BAØN TAY

Lm Nguyeãn Taàm Thöôøng, SJ
Trung Taâm Truyeàn Hình Quang Khaûi, Ñaøi Loan

Prepared for internet by Vietnamese Missionaries in Taiwan

Khoâng maáy ngöôøi ñeå yù veà chuyeän bieán maát cuûa oâng aên maøy. Möôøi maáy naêm roài, oâng ñi töø laøng noï sang laøng kia xin aên, giaùp voøng, oâng quay trôû laïi, ñöôøng oâng ñi tuaàn töï nhö cuoán lòch. Vuøng queâ coù ñeán gaàn chuïc ngoâi laøng noái nhau naèm theo con höông loä buïi ñaát. OÂng xuaát hieän raát sôùm vaøo töø ñoä daân di cö 1954 boû Baéc xuoâi Nam. Möôøi maáy naêm nay oâng cöù ñi xin aên nhö theá, ai maø khoâng nhaün maët oâng. Chaúng ai baän taâm veà goác tích cuûa oâng, nhö baøi hoïc thuoäc loøng ñaõ quen, heã nghe tieáng choù suûa, thaáy oâng gheù ngoõ, laø ngöôøi ta chuaån bò cho oâng moät voác gaïo.

Theá roài oâng bieán maát vaøo moät ngaøy khoâng ai bieát. OÂng ñi ñaâu? Khi ngöôøi ta thaéc maéc hoûi nhau thì oâng ñaõ cao bay xa chaïy, hay cheát ôû moät nôi naøo ñoù roài. Vì sao oâng laïi bieán maát nhö theá? Khoâng ai coù theå nghó ra moät lyù do hôïp lyù. Laâu khoâng thaáy oâng trôû laïi xin aên, ngöôøi ta toø moø ñaët caâu hoûi thì ñaõ quaù treã. Tin oâng giaø aên xin bieán maát thaønh ñeà taøi thôøi söï vì tính chaát bí maät cuûa noù. Töø ñaáy nhieàu huyeàn thoaïi ma quaùi ñöôïc nhöõng keû giaøu oùc töôûng töôïng theâu deät ra. Coù ngöôøi quaû quyeát oâng bò caét coå cheát vì oâng coù bao nhieâu vaøng. Coù ngöôøi noùi oâng troán ñi vì laø giaùn ñieäp mieàn Baéc môùi bò khaùm phaù. Caøng toø moø thì söï coá oâng giaø aên maøy bieán maát caøng huyeàn bí. Khoâng ai tin ai laø ngöôøi bieát roõ chuyeän.

* * *

Thôøi gian tröôùc 1954

Maáy taù ñieàn troùi ngöôøi ñaøn oâng beân ñoáng rôm. Ñaõ sang ngaøy thöù hai. Ñaát Baéc vaøo thaùng hai trôøi möa lai rai, noù reùt nhö caét thòt theá maø ngöôøi ñaøn oâng chöa xæu. OÂng ta bò boïn taù ñieàn ñaùnh moät traän ñau quaù söùc. Ngöôøi ñaøn oâng run caàm caäp, moâi xaùm laïi. Vöøa reùt, vöøa ñoùi, oâng khoâng bieát caùi naøo seõ ñöa oâng cheát. Ngay khi bò baét, oâng ñaõ cuùi laïy boïn taù ñieàn nhö teá sao maø hoï khoâng tha.

Ñaát Baéc vaøo nhöõng ngaøy naøy ñaâu maø chaû coù ñieàn chuû vaø taù noâng. Nhöõng oâng Lyù, oâng Huyeän laø moät thöù vua con. Ñi ñaâu cuõng duø che, gaäy choáng, xa xa nhöõng ngöôøi mang nôï thaáy hoï laø khuùm nuùm vaùi chaøo. Ngöôøi ñaøn oâng bò troùi beân goùc saân laùt gaïch roäng coù ñeán nhö saân ñình. Daãy nhaø ngoùi vaøng röïa daøi nhö nhaø quan chính treân phuû huyeän ñuû cho bieát chuû noù laø ai roài. Töø luùc bò baét ñeán giôø ngöôøi ñaøn oâng vaãn khoâng thaáy oâng Lyù ñaâu. Cöù töôûng daãn veà tôùi nhaø, oâng Lyù phaûi ra ngay maø nhìn maët xem quaân aên caép laø ñöùa naøo chöù. Ngöôøi ñaøn oâng khoâng theå ñoaùn ñöôïc nhöõng gì saép xaåy ñeán cho ñònh meänh khoán naïn cuûa mình. Ñaõ gaàn hai ngaøy bò troùi. Caùi reùt laøm oâng khoâng chòu noåi. Cöù theá naøy thì cheát maát thoâi. Vôï con ôû nhaø baây giôø theá naøo. Laïnh run maø loøng daï ngöôøi ñaøn oâng boûng nhö löûa thieâu. Neáu ngöôøi ta bieát vì ñi aên troäm bò baét, oâng coøn maët muõi naøo maø soáng vôùi daân laøng. Chôït nghó ñeán ñaáy, oâng quaèn quaïi ruoät gan. Coù khi naøo oâng Lyù thöông tình tha cho oâng khoâng? Noù nhö giaác mô gaàn laém maø sao sôï haõi quaù, chaéc khoâng bao giôø laø söï thaät. Caàu Trôøi ñoä löôïng phuø trì. Ngöôøi ñaøn oâng khoùc raám röùc.

Sau cuøng thì oâng Lyù cuõng xuaát hieän. Ngöôøi ñaøn oâng cuùi laïy xin oâng tha cho laàn ñaàu. Chæ moät caâu noùi cuûa oâng Lyù, luõ taù ñieàn seõ côûi troùi. Ngöôøi ñaøn oâng môùi nghó ñeán ñoù ñaõ caûm ñoäng rôi nöôùc maét. OÂng theà höùa vôùi hoàn thieâng seõ khoâng bao giôø coù chuyeän naøy trong ñôøi nöõa, kinh hoaøng quaù roài. Ñeâm qua ngöôøi ñaøn oâng ñaõ ñöôïc ñöa vaøo goùc nhaø ngang chöùa ñoà. Teân taù ñieàn ñoå bao khoai tröôùc maët ngöôøi ñaøn oâng. Chöùng côù. Ngöôøi ñaøn oâng cuùi saàm maët khoâng daùm nhìn, khoâng noùi moät caâu. OÂng Lyù khoâng giaän döõ chöûi maéng nguyeàn ruûa gì caû. OÂng baûo tay taù ñieàn boû khoai vaøo roå caát ñi. Ngöôøi ñaøn oâng ñaõ chôø caây gaäy cuûa oâng Lyù ra oai, nhöng ñieàu aáy khoâng xaåy ñeán. Gioïng oâng Lyù bình thöôøng, ba chuyeän laët vaët naøy coù ñaùng chi cho oâng baän taâm. Roài oâng boû ñi. Ngöôøi ñaøn oâng caùm ôn Trôøi Phaät ñaõ phuø trì. Giaác mô ñang thaønh söï thaät chaêng? Hoàn oâng baø thieâng laém neân oâng môùi ñöôïc oâng Lyù thöông nhö theá. OÂng Lyù seõ tha cho oâng chaêng?

