Coû vaø Hoa
(Nhöõng Caâu Chuyeän Gôïi YÙ Suy Tö Vaø Caàu Nguyeän
cuûa Ñaøi Phaùt Thanh Chaân Lyù AÙ Chaâu
Radio Veritas Asia)
Prepared for Internet by Vietnamese Missionaries in Asia
- 45 -
"Hôõi Baø, Baø ñaõ laøm gì cho toâi?"
Söï töï huûy cuûa Meï Thieân Chuùa
"Hôõi Baø, Baø ñaõ laøm gì cho toâi?" - Söï töï huûy cuûa Meï Thieân Chuùa.
Cha Raniero Cantalamessa
Lm. Pheâroâ Nguyeãn Vaên Höông phoûng dòch
(WHÑ 07-04-2020)
Muøa dòch Covid 19
Thöù Hai Tuaàn Thaùnh 2020
Trong nhöõng suy nieäm muøa Chay, chuùng ta tieáp tuïc haønh trình chuùng ta theo nhöõng böôùc chaân cuûa Ñöùc Maria maø chuùng ta ñaõ khôûi söï trong muøa Voïng vöøa qua. Ñaây seõ laø caùch chuùng ta phoù daâng mình döôùi söï chôû che cuûa Ñöùc Trinh Nöõ trong moät thôøi gian thöû thaùch raát khoác lieät naøy ñoái vôùi toaøn theå nhaân loaïi vì ñaïi dòch coronavirus.[1]
Chuùng ta phaûi coâng nhaän raèng Taân Öôùc khoâng noùi nhieàu veà Ñöùc Maria, ít ra laø khoâng nhieàu nhö chuùng ta chôø ñôïi, khi ñeå yù ñeán söï phaùt trieån veà loøng suøng kính daønh cho Meï Thieân Chuùa ôû trong Giaùo Hoäi. Tuy nhieân, neáu chaêm chuù ñeå yù, chuùng ta nhaän thaáy raèng Ñöùc Maria luoân hieän dieän trong ba thôøi ñieåm quan troïng nhaát taïo neân maàu nhieäm cöùu ñoä. Quaû thaät, coù ba giai ñoaïn ñaëc bieät ñaõ taïo neân maàu nhieäm cao caû cuûa ôn cöùu ñoä, ñoù laø: Nhaäp theå cuûa Ngoâi Lôøi, maàu nhieäm Vöôït Qua vaø Leã Nguõ Tuaàn.
Ñöùc Maria ñaõ hieän dieän taïi taát caû ba bieán coá quan troïng naøy. Chaéc chaén Meï ñaõ hieän dieän taïi bieán coá Nhaäp Theå, bieán coá ñaõ xaûy ra ngay trong loøng Meï. Ñöùc Maria ñaõ hieän dieän taïi maàu nhieäm Vöôït Qua, bôûi vì nhö ñöôïc vieát, Meï ñöùng gaàn thaäp giaù Chuùa Gieâsu (x. Ga 19,25). Cuoái cuøng, Meï ñaõ hieän dieän taïi bieán coá Leã Nguõ Tuaàn, bôûi vì Kinh Thaùnh vieát raèng Chuùa Thaùnh Thaàn ngöï xuoáng treân caùc Toâng Ñoà khi hoï ñoàng taâm nhaát trí vôùi nhau trong lôøi caàu nguyeän cuøng vôùi Ñöùc Maria, Meï Chuùa Gieâsu (x. Cv 1,14). Söï hieän dieän cuûa Ñöùc Maria trong ba bieán coá quan troïng naøy cuûa ôn cöùu ñoä chuùng ta khoâng phaûi laø söï tình côø. Chuùng baûo ñaûm cho meï moät vò trí duy nhaát sau Chuùa Gieâsu trong coâng trình cöùu chuoäc. Ñöùc Maria laø ngöôøi duy nhaát trong toaøn theå nhaân loaïi ñaõ chöùng kieán vaø tham döï vaøo taát caû ba bieán coá naøy.
Trong phaàn hai cuûa haønh trình böôùc theo Ñöùc Maria trong maàu nhieäm Vöôït Qua, chuùng ta haõy ñeå cho Meï höôùng daãn chuùng ta tôùi moät söï hieåu bieát saâu xa hôn vaø tham döï vaøo cuoäc khoå naïn cuûa Chuùa Kitoâ. Xin Meï naâng ñôõ vaø khích leä chuùng ta böôùc theo meï treân suoát haønh trình naøy nhö meï noùi vôùi chuùng ta vôùi tö caùch cuûa moät ngöôøi meï ñang noùi vôùi con mình khi teà töïu beân meï, "chuùng ta haõy cuøng ñi, ñeå chuùng ta coù theå cheát vôùi Ngöôøi" (Ga 11,16). Trong Tin Möøng, nhöõng lôøi naøy ñöôïc noùi leân bôûi Toâma, nhöng chính Ñöùc Maria ñaõ soáng nhöõng lôøi ñoù.
Meï hoïc vaâng phuïc töø nhöõng ñau khoå meï traûi qua
Trong cuoäc ñôøi Ñöùc Gieâsu, maàu nhieäm Vöôït Qua ñaõ khoâng baét ñaàu khi Ngöôøi bò baét trong vöôøn Caây Daàu, vaø söï keùo daøi cuûa noù khoâng chæ ôû trong Tuaàn Thaùnh. Toaøn boä ñôøi soáng, töø giaây phuùt Gioan chaøo ñoùn Ngöôøi nhö laø Chieân Thieân Chuùa, ñaõ laø moät söï chuaån bò cho cuoäc Vöôït Qua. Theo thaùnh söû Luca, cuoäc ñôøi coâng khai cuûa Chuùa Gieâsu ñaõ laø moät haønh trình tieäm tieän vaø lieân læ höôùng veà Gieârusalem, nôi Ngöôøi phaûi hoaøn taát cuoäc "exodus - xuaát haønh" cuûa Ngöôøi (x. Lc 9,31).
