Coû vaø Hoa
(Nhöõng Caâu Chuyeän Gôïi YÙ Suy Tö Vaø Caàu Nguyeän
cuûa Ñaøi Phaùt Thanh Chaân Lyù AÙ Chaâu
Radio Veritas Asia)
Prepared for Internet by Vietnamese Missionaries in Asia
- 82 -
Muøa Chay:
saùm hoái coäng ñoaøn
vaø ñaïi dòch virus corona
Muøa Chay: saùm hoái coäng ñoaøn vaø ñaïi dòch virus corona.
Minh Trieäu, SJ - CTV
(Vatican News 25-02-2020)
Cöù sau dòp moãi teát Nguyeân Ñaùn laø ngöôøi Coâng Giaùo laïi chuaån bò cho Muøa Chay, muøa doïn taâm hoàn ñeå töôûng nieäm maàu nhieäm khoå naïn vaø phuïc sinh cuûa Ñöùc Gieâ-su. Muøa Chay coøn ñöôïc goïi laø Muøa Chay Thaùnh vì ñaây laø thôøi gian maø caùc Kitoâ höõu ñöôïc môøi goïi ñeå chuaån bò taâm hoàn ngang qua vieäc aên chay, caàu nguyeän, boá thí vaø ñaëc bieät laø hoaùn caûi taâm hoàn cuûa mình.
Coù leõ, Muøa Chay naêm 2020 ñaëc bieät hôn nhöõng naêm tröôùc vì taïi nhieàu Giaùo phaän cuûa Vieät Nam caùc Giaùm muïc ñaõ môøi goïi tín höõu aên chay tröôùc dòp leã Thöù tö Leã Tro. AÊn chay ñeå toû loøng saùm hoái vaø caàu nguyeän cho nhöõng beänh nhaân cuûa virus corona. Trong luùc caû theá giôùi ñang höôùng veà Trung Quoác noùi rieâng vaø theá giôùi noùi chung vôùi söï lo laéng vaø boàn choàn, thì nhieàu ngöôøi Coâng Giaùo ñaõ khoâng khoûi xuùc ñoäng khi ñöôïc nghe moät baûn thaùnh ca thoáng hoái ñöôïc caát leân trong caùc thaùnh ñöôøng Coâng Giaùo.
Khi moät coäng ñoaøn cöû haønh phuïng vuï thoáng hoái coäng ñoaøn, hoï yù thöùc raèng hoï laø moät coäng ñoaøn nhoû beù giöõa moät theá giôùi roäng lôùn. Theá nhöng coù leõ moãi tín höõu trong coäng ñoaøn aáy tin raèng, lôøi caàu nguyeän cuûa hoï ñaïi dieän cho caû daân toäc, cho theá giôùi, ñoù laø lôøi saùm hoái vaø aên naên vì nhöõng baát toaøn vaø toäi loãi cuûa toaøn theå nhaân loaïi vaø cho chính loãi laàm cuûa hoï.
Qua vieäc aên chay, qua lôøi ca tieáng haùt, qua kinh nguyeän, chuùng ta thaáy ngöôøi Kitoâ giaùo thöïc haønh vieäc saùm hoái coäng ñoaøn. Taïi sao phaûi saùm hoái coäng ñoaøn? Chaúng phaûi toäi laø toäi caù nhaân vaø saùm hoái phaûi laø saùm hoái caù nhaân sao? Cuï theå, khi ñi xöng toäi, moãi caù nhaân phaûi thuù toäi vôùi Chuùa ngang qua cha giaûi toäi. Vaäy ñaâu laø yù nghóa cuûa vieäc saùm hoái coäng ñoaøn?