Ñaát Baéc nôi vuøng naøy coù ñöôïc muøa cuõng chaúng phaûi ai cuõng ñuû aên. Ngheøo ñoùi laø baïn quanh naêm. Thieáu ñaát, thieáu ruoäng, ñöôïc ngöôøi thueâ möôùn laø nhö mang ôn, mang nghóa. Vaøo nhöõng naêm maát muøa, gioù baõo, troäm caép noåi leân nhö toâm. Nhaø caùc oâng Lyù, oâng Toång chaúng maáy ñeâm maø quaân canh khoâng ñuoåi troäm chaïy huyønh huîch. Xui cho ngöôøi ñaøn oâng bò baét. Caàm loøng chaúng ñaëng, tuùng quaù roài, buïng ñoùi ñaàu goái phaûi boø. Vôï choàng nhìn nhau khoâng ai baûo ai, nhöõng u aån kín ñaùo veà moät loái ñi laø laøm sao ñeå coù caùi gì cho vaøo buïng. Traèn troïc bao ñeâm, ngöôøi ñaøn oâng khoâng sao chôïp maét ñöôïc. Khoâng phaûi chæ caùi ñoùi, caùi reùt gioù trôøi, nhöng tieáng khoùc cuûa maáy ñöùa con. Noù nhö dao cheùm vaøo loøng.

* * *

Cu tí oâm cuû khoai lôùn nhö caùi chaøy giaõ cua noùng boûng xuyùt xoa khoaùi chí. Ngöôøi ñaøn oâng vui quaù. Caùi muøi khoai nöôùng chaûy maät boác thôm ñaày nhaø. Boùc caùi voû chaùy xeùm laø phoâ ra caùi maøu vaøng saäm thaät möôùt. OÂng chaûy raõi khoâng chôø cho cuû khoai kòp nguoäi. Coøn vôï oâng nöõa, laâu laém hoâm nay môùi thaáy baø töôi moät chuùt. Moïi söï trong nhaø thay ñoåi nhö côn möa chôït ñeán khoâng ngôø. Ngoài beân theàm cöûa nhìn maáy ñöùa con xuùm xít beân roå khoai boác khoùi, chaø! oâng môùi nhaän ra khoâng bieát gia ñình ñaõ vaéng tieáng cöôøi töø bao giôø. Boãng coù tieáng con nít oøa khoùc, reù leân buoát gioïng. Giaät mình daäy, ñaáy laïi chæ laø moät côn mô.

Caû tuaàn nay, chaúng maáy ñeâm oâng khoâng mô thaáy giöõa nhaø oâng laø roå khoai ñaày. Giaác mô naøo oâng cuõng thaáy mình aên no. Giaät mình daäy noù phuõ phaøng laøm sao. Vaãn maáy ñöùa con khoùc vì ñoùi. Vôï oâng khoâng cöôøi nhö trong giaác mô. Giaác mô caøng ñeïp, luùc tænh moäng laïi caøng ñau. Noù veõ ra nhöõng hình aûnh khoâng coù thaät laøm ngöôøi ta caøng tieác. Chôù gì ñöôïc moät ngaøy nhö theá.

Cöù theá, taâm trí oâng laûng vaûng nhö ngöôøi khoâng hoàn. Luùc thaät luùc tænh. Trong giaác mô naøo cuõng thaáy cuûa aên. Coù khi laø muøi côm chaùy, coù khi mieáng gioø, cuõng coù nhöõng giaác moäng mò raát sang, chaúng haïn nhö ngoài beân maâm côm thòt gaø beùo ngaäy. Ñóa thòt rang tieâu haønh. Noù thôm ñeán töøng teá baøo. Nhöng bao giôø cuõng keát thuùc baèng tieáng ñöùa con khoùc hay côn gioù bay thoác, nöôùc möa taït vaøo maët. Nhöõng luùc tænh daäy nhö theá oâng khoâng thaáy tieác maø ñoâi khi thaáy cuõng "ñaõ", vì trong nhöõng giaác mô aáy ñöôïc aên quaù ngon. Chæ khi saùng böøng xua heát aûo aûnh, maët trôøi khua ñaùm con nít baûo chuùng noù laø chuùng ñang ñoùi, nhìn vôï khoâng bieát tính toaùn chuyeän gì hoâm nay, baáy giôø oâng môùi thaáy nhöõng giaác mô coù böõa côm aên laø ñoäc aùc.

OÂng xaùch caùi bao ñi veà cuoái laøng. Trôøi chaïng vaïng toái. Ruoäng khoai oâng Lyù khoâng coù ngöôøi canh. Goác ñaàu tieân keùo leân naëng ñaõ ñoâi tay. Chuøm khoai sai muøa nhö nhöõng quaû möôùp beùo troøn. OÂng lanh leïn beû ngoïn cho vaøo bao. Ñaâu coù gì khoù khaên quaù söùc nhö oâng nghó tröôùc khi xaùch bao ñi ñaâu. Theá maø phaûi maát maáy ngaøy chuaån bò tinh thaàn. Maáy ngaøy lieàn, cöù chôïn vôïn toái laø ngöôøi ñaøn oâng laïi raûo vaøi voøng, gaàn xa ruoäng khoai. OÂng töôûng töôïng ra ñuû ñöôøng, ñuû ngoõ, ñuû caùch, maø caùch naøo cuõng choâng gai. Baây giôø ñang ñöùng trong ruoäng khoai roài, ñaõ bôùi löng tuùi maø trôøi vaãn voâ tö, ñaát khoâng baïo haønh. OÂng khaùm phaù theâm moät chaân lyù môùi trong cuoäc soáng. Ngöôøi ta cöù lo quaù möùc ñaáy thoâi. Söï töôûng töôïng laø keû thuø gheâ gôùm cuûa ñôøi soáng. Vieäc gì cuõng vaäy, thöïc teá khoâng ñeán noãi taøn baïo nhö nhöõng gì veõ ra trong ñaàu. OÂng khoâng ngôø oâng coù theå bình tónh nhö theá giöõa ruoäng khoai. Chung quanh vaéng nhö tôø, giaû söû oâng coù bôùi theâm moät tuùi nöõa cuõng khoâng sao. OÂng nghó buïng, ñôøi phaûi lieàu. Caùi luaân lyù moâ phaïm ñoâi khi chæ laø dôû hôi.