Song song vôùi haønh trình vaâng phuïc cuûa Añam môùi, haønh trình cuûa Evaø môùi cuõng ñöôïc dieãn tieán töông töï. Ñoái vôùi Ñöùc Maria, maàu nhieäm Vöôït Qua ñaõ baét ñaàu töø raát sôùm. Nhöõng lôøi cuûa Simeâon tieân baùo veà daáu chæ cuûa söï choáng ñoái vaø moät löôõi göôm seõ xuyeân thaáu loøng meï ñaõ töøng böôùc trôû thaønh hieän thöïc. Meï ñaõ giöõ trong loøng mình taát caû nhöõng lôøi aáy cuøng vôùi nhöõng lôøi khaùc. Muïc ñích cuûa baøi suy nieäm naøy laø doõi theo böôùc chaân cuûa Ñöùc Maria trong cuoäc ñôøi coâng khai cuûa Chuùa Gieâsu vaø chieâm ngaém meï nhö laø moâ maãu cuûa chuùng ta trong thôøi gian naøy.
Bình thöôøng ñieàu gì xaûy ra khi moät taâm hoàn ñöôïc môøi goïi tôùi söï thaùnh thieän sau khi ñaõ ñöôïc ñoå ñaày aân suûng? Ñieàu gì xaûy ra khi taâm hoàn naøy ñaõ quaûng ñaïi thöa "vaâng" trong ñöùc tin, muoán baét ñaàu thöïc hieän nhöõng ñieàu toát laønh vaø vun troàng caùc nhaân ñöùc? Thôøi gian thanh taåy vaø khoå luyeän baét ñaàu. Ñeâm toái ñöùc tin seõ xuaát hieän. Vaø chuùng ta seõ nhìn thaáy ñieàu ñoù trong haønh trình cuûa cuoäc soáng meï, Ñöùc Maria laø söï höôùng daãn vaø moâ maãu quyù baùu cho chuùng ta phaûi haønh xöû laøm sao khi ñoù laø "thôøi gian thöû thaùch" trong ñôøi chuùng ta.
Trong Thoâng ñieäp Redemptoris Mater, ñöôïc vieát cho Naêm Ñöùc Maria, thaùnh Giaùo Hoaøng Gioan Phaoloâ II ñaõ aùp duïng caùch ñuùng ñaén cho cuoäc ñôøi cuûa Ñöùc Maria phaïm truø theo nghóa roäng veà kenosis, töï huûy, moät khaùi nieäm maø thaùnh Phaoloâ ñaõ giaûi thích cuoäc ñôøi traàn theá cuûa Chuùa Gieâsu: "Ñöùc Gieâsu Kitoâ voán dó laø Thieân Chuùa maø khoâng nghó phaûi nhaát quyeát duy trì ñòa vò ngang haøng vôùi Thieân Chuùa, nhöng ñaõ hoaøn toaøn truùt boû vinh quang maëc laáy thaân noâ leä, trôû neân gioáng phaøm nhaân soáng nhö ngöôøi traàn theá" (Pl 2,6-7).
Ñöùc Giaùo Hoaøng vieát: "Nhôø ñöùc tin, Ñöùc Maria ñöôïc keát hôïp hoaøn toaøn vôùi Chuùa Kitoâ trong söï töï huûy chính mình# ÔÛ döôùi chaân thaäp giaù, Ñöùc Maria chia seû maàu nhieäm ñau khoå cuûa söï töï huûy chính mình naøy."[2] Söï töï huûy aáy ñöôïc hoaøn taát ôû döôùi chaân thaäp giaù, nhöng noù ñaõ baét ñaàu töø raát sôùm roài. Ngay taïi Nadareùt vaø ñaëc bieät trong suoát cuoäc ñôøi coâng khai cuûa Chuùa Gieâsu, meï ñaõ tieán böôùc treân haønh trình ñöùc tin cuûa mình. Roõ raøng laø meï ñaõ phaûi chòu ñöïng "moät noãi ñau buoàn ñaëc bieät cuûa taâm hoàn, meï ñaõ neám traûi moät daïng ñeâm toái cuûa ñöùc tin."[3]
Taát nhöõng ñieàu naøy laøm cho caùc bieán coá lieân quan ñeán Ñöùc Maria mang yù nghóa ñaëc bieät ñoái vôùi chuùng ta; noù daãn ñöa Ñöùc Maria ñeán gaàn vôùi Giaùo Hoäi vaø vôùi nhaân loaïi. Chuùng ta phaûi vui möøng khi thaáy söï tieán trieån lôùn lao cuûa vieäc suøng kính Ñöùc Maria ñöôïc thöïc hieän trong Giaùo Hoäi Coâng Giaùo, vaø ñoái vôùi nhöõng ai ñaõ soáng thôøi gian dieãn ra Coâng Ñoàng Vaticanoâ II thì raát deã daøng nhaän ra ñieàu ñoù. Tröôùc Coâng Ñoàng, phaïm truø neàn taûng veà söï vó ñaïi cuûa Ñöùc Maria ñöôïc dieãn taû laø söï öu tieân hay laø söï ngoaïi leä (privilege or exemption).
Ngöôøi ta nghó raèng meï ñöôïc mieãn tröø khoâng chæ khoûi toäi toå toâng vaø söï hö naùt (nhöõng ñaëc aân maø Giaùo Hoäi ñaõ tuyeân tín thaønh tín ñieàu veà ôn Voâ Nhieãm Nguyeân Toäi vaø Leân Trôøi), nhöng ngöôøi ta cuõng tin raèng Ñöùc Maria cuõng ñöôïc mieãn tröø khoûi nhöõng ñau ñôùn khi sinh con, khoûi nhöõng moûi meät, lo laéng, caùm doã, voâ tri, vaø teä hôn, khoûi caû caùi cheát. Quaû thaät, nhieàu ngöôøi ñaõ tin raèng Ñöùc Maria ñaõ khoâng cheát tröôùc khi leân trôøi.
