Coû vaø Hoa
(Nhöõng Caâu Chuyeän Gôïi YÙ Suy Tö Vaø Caàu Nguyeän
cuûa Ñaøi Phaùt Thanh Chaân Lyù AÙ Chaâu
Radio Veritas Asia)
Prepared for Internet by Vietnamese Missionaries in Asia
- 87 -
Nguoàn goác
caùc chaëng Ñaøng Thaùnh Giaù
Nguoàn goác caùc chaëng Ñaøng Thaùnh Giaù.
Lm. Phaoloâ Nguyeãn Minh Chính
(WHÑ 28-02-2020)
Vì Muøa Chay laø muøa thoáng hoái chuaån bò cho Leã Phuïc Sinh, Gaãm ñaøng Thaùnh Giaù, theo chaân Ñöùc Gieâsu töø coâng ñöôøng (praetorium) cuûa quan Philatoâ cho ñeán moä Ñöùc Gieâsu, laø thöïc haønh ñaïo ñöùc bình daân trong caùc giaùo xöù. Vaøo theá kyû XVI, con ñöôøng naøy chính thöùc ñöôïc goïi laø "Via Dolorosa" (Con ñöôøng thöông khoù) hay ñôn giaûn laø Ñöôøng Thaùnh Giaù hoaëc Caùc Chaëng Ñaøng Thaùnh Giaù.
Loøng ñaïo ñöùc naøy tieán hoùa qua thôøi gian. Truyeàn thoáng cho raèng chính Ñöùc Meï ñaõ haèng ngaøy ñi thaêm vieáng laïi caùc caûnh töôïng cuûa cuoäc khoå naïn Ñöùc Gieâsu. Sau khi Hoaøng ñeá Constantinoâ hôïp phaùp hoùa Kitoâ giaùo vaøo naêm 312, nhöõng chaëng quan troïng ñaõ ñöôïc ñaùnh daáu treân con ñöôøng naøy. Thaùnh Gieâroânimoâ (342-420), soáng taïi Beâlem suoát phaàn cuoái ñôøi mình, ñaõ chöùng nhaän raèng coù nhieàu ñaùm ñoâng ngöôøi haønh höông thuoäc caùc quoác gia khaùc nhau ñaõ thaêm vieáng nhöõng nôi thaùnh vaø ñi theo Ñöôøng Thaùnh Giaù.
Ñaùng chuù yù laø Thaùnh Sylvia, trong cuoán saùch haønh höông Ñaát Thaùnh cuûa mình laø "Peregrination ad loca sancta" (naêm 380), baø mieâu taû raát chi tieát nhieàu thöïc haønh ñaïo ñöùc khaùc nhau nhöng khoâng ñeà caäp ñeán thöïc haønh ñaëc bieät hay boä kinh theo caùc chaëng ñaøng naøy; tuy nhieân, söï boû soùt naøy khoâng coù nghóa laø nhöõng ngöôøi haønh höông khoâng ñi theo Ñaøng Thaùnh Giaù.
Loøng ñaïo ñöùc naøy tieáp tuïc ñöôïc phoå bieán roäng. Vaøo theá kyû thöù V, moät ñieàu gaây chuù yù trong Giaùo Hoäi laø ngöôøi ta ñaõ "moâ phoûng" caùc ñòa ñieåm thaùnh taïi nhöõng mieàn ñaát khaùc ñeå khaùch haønh höông naøo khoâng theå ñi ñeán Ñaát Thaùnh thì hoï coù theå ñi haønh höông caùch thieâng lieâng. Chaúng haïn, Thaùnh Petronius, Giaùm muïc Bologna, ñaõ xaây döïng moät quaàn theå caùc nhaø nguyeän taïi Tu vieän San Stefano, gôïi laïi nhöõng Ñeàn thaùnh quan troïng ôû Ñaát Thaùnh, goàm caû moät vaøi chaëng ñaøng.