Ñang bôùi, tuùi ñaõ gaàn ñaày, chôït tieáng choù caén oang. Quay laïi thì ñaùm taù ñieàn ñaõ ñaâm caùi saøo tre nhoïn hoaét vaøo gaàn maët. OÂng keâu reù leân. Giaät thoùt mình baät daäy. Ñaây laø ñaâu? Moà hoâi ñaàm ñìa. Xoa tay uùp maët. Thì ra laïi moät côn mô.

Tænh daäy, nhìn chung quanh. Vaéng laëng. Vôï oâng naèm thieâm thieáp giaác nguû chaäp chôøn. Thaèng cu chuùi ñaàu oâm caùi goái rôm. Moãi ñöùa con laên loùc moät nôi. Trong giaác nguû ñeâm, ngoài nhìn caû nhaø, oâng môùi thaáy gia ñình oâng rôøi raïc nhö nhöõng haït côm nguoäi. Ñöùa naøo lo oâm caùi ñoùi cuûa ñöùa aáy, ngay caû ñeán oâng vaø vôï oâng cuõng theá. Trong giaác mô coù boùng hình yeâu thöông vôï oâng ñaâu. Chæ thaáy toaøn chuyeän aên.

Maø sao giaác mô ñeâm nay haõi huøng quaù, oâng bò baét aø. Tænh roài oâng môùi thaáy bôùi troäm ñöôïc moät roå khoai khoâng phaûi laø chuyeän bôõn. Tieáng choù sao maø gheâ hoàn. Trong nhöõng giaác mô, ngöôøi ñaøn oâng khaùm phaù theâm raèng nhöõng caùi raát taàm thöôøng haøng ngaøy, noù khoâng laø gì caû, nhöng khi ñuùng thôøi ñieåm cuûa noù, noù mang moät giaù trò soáng cheát chöù chaúng chôi ñaâu. Thí duï, haøng ngaøy, tieáng choù coù laø gì, theá maø noù coù theå giaät saäp oâng xuoáng baãy. Haøng ngaøy, moät cuû khoai coù laø gì, theá maø luùc ñoùi, cuû khoai cuõng trôû thaønh oâng thaàn. Cuoäc ñôøi laï quaù. Con ngöôøi laïi coøn khoù hieåu hôn nöõa vì coù luùc noù khoâng giaù trò baèng roå khoai. Nhìn mình ñi bôùi troäm khoai trong giaác mô, oâng cöôøi mæa mai trong boùng ñeâm, chaû nheõ oâng laïi bò baét vì troäm khoai aø, nhö theá thì coøn gì laø con ngöôøi, coøn gì laø nhaân phaåm. Hình aûnh chæ laø mô, nhöng luùc luõ taù ñieàn aäp ñeán, oâng thaáy kinh hoaøng thieät. Tim ngöøng thôû. Tænh côn mô, oâng möøng huù vía, thaáy mình thoaùt naïn! Mô chöù khoâng phaûi thaät.

Ngoaøi trôøi gioù laïnh voã phaønh phaïch qua pheân cöûa nhöng traùn oâng ròn moà hoâi. Chæ laø côn mô maø rôïn ngöôøi. Chuøm khoai sai muøa vaãn in hình nguyeân veïn trong giaác mô tröôùc maët oâng. Baøng hoaøng, chæ laø moät giaác mô thoâi sao? Cho tôùi saùng, oâng khoâng sao nhaém maét ñöôïc, traên trôû suoát ñeâm veà giaác mô quaùi laï. Ñieàu oâng thaáy trong giaác mô vôùi thöïc teá laïi quaù khaùc xa nhau. Môùi chôït ñaây thoâi, chaân lyù oâng tìm thaáy trong giaác mô veà cuoäc soáng laø: "Ngöôøi ta cöù lo quaù möùc ñaáy thoâi. Söï töôûng töôïng laø keû thuø gheâ gôùm cuûa ñôøi soáng. Vieäc gì cuõng vaäy, thöïc teá khoâng ñeán noãi taøn baïo nhö nhöõng gì veõ ra trong ñaàu." Baây giôø ngoài ñaây oâng thaáy chaân lyù aáy sai. Vöøa luùc tröôùc oâng bình tónh ñöùng trong ruoäng khoai, thaáy raèng khoâng chuyeän gì laø khoâng theå laøm ñöôïc. Nhöng khi bò baét oâng môùi thaáy nhöõng chuyeän töôûng deã maø laïi khoâng deã tí naøo. Theá giôùi thaät vaø mô noù muø môø quaù, vöøa moät giaây luùc tröôùc laø ñuùng, moät chôùp maét ñaõ laø sai. Thöïc vaø moäng sao caùch bieät theá.

Lieân tieáp gaàn thaùng nay, chaúng ñeâm naøo trong giaác nguû cuûa ngöôøi ñaøn oâng khoâng chôøn vôøn aùc moäng. Côn mô naøo thaáy mình bò baét maø böøng daäy thaáy vaãn ôû treân giöôøng laø oâng möøng nhö nhaët ñöôïc vaøng. Ngöôøi ñaøn oâng ngaãm nghó trong ñeâm vaéng. ÖØ, haïnh phuùc ñôn sô vaäy thoâi sao, thoaùt cheát trong giaác mô laø haïnh phuùc aø. Hay laø nhöõng haïng ngöôøi nhö oâng thì chæ coù haïnh phuùc trong giaác mô nhö theá môùi laø haïnh phuùc thaät?

* * *

Baây giôø oâng ñang bò troùi. Ngöôøi ñaøn oâng tænh tænh ñieân ñieân hoûi mình, thöïc hay mô? Chaúng leõ oâng bò baét thaät aø. Khoâng theå ngôø ñôøi oâng laïi xaåy ra noâng noãi naøy. Nhöng mô hay thöïc thì oâng bieát roõ roài. Khoâng phaûi laø mô ñaâu. Khuûng hoaûng, daät dôø, ngöôøi ñaøn oâng cöù khoùc raám röùt. Moäng mò ñeâm ñen, söï thaät ban ngaøy, chuùng laån quaån vaøo nhau. Caùi nhìn hieàn töø cuûa oâng Lyù thì sao? Ngöôøi ñaøn oâng khoâng theå hieåu noåi. Ngöôøi ta ñoàn thoåi nhieàu veà nhöõng ngöôøi ñieàn chuû ñoäc aùc, giaøu coù maø haønh haï gia nhaân khoâng xoùt loøng. Noùi ñeán nhöõng oâng Chaùnh, oâng Toång laø ai cuõng sôï. Quyeàn sinh saùt trong tay, tieàn hoâ haäu uûng. Theá sao oâng Lyù laïi khoâng quaát cho oâng ít laø vaøi gaäy cho ra quyeàn daïy baûo cuûa keû laøm lôùn? Ñaây coù laø thaät hay laïi chæ laø moäng? Ngöôøi ñaøn oâng ñaõ nhìn roõ oâng Lyù oân toàn baûo tay taù ñieàn caát roå khoai ñi cô maø. Ñieân ñaàu, oâng choùng maët vì toaøn nhöõng chuyeän ngöôïc doøng. Töôûng ñeán aùnh maét röïc löûa thì oâng Lyù laïi nhìn mình baèng con maét nhaân töø. Khoâng theå ngôø coù ngaøy bò baét thì baây giôø ñang bò troùi ngoài ñaây. Thöïc vaø hö, Cuoäc ñôøi. Choùng maët.