Saùm hoái coäng ñoaøn döïa treân thaàn hoïc veà chieàu kích xaõ hoäi cuûa toäi hay coøn goïi laø toäi xaõ hoäi, moät khaùi nieäm thaàn hoïc ñöôïc phaùt trieån trong theá kyû 20. Trong Toâng Huaán Reconciliatio Et Paenitentia (Hoøa Giaûi vaø Saùm Hoái, 1984), thaùnh Giaùo hoaøng Gioan Phaoloâ II ñaõ ñònh nghóa toäi xaõ hoäi theo ba nghóa. Tröôùc heát, "noùi tôùi 'toäi xaõ hoäi' laø nhìn nhaän raèng, vì tình lieân ñôùi nhaân loaïi laø moät ñieàu gì ñoù vöøa huyeàn nhieäm vaø khoù taû vöøa thöïc teá vaø cuï theå, toäi cuûa moãi caù nhaân ñeàu coù aûnh höôûng caùch naøo ñoù ñeán nhöõng ngöôøi khaùc."[1] Theo yù nghóa naøy, neáu moãi linh hoàn thaùnh thieän "naâng" caû theá giôùi leân theá naøo, thì moät linh hoàn "suy thoaùi" cuõng keùo theo caû Giaùo hoäi vaø toaøn theå theá giôùi rôi vaøo thung luõng cuûa toäi theá aáy.
Thöù hai, goïi toäi xaõ hoäi laø vì caùi toäi aáy choáng laïi hay tröïc tieáp taán coâng vaøo ñoàng loaïi cuûa mình. Ñaây laø nhöõng toäi ñi ngöôïc laïi vôùi coâng bình xaõ hoäi hay coâng bình giöõa ngöôøi vôùi ngöôøi. Giöõa caùc toäi naøy, Ñöùc Gioan Phaolo II nhaán moät caùch ñaëc bieät ñeán caùc toäi nhö phaù thai, an töû, v.v. Bôûi leõ caùc toäi naøy choáng laïi quyeàn cuûa con ngöôøi, ñaëc bieät laø quyeàn ñöôïc sinh ra vaø quyeàn ñöôïc soáng cuûa moãi ngöôøi.
Nghóa thöù ba cuûa "toäi xaõ hoäi" aùm chæ caùc moái quan heä giöõa caùc coäng ñoàng nhaân loaïi khaùc nhau. ÔÛ ñaây ngaøi muoán noùi ñeán caùc cô caáu xaõ hoäi baát coâng ñi ngöôïc laïi vôùi söï coâng bình cuûa Thieân Chuùa. Söï baát coâng cuûa caùc toå chöùc xaõ hoäi vaø chính trò coù theå taïo ra ngheøo ñoùi, baát coâng, chieán tranh, v.v... ñi ngöôïc laïi vôùi phaåm giaù con ngöôøi.
Khi Giaùo hoäi noùi veà nhöõng tình traïng toäi loãi hay khi Giaùo hoäi leân aùn toäi naøo ñoù nhö laø moät toäi xaõ hoäi thì Giaùo hoäi yù thöùc raèng, toäi xaõ hoäi laø keát quaû tích luyõ cuûa nhieàu toäi caù nhaân. Bôûi xeùt cho cuøng, nhöõng cô caáu hay toå chöùc baát coâng sôû dó toàn taïi ñöôïc laø do söï goùp tay tröïc tieáp cuûa töøng con ngöôøi cuï theå, khi hoï ñang tìm kieám lôïi ích rieâng cho caù nhaân mình. Hoaëc giaùn tieáp laø khi moãi ngöôøi queân maát traùch nhieäm baøi tröø vaø giôùi haïn söï döõ trong xaõ hoäi, bôûi söï löôøi bieáng, sôï haõi, thôø ô laõnh ñaïm, hay im laëng "dó hoøa vi quyù".