Moät thôøi ngöôøi ta nghó raèng taát caû nhöõng ñieàu naøy laø haäu quaû cuûa toäi loãi, nhöng Ñöùc Maria khoâng vöôùng maéc toäi loãi. Ngöôøi ta ñaõ khoâng yù thöùc raèng khi nghó nhö theá, thay vì lieân keát Ñöùc Maria vôùi Chuùa Gieâsu, hoï ñaõ hoaøn toaøn taùch bieät meï khoûi Chuùa, daãu laø Ñaáng voâ toäi, Ngöôøi ñaõ muoán traûi nghieäm heát taát caû nhöõng ñieàu naøy: moûi meät, buoàn phieàn, lo laéng, caùm doã, vaø caû caùi cheát vì ôn cöùu ñoä chuùng ta.
Nhöõng ñieàu naøy ñöôïc phaûn chieáu trong ngheä thuaät aûnh töôïng dieãn taû veà Meï Dieãn Phuùc qua caùc böùc töôïng, nhöõng tranh veõ vaø nhöõng hình aûnh, theo caùch thöùc caên baûn meï nhö laø moät thuï taïo "phi nhaäp theå" vaø ñöôïc lyù töôûng hoùa baèng moät veû ñeïp hoaøn toaøn nhaân loaïi maø baát cöù ngöôøi phuï nöõ naøo cuõng muoán sôû höõu, nghóa laø nhö moät ngöôøi phuï nöõ laøm "nghieâng nöôùc nghieâng thaønh."
Ngaøy nay, töø Coâng Ñoàng Vaticanoâ II, chuùng ta khoâng coøn coá gaéng dieãn taû söï thaùnh thieän ñoäc nhaát cuûa Ñöùc Maria nhö theá nhôø söï öu tieân, nhöng nhôø ñöùc tin. Ñöùc Maria "troåi vöôït veà haønh trình ñöùc tin cuûa meï."[4] Ñieàu naøy khoâng laøm giaûm khinh söï vó ñaïi cuûa Ñöùc Maria; nhöng ñuùng hôn, noù laøm gia taêng söï vó ñaïi cuûa meï moät caùch bao la. Tröôùc Thieân Chuùa, söï vó ñaïi taâm linh cuûa moät con ngöôøi trong cuoäc soáng naøy quaû thaät khoâng ñöôïc ño löôøng baèng nhöõng gì Thieân Chuùa ban taëng, nhöng baèng nhöõng gì Thieân Chuùa ñoøi hoûi ngöôøi ñoù thöïc hieän. Vaø nhö chuùng ta seõ thaáy, Thieân Chuùa ñaõ ñoøi hoûi raát nhieàu nôi Ñöùc Maria, nhieàu hôn baát cöù ngöôøi naøo khaùc, nhieàu hôn caû nhöõng gì Ngöôøi ñoøi hoûi nôi oâng AÙbraham.
Trong Taân Öôùc, coù nhöõng trình thuaät raát yù nghóa veà Chuùa Gieâsu. Moät trong nhöõng trình thuaät ñoù noùi raèng: "Vò Thöôïng Teá cuûa chuùng ta khoâng phaûi laø Ñaáng khoâng bieát caûm thöông nhöõng noãi yeáu heøn cuûa ta, vì Ngöôøi ñaõ chòu thöû thaùch veà moïi phöông dieän cuõng nhö ta, nhöng khoâng phaïm toäi" (Hr 4,15); moät ñoaïn khaùc noùi vôùi chuùng ta raèng: "Daàu laø Con Thieân Chuùa, Ngöôøi ñaõ phaûi traûi qua nhieàu ñau khoå môùi hoïc ñöôïc theá naøo laø vaâng phuïc" (Hr 5,8). Neáu Ñöùc Maria ñaõ böôùc theo ngöôøi Con mình trong maàu nhieäm töï huûy (kenosis), nhöõng lôøi naøy cuõng aùp duïng cho Ñöùc Maria vaø chuùng laø chieàu khoùa ñeå hieåu ñôøi soáng cuûa meï. Maëc daàu vôùi tö caùch laø meï, Ñöùc Maria ñaõ phaûi hoïc vaâng phuïc nhôø nhöõng ñau khoå meï ñaõ traûi qua.
Coù leõ Chuùa Gieâsu ñaõ khoâng vaâng phuïc ñuû trong thôøi nieân thieáu hay Ngöôøi ñaõ khoâng bieát vaâng phuïc laø gì, vì theá Ngöôøi phaûi hoïc vaâng phuïc nhôø nhöõng ñau khoå phaûi chòu sau naøy ñoù sao? Khoâng, "hoïc" trong ngöõ caûnh naøy coù nghóa laø "bieát" nhö nhöõng gì maø Kinh Thaùnh dieãn taû, noù dieãn taû yù nghóa thöïc tieãn cuûa "kinh nghieäm" hoaëc "traûi nghieäm." Chuùa Gieâsu ñaõ soáng ñöùc vaâng phuïc vaø ñaõ lôùn leân trong vaâng phuïc nhôø nhöõng ñau khoå Ngöôøi chòu. Thaät laø caàn thieát phaûi coù moät tinh thaàn luoân vó ñaïi veà ñöùc vaâng phuïc ñeå vöôït qua nhöõng thöû thaùch vaø caùm doã raát lôùn lao, ñaëc bieät ñeå vöôït qua thöû thaùch lôùn nhaát laø caùi cheát.
Moät caùch töông töï, Ñöùc Maria ñaõ hoïc vaâng phuïc vaø tin; Meï ñaõ lôùn leân trong caû hai nhôø nhöõng ñau khoå meï traûi qua, ñeå chuùng ta coù theå noùi veà meï vôùi taát caû nieàm tin raèng: chuùng ta coù moät ngöôøi meï coù theå ñoàng caûm, thaáu hieåu vôùi nhöõng yeáu ñuoái, moûi meät, vaø caùm doã cuûa chuùng ta, meï cuõng ñaõ bò caùm doã nhö chuùng ta, nhöng meï ñaõ khoâng phaïm toäi.