Ñeâm laø thaøy daïy nhieàu taøng aån choân kín khoù nhìn. Boùng toái coù moät thöù aùnh saùng raát laï. Ñeâm vaø toái soi vaøo taâm thöùc con ngöôøi nhöõng yù nghó xoùt buoát khoâng ngôø. Nhöõng ñeâm khoâng nguû, giaät mình daäy giöõa côn ñen, ñen trong nghóa thaät laø ñeâm, nghóa boùng laø ñôøi mình, ngöôøi ñaøn oâng thaáy trí tueä mình böøng môû. Trong caùi böøng môû aáy cuûa trí tueä, oâng phaûi traû moät giaù ñau thöông cho nhöõng suy tö cuûa oâng veà cuoäc ñôøi.

Taïi sao coù nhöõng con ngöôøi thöøa aên, dö maëc? Taïi sao coù nhöõng con ngöôøi khoán khoå nhö oâng? Caùi ngheøo coù laø tieàn ñònh cuûa oâng trôøi? Traèn troïc trong ñeâm, ngöôøi ñaøn oâng ñi tìm caâu traû lôøi. "Giaáy raùch phaûi giöõ laáy leà." Ngöôøi ñaøn oâng ruûa thaàm. "Raùch thì vöùt noù ñi chöù giöõ laøm caùi gì!". Giaù maø say, maø ñieân thì haïnh phuùc bieát maáy. Vaøo ngaøy muøa, caùi saân nhaø oâng Lyù ñaày ngöôøi, trai traùng, thanh nieân, phuï nöõ, ñaäp luùa vang chuyeän caû ñeâm. Taïi sao treân ñôøi coù ít oâng Lyù theá, maø haïng ngöôøi ngheøo khoå nhö oâng thì ñaày. Caùi giaøu coù kia coù laø may maén oâng trôøi ban cho khoâng? "Con quan thì laïi laøm quan, con nhaø saõi chuøa thì queùt laù ña." A! theá ra cuoäc ñôøi ñaõ saép saün nhö vaäy roài sao. "Ñoùi cho saïch raùch cho thôm." Ngöôøi ñaøn oâng laïi ruûa thaàm. "Ñoùi laøm sao maø saïch, raùch laøm sao maø thôm, toaøn chuyeän rôûm ñôøi!" Nhöng xaõ hoäi baét nhö theá. OÂng khoâng loäi ngöôïc doøng ñöôïc vôùi nhöõng ñònh cheá aáy. Hoaøn caûnh naøo thì oâng cuõng phaûi saïch, phaûi thôm môùi laø con ngöôøi. OÂng baét ñaàu muoán phuû nhaän nhieàu khuoân thöôùc cuoäc ñôøi ñaõ baét oâng ñi. Chính oâng ñaõ daïy luõ hoïc troø nhö theá maø. "Ñoùi phaûi cho saïch, raùch cho thôm". Baây giôø oâng thaám thía hôn veà caùi naêng chöùc thaày giaùo ngöôøi ta goïi oâng. Taïi sao ngöôøi ta baét oâng phaûi saïch hôn nöõa, thôm hôn nöõa chæ vì caùi teân goïi oâng giaùo aáy. Neáu oâng chæ laø tay ñaùnh daäm, taùt caù caàu ao coù leõ luùc naøy löông taâm oâng bôùt xoán xang.

Boùng toái veõ ra nhöõng vöïc saâu yù thöùc khoâng ñaùy. Ñònh meänh con ngöôøi laø caùi gieáng, ñöøng tìm hieåu noù, cöù soáng cho ñeán ngaøy cheát thì xuoâi tay, ngoù vaøo hoûi soá phaän laø gì, ñònh meänh laø gì thì cuõng nhö xuùc ñaát maø tìm noù, caøng tìm noù caøng saâu. Ñöøng nhìn xuoáng, queân ñi thì noù ñaày. Neáu theá, maáy ñöùa con cuûa oâng mai naøy laáy choàng, laáy vôï xong, cöù ñeâm ñeâm roài laïi cuõng tieáp tuïc nhöõng giaác mô nhö cuûa boá noù, mong moät roå khoai giöõa nhaø. Roài ñeán löôït con caùi chuùng noù lôùn leân, giaác mô naøy ñeû giaác mô kia, noái tieáp ñeán ñôøi naøo cho heát thaân phaän moät kieáp ngheøo. Caùi may maén cuûa moät ngöôøi töø khi sinh ra vaø caùi ñònh meänh laàm than nhö oâng, hai doøng soâng khoâng theå chaûy vaøo nhau. Xaõ hoäi cuûa oâng Lyù vaø ngöôøi ñaøn oâng chæ laø phaûn aùnh caùi xaõ hoäi lôùn cuûa ñaát nöôùc. Chaûy roäng lan ra, noù laø phaûn aùnh cuûa caû con ngöôøi, coù nhöõng daân toäc nhö laø baát haïnh töø tieàn kieáp, coù nhöõng ñaát nöôùc nhö sinh ra ñeå laøm caûnh saùt cuûa oâng trôøi doøm ngoù heát luïc ñòa naøy ñeán luïc ñòa kia. Hai doøng soâng khoâng chaûy vaøo nhau ñöôïc. Baát haïnh ñoái khaùng.

