TRUYEÄN COÅ TÍCH
CHÖA ÑÖÔÏC KEÅ

Lm Nguyeãn Taàm Thöôøng, SJ
Trung Taâm Truyeàn Hình Quang Khaûi, Ñaøi Loan

Prepared for internet by Vietnamese Missionaries in Taiwan

Sau khi nhaáp mieáng traø, cuï chaäm raõi ñaët chieác ly saønh nhoû xuoáng maët baøn ñen boùng maøu goã guï, baét ñaàu caâu chuyeän:

- Ngaøy xöûa ngaøy xöa...

Cuï môùi baét ñaàu coù theá, luõ treû ñaõ thiu thiu nguû. Cuï döøng laïi khoâng keå nöõa. Duy nhaát coøn ñöùa beù toø moø xin cuï ñöøng vì luõ treû kia maø boû dôû. Hai oâng chaùu beân buoåi chieàu thaùng tö, ruø rì taâm söï vôùi nhau. Roài cuï cheát ñi, caâu truyeän truyeàn laïi cho ñöùa treû duy nhaát aáy. Cuõng may, vì theá maø hoâm nay coøn daáu tích caâu truyeän naøy.

Ñöùa beù ñoù roài cuõng ñeán ngaøy thaønh cuï giaø. Ngaøy noï, cuï giaø thöù hai naøy cuõng laäp laïi y chuyeän xaåy ra hôn ba phaàn tö theá kyû veà tröôùc. Ñaët ly traø xuoáng chieác khay, cuï baét ñaàu:

- Ngaøy xöûa ngaøy xöa...

Môùi baét ñaàu coù theá, cuï nghó ñeán ngaøy coøn beù nhö maáy ñöùa treû ñaây, luõ treû ngaøy xöa ñaõ nguû heát neân khoâng ñöùa naøo bieát ñöôïc caâu truyeän u uaån kyø thuù naøy, chæ rieâng chuù beù laø chính cuï ñöôïc bieát thoâi, caûm ñoäng, cuï röng röng nöôùc maét. Luõ treû thaáy cuï khoùc, chaúng ñöùa naøo hieåu gì, chuùng cuøng nhau cöôøi roài keùo nhau chaïy. Coøn laïi moät ñöùa taät nguyeàn thaáy cuï khoùc, noù thöông cuï ôû laïi kieân nhaãn nghe. Dó nhieân cuï giaø roài cuõng cheát ñi. May maén nhôø ñöùa oám yeáu aáy maø caâu truyeän khoâng bò tuyeät tích. Ñöùa beù thaáy caâu truyeän ly kyø, noù ngaøy ngaøy oân laïi ñeå nhôù. Sinh ra ñôøi taät nguyeàn, trí keùm, noù phaûi phaán ñaáu laém môùi nhôù ñöôïc caâu truyeän. Ngaøy naøo cuõng phaûi töï keå cho mình nghe keûo sôï queân maát. Roài moät ngaøy kia cuõng giaø theo thôøi gian. Ñeán luùc bieát mình gaàn ñaát xa trôøi, caäu nhoû taøn taät ngaøy xöa aáy, baây giôø laø cuï giaø choáng gaäy ñôõ töøng ngaøy. Tröôùc khi cheát khoâng bao laâu, cuï giaø thöù ba naøy goïi ñaùm treû laïi, keå cho chuùng nghe caâu truyeän naêm xöa.

- Ngaøy xöûa ngaøy xöa...

Cuï môùi baét ñaàu tôùi ñaáy thì ñaõ coù ñöùa boû ñi. Luõ treû naøy laï laém, chuùng khoâng theå hieåu maáy tieáng "ngaøy xöûa ngaøy xöa" laø gì, ñoái vôùi boïn treû naøy, chuùng töôûng cuï noùi ngoân ngöõ cuûa ngöôøi cheát. Moãi ñöùa xaùch theo ñoâi giaày coù baùnh xe, gaén vaøo chaân, chuùng chaïy vuø vuø nhö gioù laøm cuï choùng maët. Caâu truyeän hay quaù. Cuï tieác vì coù khi caâu truyeän tuyeät tích maát. Chæ coøn laïi coù ñöùa chaùu ngoaïi bò boá boû, thaáy cuï taät nguyeàn laø hay ôû beân caïnh maø saên soùc cho cuï. Qua ñöùa naøy, cuï keå heát töøng chi tieát cho noù nghe.