Ñöùc Maria trong cuoäc ñôøi coâng khai cuûa Chuùa Gieâsu
Trong Tin Möøng coù nhöõng quy chieáu veà Ñöùc Maria maø trong quaù khöù khi yù töôûng veà söï öu tieân thoáng trò, chuùng ñaõ taïo neân moät söï khoù chòu naøo ñoù nôi caùc tín höõu vaø ngaøy nay thay vaøo ñoù, chuùng laïi ñöôïc xem nhö laø moác ñieåm yù vò trong haønh hình ñöùc tin cuûa Ñöùc Maria. Vì theá, chuùng ta khoâng coù lyù do ñeå coi thöôøng hoaëc laáp lieám baèng nhöõng giaûi thích tuøy tieän.
Chuùng ta haõy baét ñaàu vôùi bieán coá laïc maát Chuùa Gieâsu trong Ñeàn Thôø (Lc 2,41 tt). Ñaây laø khôûi ñieåm maàu nhieäm Vöôït Qua veà söï töôùc boû daønh cho ngöôøi meï. Quaû thaät, Chuùa ñaõ noùi vôùi meï ñieàu gì khi hai oâng baø ñaõ tìm thaáy Ngöôøi: "Con ôi, sao con laïi xöû vôùi cha meï nhö vaäy? Con thaáy khoâng, cha con vaø meï ñaây ñaõ phaûi cöïc loøng tìm con!" Ngöôøi ñaùp: "Sao cha meï laïi tìm con? Cha meï khoâng bieát laø con coù boån phaän ôû nhaø cuûa Cha con sao?" Nhöng oâng baø khoâng hieåu lôøi Ngöôøi vöøa noùi" (Lc 2,49-50). "Sao cha meï laïi tìm con?" - nhöõng lôøi naøy cho thaáy coù moät yù muoán khaùc bieät giöõa Chuùa Gieâsu vaø Ñöùc Maria, moät yù muoán tuyeät ñoái quan troïng, laøm cho moïi töông quan khaùc trôû thaønh thöù yeáu, caû töông quan nghóa töû vôùi meï, ñoù laø thaùnh yù Chuùa Cha.
Sau naøy, Ñöùc Maria ñöôïc ñeà caäp ôû Cana mieàn Galileâa ngay khi Chuùa Gieâsu baét ñaàu söù vuï coâng khai. Chuùng ta bieát veà söï kieän naøy. Chuùa Gieâsu ñaõ traû lôøi gì khi Ñöùc Maria kín ñaùo xin Chuùa can thieäp? "Thöa baø, chuyeän ñoù coù can gì giöõa baø vaø toâi?" (Ga 2,5). Khoâng laø vaán ñeà ñeå chuùng ta coá gaéng giaûi thích nhöõng lôøi naøy coù yù nghóa nhö theá naøo, chuùng thöïc söï raát khoù nghe vaø gaây toån thöông. Moät laàn nöõa nhöõng lôøi naøy nhö muoán taïo khoaûng caùch giöõa Chuùa Gieâsu vaø meï Ngöôøi.
Caû ba Tin Möøng Nhaát Laõm ñeàu trình thuaät phaàn tieáp theo naøy, noù xaûy ra trong söù vuï coâng khai cuûa Chuùa Gieâsu. Moät ngaøy kia, khi Chuùa Gieâsu ñang rao giaûng, meï vaø anh em Ngöôøi ñeán noùi vôùi Ngöôøi. Chuùng ta haõy hình dung, cuõng gioáng nhö baát cöù baø meï naøo lo laéng cho con, Ñöùc Maria coù leõ ñaõ lo laéng nhieàu cho söùc khoûe cuûa Chuùa Gieâsu, bôûi vì nhöõng ñoaïn tröôùc ñoù keå laïi raèng Ngöôøi ñaõ khoâng theå aên uoáng vì ñaùm ñoâng (Mc 3,20). Moät chi tieát nhoû ñeå cho thaáy: Ñöùc Maria, meï Ngöôøi, ñaõ phaûi ñeán ñeå gaëp Ngöôøi vaø noùi chuyeän vôùi Ngöôøi. Meï ñaõ khoâng duøng lôïi theá laø meï Ngöôøi ñeå aùp ñaët ñaùm ñoâng traùnh ra cho meï ñi vaøo. Traùi laïi, meï ñöùng ôû ngoaøi, vaø nhöõng ngöôøi khaùc ñaõ ñeán noùi vôùi Chuùa: "Thöa Thaày, coù meï vaø anh em chò em Thaày ôû ngoaøi kia ñang tìm Thaày" (Mc 3,33)! Nhöng ôû ñaây cuõng theá, ñieàu quan troïng maø Chuùa Gieâsu ñaõ noùi laø gì: "Ai laø meï toâi? Ai laø anh em toâ" (Mc 3,34)?
Chuùng ta ñaõ bieát ñieàu Chuùa Gieâsu saép noùi roài. Chuùng ta haõy ñaët mình vaøo vò trí cuûa Ñöùc Maria, vaø nhö theá chuùng ta môùi coù theå hieåu söï khieâm nhöôøng vaø ñau khoå maø nhöõng lôøi naøy laøm cho meï phaûi chòu. Chuùng ta bieát raèng ñoù laø nhöõng lôøi ca ngôïi hôn laø nhöõng lôøi traùch maéng daønh cho meï Ngöôøi, nhöng chaéc chaén meï ñaõ khoâng nhaän bieát hoaëc ít ra meï ñaõ khoâng nhaän ra ñieàu ñoù taïi thôøi ñieåm naøy. Ñoái vôùi meï ñoù chæ laø lôøi töø choái ñaày cay ñaéng. Khoâng coù ñeà caäp naøo noùi raèng Chuùa Gieâsu ñi ra ngoaøi ñeå noùi vôùi meï. Coù leõ khoâng gì toát hôn laø phaûi trôû veà nhaø mình maø khoâng ñöôïc gaëp con hay noùi chuyeän moät chuùt vôùi con. Bôûi meï laø ngöôøi ñaàu tieân hieän dieän ñeå naâng ñôõ, phuïc vuï vaø laø ngöôøi cuoái cuøng ôû laïi ñeå chòu nhöõng thieät thoøi, hy sinh. OÂi, thöông ngöôøi meï quaù!