Ngöôøi ñaøn oâng nhìn ñaøn coø bay. Nhöõng caùnh sau cuøng nhoû boùng maát tieâu maø vaãn chöa heát ruoäng cuûa oâng Lyù. Caùi laãm chöùa thoùc kia bao giôø môùi vôi. Chæ caàn nhoå leân vaøi goác khoai laø caû nhaø oâng ñeàu no. Taïi sao moät doøng soâng ngaäp nöôùc coøn moät doøng soâng caïn khoâ. Caùi ñoái khaùng giai caáp giöõa hai doøng soâng laø ñoái khaùng phaùt sinh töø ñaâu? Neáu con ngöôøi sinh ra trong soá phaän naøo, phaûi chaáp nhaän soá phaän ñoù, neáu ñaáy laø tieàn ñònh cuûa trôøi, thì laøm sao laïi coù caùi ñoái khaùng giai caáp trong yù thöùc? Noù laø tieáng goïi thaâm saâu cuûa linh hoàn. Caùi yù thöùc naøy ñeán töø moät löông taâm. Ngöôøi ñaøn oâng cho raèng caùi yù thöùc veà moät doøng soâng traøn nöôùc vaø doøng soâng caïn khoâ kia nhaéc cho oâng raèng con ngöôøi khoâng sinh ra trong ñònh meänh vaø phaûi chaáp nhaän ñònh meänh. Neáu laø ñònh meänh thì oâng phaûi an loøng maø soáng chöù? Neáu laø ñònh meänh thì oâng phaûi an vui maø nhìn luõ con khoùc vì thieáu aên chöù? Loøng oâng daáy leân moät yù thöùc veà töông quan con ngöôøi vôùi con ngöôøi. OÂng khoâng chaáp nhaän ñònh meänh. Laáp loù ñaâu ñoù trong nhöõng khe nöùt löông taâm, ngöôøi ñaøn oâng thaáy moät tieáng goïi muø môø, chöa thaønh hình, nhöng ñuû aám ñeå giöõ moät ngoïn than chôø ngaøy thaønh löûa.

Ñaát Baéc ñang vaøo muøa thu. Khoâng phaûi söông thu cuûa boán muøa maø laø muøa thu coù nhöõng baøi ca nhaéc nhôû con ngöôøi sinh ra khoâng phaûi ñeå chaáp nhaän ñònh meänh. Tieáng haùt muøa thu bao giôø cuõng coù söùc huùt ma quaùi quyeán ruõ. Töï muøa thu ñaõ laø saàu muoän roài. Tieáng thu gieo saàu trong tim nhöõng con ngöôøi nhö ñang töï hoûi mình veà thaân phaän ñaát nöôùc, thaân phaän laøm ngöôøi nhö ngöôøi ñaøn oâng.

Caùch maïng buøng noå. Muøa thu ñaáu tranh. Toaøn nöôùc ñaùnh ñuoåi thöïc daân daønh ñoäc laäp. Vang khuùc haønh ca möøng ñònh meänh bò ñoå vôõ. Ngöôøi ñaøn oâng coù maët trong ñoaøn ngöôøi anh huøng aáy. Maáy chuïc naêm sau naøy, töø mieàn Nam, luùc tuoåi ñôøi ngaû boùng, oâng giaùo laøng ngaøy xöa aáy hoài töôûng laïi nhöõng ñaáu toá kinh hoaøng cuûa mieàn Baéc. Trong ñeâm ñen, oâng laïi khoán khoå töï hoûi mình, taát caû nhöõng söï coá aáy xaåy ra coù phaûi laø ñònh meänh? Khôûi ñaàu laø maáy goác khoai bôùi troäm ôû khu vöôøn nhaø oâng Lyù, roài "ñònh meänh" ñöa oâng vaøo say meâ caùch maïng muøa thu. Toøa aùn nhaân daân. Traû thuø. Í thöùc heä. Nhaän thöùc. Loãi laàm. Ñuû moïi maøu saéc, quay tít nhö chieác chong choùng, nhöng heát gioù, khi chieác chong choùng ngöøng quay, cuoäc ñôøi laïi cuõng trôû veà coù moät caâu hoûi, theá naøo laø ñònh meänh, laø soá phaän con ngöôøi.

Ñôøi oâng ñi töø nhöõng khe hôû nho nhoû cuûa löông taâm veà soá phaän con ngöôøi cho ñeán yù thöùc böøng leân, vôõ oøa ra nhö quaû tröùng bò ñaäp voû, oâng hoaøn toaøn phuû nhaän con ngöôøi khoâng sinh ra töø ñònh meänh vaø phaûi chaáp nhaän ñònh meänh. Cuoái ñôøi nhìn laïi moät kieáp soáng ñi qua, oâng thaáy caùi maàm cuûa moïi thöù chuû nghóa cuõng chæ laø moät yù thöùc heä veà soá phaän con ngöôøi nhö oâng ñaõ töøng ñoái khaùng. OÂng khoâng chaáp nhaän nhìn nhöõng ruoäng khoai dö thöøa kia maø luõ con mình ñoùi khoâng coù aên. OÂng nhôù roõ laém caùi ñeâm quyeát ñònh xaùch bao ñi veà höôùng cuoái ruoäng khoai. OÂng cuõng sôï bò baét chöù, oâng cuõng sôï tieáng ñôøi mæa mai chöù, nhöng oâng khoâng sôï tieáng löông taâm. Moät söï ñöùng daäy raát saâu trong tieáng noùi cuûa löông taâm cho pheùp oâng döùt khoaùt giaät leân nhöõng goác khoai vì luõ con ñoùi laïnh quaù.

Töø tieáng goïi ñoái khaùng cuûa hai doøng soâng caùch bieät, tieáng goïi ñöùng leân thaùo chieác maët naï ñònh meänh xuoáng, ngöôøi ñaøn oâng yeâu meán Marx trong nhaän thöùc khi Marx noùi toân giaùo laø thuoác phieän ru nguû con ngöôøi. Sau naøy, nhìn laïi nhöõng bieán coá ñi qua, oâng thaáy nhöõng ngöôøi rao truyeàn toân giaùo cuõng mang moät toäi khoâng nhoû khi toân giaùo khoâng traû lôøi roõ raøng theá naøo laø soá phaän ñôøi ngöôøi. Neáu toân giaùo gôõ chieác maët naï ñònh meänh xuoáng thì lieäu Marx coù cô hoäi ñöùng ra thay theá toân giaùo ñeå gôõ noù khoâng? Sau Marx, caû Chaâu Myõ La Tinh vôùi caùi goïi laø neàn thaàn hoïc giaûi phoùng cuõng chæ laø loay hoay nhö Marx, tìm caùch thaùo gôõ caùi maët naï ñònh meänh 75 phaàn traêm daân chuùng ngheøo ñoùi trong khi taát caû ñaát ñai naèm trong tay coù 25 phaàn traêm thuoäc giai caáp thoáng trò. OÂng khoâng caàn toân giaùo noùi gì, nhöng tieáng noùi ñi tìm söï coâng bình, ñoái vôùi oâng laø tieáng noùi löông taâm. Ñoái vôùi oâng, toân giaùo naøo khoâng ñi tìm söï coâng bình laø toân giaùo giaû hieäu.