Roài Cuï cheát ñi. Coù ñöùa chaùu ngoaïi laø ngöôøi bieát goác gaùc caâu truyeän thoâi. Ñeán khi ñöùa chaùu aáy veà giaø thì tính sô qua maø ñaõ ngoùt ngoùt hai traêm naêm chöù ñaâu ít oûi gì. Thôøi gian ñi mau theá ñaáy. Thaám thoaùt môùi coù maáy chöõ "ngaøy xöûa ngaøy xöa" maø ñaõ hai theá kyû ñi qua.

* * *

Truyeän keå raèng ngaøy xöûa ngaøy xöa coù maáy cha con laùi buoân töø phöông Baéc xuoáng phöông Nam laøm aên. Hoï soáng baèng ngheà laøm xieäc. Moãi cha con quaåy moät ñoâi gaùnh toøong teng. Buùa, lieàm, khoùa tay, xích saét ñuû thöù ñeå dieãn troø. Coù maáy con choù, caëp khæ, hai con gaø troáng cho ñaù nhau, caëp roàng vaø maáy caëp raén. Phöông Nam hieàn hoøa, daân chuùng ña soá ngheà noâng, ôû thaønh töøng laøng. Maáy cha con cöù tuaàn töï ñi heát laøng naøy ñeán laøng khaùc. Moãi nôi daêm ba böõa, dieãn xong troø thì keùo nhau ñi. Chaúng coù troø gì ra troø, nhöng daân queâ phöông Nam thaáy theá laø laï maét laém roài. Choã naøo ñoâng ñuùc laøm aên ñöôïc, cha con hoï döøng chaân laâu hôn. Hoï cuõng chæ ôû laâu vöøa ñuû, ngheà nghieäp maø, khoâng bao giôø tham lam ôû choã naøo laâu quaù, cho duø coù laøm aên ñöôïc, hoï sôï ôû laâu daân chuùng seõ hoïc maát ngheà. Chòu khoù choâng gai, raøy ñaây mai ñoù, daân chuùng choã naøo cuõng laø khaùch môùi, neân ñeán ñaâu cuõng coù ngöôøi voã tay.

Vuøng queâ maø. Xích saét, ñeå cho ngöôøi xem khoùa tay haún hoi roài laõo chæ truøm taám khaên ñoû leân, muùa moät voøng laø ngöôøi xem coù theå hoa maét, laõo gôõ xích ra luùc naøo khoâng hay. Buùa lieàm saùng choang, khaùch xem thöû cheùm thì caây chuoái lôùn nhö ñaàu ngöôøi cuõng ñöùt ngoït, theá maø laõo cheùm buøm buïp vaøo maáy ñöùa con khoâng ñöùa naøo bò sao caû. Daân queâ cöù leø löôõi ra kinh ngaïc. Nhieàu ngöôøi tin raèng cha con hoï coù buøa ngaûi. Laõo ta bieát taâm lyù ñaùm nhaø queâ laém. Thænh thoaûng lim dim noùi daêm ba caâu thaàn chuù, noùi maø laøm nhö coá yù khoâng cho ngöôøi khaùc bieát. Laõo laøm ra coù veû che che, ñaäy ñaäy. AÁy theá môùi aên tieàn. Daân chuùng caøng tin cha con laõo coù pheùp maàu. Chuyeän ma quyû buøa ngaûi luùc baáy giôø ñaét khaùch laém. Chaû maáy ngöôøi khoâng tin coù nhöõng chuyeän hoang töôûng aáy. Maáy cha con Baéc phöông bieát roõ yeáu toá daân phöông Nam, cöù ñaáy maø moùc tuùi tieàn. Cuõng coù nhöõng tay thoâng minh, laêm le muoán caép ngheà. Nhöng ñoù chæ laø chuyeän haõo, laõo luyeän, giang hoà töù phöông thì sao maø qua maët laõo giaø ñöôïc.

ÔÛ vuøng kia coù hai laøng xích mích nhau, moät beân hoï Leâ, moät beân hoï Traàn roài thuø haän maõi veà sau. Moät beân troàng baép, moät beân troàng luùa. Laõo laùi buoân môùm tí moài, baøy möu cho beân troàng luùa thueâ ngöôøi töø xa ñeán mua heát raâu baép ngoâ cuûa laøng beân. Giaù bao nhieâu cuõng mua, daân chuùng ñua nhau vaët heát raâu baép ñem baùn. Ai ngôø khi caùi baép khoâng coøn raâu che chôû, noù khoâng lôùn leân ñöôïc. Ñeán ngaøy muøa, moät ruoäng baép leøo teøo ñöôïc vaøi caùi. Maát muøa, daân chuùng laøng troàng baép ñoùi khoán khoå, phaûi laøm coâng vay nôï cho daân laøng troàng luùa. Daân beân troàng luùa khoaùi laém vì thaáy mình thoâng minh vöôït böïc. Baây giôø giaøu coù, laøm chuû, coù keû haàu ngöôøi haï. Moái haän aáy saâu laém. Beân troàng baép phaûi tìm caùch maø röûa nhuïc.