Thaàn hoïc veà toäi xaõ hoäi coù theå ñöôïc khaéc hoaï moät caùch roõ neùt qua ñaïi dòch virus corona ñang hoaønh haønh treân theá giôùi trong nhöõng ngaøy qua. Roõ raøng, ñaïi dòch döôùi caùi nhìn thaàn hoïc coù theå ñöôïc xem laø moät toäi xaõ hoäi hay toäi caáu truùc. Söï xuaát hieän cuûa "vò khaùch khoâng môøi" naøy gaén lieàn vôùi söï döõ luaân lyù cuûa moät caù nhaân, moät toå chöùc, hay moät quoác gia. Tuy nhieân, haäu quaû cuûa noù khoâng chæ döøng laïi ôû bình dieän moät thaønh phoá hay moät quoác gia nöõa. Nhö moät toäi xaõ hoäi, söï döõ cuûa bieán coá naøy gaén lieàn vôùi söï lô laø hay thieáu traùch nhieäm cuûa moät soá ngöôøi coù traùch nhieäm, söï thieáu minh baïch hay phaûn öùng chaäm chaïp mang tính cô caáu toå chöùc. Nhö virus, haäu quaû cuûa toäi ñaõ tieâm nhieãm, laây lan vaø gieo raéc ñau thöông cho bieát bao nhieâu ngöôøi treân theá giôùi. Cuõng nhö toäi gaây ra söï chia reõ vaø maát bình an theá naøo, thì virus corona cuõng gaây chia reõ, hoang mang, maát bình an theá aáy. Cuoái cuøng, ñieàu khieán ngöôøi ta hoang mang vaø lo laéng nhaát laø virus corona coù theå töôùc ñi maïng soáng cuûa con ngöôøi. Caùi cheát theå lyù ñaõ ñaùng sôï, caùi cheát trong taâm hoàn coøn ñaùng sôï hôn boäi phaàn. Gioáng nhö toäi, ñaïi dòch corona khoâng chæ gaây ra caùi cheát theå lyù, ñieàu ñaùng sôï hôn laø ñaïi dòch aáy coøn gaây ra nhöõng caùi cheát trong taâm hoàn: ñoù laø söï ích kyû, maát bình an, maát nieàm tin vaøo nhau, maát ñöùc tin vaøo Thieân Chuùa.
Noùi theá khoâng coù nghóa laø chuùng ta khoâng coøn hy voïng. Thöïc ra, trong côn hoaïn naïn nhö theá, chuùng ta nhaän ra chuùng ta caàn Thieân Chuùa vaø xaùc tín raèng Thieân Chuùa seõ cöùu giuùp chuùng ta. Tuy nhieân, ñieàu quan troïng laø chuùng ta caàn hoaùn caûi vôùi tö caùch caù nhaân cuõng nhö coäng ñoaøn. Thaàn hoïc veà toäi xaõ hoäi cuûa Thaùnh Giaùo hoaøng Gioan Phaoloâ II cho chuùng ta thaáy raèng, nhieàu khi chính chuùng ta, vì voâ tình hay coá yù, tröïc tieáp hay giaùn tieáp, tham döï vaøo söï baát coâng trong xaõ hoäi. Toäi cuûa chuùng ta khoâng chæ gaây haïi cho chính mình maø coøn laøm toån thöông ngöôøi khaùc. YÙ thöùc ñieàu ñoù, tröôùc maët Chuùa, chuùng ta ñöôïc môøi goïi ñeå hoaùn caûi, khoâng chæ vôùi tö caùch caù nhaân, maø coøn vôùi tö caùch laø coäng ñoaøn. Trong truyeàn thoáng Coâng giaùo, ñaëc bieät laø qua Thaùnh Kinh, chuùng ta thaáy raèng saùm hoái coäng ñoaøn laø moät cöû haønh phuïng vuï raát ñeïp vaø raát yù nghóa ñaëc bieät laø trong nhöõng thôøi gian ñaëc bieät naøo ñoù.
Hoaùn caûi ôû ñaây tröôùc heát laø thay ñoåi caùi nhìn, ñaëc bieät laø caùi nhìn veà toäi vaø haäu quaû cuûa toäi. Toäi khoâng chæ mang tính caùch caù nhaân maø noù coøn mang chieàu kích xaõ hoäi. Toäi loãi cuûa chuùng ta khoâng chæ aûnh höôûng ñeán baûn thaân ta maø coøn gaây haïi cho tha nhaân. Laø Kitoâ höõu, tröôùc nhöõng vaán naïn cuûa theá giôùi, chuùng ta cuõng phaàn naøo chòu traùch nhieäm vì nhöõng söï döõ luaân lyù dieãn ra trong xaõ hoäi vaø theá giôùi. Chuùng ta chòu traùch nhieäm phaàn naøo khi chuùng ta thôø ô laõnh ñaïm tröôùc caùi aùc, khi chuùng ta nhaém maét laøm ngô vaø nghó: "Phaän ai naáy lo!" Chuùng ta töï hoûi mình, traùi tim cuûa chuùng ta coù rung ñoäng khi bieát bao nhieâu ngöôøi phaûi ñau khoå vôùi ñaïi dòch naøy khoâng? Chuùng ta coù nhaém maét laøm ngô khi gaëp moät ñieàu baát coâng trong ñôøi soáng thöôøng ngaøy cuûa chuùng ta khoâng?