"Taïi sao nhöõng tay phuù oâng tin raèng hoï ñöôïc may maén laø do ñònh meänh trôøi ban maø khoâng tin raèng tieáng goïi caùch maïng muøa thu cuõng chæ laø ñònh meänh cuûa yù trôøi?" Ngöôøi ñaøn oâng cöôøi nöûa mieäng. AØ, thì ra ai cuõng tin soá meänh. Chæ khaùc laø nhöõng gì ñe doïa ñeán cô nghieäp hoï thì ñaáy khoâng phaûi yù trôøi, hoï seõ choáng laïi. Thuyeát nhaø Phaät baûo cöù boû tham saân si ñôøi seõ bôùt khoå. Thuyeát nhaø ñaïo baûo haõy yeâu thöông nhau ñôøi seõ heát khoå. Sau cuøng thì Marx ñeán vôùi buùa vaø lieàm.

Theá naøo laø coâng bình, laø may maén? May maén coù laø moät ñònh meänh trôøi daønh rieâng cho ai thì ngöôøi aáy ñöôïc khoâng? Töø ngaøy bò baét vì troäm khoai, roài theo tieáng nhaïc quaân haønh cuûa muøa thu caùch maïng, roài nhieät thaønh giô cao laù côø toå quoác, ñeán hoái tieác, ñeán boû Baéc xuoâi Nam, roài cuoái ñôøi nhìn laïi, ngöôøi ñaøn oâng vaãn khoâng ñònh vò ñöôïc theá naøo laø may maén, laø duyeân soá.

Ñaáy khoâng phaûi laø yù thöùc xoùt xa rieâng cuûa ngöôøi ñaøn oâng. Nhieàu keû môû naép gieáng aáy ra roài voäi vaøng ñoùng laïi. Coù ngöôøi nhìn saâu xuoáng, sau cuøng choùng maët töï keát thuùc ñôøi mình. Coù ngöôøi laàn moø tìm vaøo toân giaùo ñeå giaûi quyeát, chaân böôùc se seõ khoâng daùm ñi maïnh, neân toân giaùo laïi khoâng giaät mình ñuû tænh maø traû lôøi.

* * *

Suy Tö:

OÂng giaùo laøng theo tieáng quaân haønh ca döôùi ngoïn côø Marx vì Marx muoán laáy lieàm ñeå caét, buùa ñeå ñaäp. Vôùi buùa vaø lieàm, Marx nghó con ñöôøng aáy thöùc tænh caùi yù thöùc nguû meâ kia veà lieân heä huynh ñeä giöõa con ngöôøi vaø con ngöôøi. Marx muoán xaây döïng moät theá giôùi bình ñaúng. Coù theå Marx coù loøng nhieät thaønh, nhöng ñieàu sai laàm cay ñaéng cuûa Marx laø tieâu dieät löông taâm. Í thöùc theá naøo laø may maén, ñònh meänh, chia seû giöõa con ngöôøi vôùi con ngöôøi, khoâng phaûi chæ caàn tri thöùc soi saùng laø thaáy, nhöng caàn naêng löïc yeâu thöông ñeå thöïc hieän. Ñieàu naøy caàn ñeán toân giaùo. Chính Ñöùc Kitoâ ñaõ khôûi xöôùng yù thöùc naøy baèng yù thöùc toân giaùo saâu nhaát trong toân giaùo cuûa Ngaøi. "Ai cho nhöõng ngöôøi beù nhoû naøy moät baùt nöôùc laõ laø cho chính Ta." Ñoù laø moät tuyeân ngoân voâ cuøng sieâu baïo veà yù thöùc toân giaùo cuûa Ngaøi laäp ra. Noù sieâu baïo vaø trôû neân caên baûn vì Ngaøi ñoàng hoùa chính Ngaøi laø Thöôïng Ñeá trong thaân phaän moät keû ngheøo. Marx vaø nhöõng ngöôøi theo Marx hoâ haøo moät yù thöùc beânh vöïc ngöôøi ngheøo nhöng hoï khoâng bao giôø daùm ñoàng hoùa hoï vôùi ngöôøi ngheøo nhö Ñöùc Kitoâ. Chính vì theá ngöôøi ngheøo chæ trôû thaønh phöông tieän ñaáu tranh maø thoâi. Caùc thaày tö teá ñoùng ñanh Ñöùc Kitoâ cuõng vì Ngaøi choáng moät yù thöùc toân giaùo duøng giaùo ñieàu cai trò. Ngaøi quaät daäy yù thöùc khoâng ai coù quyeàn nhaän mình may maén hôn ngöôøi khaùc maø choái töø traùch nhieäm giuùp ñôõ keû ngheøo hôn mình. "Caùc ngöôi nhaän nhöng khoâng thì cuõng haõy cho ñi nhöng khoâng". "Coù gì toâi coù maø khoâng laø do töø Thieân Chuùa." Doïc theo giaùo lyù cuûa Ngaøi laø tieáng keâu soáng daäy yù thöùc aáy. Ñieàu ñoù ñuïng chaïm vaøo tö lôïi cuûa moät lôùp ngöôøi, sau cuøng Ngaøi phaûi cheát. Toân giaùo khoâng sai, con ngöôøi söû duïng sai toân giaùo. Toân giaùo khoâng laø thuoác phieän, chæ coù nhöõng con ngöôøi söû duïng toân giaùo nhö thuoác phieän. Nhö theá, ñaùng lyù Marx phaûi duøng toân giaùo maø laøm ñoøn baåy cho caùi yù thöùc heä kia. Nhöng Marx ñaõ laàm lôùn khi khai tröø toân giaùo. Caùi laàm bi ñaùt cuûa nhöõng ngöôøi theo Marx laø hoï töôûng chæ caàn tieáng keøn thuùc quaân seõ laøm böøng saùng leân caùi yù thöùc con ngöôøi haõy chia seû vôùi con ngöôøi. Hoï töôûng raèng tieáng ñaïn AK laø ñuû khua vang leân yù thöùc aáy. Hoï khoâng bieát raèng yù thöùc chæ laø phaïm truø trí tueä, coøn haønh ñoäng chia seû thuoäc phaïm truø yeâu thöông, noù caàn xaùm hoái, caàn xoùt xa, caàn rung ñoäng cuûa con tim. Ñieàu naøy chìm trong toân giaùo.

Maáy möôi naêm sau oâng giaùo laøng thuôû xöa môùi thaáy caùi ngaøy ra ñi sau söï coá bò troùi ôû saân nhaø oâng Lyù laø boàng boät quaù. Cuoái ñôøi, oâng coá soáng thaûnh thôi. Vì oâng cuõng cho raèng oâng Lyù ñoái xöû teä vôùi oâng cuõng chæ vì nhöõng yù thöùc theá naøo laø may maén, laø soá phaän trôøi cho laø moät yù thöùc ngheøo naøn muø môø trong traùi tim oâng.