Moät ngaøy khaùc, thaùnh Luca keå, trong luùc Chuùa Gieâsu ñang giaûng, thì giöõa ñaùm ñoâng coù moät ngöôøi phuï nöõ leân tieáng thöa vôùi Ngöôøi: "Phuùc thay ngöôøi meï ñaõ cöu mang vaø cho Thaày buù môùm" (Lc 11,27)! Lôøi taùn döông naøy coù leõ cuõng ñuû ñeå laøm cho baát cöù baø meï naøo caûm thaáy haïnh phuùc, nhöng Ñöùc Maria, neáu meï ôû ñoù hoaëc ñeán ñoù ñeå nghe lôøi naøy, coù leõ meï ñaõ khoâng theå nghó raèng nhöõng lôøi naøy ca tuïng meï, bôûi vì Chuùa Gieâsu ñaõ ñieàu chænh ngöôøi phuï nöõ ñoù lieàn vaø noùi: "Ñuùng hôn phaûi noùi raèng: Phuùc thay keû laéng nghe vaø tuaân giöõ lôøi Thieân Chuùa" (Lc 11,28).
Chuùng ta haõy tìm hieåu theâm moät ví duï cuoái cuøng. ÔÛ moät vaøi ñieåm naøo ñoù trong Tin Möøng mình, thaùnh Luca ñeà caäp ñeán nhöõng ngöôøi phuï nöõ ñi theo Chuùa Gieâsu, vaø ngaøi ñaõ goïi teân moät soá phuï nöõ thaùnh thieän ñöôïc Chuùa chuùc laønh; hoï laø nhöõng ngöôøi "ñaõ giuùp ñôõ Ngöôøi baèng vaät chaát (x. Lc 8,2-3), ñieàu naøy coù nghóa laø, hoï ñaõ chaêm soùc Chuùa vaø caùc Toâng Ñoà veà nhu caàu vaät chaát, nhö chuaån bò böõa aên cho hoï, giaët duõ hay vaù aùo quaàn cho hoï. Nhöõng ñieàu naøy coù lieân quan gì ñeán Ñöùc Maria khoâng? Ñöùc Maria khoâng ñöôïc ñeà caäp ñeán trong soá nhöõng ngöôøi phuï nöõ naøy. Taát caû chuùng ta ñeàu bieát moät ngöôøi meï thöông con, thöôøng mong muoán nhö theá naøo ñeå laøm nhöõng ñieàu nhoû nhaët naøy cho ngöôøi con, ñaëc bieät khi ngöôøi con ñoù ñöôïc thaùnh hieán cho Chuùa. ÔÛ ñaây, Ñöùc Maria ñaõ khoâng theå. Ñoù laø moät söï hy sinh hoaøn toaøn töø traùi tim meï.
Moät loaït nhöõng söï kieän vaø lôøi noùi roõ raøng lieân keát vôùi nhau nhö theá khoâng theå chæ laø söï tình côø. Nhö vaäy, Ñöùc Maria phaûi soáng maàu nhieäm töï huûy cuûa mình. Maàu nhieäm töï huûy cuûa Chuùa Gieâsu heä taïi ôû ñieàu naøy: thay vì duy trì nhöõng ñaëc quyeàn vaø ñaëc aân töø Thieân Chuùa, Ngöôøi ñaõ töï huûy chính mình, trôû neân moät ngöôøi toâi tôù vaø xuaát hieän tröôùc maët moïi ngöôøi nhö moät ngöôøi phaøm gioáng nhö baát cöù ngöôøi phaøm naøo (x. Pl 2,2-8). Maàu nhieäm töï huûy cuûa Ñöùc Maria heä taïi ôû ñieàu naøy: thay vì duy trì nhöõng ñaëc quyeàn nhö laø meï cuûa Ñaáng Meâsia, meï ñaõ töï huûy chính mình vaø xuaát hieän tröôùc maët moïi ngöôøi nhö laø moät ngöôøi phuï nöõ gioáng nhö bao phuï nöõ khaùc.
Daãu laø Con Thieân Chuùa nhöng Chuùa Kitoâ khoâng ñöôïc mieãn tröø khoûi taát caû hình thöùc cuûa nhuïc hình, cuõng theá, daãu laø Meï Thieân Chuùa nhöng Ñöùc Maria ñaõ khoâng ñöôïc mieãn tröø khoûi moïi khoå hình. Chuùa Gieâsu coù laàn quaû quyeát raèng Lôøi Chuùa laø phöông tieän maø Thieân Chuùa duøng ñeå caét tæa vaø thanh loïc nhöõng nhaønh caây: "Anh em ñöôïc thanh saïch roài nhôø lôøi Thaày ñaõ noùi vôùi anh em" (Ga 15,3), vaø ñaây laø caùch thöùc Ngöôøi duøng ñeå "thanh luyeän" meï Ngöôøi. Coù leõ moät caùch chính xaùc ñaây khoâng phaûi laø löôõi göôm maø moät ngaøy kia ñaõ ñaâm thuûng traùi tim meï, nhö Simeâon ñaõ tieân baùo ñoù sao?
