Ñoù laø taâm tình laõng maïn cuûa vua Töï Ñöùc thöông nhôù moät baø aùi phi. Nhöng tieác thay boùng ñaâu coøn trong göông, vaø coù "xeáp taøn y laïi ñeå daønh hôi" thì roài khi môû ra cuõng chæ theâm noãi ñau maø Thuùc Sinh ñaõ caûm thaáy sau khi maát naøng Kieàu:
"Tìm ñaâu cho thaáy
coá nhaân
Phaán thöøa höông cuõ boäi phaàn
xoùt xa".
Theá nhöng xöa nay vaãn theá, con ngöôøi vaãn cöù muoán giöõ laïi moät caùi gì cuûa ngöôøi thaân ñaõ khuaát hay ñi xa, keå caû khi bieát raèng moãi laàn thaáy moùn löu nieäm ñoù thì laïi nhö khôi daäy veát thöông cuûa nieàm ñau noãi nhôù...
Lôøi traên troái thöôøng laø kyû nieäm voâ hình saâu xa nhaát, noù coù theå trôû thaønh ñoäng löïc vaø aùnh saùng vaïch ra chöông trình cho caû moät cuoäc soáng. Trong lòch söû daân toäc ta thì ai cuõng bieát lôøi cuoái cuøng cuûa Nguyeãn Phi Khanh ñaõ taïo neân cuoäc ñôøi Nguyeãn Traõi nhö theá naøo.
I. Chuùa Gieâsu cuõng ñaõ muoán caùc moân ñeä vöôït qua noãi thöông nhôù laõng maïn ñeå bieán nhöõng lôøi sau heát cuûa Ngaøi thaønh cuoäc soáng, moät cuoäc soáng chöùng thöïc hoï laø moân ñeä cuûa Ngaøi vaø noái tieáp söï hieän dieän cuûa Ngaøi; hôn theá nöõa coøn laø daáu chöùng thöïc söù maïng cuûa Chuùa Gieâsu: "ñeå theá gian bieát raèng Cha ñaõ sai con".
Chuùa Gieâsu ñeå laïi moät kyû nieäm maø ngöôøi phaøm khoâng theå ñeå ñöôïc, ñoù laø Bí Tích Thaùnh Theå. Nhôø Lôøi vaø Bí Tích Thaùnh Theå, moân ñeä cuûa Ngaøi ñöôïc chung moät söùc soáng vaø chung moät thaân phaän vôùi Ngaøi. Lôøi troái traêng cuûa con ngöôøi chæ coù theå laø aùnh saùng vaø moät söï thuùc ñaåy tinh thaàn, coøn Lôøi cuûa Chuùa Gieâsu cuøng vôùi Bí Tích cho moân ñeä ñöôïc cuøng chung höôùng soáng vaø söï soáng cuûa Ngaøi, söï soáng Ngaøi haèng coù chung vôùi Cha vaø Thaùnh Thaàn. Moân ñeä ñöôïc thoâng döï chính söï soáng vaø cuoäc soáng cuûa Ba Ngoâi Thieân Chuùa:
"Ai yeâu meán Thaày
thì haõy giöõ lôøi Thaày
Vaø Cha Thaày seõ yeâu meán ngöôøi
aáy
vaø chuùng ta seõ ñeán vôùi
ngöôøi aáy
vaø chuùng ta seõ laäp cö nôi ngöôøi
aáy"
(Gioan 14,23)
"Haõy ôû laïi
trong Thaày nhö Thaày ôû trong caùc
con
Cuõng nhö ngaønh nho töï mình khoâng
theå sinh traùi
neáu khoâng lieàn vôùi thaân caây.
Caùc con cuõng vaäy, neáu caùc con khoâng
ôû trong Thaày.
Thaày laø caây nho caùc con laø ngaønh..."
(Gioan 15,4...)