Laõo laùi buoân laïi baøy troø khaùc, cha con laõo xui beân troàng ngoâ gôûi ngöôøi phöông xa ñeán mua moùng chaân traâu. Lôïi quaù, coù maáy caùi moùng maø baùn ñöôïc bao nhieâu con baïc. Daân laøng troàng luùa caäy heát moùng chaân traâu maø baùn. Ñeán muøa reùt, traâu khoâng caøy ñöôïc, laên ra maø cheát. Cöù theá, ngöôøi caøy thay traâu. Daân beân troàng baép cöôøi ñeán noân ruoät vì ñaõ traû thuø ñöôïc. Beân naøo cuõng töï nhaän laø thoâng minh cöïc kyø neân caû hai ñeàu khoán khoå, ñoùi raùch laàm than.

Laõo laùi buoân cöù quaåy ñoâi gaùnh tooøng teng giaû ngu giaû ñieác, bò daân phöông Nam goïi laø laõo giaø doát naùt. Veà sau, maõi maõi veà sau, con caùi daân phöông Nam bao giôø cuõng nhaän mình thoâng minh hôn ngöôøi. Daân naøo cheâ hoï doát laø cheát ngay. Thích khen laém. Laõo laùi buoân xuùi giuïc, baøy möu cho maáy tay tröôûng laøng thoâi, roài giaáu maët. Daân cöù tin raèng thoâng minh kia, möu chöôùc noï laø cuûa laøng mình chöù ai hay laø do chính laõo laùi buoân kia baøy troø. Con caùi hoï cuõng cöù tin laø hoï thoâng minh. Vì thoâng minh neân hoï khoâng bao giôø töï ñaët vaán ñeà. Thoâng minh, theá taïi sao hoï khoâng giaøu coù? Thoâng minh, theá taïi sao laïi cöù trieàn mieân ngheøo ñoùi heát ñôøi cha ñeán ñôøi con? Hoï khoâng caàn bieát, heã maø ñöôïc khen laø thoâng minh thì haøi loøng roài. Veà sau, ai muoán gì cuûa con daân phöông Nam thì cöù baûo laø hoï thoâng minh nhaát, theá naøo cuõng ñöôïc vieäc. Chuyeän gì cuõng coù nguoàn goác caû ñaáy.

Caëp roàng vaø raén cuûa tay laùi buoân cöù nhö yeâu tinh. Chuùng laøm ñuû troø. Tinh khoân quyû ma. Luùc aáy daân phöông Nam nhaø naøo cuõng nuoâi roàng, khoâng coù raén. Hoài ñoù ngöôøi phöông Nam chæ noùi "roàng tieân" chöù khoâng noùi "roàng raén" nhö baây giôø. Taïi sao baây giôø laïi noùi laø "roàng raén"? Caâu chuyeän khaù daøi doøng. Caùi gì cuõng phaûi coù nguyeân nhaân cuûa noù. Hoài ñoù laøng naøo cuõng coù töøng baày roàng. Muøa hoäi, roàng bay khaép trôøi Nam, cöù nhö luïa ñaøo trong gioù xuaân. Daân Nam nuoâi roàng ñeå muùa hoäi. Caùc ngaøy hoäi laøng laø chieâng, troáng, coàng aâm vang löng trôøi. Trai gaùi laøng naøy ñoái taøi möu löôïc laøng kia. Vui laém chöù khoâng nhö baây giôø. Hoäi heø lieân mieân. Daân phöông Nam thích ñaøn ca muùa haùt. Moãi kyø hoäi laø daêm ba ngaøy, coù khi caû thaùng. Ñôøi soáng thong thaû, thö thaùi, an hoøa. Vì theá nhaø ai, laøng naøo cuõng coù roàng. Hoài aáy khoâng coù veõ roàng, khaéc roàng nhö baây giôø. Nhaát laø khoâng ai laøm roàng giaû baèng giaáy. Vì coù nhieàu roàng thaät. Ñeâm raèm laø trai thanh, gaùi lòch cöôõi roàng vôøn traêng cöù nhö tieân bay löôïn. Ñeïp laém. Vui laém. Thanh bình boán beå.