Traùi ngöôïc vôùi thaùi ñoä thôø ô vaø döûng döng laø söï lieân ñôùi, ngöôøi Vieät nam chuùng ta coù caâu: "Moät con ngöïa ñau caû taøu boû coû". Caâu tuïc ngöõ naøy noùi leân tình lieân ñôùi nhö laø moät ñöùc tính ñaùng quyù trong truyeàn thoáng Vieät Nam. Ñaùng tieác tinh thaàn aáy ñang daàn bò laõng queân khi con ngöôøi chæ bieát lo laéng cho baûn thaân mình.
Vì vaäy, chuùng ta cuõng caàn saùm hoái vì nhöõng thieáu soùt cuûa rieâng mình. Trong kinh nguyeän saùm hoái tröôùc thaùnh leã, chuùng ta khoâng chæ saùm hoái veà nhöõng ñieàu chuùng ta loãi phaïm nhöng coøn saùm hoái vì nhöõng ñieàu chuùng ta thieáu soùt. Do ñoù, yù thöùc veà söï thôø ô hay laõnh ñaïm cuûa chuùng ta tröôùc baát coâng vaø ñau khoå cuûa ngöôøi khaùc, chuùng ta caàn ñaám ngöïc vaø töï hoûi mình: Chuùng ta ñaõ haønh ñoäng nhö theá naøo khi ñoái dieän vôùi nhöõng baát coâng trong xaõ hoäi? Traùi tim cuûa chuùng ta coù rung ñoäng tröôùc nhöõng maûnh ñôøi baát haïnh maø chuùng ta vaãn gaëp haøng ngaøy khoâng? Khi ñoái dieän vôùi nhöõng phaän ñôøi baát haïnh, chuùng ta coù saün saøng giuùp ñôõ hay chuùng ta nhaém maét laøm ngô vì nghó raèng: "Söùc toâi coù haïn, hay ñieàu toâi laøm chæ nhö muoái ñoå bieån thoâi!"?
Nhö coäng ñoaøn Do Thaùi khi xöa, tin töôûng vaøo moät Thieân Chuùa "chaäm giaän vaø giaøu loøng xoùt thöông" (Tv, 103, 8), chuùng ta tin raèng, Thieân Chuùa seõ söûa laïi nhöõng thieät haïi do toäi loãi con ngöôøi chuùng ta gaây neân. Quaû thöïc, ôn cöùu ñoä cuûa Chuùa phuïc sinh khoâng chæ chöõa laønh veát thöông nôi taâm hoàn toäi loãi chuùng ta, ôn cöùu ñoä aáy coøn coù söùc bieán ñoåi theá giôùi, bieán ñoåi caáu truùc baát coâng trong xaõ hoäi. Tuy nhieân, ñeå laøm ñöôïc ñieàu ñoù, Thieân Chuùa caàn chuùng ta hôïp taùc. Vì nhö Thaùnh Augustinoâ vieát: "Thieân Chuùa taïo döïng chuùng ta, Ngaøi khoâng caàn hoûi yù kieán ta. Nhöng khi cöùu ñoä ta, Ngaøi caàn chuùng ta coäng taùc". Vôùi tö caùch laø moät coäng ñoaøn daân Chuùa, taát caû chuùng ta ñöôïc môøi goïi ñeå cuøng nhau hoaùn caûi, ñaám ngöïc mình vì bieát raèng, ñaõ bao laàn, coá yù hay voâ tình, söï voâ taâm hay thôø ô cuûa chuùng ta ñaõ goùp phaàn taïo neân söï döõ trong theá giôùi naøy.
- - - - - - -
[1] Giaùo hoaøng Gioan Phaoloâ II, Toâng Huaán Reconciliatio Et Paenitentia [Hoøa Giaûi Vaø Saùm Hoái] (1984), soá 16.