Thieân chöùc laøm Meï Thieân Chuùa cuûa Ñöùc Maria cuõng laø moät kinh nghieäm nhaân loaïi; coù moät phöông dieän coát nhuïc ñoái vôùi thieân chöùc naøy trong yù nghóa tích cöïc cuûa haïn töø naøy. Ngöôøi con ñoù laø con meï, laø kho baùu duy nhaát cuûa meï, laø söï naâng ñôõ vaø laø choã döïa tinh thaàn duy nhaát trong cuoäc ñôøi meï. Nhöng meï ñaõ phaûi khöôùc töø taát caû ñieàu naøy voán laø nhöõng ñieàu "raát ngöôøi" vaø raát ñaùng traân quyù vì ôn goïi cuûa meï. Chính ngöôøi con meï cuõng ñaõ thaáy ñöôïc ñieàu ñoù, raèng Ñöùc Maria ñaõ khoâng taän höôûng phuùc lôïi traàn theá töø vai troø laøm meï. Maëc daàu laø meï Chuùa Gieâsu, Ñöùc Maria ñaõ phaûi böôùc theo Chuùa Gieâsu maø leõ ra meï khoâng phaûi laøm nhö theá. Moät khi baét ñaàu söù vuï mình, Chuùa ñaõ khoâng coù choã goái ñaàu, vaø töông töï Ñöùc Maria cuõng khoâng coù choã goái ñaàu.
Khoâng chæ ñaõ saün saøng soáng söï ngheøo khoù vaät chaát, Ñöùc Maria coøn soáng moät söï ngheøo khoù tinh thaàn vôùi moät möùc ñoä cao nhaát. Söï ngheøo khoù tinh thaàn naøy heä taïi ôû vieäc ñoùn nhaän söï töôùc ñoaït hoaøn toaøn khoûi moïi söï öu tieân, khoâng coøn tính ñeán baát cöù ñieàu gì nöõa, khoâng coøn quaù khöù, hay töông lai, khoâng maïc khaûi cuõng khoâng lôøi höùa, nhö theå nhöõng ñieàu naøy khoâng phaûi laø chuyeän cuûa meï vaø khoâng bao giôø xaûy ra. Ñoù laø moät daïng cuûa "ñeâm toái cuûa kyù öùc." Söï khoù ngheøo naøy heä taïi trong söï queân mình, hay, toát hôn, meï khoâng theå nhôù laïi quaù khöù, khoâng coøn laø vaán ñeà meï ñaõ coá gaéng bao nhieâu nöõa - vaø noù heä taïi trong vieäc ñaøo luyeän mình chæ höôùng veà Thieân Chuùa vaø chæ soáng trong nieàm hy voïng ñoù maø thoâi. Ñaây laø söï khoù ngheøo ñích thöïc vaø taän caên veà tinh thaàn, noù trôû neân phong phuù chæ trong Thieân Chuùa vaø chæ trong hy voïng.
Höôùng veà meï mình, Chuùa Gieâsu ñaõ öùng xöû gioáng nhö moät vò linh höôùng vöøa raát khoân ngoan vöøa raát ñoøi hoûi, khi hieåu raèng ngaøi ñang laøm vieäc vôùi moät taâm hoàn raát ñaëc bieät, khoâng cho pheùp taâm hoàn naøy laõng phí thôøi gian hoaëc ôû laïi treân moät caáp ñoä thaáp hôn giöõa nhöõng tình caûm vaø nhöõng an uûi töï nhieân. Neáu vò linh höôùng laø moät ngöôøi raát thaùnh thieän, ngaøi seõ khoâng ngaàn ngaïi keùo taâm hoàn naøy höôùng veà söï töø boû hoaøn toaøn ñeå hieäp thoâng vôùi Thieân Chuùa. Chuùa Gieâsu daïy Ñöùc Maria töø boû chính mình. Ngöôøi höôùng daãn taát caû moân ñeä mình trong moïi theá kyû nhôø Tin Möøng, nhöng Ngöôøi ñaõ höôùng daãn meï Ngöôøi moät caùch caù vò vaø baèng mieäng löôõi mình.
Moät maët, Ngöôøi ñeå cho mình ñöôïc Chuùa Cha höôùng daãn nhôø Chuùa Thaùnh Thaàn laøm baát cöù ñieàu gì Chuùa Cha muoán: böôùc vaøo sa maïc ñeå chòu caùm doã, leân nuùi ñeå bieán hình, tieán veà Gieâtsimani ñeå chòu cheát. Ngöôøi noùi: "Ta luoân laøm ñeïp loøng Ngöôøi" (Ga 8,29). Maëc khaùc, Chuùa Gieâsu cuõng ñaõ höôùng daãn Ñöùc Maria theo "caùch theá" ñoù, laø bieát thi haønh thaùnh yù Chuùa Cha.
Ñöùc Maria, moân ñeä cuûa Chuùa Gieâsu
Ñöùc Maria ñaõ phaûn öùng nhö theá naøo ñoái vôùi caùch thöùc Chuùa Con vaø Thieân Chuùa thöïc hieän nôi mình? Chuùng ta haõy ñoïc laïi laàn nöõa baûn vaên maø chuùng ta ñaõ ñoïc. Chuùng ta seõ thaáy raèng khoâng bao giôø coù daáu veát gì cho thaáy yù muoán cuûa meï ñi ngöôïc laïi vôùi thaùnh yù Thieân Chuùa hay coù söï choáng ñoái hoaëc söï bieän hoä töø phía Ñöùc Maria. Meï ñaõ khoâng bao giôø coá gaéng thuyeát phuïc Chuùa Gieâsu thay ñoåi yù ñònh cuûa Ngöôøi! Meï coù moät söï ngoan nguøy döôøng nhö tuyeät ñoái.