Ñieàu hieån nhieân laø Chuùa khoâng ñeå laïi moät kyû nieäm ñeå ta caát ñi nhö vua Töï Ñöùc "xeáp taøn y laïi ñeå daønh hôi", nhöng laø moät cuoäc soáng, coù ñöôøng soáng vaø söùc soáng ôû möùc ñoä tuyeät vôøi: "Toâi soáng nhöng khoâng phaûi toâi soáng maø laø Chuùa Kitoâ soáng trong toâi". "Giöõ lôøi Chuùa" khoâng phaûi laø cheùp leân bia ñaù hay ghi trong saùch quí ñeå caát vaøo thö vieän, maø laø laøm cho lôøi Chuùa thaønh hieän thöïc trong cuoäc soáng chuùng ta: Lôøi Chuùa ñaõ thaønh maùu thòt trong Ñöùc Gieâsu Kitoâ. Ñöùc Gieâsu Kitoâ trôû thaønh Lôøi ñöôïc coâng boá cho ta, Lôøi aáy laïi phaûi trôû thaønh maùu thòt trong ta. "Lôøi Thaày noùi vôùi caùc con laø tinh thaàn vaø laø söï soáng" (Gioan 6,63).
Vôùi Lôøi vaø Bí Tích Thaùnh Theå, Chuùa Gieâsu ñeán trong ta vaø tieáp tuïc cuoäc soáng cuûa Ngaøi treân traàn gian. Ngaøi muoán chuùng ta laø hieän thaân cuûa Ngaøi, noái daøi söï hieän dieän cuûa Ngaøi, cuõng nhö Ngaøi ñaõ laøm hình aûnh troïn veïn cuûa Cha tröôùc maët chuùng ta ñeán noãi: "Ai thaáy Thaày laø ñaõ thaáy Chuùa Cha roài... Thaày ôû trong Cha vaø Cha ôû trong Thaày" (Gioan 14,9-10).
Laøm chöùng cho Cha chính laø ñeå cho Chuùa bieåu loä söï hieän dieän cuûa Ngaøi trong cuoäc soáng vaø treân khuoân maët chuùng ta. Ta phaûi trôû thaønh hình aûnh soáng ñoäng vaø trung thöïc cuûa Ngaøi ñeán noãi ôû moät möùc naøo ñoù ngöôøi naøo ñeán vôùi ta cuõng caûm thaáy coù moät ai hieän dieän saâu hôn ôû trong ta, vaø hoï khoâng chæ tieáp xuùc vôùi ta, nhöng gaëp ñöôïc caùch naøo ñoù chính Ñaáng ñang hieän dieän trong ta.
"Laïy Cha, xin cho taát caû
neân moät.
Nhö Cha ôû trong con vaø con ôû trong
Cha,
thì xin cho chuùng neân moät trong chuùng
ta
ñeå cho theá gian tin raèng Cha ñaõ
sai con ñeán.