* * *

Sang ngaøy thöù ba, oâng Lyù tha cho oâng giaùo laøng kia veà. Nhöng moäng vaø thöïc laïi dính chuøm vaøo nhau, khoâng bieát ñaâu maø löôøng. Caùi nhìn thöông tình cuûa oâng Lyù hoâm ñoù laø moät hoûa nguïc traù hình. Ngay khi oâng Lyù baûo tay taù ñieàn caát roå khoai ñi, oâng bieát oâng phaûi laøm gì ñoái vôùi tay aên troäm khoai naøy. Chung quanh nhaø oâng coù töôøng xaây, tre moïc kín. Maáy tay taù ñieàn daét keû bò baét troäm ra beân gieáng tröøng phaït. Con dao phay saùng choang nhö môùi maøi. Kinh hoaøng. OÂng giaùo laøng run caàm caäp khoâng tin vaøo maét mình. Chuyeän gì nöõa ñaây? Thöïc hay chæ laø mô? Con dao thaät aø?

Chæ ít laâu sau, tin oâng giaùo bieán maát loan ñi khaép laøng. OÂng ñi ñaâu? OÂng ñi töø hoài naøo? Khoâng ai bieát ñöôïc. Sau boùng hình oâng, coøn laïi chæ laø nhöõng caâu chuyeän theâu deät cuûa nhöõng tay giaøu oùc töôûng töôïng.

Cuoäc ñôøi thaêng traàm nhö nhöõng yù thöùc heä trong lòch söû, bay nhaøo nhaøo nhö caùnh chuoàn chuoàn roài cuõng aøo aøo lao xuoáng nhö con dieàu ñöùt giaây. Roài cuõng laïi thöïc hay mô, boãng döng moät ngaøy oâng Lyù khoâng coøn saûn nghieäp gì. Naøo laø caûi caùch ruoäng ñaát, naøo laø ñaáu toá cöôøng haøo aùc baù, naøo laø xaây döïng theá giôùi ñaïi ñoàng döôùi ngoïn côø chuû nghóa Maùc Leâ. Môùi hoâm qua nhaø cao cöûa roäng, qua moät ñeâm ñoåi ñôøi oâng Lyù thaønh traéng tay. Baây giôø khoâng phaûi laø ngöôøi ñaøn oâng aên troäm khoai hoûi mình nöõa maø laø oâng Lyù: "Chæ laø mô hay laø thöïc?" Muøa thu caùch maïng bay veà ñem khoùi Marxist chaûy khaép moïi neûo ñöôøng queâ. OÂng Lyù bò toá laø cöôøng haøo aùc baù, ñieàn chuû ñoäc aùc. Ñeán phieân oâng laàm luõi boû cuûa chaïy laáy ngöôøi.

* * *

Thaêng traàm coù laø ñònh meänh? OÂng Lyù bò haønh quyeát maø khoâng cheát. Caùch naøo troán voâ Nam ñöôïc thì khoâng ai bieát.

* * *

Vuøng queâ, neân haàu heát ai cuõng chæ cho oâng aên maøy gaïo thoâi. OÂng aên maøy ngaû noùn, hai tay höùng chieác tuùi ñöïng gaïo. Gia chuû cuõng laø moät oâng giaø, coá boác maø gaïo cöù rôi. Baøn tay oâng giaø chuû nhaø bò cuït hai ngoùn, vuïng veà maáy ngoùn coøn laïi coá boác maø loøng baøn tay trôn tru quaù, gaïo cöù rôi xuoáng thoâi. Tay oâng khoâng coøn khoûe nöõa, run run ñoå gaïo vaøo bao cho oâng aên maøy. Baøn tay cuït maáy ngoùn cöù chìa ra vôùi ñaùm gaïo rôi tröôùc maët oâng giaø aên xin. "OÂng caûm phieàn vaäy nhaù, tay toâi bò cuït neân laøm caùi gì cuõng khoù khaên." OÂng giaø aên xin nhìn kyõ hôn baøn tay cuït hai ngoùn. Cô hoà moät laøn ñieän chaïy doïc tuûy soáng oâng laïnh buoát. Ngaång maët nhìn gia chuû, oâng khoâng tìm thaáy neùt gì quen thuoäc. Thoang thoaùng nhöõng boùng chôùp loùe leân roái raém cuûa maáy möôi naêm tröôùc hieän veà. OÂng chôït nhôù laïi caùi ngaøy thaùng hai gioù laïnh beân gieáng nöôùc vôùi gaõ aên troäm khoai. Buoät mieäng oâng hoûi moät caâu maø vôõ toang moät quaù khöù maáy möôi naêm khoùa chaët. "Laøm sao oâng bò cuït maáy ngoùn tay theá?". OÂng giaø chuû nhaø ñaùp:

— Chuyeän thì daøi laém cuï ôi, nhöng cuï hoûi thì toâi cuõng keå cuï nghe, giaø roài chaû bieát coù coøn gaëp cuï ñöôïc maáy laàn. Thoaùt choác maø cuoäc ñôøi troâi qua coù ai ngôø. Ñôøi cöù nhö thöïc nhö mô. Toâi chaúng giaáu gì cuï, ngaøy xöa ôû Baéc thì cuï bieát ñaáy, ngheøo quaù, nhieàu ngöôøi phaûi ñi moø troäm cuû khoai, ñaøo troäm cuû chuoái maø aên. Vaøo naêm aáy maát muøa ñoùi keùm quaù theå, "ñoùi cho saïch raùch cho thôm" cuï aï, nhöng nhìn maáy ñöùa con khoâng coù aên toâi caàm loøng khoâng noåi, moät ñeâm noï toâi ñaøo troäm khoai nhaø oâng Lyù. Chaúng may bò boïn taù ñieàn baét. Toâi thaáy oâng khoâng noùi gì, caûm ñoäng quaù vì thaáy oâng thoâng caûm thöông tình hoaøn caûnh toâi. Naøo ngôø oâng cho luõ taù ñieàn daãn toâi ra beân gieáng nöôùc xem baøn tay naøo bôùi khoai roài chaët ñöùt maáy ngoùn.

