giaáu daàu. Tî naïn. Vöôït bieân. Töï do. Nguïc tuø. Soáng vaø cheát. Ra ñi, quay veà. Queâ höông. Giöõa nhöõng danh töø naøy. Ñaâu laø chaân lyù. Chaân lyù laø söï thaät tieâu chuaån cho cuoäc ñôøi, noù phaûi vónh cöûu, khoâng theå quay theo gioù ñöôïc. Coù nhieàu thöù queâ höông. Queâ höông löu ñaày. Queâ höông sinh ra vaø lôùn leân. Queâ höông chaïy troán. Queâ höông vónh cöûu.
Chaân lyù laø caâu chuyeän keå theá naøy:
Coù naêm ngöôøi khôø daïi, ñem ñeøn maø khoâng ñem theo chai daàu.
Khi chaøng reå ñeán. Naêm coâ khoân ngoan, ñem ñeøn, ñem theo caû daàu, ra ñoùn chaøng reå.
Naêm coâ ñem ñeøn maø khoâng coù daàu, vay möôïn, nhöng ngöôøi ta khoâng cho.
Khi nhöõng ngöôøi kia ñi mua daàu thì chaøng reå vaøo tieäc cöôùi. Cöûa ñoùng laïi.
Thaùnh söû Mattheâu keát thuùc baèng haøng chöõ sau: "Vaäy anh em haõy canh thöùc, vì anh em khoâng bieát ngaøy naøo, giôø naøo." (Mt. 25: 1-13).
Kinh Thaùnh goïi caâu chuyeän thieáu daàu, tìm daàu, khoâng coù daàu treân ñaây laø queâ höông Nöôùc Trôøi.
Kinh Thaùnh khoâng noùi vôùi nhöõng ngöôøi coù daàu haõy chia bôùt cho ngöôøi kia. Kinh Thaùnh khoâng khuyeân ngöôøi ta laøm vieäc baùc aùi. Nhöng baûo: "Haõy canh thöùc, vì khoâng bieát ngaøy giôø naøo."
Taïi sao khoâng chia sôùt cho nhau?
Cuoäc ñôøi coù nhöõng suy tö, ñöùng treân bôø gieáng ta thaáy khaùc, xuoáng loøng gieáng saâu ta thaáy khaùc. Chaüng haïn ngöôøi ta cöù than phieàn ngöôøi Vieät Nam khoâng ñuùng giôø. Ñi leã treã.
Thaùng 10 naêm 2004 toâi giuùp tónh taâm coäng ñoaøn Ñöùc Meï Haèng Cöùu Giuùp, ôû vuøng Dallas, Texas. Trong thaùnh leã Chuùa Nhaät hoâm ñoù, toâi taâm söï vôùi coäng ñoaøn:
- Kính thöa anh chò em,
Saùng nay thaùnh leã Chuùa Nhaät, toâi ñöùng treân ñaây môùi thaáy roõ. Nhieàu anh chò em ñi leã treã quaù. Toâi thaáy nhieàu anh chò em ñi raát löõng thöõng. Ñaõ qua phaàn coâng boá Lôøi Chuùa roài.
Toâi chæ laø cha khaùch thoâi, cöù thöôøng, theo söï khoân ngoan ngoaøi ñôøi, toâi chaúng neân noùi. Ñeán coäng ñoaøn naøo cuõng cöù khen cha xöù taøi kheùo. Khen ban muïc vuï haêng say. Khen tinh thaàn coäng ñoaøn soát saùng. Nhö theá cha quaûn nhieäm cuõng thích mình. Mình ra ñi ai cuõng thích. Toâi chæ laø cha khaùch. Keä giaùo xöù ngöôøi ta.
Nhöng saùng nay, toâi xin taâm söï vôùi anh chò em ñoâi ñieàu. Nhieàu anh chò em ñi leã saùng nay quaù treã.
Toâi thaáy coäng ñoaøn ngoài im. Döôøng nhö hoï ñang chôø ñôïi moät caùi gì khoù noùi saép xaûy ra. Toâi cuõng khoâng bieát cha xöù chuû teá ngoài ñoù nghó gì, thaáy vui vì toâi nhaéc ñieàu chính cha cuõng ñaõ nhaéc, hay laø thaáy ñau vì cha khaùch cheâ giaùo daân cuûa mình. Toâi noùi vôùi hoï:
- Neáu toâi khoâng noùi nhöõng ñieàu khoù noùi, nhöng caàn noùi, toâi chæ laø ngöôøi laøm thueâ. Toâi khoâng thöông Giaùo Hoäi, toâi khoâng kính troïng anh chò em. Toâi khoâng xaây döïng. Nhöõng gì toâi noùi ñeán töø taám loøng. Chuùng ta caàn nhöõng gôïi yù giuùp chuùng ta suy tö. Vì theá toâi xin noùi. Chuùng ta nghe quaù thöôøng laø ngöôøi Vieät Nam khoâng ñuùng giôø. Noùi ñeán ngöôøi Vieät Nam, chuùng ta baûo laø giôø giaây thung, giôø cao su. Ñoái vôùi toâi, toâi thaáy ngöôøi Vieät Nam raát ñuùng giôø. Toâi thaáy nhöõng bieán coá lòch söû ñaõ chöùng minh roõ laém. Toâi xin hoûi anh chò em:
- Coù ai treã giôø ngaøy hoï vöôït bieân khoâng?