Tay laùi buoân töø phöông Baéc ñem theo caëp raén vaø roàng ñeå laøm xieäc. Veà sau naøy, bao nhieâu ñôøi nghieân cöùu maø cuõng khoâng roõ laø con roàng cuûa tay laùi buoân kia coù laø roàng thaät hay chæ laø con raén giaø. Nhöõng nhaø chuyeân moân tìm hieåu khoâng ñoàng yù vôùi nhau. Roàng taïi sao noù tröôøn nhö raén? Roàng phöông Nam chæ bay vaø nhaøo loän. Muoán ñi laø bay maø tôùi. Nhöng con roàng cuûa laõo laùi buoân cöù tröôøn döôùi ñaát khoâng ngaïi saâu boï, ñaát dô. Noù laøm nhieàu troø raát thoâng minh, kyø taøi, daân chuùng xem bieåu dieãn maø maùt maét, khoâng ai maø khoâng say meâ con roàng cuûa tay laùi buoân. Chæ coù ñieàu noù khoâng thanh tao thoâi. Phe nghieân cöùu doát thì keát luaän ñôn giaûn raèng ñaáy chæ laø con raén giaø, khoâng phaûi roàng, keát luaän vaäy laø deã nhaát! Phe muoán toû ra mình laø nhaø nghieân cöùu trí thöùc thì noùi ñaáy laø roàng thaät, nhöng soáng chung vôùi raén, ñöôïc huaán luyeän ñeå laøm troø vôùi raén neân noù pha maùu raén. Chaû bieát beân naøo ñuùng, nhöng caâu chuyeän laø theá.

Nhö truyeän ñaõ keå, roàng phöông Nam chæ nuoâi ñeå chôi vui trong ngaøy hoäi. Töø khi laõo laùi buoân phöông Baéc tôùi, ñem theo con roàng kia, nhieàu daân laøng queâ thaáy hay quaù, thueâ laõo laùi buoân daïy cho con roàng cuûa laøng mình cuõng bieát tröôøn, bieát laøm troø. Chaúng maáy choác, nhöõng con roàng phöông Nam cuõng hoïc nhieàu troø môùi nhö con roàng cuûa laõo laùi buoân. Töø laøm troø ñeán hoïc caùch ñaáu nhau. Töø nhöõng ngaøy aáy, moãi ngaøy hoäi laø ñem roàng ra ñaáu, daân chuùng ñöùng chung quanh voã tay gaøo theùt coå voõ. Ngaøy xöa, coù hoäi laø cöôõi roàng ca muùa. Ngheä thuaät muùa roàng ñoøi nhieàu taøi naêng, muoán ca muùa phaûi taäp luyeän, moãi kyø hoäi laøng laø moät böùc tranh vaên hoùa khoâng deã veõ ñaâu. Noùi raèng daân phöông Nam quanh naêm aên chôi, khoâng coù nghóa laø bieáng nhaùc laøm vieäc. AÊn chôi vôùi vuõ ñieäu, vôùi vaên chöông thi ca, haùt hoø quan hoï laø caû moät coâng trình ñaáy. Cho neân phaûi noùi ñôøi soáng cuûa hoï laø moät vuõ ñieäu môùi ñuùng. Chaúng haïn nhö bay vôùi roàng maø thaû con dieàu. Dieàu phaûi leân cao, maø dieàu phaûi ñoùn gioù cho tieáng saùo xuoáng traàn. Caû laø moät ngheä thuaät tinh vi. Töø khi laõo laùi buoân daïy cho ñaù roàng thì daân chuùng thích troø chôi môùi naøy, khoâng phaûi taäp taønh gì, chæ vieäc ñöùng chung quanh saân ñình maø xem roàng ñaù nhau thoâi. Voã tay quaù trôøi. Roàng ñaù toùe maùu, coù con cheát ñöùt ñaàu. Caøng voã tay.