Vaøo naêm 1342, caùc tu só Doøng Phanxicoâ ñöôïc chæ ñònh laøm ngöôøi gìn giöõ caùc ñeàn thôø ôû Ñaát Thaùnh. Caùc tín höõu nhaän ñöôïc aân xaù khi caàu nguyeän ôû caùc chaëng sau ñaây: dinh Philatoâ, nôi Ñöùc Kitoâ gaëp meï mình, nôi Ngaøi noùi vôùi caùc phuï nöõ, nôi gaëp oâng Simon thaønh Cyreâneâ, nôi binh lính loät aùo Ngaøi, nôi Ngaøi bò ñoùng ñinh treân thaäp giaù, vaø nôi moä Ngaøi.
Moät khaùch haønh höông ngöôøi Anh laø William Wey ñaõ vieáng thaùnh ñòa vaøo naêm 1462, ñöôïc coâng nhaän laø ngöôøi duøng töø "caùc chaëng ñaøng" (stations). OÂng moâ taû caùch maø khaùch haønh höông theo chaân Ñöùc Kitoâ. Tröôùc thôøi gian naøy, ngöôøi ta thöôøng ñi theo höôùng ngöôïc laïi vôùi chuùng ta hieän nay - ñi töø Nuùi Calvarioâ ñeán dinh Philatoâ. Nhöng vaøo thôøi naøy, ngöôøi ta ñaõ ñi töø dinh Philatoâ ñeán Calvarioâ.
Khi nhöõng ngöôøi Thoå Nhó Kyø theo Hoài Giaùo caám khoâng cho ñeán Ñaát Thaùnh, thì caùc chaëng ñaøng ñöôïc döïng leân taïi caùc trung taâm toân giaùo noåi tieáng nhö Ñan vieän Ñaminh ôû Cordova vaø Tu vieän Clara ngheøo khoù ôû Messina (ñaàu thaäp nieân 1400); Nuremberg (1468); Louvain (1505); Bamberg, Fribourg and Rhodes (1507); vaø Antwerp 1520). Nhieàu chaëng ñaøng do caùc hoïa só noåi tieáng thöïc hieän vaø ngaøy nay ñöôïc xem nhö laø nhöõng kieät taùc. Vaøo naêm 1587, Zuallardo thuaät laïi raèng nhöõng ngöôøi Hoài giaùo ñaõ caám khoâng cho ai ñöôïc "döøng laïi, toû loøng toân kính [caùc chaëng ñaøng] vôùi ñaàu traàn, cuõng khoâng ñöôïc coù baát kyø bieåu hieän gì", cô baûn laø loaïi boû loøng suøng kính naøy nôi Ñaát Thaùnh, tuy nhieân, noù vaãn phaùt trieån maïnh meõ ôû Chaâu AÂu.
Vaøo thôøi naøy, caùc chaëng ñaøng ñaõ thay ñoåi khaùc nhau. William Wey keâ khai 14 chaëng nhöng chæ coù 5 chaëng laø phuø hôïp vôùi caùc chaëng cuûa chuùng ta. Coù vaøi chaëng ñaøng thaùnh giaù khaùc bao goàm caû nhaø cuûa oâng Dives (ngöôøi giaøu coù trong caâu chuyeän oâng Lazaroâ), coång thaønh maø Ñöùc Kitoâ ñi ngang qua, dinh thöï Heâroâñeâ vaø nhaø oâng Simon ngöôøi Pharisieâu. Naêm 1584, cuoán saùch cuûa Adrichomius coù töïa ñeà Jerusalem sicut Christi Tempore floruit ghi nhaän 12 chaëng phuø hôïp vôùi caùc chaëng cuûa chuùng ta hieän nay. Cuoán saùch naøy ñöôïc dòch ra nhieàu thöù tieáng vaø ñöôïc phoå bieán roäng raõi. Vaøo theá kyû XVI, nhöõng saùch ñaïo ñöùc ñaëc bieät xuaát hieän ôû caùc quoác gia vuøng thaáp (Bæ, Haø Lan vaø Luxembourg), coù 14 chaëng vôùi lôøi kinh cho moãi chaëng.