OÂng giaø aên maøy cuùi ñaàu chuù yù nghe. Coøn gia chuû, ñaõ maáy möôi naêm vôùi baøn tay cuït hai ngoùn maø khoâng heà coù ai thaéc maéc hoûi han gì, laàn ñaàu tieân keå töø ngaøy xaåy ra söï coá, baây giôø môùi coù ngöôøi hoûi ñeán lòch söû cuûa noù, oâng xuùc ñoäng keå. Nhö ngöôøi saép xa cuoäc ñôøi, oâng muoán taâm söï cho vôi noãi nieàm hay cho soáng laïi moät quaù khöù bi traùng nhaát ñôøi. OÂng chaäm raõi tieáp theâm caâu chuyeän:

— Hoài aáy toâi laø oâng giaùo laøng, cuït maát maáy ngoùn tay caàm phaán roài laøm sao maø daïy hoïc ñöôïc nöõa, vaû laïi coøn maët muõi naøo vôùi daân laøng. Toâi boû laøng ñi bieät, boû ngheà giaùo toâi cuõng boû luoân löông tri nhaø giaùo. Nhö cuï bieát ñaáy, cha oâng thì baûo "giaáy raùch phaûi giöõ laáy leà", töø ngaøy aáy toâi baûo giöõ laøm gì nöõa. Toâi theo tieáng goïi caùch maïng muøa thu. Chæ maáy cuû khoai roài maáy ngoùn tay maø ñem ñôøi ñi xa nhö theá ñaáy. Baây giôø nghó laïi thaáy ñôøi nhö boùng mô. Toâi cuõng chaúng oaùn traùch ai. Toâi keå cuï nghe, vì cho ñeán baây giôø toâi vaãn khoâng hoái haän vieäc mình laøm, toâi khoâng maéc côõ vì maáy cuû khoai, toâi khoâng aên troäm, toâi chæ ñi tìm söï soáng. Coù ñieàu hoái haän laø sau söï coá aáy toâi ñem ñôøi mình vaøo cuoäc chôi phieâu löu quaù, theo ngoïn côø buùa lieàm ñi xa quaù. Giaù maø toâi khoâng maát maáy ngoùn tay... giaù maø oâng Lyù coù moät chuùt xoùt thöông... oâng aáy dö thöøa gaïo thoùc maø.. giaù maø toâi khoâng maát caùi löông tri nhaø giaùo... giaù maø...

OÂng giaø aên maøy run leân, hai vai rung rung, khuïy xuoáng. OÂng khoùc. OÂng giaø chuû nhaø nghó ñeán chuyeän xöa vôùi bao nhieâu traên trôû ñöôøng ñôøi cuõng xuùc ñoäng öùa leä theo. Trôøi chieàu ñang taét naéng. Ñeán muøa thay laù, nhöõng chieác laù xoaøi khoâ ruïng xuoâi boû caønh. Hai oâng giaø ngoài beân nhau, caâu chuyeän cuõ laøm nöôùc maét rôi trong chieàu xuoáng muoän. OÂng giaø chuû nhaø ngoài oâm tay treân ñaàu goái. Baøn tay cuït hai ngoùn run raåy tröôùc maët oâng aên maøy.

Hình aûnh baøn tay cuït hai ngoùn kia xoùi buoát vaøo tim oâng giaø aên maøy. OÂng giaø chuû nhaø keå tieáp:

"Toäi nghieäp cuoäc ñôøi, toâi nghe sau naøy oâng Lyù cuõng khoå laém, oâng bò ñaáu toá roài khoâng bieát troâi daït nôi ñaâu, cuoäc ñôøi choùng qua theá ñaáy. Khoâng bieát oâng Lyù coù coøn soáng khoâng".

Nhöõng aâm thanh sau cuøng roùt vaøo hoàn oâng giaø aên maøy vaø ñoïng laïi.

OÂng giaø chuû nhaø ñaâu coù bieát oâng aên maøy kia chính laø oâng Lyù ngaøy xöa cuûa maáy möôi naêm veà tröôùc.

Sau cuoäc ñaáu toá thoaùt cheát, oâng Lyù troán ñöôïc voâ Nam. Maát heát cô nghieäp, gia ñình bò ñaáu toá cheát caû. OÂng mang thaân taät nguyeàn, ñi xin aên, soáng nhôø loøng thöông xoùt cuûa maáy xoùm ñaïo cho ñeán hoâm nay.

Maáy möôi naêm veà tröôùc, cuõng caùi baøn tay maø oâng giaùo laøng ra ñi bieät taêm. Maáy möôi naêm sau, cuõng caùi baøn tay, nhöng laàn naøy keû ra ñi bieät taêm laïi laø oâng Lyù. OÂng aên maøy nhìn baøn tay cuït hai ngoùn maø chính oâng ra leänh cho boïn taù ñieàn chaët ñöùt ñang run raåy tröôùc maët oâng. OÂng khoâng daùm ngaång maët sôï oâng giaø chuû nhaø coù theå nhaän ra chính oâng laø oâng Lyù cuûa caùi ñeâm nghieät ngaõ aáy.

"Neáu toâi khoâng chaët ñöùt hai ngoùn tay kia thì hoâm nay vôùi baøn tay naêm ngoùn laønh laïnh seõ boác gaïo cho toâi deã daøng bieát bao." Nhìn laïi baøn tay cuït hai ngoùn luùc xuùc gaïo cho oâng, gaïo cöù rôi xuoáng hoaøi. OÂng Lyù ñau xoùt khi thaáy chính baøn tay ñang laøm phuùc cho oâng laø baøn tay oâng ñaõ ra leänh chaët. Vì maát hai ngoùn neân baøn tay laøm phuùc aáy hoâm nay muoán xuùc cho oâng maø gaïo cöù rôi xuoáng. Neáu baøn tay kia laønh laïnh thì caùi phuùc baøn tay aáy laøm cho oâng hoâm nay seõ nhieàu hôn. Hình aûnh ñoù sieâu baïo quaù. Caùi phuùc hay caùi baát phuùc laø do mình taïo neân. Nhaân quaû ñi vôùi nhau trong ñôøi. Ngöôøi ta khoâng troán ñöôïc caùi nhaân quaû aáy. Nhaân quaû thuyeát nhaø Phaät daïy raèng ai laøm aùc seõ ñaàu thai trong kieáp aùc. Thuyeát nhaø Ñaïo tin coù ngaøy Chuùa phaùn xeùt, toäi mình laøm seõ cöu mang mình trong kieáp sau. Ñaïo naøo cuõng ñi tìm caùi caên nguyeân haïnh phuùc laø yeâu thöông. Vaéng yeâu thöông thì chính ñaïo cuõng thaønh taø ñaïo.

Sau buoåi chieàu gaëp gôõ ngoaøi taàm khoâng ngôø ñoù, oâng giaø aên maøy ñi maát boùng nhö toâi ñaõ vieát ôû ñoaïn treân. Chaúng ai bieát oâng ñi veà ñaâu. OÂng veà coõi buoàn phieàn hay baát maõn? thieân ñaøng hay hoûa nguïc? phaãn noä hay tænh thöùc?

Trích Taäp Truyeän Ngaén saép xuaát baûn cuûa taùc giaû Nguyeãn Taàm Thöôøng.
Coù baùn taïi caùc nhaø saùch, giaù baùn: USD $10.00

(C) Copyright 1997. Taùc giaû giöõ baûn quyeàn.

Back to Vietnamese Missionaries in Taiwan Home Page