Laõo huaán luyeän cho roàng bieát vôøn raén. Hai con thi taøi löøa nhau xem con naøo gian xaûo hôn. Con naøo löøa ñöôïc con kia laø thaéng cuoäc. Caùc ngaøy hoäi soâi ñoäng hôn xöa, khaùc xöa nhôø nhöõng cuoäc ñaáu roàng. Roàng loái xoùm ñaáu vôùi nhau, ñaáu vui roài ñaáu aên thua quyeát lieät. Qua laøng ñoù, laøng beânh caïnh cuõng vui laây, laõo laùi buoân laïi phaûi ñi huaán luyeän nhöõng con roàng khaùc. Haén ñi khaép nôi ñeå huaán luyeän. Cuoäc chôi caøng ngaøy caøng taøn baïo. Baây giôø ñaù roàng ñaõ lan khaép caû. Ñeå vui hôn, ngaøy hoäi hoï thi ñaù roàng laøng naøy vôùi laøng kia. Roàng hoï naøy ñaáu vôùi roàng hoï kia. Roàng Nam ñaáu vôùi roàng Baéc. Muoán thaéng thì phaûi coù roàng hay, theá laø hoï tranh nhau môøi cha con laõo laùi buoân huaán luyeän. Baây giôø, maáy cha con laõo khoâng phaûi laøm xieäc kieám soáng nöõa. Khoâng bao giôø cha con laõo daïy heát ngheà. Laøng naøo traû nhieàu vaøng baïc thì laõo tôùi. Moät thôøi gian ngaén, cha con laõo gaùnh khoâng bieát bao nhieâu vaøng veà queâ cuõ.

Vaøng baïc nhieàu, loøng tham noåi leân, cha con laõo caõi nhau, ñaùnh nhau roài giaûi taùn gaùnh xieäc. Moãi ngöôøi moät giang sôn, tranh nhau gaây thanh theá. Vaøng baïc maø. Theá laø bao nhieâu mieáng voõ ñoäc aùc ñöa nhau truyeàn cho roàng phöông Nam. Baây giôø roàng phöông Nam môùi coù cô hoäi hoïc ngheà thöïc thuï. Laõo giaø traán thuû moät giang sôn. Moãi ñöùa con moät vuøng. Ngöôøi naøo cuõng ñem heát möu moâ ñeå thanh theá mình laø baäc thaày. Ñeán kyø hoäi naêm, laøng naøo cuõng hoài hoäp khoâng bieát roàng naøo thaéng trong cuoäc tranh taøi. Cöù nhö theá maáy möôi naêm cho ñeán khi cha con laõo laùi buoân ruû nhau veà queâ cuõ, phöông Baéc.

Sau naøy, con chaùu daân phöông Nam tìm veà coäi nguoàn, nghieân cöùu kyõ laïi gia phaû môùi khaùm phaù ra caâu chuyeän ly kyø. Nhôù nheù, laõo laø laùi buoân thì choã naøo coù vaøng baïc, chaâu baùu laø laõo tôùi. Laõo laø tay xieäc, huaán luyeän cho roàng raén laøm troø, laø baäc thaày laøm troø thì chính laõo phaûi bieát laøm troø. Caùi chuyeän cha con laõo caõi nhau roài giaûi taùn gaùnh xieäc chæ laø moät troø xieäc thoâi! Cha con laõo giaû vôø ñeå daân laøng phöông Nam ñua nhau môøi cha con laõo, cung phuïng cha con laõo daïy roàng cho rieâng laøng mình. Cha con laõo nhaùy nhau cöôøi daân laøng phöông Nam ñeán ñöùt ruoät maø daân phöông Nam cöù töôûng bôû. Moät ngaøy noï, cha con laõo cuøng nhau ngöôïc phöông Baéc veà queâ vôùi khoâng bieát bao nhieâu chaâu baùu maø daân laøng phöông Nam caát giöõ töø thôøi toå tieân.

* * *

Keå ñeán ñaây, cuï giaø chaûy nöôùc maét. Hai ñöùa chaùu ngoài nghe im laëng thöông cuï quaù. Cuï ngheïn ngaøo khoâng keå tieáp ñöôïc, cuï naác leân roài guïc ñaàu taét thôû.

Hai ñöùa chaùu mô hoà hieåu chuyeän vì sao suoát ñôøi cuï cöù baên khoaên khoå sôû. Veà sau hai ñöùa chaùu ghi laïi caâu chuyeän roài laàn moø ñi tìm tieáp nhöõng ñoaïn cuoái ñeå chaép noái laïi. Sau naøy, soáng ôû Phöông Taây maø chuùng laø nhöõng nhaø nghieân cöùu loãi laïc nhaát veà Phöông Ñoâng. Moãi ñöùa ñem theo moät doøng hoï, chia laøm hai, moät tìm veà höôùng Baéc, moät xuoâi höôùng Nam. Vôùi nhöõng phöông phaùp khoa hoïc cöïc kyø tinh vi, hai ñöùa chaùu cuûa cuï giaø kia ñaøo leân nhöõng thaùng ngaøy cuûa maáy traêm naêm veà tröôùc. Veä tinh treân trôøi tìm chuïp laïi caùc boùng hình quaù khöù. Caùc laøn soùng vi aâm chaïy trong loøng ñaát. Roài moät ngaøy kia, thôøi gian cuõng laïi ñeán, taát caû ñeàu giaø. Beân taùch traø nhoû, hai nhaø nghieân cöùu aáy thaønh hai cuï giaø, hoï chaäm raõi keå truyeän cho caùc chaùu cuûa hoï nghe:

Ngaøy xöûa ngaøy xöa... Chaéc coù moät cuoäc ñaùnh nhau gheâ gôùm laém. Caùc chaùu coù bieát khoâng, cuï tìm ñöôïc nhieàu daáu veát, cuï keå caùc chaùu nghe. Caâu chuyeän tính cho ñeán nay chaéc laø ba, boán traêm naêm roài. Soâng ngoøi thay ñoåi, nöôùc luõ treân röøng soi moøn, luït loäi laøm thay ñoåi quaù nhieàu, phaûi coâng khoù laém môùi gheùp noái laïi ñöôïc. Chaéc chöa ñuû ñaâu. Cuï keå, mai moát coù ñöùa naøo ñi tìm tieáp, vieát cho xong caâu truyeän.

Nhöõng boä xöông ngöôøi ñaøo ñöôïc ôû höôùng Baéc ña soá ñeàu coù ñeo moät theû ñoàng khaéc hình daáu chöõ Hoà. Coøn nhöõng boä xöông höôùng Nam khaéc daáu in hình chöõ Ngoâ. Xöông thì gioáng nhau. Khaûo nghieäm cho bieát moät traêm phaàn traêm laø cuøng moät nguoàn goác. Dó nhieân caùc chaùu bieát ñoù, neáu maø ñaùnh nhau thì xöông phaûi laãn loän chöù. Ñuùng nhö vaäy, laãn loän caû hai theû ñoàng caùc chaùu aï. Coù khi boä xöông khaéc daáu Hoà naèm laãn boä xöông mang daáu Ngoâ. Nhö laø hai boä xöông ñang vaät loän vôùi nhau. Raát nhieàu nhö theá. Khaép caû. Haøng traêm, haøng ngaøn, haøng trieäu, khoâng bieát cô man naøo maø ñeám. Chính vì vaäy maø ngöôøi ta cho raèng coù cuoäc chieán tranh raát döõ doäi.

Cuï khoâng keå chuyeän ma ñaâu, chuyeän coù thaät ñaáy. Trong moät toái kia, ôû chaân raëng nuùi, oan hoàn ngöôøi cheát khoùc ngaát. Tieáng khoùc kyø laï ai oaùn gheâ laém. Beân caùnh röøng noï, xình töø caùi hoà noâng nöôùc gaún leân muøi thoái xaùc ngöôøi. Gheâ laém. Nhaëng bay ñaøn ñaøn, baày baày, o e treân nhöõng xaùc ngöôøi chaët cuït chaân tay. Gheâ laém. Gheâ laém. Coù ba ngöôøi khoâng quaàn aùo gì caû, bò loät traàn truoàng troùi oâm vaøo ba goác caây boû ñoùi. Ngaøy thöù nhaát, moät ngöôøi bò vaën ñaàu töø töø cho ñeán khi ñöùt maø cheát. Gheâ quaù. Gheâ quaù. Caùi coå cöùng vaäy sao maø vaën ñöùt ñöôïc. Theá maø vaën ñöôïc ñaáy. Hai maét loài leân. Caøng vaën noù caøng loài. Sau cuøng noù rôùt ra ngoaøi. Ñaàu maø, ñænh cao trí tueä maø. Ñeán ngaøy thöù hai. Ngöôøi keá tieáp. Khoâng bò bòt moàm gì caû, cöù ñeå theá cho la heùt. Gheâ quaù. Hoï laáy dao khoeùt haäu moân roài keùo heát ruoät ra. Gheâ quaù. Tieáng la ñinh tai, buoát thaáu oùc. Vì theá daân phöông Nam vaãn noùi, "ñau nhö caét ruoät." Caùi gì cuõng phaûi coù nguyeân cô, nguoàn coäi. Luõ treû nhoû la leân. Cuï keå chuyeän ma! Gheâ quaù! Gheâ quaù! Cuï keå chuyeän ma! Khoâng ñöùa naøo daùm nghe.