ÔÛ ñaây chuùng ta thaáy söï thaùnh thieän caù vò ñoäc nhaát cuûa Meï Thieân Chuùa, söï kyø dieäu cao caû nhaát cuûa aân suûng. Ñeå hieåu ñöôïc ñieàu naøy, chuùng ta chæ caàn so saùnh vôùi thaùnh Pheâroâ, chaúng haïn. Khi Chuùa Gieâsu loan baùo cho Pheâroâ bieát raèng söï töø choái, ñau khoå vaø cheát ñang chôø Ngöôøi ôû Gieârusalem, Pheâroâ lieàn maéng Ngöôøi vaø noùi: "Xin Thieân Chuùa thöông ñöøng ñeå Thaày gaëp phaûi chuyeän aáy" (Mt 16,22)! OÂng lo laéng cho Chuùa Gieâsu nhöng ñoàng thôøi cuõng lo laéng cho mình. Ñöùc Maria thì khoâng lo laéng cho mình nhö theá.
Ñöùc Maria ôû laïi trong thinh laëng. Caâu traû lôøi cuûa meï vôùi moïi ñieàu laø söï thinh laëng cuûa meï. Söï thinh laëng cuûa Ñöùc Maria coù moät phaåm chaát khaùc. Ñieàu naøy thaät roõ taïi Cana, mieàn Galieâa, thay vì caûm thaáy bò xuùc phaïm, khi Ñöùc Maria ñaõ hieåu ñöôïc nhôø ñöùc tin vaø coù leõ nhôø caùch thöùc maø Chuùa Gieâsu nhìn meï mình ñeå meï coù theå ñöùng vöõng, neân meï môùi noùi vôùi caùc ñaày tôù: "Ngöôøi baûo gì, caùc anh cöù vieäc laøm theo" (Ga 2,5). Caû sau nhöõng lôøi choùi tai maø Chuùa Gieâsu noùi khi oâng baø tìm thaáy Ngöôøi trong Ñeàn Thôø, Ñöùc Maria ñaõ khoâng hieåu nhöõng lôøi ñoù, Kinh Thaùnh cho bieát Ñöùc Maria ñaõ im laëng: "Rieâng meï Ngöôøi thì haèng ghi nhôù taát caû nhöõng ñieàu aáy trong loøng" (Lc 2,51).
Vieäc Ñöùc Maria giöõ thinh laëng khoâng coù nghóa laø moïi söï ñeàu deã daøng ñoái vôùi meï vaø raèng meï khoâng phaûi coá gaéng ñeå vöôït nhöõng khoù khaên. Meï thoaùt khoûi toäi loãi, nhöng khoâng thoaùt khoûi nhöõng khoù khaên vaø ñieàu maø thaùnh Gioan Phaoloâ II goïi laø "noãi ñau khoå ñaëc bieät cuûa taâm hoàn, töông töï nhö moät daïng ñeâm toái ñöùc tin." Neáu Chuùa Gieâsu trong vöôøn Gieätsimani ñaõ phaûi chieán ñaáu ñeán möùc toaùt moà hoâi maùu ra ñeå keát hôïp hoaøn toaøn yù muoán nhaân loaïi cuûa Ngöôøi vôùi yù muoán cuûa Chuùa Cha, thì thaät ngaïc nhieân bieát bao khi meï Ngöôøi phaûi ñoái dieän vôùi côn haáp hoái töông töï nhö vaäy ñoù sao? Tuy nhieân, moät ñieàu chaéc chaén: trong baát cöù hoaøn caûnh naøo, Ñöùc Maria ñaõ khoâng heà muoán luøi böôùc. Khi ngöôøi ta hoûi moät soá taâm hoàn, ñöôïc Chuùa höôùng daãn treân nhöõng neõo ñöôøng nhö theá, raèng hoï coù muoán caàu nguyeän cho ñieàu ñoù keát thuùc vaø trôû laïi nhö tröôùc ñaây khoâng, ngay laäp töùc hoï traû lôøi: "Khoâng!" Duø hoï coù bò xaùo troän nhö theá naøo hay duø coù ôû beân bôø tuyeän voïng.
Sau khi ñaõ chieâm ngaém Ñöùc Maria nhö laø meï cuûa Chuùa Gieâsu, giôø ñaây chuùng ta haõy chieâm ngaém meï nhö laø moân ñeä Ngöôøi. Lieân quan ñeán lôøi cuûa Chuùa Gieâsu: "Ai laø meï toâi?"# Baát cöù ai thi haønh yù muoán cuûa Thieân Chuùa laø anh, chò em vaø laø meï toâi" (Mc 3,33-35), thaùnh Augustinoâ chuù giaûi:
"Ñöùc Trinh Nöõ ñaõ khoâng thi haønh thaùnh yù cuûa Chuùa Cha ñoù sao? Meï laø ngöôøi ñaõ tin trong ñöùc tin vaø nhôø ñöùc tin aáy meï ñaõ thuï thai, vì ôn cöùu ñoä, meï ñaõ ñöôïc choïn ñeå ñöôïc sinh ra cho chuùng ta giöõa loaøi ngöôøi, vaø meï ñöôïc taïo thaønh bôûi Chuùa Kitoâ tröôùc khi Chuùa Kitoâ ñöôïc taïo thaønh trong daï meï ñoù sao? Ñöùc Maria ñaõ hoaøn toaøn thi haønh thaùnh yù Chuùa Cha; vaø vì theá Ñöùc Maria thaät xöùng ñaùng ñeå trôû thaønh moân ñeä hôn laø meï cuûa Chuùa Kitoâ. Trôû thaønh moät moân ñeä Chuùa Kitoâ laø ñieàu xöùng ñaùng hôn, laø söï öu tieân lôùn lao hôn laø ñöôïc laøm meï Chuùa Kitoâ. Ñöùc Maria thaät haïnh phuùc bôûi vì tröôùc khi sinh haï moät ngöôøi Con, meï ñaõ mang ngöôøi Thaày ôû trong daï mình# Ñieàu naøy lyù giaûi taïi sao Ñöùc Maria ñöôïc chuùc phuùc, meï ñaõ laéng nghe vaø ñaõ thöïc haønh Lôøi Chuùa."[5]
Vì theá, trong thaân xaùc, chæ Ñöùc Maria laø meï Chuùa Kitoâ, nhöng trong tinh thaàn vöøa laø chò vöøa laø meï Ngöôøi.[6]
Nhö theá, chuùng ta coù suy nghó raèng cuoäc ñôøi cuûa Ñöùc Maria laø moät cuoäc ñôøi ñau khoå trieàn mieân, moät cuoäc ñôøi buoàn thaûm chaêng? Khoâng, traùi laïi! Khi so saùnh vôùi cuoäc ñôøi cuûa caùc thaùnh, chuùng ta phaûi noùi raèng ngaøy laïi ngaøy Ñöùc Maria ñaõ khaùm phaù moät loaïi nieàm vui môùi, so vôùi vôùi nhöõng nieàm vui maãu töû ôû Beâlem hay ôû Nadareùt, nhö khi meï cho Chuùa Gieâsu buù môùm vaø khi Chuùa aâu yeám aùp leân maù meï. Ñoù laø nieàm vui khoâng laøm theo yù mình. Nieàm vui cuûa ñöùc tin. Nieàm vui daønh cho Chuùa ñieàu quyù giaù nhaát, cuõng nhö nieàm vui ñöôïc keát hôïp vôùi Chuùa, coù nieàm vui cho ñi hôn laø ñoùn nhaän. Nieàm vui khaùm phaù moät Thieân Chuùa vaø ñöôøng loái Ngöôøi maø khoâng theå thaáu hieåu heát, vì tö töôûng cuûa Ngöôøi khoâng phaûi laø tö töôûng chuùng ta. Vì theá, Ngöôøi ñaõ maïc khaûi mình nhö Ngöôøi thöïc söï laø: Thieân Chuùa, Ñaáng Thaùnh.