Caû nhaø thôø ngoài im. Haèng traêm ngaøn ngöôøi vöôït bieân, khoâng ai treã giôø. Lòch söû minh chöùng ñieàu ñoù. Nhö vaäy taïi sao coù theå noùi treã giôø laø ñaëc tính cuûa ngöôøi Vieät Nam? Laï thaät, haøng traêm ngaøn ngöôøi maø khoâng ai treã giôø. Hoï ñeán tröôùc giôø vöôït bieân. Hoï naèm chôø, coù khi caû maáy ngaøy tröôùc chuyeán ghe khôûi haønh.
Anh chò em khoâng treã giôø ngaøy vöôït bieân, taïi sao anh chò em ñi leã treã? Anh chò em khoâng treã giôø ngaøy vöôït bieân taïi sao anh chò em ñi döï tieäc cöôùi treã?
Caû nhaø thôø ngoài im. Toâi khoâng traùch hoï. Toâi khoâng "chöôûi xeùo" hoï. Toâi chæ gôïi yù cho hoï suy tö thoâi. Toâi muoán hoï khoâng ñöùng treân bôø gieáng tìm nguyeân nhaân, haõy xuoáng saâu döôùi loøng gieáng. Haõy trôû veà thaâm saâu trong traùi tim mình ñeå tìm nguyeân côù. Toâi chæ muoán noùi vôùi hoï, ñi treã khoâng phaûi laø ñaëc tính cuûa ngöôøi Vieät Nam. Ngöôøi Vieät Nam chæ ñi treã tuøy caùi hoï muoán treã. Toâi noùi theâm vôùi hoï moät caâu, nhö ñeå traû lôøi thay cho söï caét nghóa. Ngöôøi Vieät Nam coù caâu: "Cha chung khoâng ai khoùc." Phaûi chaêng xuoáng gieáng saâu trong taâm hoàn ta baép gaëp nhöõng suy tö raát khaùc?
Anh chò em khoâng treã giôø trong ngaøy vöôït bieân, vì noù coù nguyeân nhaân cuûa noù. Anh chò em ñi leã treã, noù cuõng coù nguyeân nhaân cuûa noù. Lyù do ñôn giaûn vaø toâi thaáy roõ laø vì anh chò em thieáu loøng tha thieát. Nhöng taïi sao anh chò em khoâng tha thieát vôùi thaùnh leã thì toâi khoâng traû lôøi ñöôïc. Caâu traû lôøi noù naèm saâu trong traùi tim moãi ngöôøi.
* * *
Caâu chuyeän 10 coâ trinh nöõ caàm ñeøn ñi ñoùn chaøng reå cuõng laï thaät. Phuùc AÂm goïi ñoù laø caâu chuyeän veà queâ höông Nöôùc Trôøi. Naêm coâ mang ñeøn maø khoâng mang theo daàu. Hoï khoâng daùm boû ñeøn. Ra ñi cuõng coù ñeøn. Nhieàu ngöôøi khoâng daùm boû nhaø thôø. Nhieàu ngöôøi khoâng daùm boû ñaïo, hoï xaùch theo caùi ñeøn. Ai cuõng thaáy hoï coù ñeøn. Hoï khoâng coù daàu.
Tröôùc ngaøy vöôït bieân, hoï tìm daàu, choân daàu, giaáu daàu. Cuoäc haønh trình raát cam go.
Tröôùc ngöôõng cöûa söï cheát. Khoâng ai vay möôïn coâng ñöùc cuûa ngöôøi khaùc ñöôïc. Daàu toâi coù nhieàu hay ít, toâi vaøo söï cheát vôùi soá daàu ñoù. AÙnh saùng trong ñöôøng haàm sau caùi cheát tuøy ngoïn ñeøn cuûa toâi. Khoâng ai thaép ñeøn thay toâi. Khoâng ai xaùch daàu duøm toâi ñöôïc.
Taïi sao khoâng chia sôùt daàu cho nhau?
Baây giôø toâi hieåu. Phuùc AÂm goïi ñoù laø caâu chuyeän Nöôùc Trôøi. Khoâng phaûi baùc aùi laø leân trôøi duøm ngöôøi khaùc hay thueâ ngöôøi khaùc xuoáng nguïc toái thay cho mình. Nhaân ñöùc laø bình daàu khoâng vay möôïn ñöôïc. Vì theá Kinh Thaùnh khoâng theå chæ cho ta caùch vay möôïn maø chæ coù theå daïy ta "haõy tænh thöùc".
Ñoù laø caâu chuyeän ñöôøng toâi phaûi ñi moät mình.
Laïy Chuùa,
Ba möôi naêm vöôït bieân laø con soá raát lôùn cho moät ñôøi ngöôøi.
Tröôùc ngaøy vöôït bieân, con tìm daàu, choân daàu, giaáu daàu. Cuoäc haønh trình raát cam go. Caùnh tay noái daøi maõi chöa tôùi queâ höông. Ba möôi naêm nhìn laïi. Beán bôø coøn laïi cuûa nhöõng ngaøy thaùng ngaén nguûi trong ñôøi. Con seõ vöôït bieân nöõa. Chuyeán vöôït bieân naøy laø chuyeán ñònh meänh ñôøi con. Vöôït qua cuoäc soáng, vaøo caùi cheát.
Vaøo caùi cheát roài, coù ngöôøi coù ñeøn maø khoâng coù daàu.
Trích taäp suy nieäm: Ñöôøng Ñi Moät Mình
Lm. Nguyeãn Taàm Thöôøng, SJ.