Cuï giaø bieát noùi ra khoâng ñöùa naøo tin. Nhö chuyeän hoang ñöôøng. Söï thaät laøm ngöôøi ta sôï. Söï thaät bao giôø cuõng laø söï thaät. Noù coøn ñoù khoâng bao giôø phai maøu. Chæ coù ñieàu ai khoâng daùm nghe hay khoâng muoán nghe thì ñöøng nghe thoâi. Luõ nhoû khoâng tin chuyeän coù thaät. Chuùng baûo laø cuï keå chuyeän ma. Ñeán khi cuï ñem caùi maùy thu hình quaù khöù ra baáy giôø chuùng môùi kinh hoaøng. Maùy moùc ñieän töû thaàn kyø, khi nhöõng tín hieäu tìm thaáy xöông ngöôøi döôùi ñaát, chæ vieäc baùo cho caùi maùy veä tinh ôû treân trôøi laø chuùng noù phoùng nhöõng tia vi ñieän voâ cuøng maàu nhieäm tìm baét taát caû nhöõng gì lieân quan ñeán boä xöông aáy. Vôùi maùy moùc nhö theá thì laøm sao maø giaáu ñöôïc quaù khöù.

Caùc chaùu ñöøng sôï, khoâng coù ma quyû gì caû, hoï laø nhöõng con ngöôøi nhö caùc chaùu. Xem laïi nhöõng hình aûnh aáy maø thöông hoï. Caùc chaùu coù bieát hoï laø ai khoâng? Laø toå tieân cuûa caùc chaùu ñaáy! Caùc chaùu sôï toå tieân cuûa mình aø? Vôùi nhöõng chieác maùy naøy khoâng coøn gì giaáu kín ñöôïc nöõa. Caùc chaùu soáng theá naøo thì mai sau lòch söû ghi laïi y nhö theá. Khoâng theå giaáu ñöôïc. Kinh Thaùnh baûo khoâng coù gì giaáu kín maø khoâng bò toû loä ra. Ñuùng nhö theá.

- Thöa cuï, theá nhöõng ngöôøi gieát hoï laø ai? Laø ngöôøi ñeo daáu chöõ H hay chöõ N.

- Cuï khoâng cho caùc chaùu bieát ñöôïc. Cuï muoán caùc chaùu thöû töï tìm xem.

Moät ñöùa khaùc laïi hoûi:

- Thöa cuï, laøm sao maø hoï thuø gheùt nhau nhö theá?

- AØ, chuyeän naøy môùi daøi, cuï cuõng ñeå xem chaùu naøo tìm ñöôïc lyù do.

Hai caâu hoûi aáy cuï bieát chöù, maø ñau loøng quaù khoâng traû lôøi noåi. Cuï thaáy chính mình cuõng sôï söï thaät. Kinh Thaùnh noùi söï thaät seõ giaûi phoùng chuùng con. Baây giôø chaïm söï thaät, cuï thaáy linh hoàn buoàn quaù. Khi Ñöùc Kitoâ bò ñoùng ñinh, toång traán Philatoâ cuõng hoûi caâu hoûi aáy: Söï thaät laø gì. Cuï ngöng caâu chuyeän khoâng keå tieáp nöõa.

Maáy ñöùa beù toø moø tieáp tuïc hoûi chuyeän nhau. Hai ñöùa ra chieàu thoâng minh:

- Tao bieát laøm sao tuïi noù ñaùnh nhau roài!

- Maøy khoâng ñöôïc goïi laø "tuïi noù", cuï ñaõ chaúng baûo hoï laø toå tieân cuûa mình ñoù sao.

- ÖØ, ñuùng roài, tao bieát laøm sao toå tieân chuùng ta ñaùnh nhau, taïi hoï daïy cho baøy roàng ñaùnh nhau ñaáy, luùc naøo cuõng muoán roàng nhaø mình thaéng, roài roàng laøng mình phaûi thaéng, neân hoï môùi thuø nhau. Ai cuõng muoán roàng laøng mình laø vua.

- Nhöng maø tao bieát hoï daïy cho roàng ñaùnh nhau laø ngaøy xöûa ngaøy xöa, coù moät oâng laùi buoân töø phöông Baéc...

- Nhöng maø laøm sao oâng laùi buoân laïi daïy cho toå tieân ta ñem roàng cuûa mình ra ñaáu nhau?

- ÔØ.. ôø.. tao khoâng bieát!