Thaùnh Angela thaønh Foligno, moät nhaø thaàn bí ñaõ coù nhöõng kinh nghieäm töông töï, ñaõ noùi veà moät nieàm vui ñaëc bieät ngay trong giôùi haïn cuûa söï hieåu bieát con ngöôøi, ngaøi goïi laø "nieàm vui cuûa söï baát khaû thaáu ñaït" (gaudium incomprehensibilitatis). Ñieàu naøy heä taïi ôû vieäc hieåu raèng con ngöôøi khoâng theå hieåu, nhöng neáu Thieân Chuùa, Ñaáng coù theå ñöôïc hieåu coù leõ khoâng coøn laø Thieân Chuùa nöõa. Söï baát khaû thaáu ñaït mang laïi nieàm vui hôn laø söï buoàn phieàn bôûi vì noù cho thaáy raèng Thieân Chuùa giaøu coù vaø vó ñaïi hôn baát cöù ñieàu gì baïn coù theå töôûng töôïng vaø ñoù laø "Thieân Chuùa cuûa baïn!" Nieàm vui nhö theá laø ñieàu caùc thaùnh chieám giöõ treân thieân ñaøng vaø laø ñieàu theo thaùnh Angela thaønh Foligno, Ñöùc Trinh Nöõ ñaõ kinh nghieäm trong suoát cuoäc ñôøi naøy.[7]
Töø vieäc suy nieäm veà Ñöùc Maria trong suoát cuoäc ñôøi coâng khai cuûa Chuùa Gieâsu, chuùng ta coù theå coù moät söï baûo ñaûm an uûi: Chuùng ta coù moät ngöôøi meï laø ngöôøi ñaõ coù theå thaáu hieåu nhöõng yeáu ñuoái cuûa chuùng ta khi meï ñaõ "bò thöû thaùch" trong töøng caùch theá gioáng chuùng ta, chæ tröø toäi loãi. Giôø ñaây meï ñöôïc soáng vinh hieån treân trôøi, beân caïnh ngöôøi Con mình, meï coù theå chìa tay ra vaø loâi keùo chuùng ta ñi vaøo con ñöôøng cuûa meï, meï ñang ngoõ vôùi chuùng ta vôùi chaân lyù maø thaùnh Toâng Ñoà xöa ñaõ noùi: "Haõy baét chöôùc toâi, nhö toâi ñaõ baét chöôùc Ñöùc Kitoâ" (1 Cr 11,1).
Trong thôøi gian thöû thaùch ñau thöông naøy, chuùng ta haõy höôùng veà Meï Thieân Chuùa vôùi lôùi caàu nguyeän raát ñöôïc caùc tín höõu öa thích:
Sub Tuum Praesidium confugimus, Sancta Dei Genetrix.
Nostras deprecationes ne despicias in necessitatibus nostris, sed a periculis cunctis libera nos semper, Virgo Gloriosa et Benedicta. AMEN.
(Chuùng con troâng caäy raát thaùnh Ñöùc Meï Chuùa Trôøi,
xin chôù cheâ, chôù boû lôøi chuùng con nguyeän,
trong côn gian nan thieáu thoán,
Ñöùc Nöõ Ñoàng Trinh hieån vinh saùng laùng,
haèng chöõa chuùng con cho khoûi moïi söï döõ. Amen.)
(Nguoàn: giaophanhatinh.org)
- - - - - - - - - -
[1] Dieãn dòch töø nguoàn http://www.cantalamessa.org/?p=3858&lang=en, vôùi töïa ñeà "O WOMAN, WHAT HAVE YOU TO DO WITH ME?" The Kenosis of the Mother of God.
[2] Lumen gentium, 58.
[3] Thomas aø Kempis, The Imitation of Christ, II, 12.
[4] John Paul II, Salvifici Doloris, 23.
[5] Lumen gentium, 61.
[6] Cf. St. Augustine, "Letter 55," 14, 24.
[7] Cf. Charles Peùguy, le Porche du Mysteøre de la Deuxieøme Vertu [The Portal of the Mystery of the Second Virtue] in Oeuvres Poeùtiques Compleøtes, vol. 5 (Paris: Gallimard, 1975), p. 655.