Con ñaõ cho chuùng vinh quang maø Cha ñaõ
cho con
ñeå chuùng neân moät nhö Cha con ta
laø moät:
Con ôû trong chuùng vaø Cha ôû trong
con
ñeå chuùng hoaøn toaøn neân moät
vaø ñeå cho theá gian bieát raèng
Cha ñaõ sai con ñeán
vaø con ñaõ yeâu meán chuùng nhö
Cha ñaõ yeâu con"
(Gioan 17,21-23)
II. Trong lòch söû Hoäi Thaùnh, lôøi Chuùa luoân gaëp ñe doïa bò trôû thaønh kyû vaät trong tuû kính, bò thay theá bôûi nhöõng taäp tuïc thoùi quen cöùng ngaéc. Chính vì theá Chuùa luoân choïn moät soá ngöôøi ôû moãi giai ñoaïn ñeå laøm cho Lôøi Chuùa thaät söï trôû thaønh söùc soáng, thaønh aùnh saùng böøng leân soi ñöôøng, ñaùnh thöùc moïi ngöôøi. Coù nhöõng vò thaùnh loùe leân nhö nhöõng vì sao môùi moïc leân vaø keùo daøi maõi treân baàu trôøi, vaïch ra moät neáp soáng, moät caùch hieåu vaø thöïc haønh lôøi Chuùa, moät caùch dieãn taû laïi moät khía caïnh naøo ñoù cuûa khuoân maët Chuùa Gieâsu, vaø nhöõng ngöôøi böôùc theo aùnh saùng cuûa caùc vò aáy keùo daøi söï hieän dieän cuûa vì sao. Ñoù laø caùc ñaáng saùng laäp nhöõng doøng tu, nhöõng tu hoäi, nhöõng hình thöùc soáng ñôøi daâng hieán trong Hoäi Thaùnh. Lôøi daïy vaø nhöõng nguyeân taéc, nhöõng qui luaät caùc vò aáy ñeà ra ñöôïc giöõ gìn traân troïng cuøng vôùi nhöõng ghi nhôù veà chính cuoäc soáng cuûa caùc vò aáy, chaân dung theå xaùc vaø tinh thaàn cuûa caùc vò aáy, nhö di saûn cuûa nhöõng ngöôøi ñi theo con ñöôøng caùc vò aáy ñaõ ñöôïc Chuùa duøng ñeå vaïch ra.
Moät doøng tu, moät loái soáng taän hieán chæ noái daøi söï hieän dieän cuûa vì sao aáy khi naøo thaät söï noái daøi cuoäc soáng cuûa caùc vò saùng laäp. Nghóa laø lôøi daïy, nguyeân taéc, qui luaät maø caùc vò aáy ñaõ soáng vaø phaùt bieåu laïi trôû thaønh cuoäc soáng cuûa ñeä töû ñôøi naøy qua ñôøi khaùc.
ÔÛ ñaây moái ñe doïa cuõng luoân rình raäp bieán lôøi daïy vaø nguyeân taéc cuûa caùc vò aáy thaønh kyû vaät cheát, thaønh xaùc öôùp Ai Caäp khi ngöôøi ta khö khö giöõ lôøi caùc vò aáy moät caùch cöùng ngaéc nhö giöõ moät kyû vaät cheát vaø bao boïc baèng nhöõng lôùp taäp tuïc, thoùi quen nhö nhöõng lôùp giaáy daàu khoâng cho trong toûa ra, khoâng cho ngoaøi thaám vaøo, theo kieåu "xeáp taøn y laïi ñeå daønh hôi".
Cuõng nhö Lôøi Chuùa phaûi trôû thaønh cuoäc soáng trong chính ngaøy hoâm nay cuûa lòch söû Hoäi Thaùnh vaø loaøi ngöôøi, thì lôøi daïy vaø nguyeân taéc vaïch ra moät neáp soáng daâng hieán cuõng phaûi luoân trôû thaønh cuoäc soáng trong chính ngaøy hoâm nay cuûa moãi doøng tu, cuûa moãi neáp soáng.
Muoán theá, noù phaûi hít thôû khoâng khí vaø thöùc aên cuûa thôøi ñaïi, maëc quaàn aùo cuûa thôøi ñaïi trong khi noäi dung cuoäc soáng vaãn laø chaân dung cuûa vò saùng laäp ñöôïc bieåu hieän laïi. Caùi khoù, caùi teá nhò laø ôû choã ñoù. Nhöng ñoù cuõng chæ laø caùi khoù chung cuûa moïi cuoäc soáng. Moãi ngöôøi ñeàu phaûi laøm sao laø chính mình trong khi thay ñoåi kích thöôùc, hình daùng, y phuïc vaø lôùn leân qua thôøi gian tuoåi taùc vaø soáng trong nhöõng hoaøn caûnh khaùc nhau, thì moãi doøng tu, moãi neáp soáng daâng hieán cuõng vaäy. Bí quyeát laø muoán soáng thaät trung thöïc vôùi mình vaø bieát theá naøo môùi laø chính mình.