Ñeå traû lôøi caâu hoûi aáy, sau naøy moät ñöùa ñem heát ñôøi mình tìm kieám. Theá laø maát maáy traêm naêm sau con chaùu phöông Nam môùi coù caâu traû lôøi. Nhöng roàng cuûa daân phöông Nam khoâng coøn laø roàng nhö ban ñaàu nöõa, noù khoâng bieát bay, noù thích tröôøn döôùi ñaát, quanh co, möu moâ nhöng khoâng huùt nöôùc phun leân trôøi nhö roàng ngaøy xöa. Roàng cuûa nhöõng vöông quoác laân bang bôi loän vuøng vaãy ngoaøi khôi soùng nöôùc Thaùi Bình Döông, tranh ñua vôùi trôøi, höôûng phuùc loäc thieân nhieân maây gioù trôøi ban. Roàng phöông Nam chæ loanh quanh treân bôø, nhieàu con loän xuoáng bieån, oâi! cheát khoâng bieát bao nhieâu laø cô man.

Sau bao naêm tìm kieám, hai ñöùa chaùu ñeán thaêm cuï. Nhöõng ngaøy cuoái ñôøi, cuï thao thöùc, buoàn laëng leõ trong hoàn, cuï hoûi:

- Taïi sao roàng chung quanh bôi khaép Thaùi Bình Döông, coøn roàng daân phöông Nam thì khoâng?

Ñöùa chaùu cuûa cuï thaønh moät nhaø nghieân cöùu loãi laïc, baûo cuï raèng:

- Traûi qua maáy traêm naêm, baây giôø goïi laø roàng chæ vì goác tích ngaøy xöa thoâi, theo nghieân cöùu thì roàng phöông Nam heát chaát roàng roài.

Cuï giaø söûng soát. Ngaïc nhieân kinh hoaøng hoûi:

- Theá.. theá laø raén maát roài sao?

Cuï giaø run leân. Ñöùa chaùu nhìn cuï khoâng bieát phaûi laøm gì. Rung toaøn thaân ngöôøi, cuï naác leân roài cheát.

Ñöùa chaùu, nhaø nghieân cöùu loãi laïc, nhôù laïi ngaøy xöa cuï khoâng daùm traû lôøi khi noù hoûi: "Laøm sao hoï gheùt nhau theá." "Beân naøo coù daáu chöõ H, beân naøo chöõ N." Baây giôø oâng ta hieåu, cuï sôï söï thaät khoâng daùm traû lôøi. Cuõng nhö baây giôø, chính oâng ta chæ noùi cho cuï bieát laø roàng phöông Nam heát chaát roàng roài, chöù khoâng daùm traû lôøi haún caâu hoûi cuûa cuï vaäy baây giôø laø raén roài sao. OÂng ta nhuû thaàm, laïi tôùi phieân mình sôï söï thaät. Coøn laïi hai ngöôøi, oâng ta quay sang hoûi ngöôøi baïn cuõ, keû maø luùc nhoû ngoài nghe cuï keå chuyeän roài sau ñoù hai ñöùa ñaõ ñua taøi trí thöùc xem ai bieát nhieàu, oâng hoûi:

- Baây giôø coù caùch naøo laøm cho roàng daân phöông Nam trôû thaønh roàng thaät maø ganh ñua vôùi caùc roàng laân bang ñöôïc khoâng?

Ngöôøi baïn naêm cuõ thaûn nhieân traû lôøi baèng moät caâu tieáng ngoaïi quoác: "I DON'T KNOW. I DON'T CARE." Roài boû ñi.

Coøn laïi moät mình. OÂng cuõng khoâng bieát roài ñaây coù caùch naøo roàng phöông Nam bay loän haøo huøng nhö roàng thaät cuûa maáy traêm naêm veà tröôùc nöõa khoâng hay laø heát chaát roàng thaät maát roài. OÂng ta caëm cuïi ghi laïi taát caû noái keát cuûa maáy ñôøi caùc cuï xöa ñang keå maø cheát ngang chöøng, thaønh moät caâu chuyeän. Caâu chuyeän baét ñaàu baèng maáy chöõ: Ngaøy xöûa ngaøy xöa...

Trích Taäp Truyeän Ngaén saép xuaát baûn cuûa taùc giaû Nguyeãn Taàm Thöôøng.
Coù baùn taïi caùc nhaø saùch, giaù baùn: USD $10.00

(C) Copyright 1997. Taùc giaû giöõ baûn quyeàn.

Back to Vietnamese Missionaries in Taiwan Home Page