Vaøo cuoái theá kyû XVII, vieäc döïng caùc chaëng ñaøng thaùnh giaù trong caùc nhaø thôø ñaõ trôû neân phoå bieán. Naêm 1686, Ñöùc thaùnh cha Innocenteâ XI nhaän thaáy raèng raát ít ngöôøi coù theå ñeán ñöôïc Ñaát Thaùnh vì söï ñaøn aùp cuûa ngöôøi Hoài neân ñaõ ban pheùp cho Doøng Phanxicoâ döïng caùc chaëng ñaøng trong caùc nhaø thôø cuûa mình cuõng nhö ban aân xaù cho caùc tu só vaø nhöõng ngöôøi cuøng vôùi hoï thöïc haønh vieäc ñaïo ñöùc naøy nhö laø moät cuoäc haønh höông thaät söï. Vaø Ñöùc Beâneâñictoâ XIII ñaõ môû roäng aân xaù naøy cho heát caùc tín höõu vaøo naêm 1726.
5 naêm sau, Ñöùc Cleâmenteâ XII cho pheùp laäp ñaøng thaùnh giaù trong caùc nhaø thôø vaø xaùc ñònh con soá 14. Naêm 1742, Ñöùc Beâneâñictoâ XIV khuyeân caùc linh muïc ñaët caùc chaëng ñaøng thaùnh giaù trong nhaø thôø cuûa mình, bao goàm caây thaùnh giaù vaø moät hình aûnh cuûa chaëng ñoù. Vieäc ñaïo ñöùc naøy cuõng ñöôïc caùc nhaø giaûng thuyeát khuyeán khích, chaúng haïn nhö Thaùnh Leonard Casanova (1676-1751) thaønh Porto Maurizio, nöôùc YÙ, ngöôøi ñöôïc cho laø ñaõ döïng 600 boä chaëng ñaøng thaùnh giaù treân khaép nöôùc YÙ.
Ngaøy nay, coù 14 chaëng ñaøng theo truyeàn thoáng: Ñöùc Kitoâ chòu xöû aùn; Chuùa Gieâsu vaùc thaùnh giaù; ngaõ laàn thöù nhaát; Chuùa Gieâsu gaëp Ñöùc Meï; oâng Simeâoân vaùc ñôõ thaùnh giaù; baø Veâroânica lau maët Chuùa; ngaõ laàn thöù hai; Chuùa Gieâsu noùi vôùi caùc phuï nöõ thaønh Gieârusalem; ngaõ laàn thöù ba; Chuùa Gieâsu bò loät aùo; Chuùa Gieâsu bò ñoùng ñinh; Chuùa Gieâsu cheát treân thaùnh giaù; thaùo xaùc Chuùa Gieâsu; an taùng Chuùa Gieâsu trong moà.
Vì moái lieân heä noäi taïi giöõa cuoäc khoå naïn vaø caùi cheát vôùi söï phuïc sinh cuûa Chuùa neân vaøi saùch ñaïo ñöùc hieän giôø coù chaëng thöù 15, töôûng nieäm cuoäc Phuïc Sinh. Moät ôn toaøn xaù ñöôïc ban cho nhöõng ai ñi ñaøng thaùnh giaù, töø chaëng naøy tôùi chaëng kia, ôû nôi chuùng ñöôïc döïng neân caùch hôïp phaùp, trong khi suy nieäm veà cuoäc khoå naïn vaø caùi cheát cuûa Chuùa chuùng ta ("Enchiridion of Indulgences" No. 63).
Nhöõng ai maéc ngaên trôû khoâng ñeán nhaø thôø ñöôïc thì cuõng coù theå höôûng cuøng moät aân xaù khi ñoïc vaø suy gaãm cuoäc khoå naïn vaø caùi cheát cuûa Chuùa chuùng ta trong nöûa tieáng ñoàng hoà. Taàm quan troïng cuûa caùc chaëng ñaøng thaùnh giaù trong ñôøi soáng ñaïo ñöùc cuûa ngöôøi Coâng giaùo cuõng ñaõ ñöôïc chöùng nhaän bôûi Ñöùc thaùnh cha Phaoloâ VI, ngöôøi vaøo naêm 1975 ñaõ chuaån y baûn chaëng ñaøng döïa treân Tin Möøng, vaø Ñöùc Gioan Phaoloâ II, ngöôøi ñaõ soaïn thaûo moät baûn suy nieäm chaëng ñaøng thaùnh giaù cuûa rieâng mình.
Lm. William Saunders
Lm. Phaoloâ Nguyeãn Minh Chính chuyeån ngöõ catholiceducation.org
(Nguoàn: gpquinhon.org)