Coû vaø Hoa
(Nhöõng Caâu Chuyeän Gôïi YÙ Suy Tö Vaø Caàu Nguyeän
cuûa Ñaøi Phaùt Thanh Chaân Lyù AÙ Chaâu
Radio Veritas Asia)
Prepared for Internet by Vietnamese Missionaries in Asia
- 180 -
"Chaïy ñua" trong Kinh Thaùnh:
yù nghóa cho ñôøi soáng Kitoâ höõu
"Chaïy ñua" trong Kinh Thaùnh: yù nghóa cho ñôøi soáng Kitoâ höõu.
Lawrence B. Porter, STL, PhD.
Lm. Phaoloâ Nguyeãn Minh Chính dòch töø hprweb.com
(WHÑ 20-04-2020) - Chaïy ñua laø moät trong nhöõng moân theå thao phoå bieán nhaát. Theá nhöng ngaøy nay coù bao nhieâu ngöôøi bieát ñöôïc raèng chaïy boä ñaõ coù moät choã ñöùng coù yù nghóa trong Kinh Thaùnh? Nhieàu ngöôøi khaù quen thuoäc vôùi quy chieáu cuûa Thaùnh Phaoloâ veà boä moân chaïy trong thö 1 Coârintoâ (9,24-27):
Anh em chaúng bieát sao: trong cuoäc chaïy ñua treân thao tröôøng, taát caû moïi ngöôøi ñeàu chaïy, nhöng chæ coù moät ngöôøi ñoaït giaûi. Anh em haõy chaïy theá naøo ñeå chieám cho ñöôïc phaàn thöôûng. Phaøm laø tay ñua, thì phaûi kieâng kî ñuû ñieàu, song hoï laøm nhö vaäy laø ñeå ñoaït phaàn thöôûng choùng hö; traùi laïi chuùng ta nhaèm phaàn thöôûng khoâng bao giôø hö naùt. Vaäy toâi ñaây cuõng chaïy nhö theá, chöù khoâng chaïy maø khoâng xaùc tín; toâi ñaám nhö theá, chöù khoâng phaûi ñaám vaøo khoâng khí. Toâi baét thaân theå phaûi chòu cöïc vaø phuïc tuøng, keûo sau khi rao giaûng cho ngöôøi khaùc, chính toâi laïi bò loaïi.
Saùch chuù giaûi Jerome Biblical Commentary giaûi thích ñoaïn naøy cuûa Thaùnh Phaoloâ:
Coârintoâ raát noåi tieáng veà vaän ñoäng hoäi ôû Isthmia ñöôïc toå chöùc cöù hai naêm moät laàn. Noäi dung thi ñaáu ñaõ gôïi yù cho Phaoloâ söû duïng ñeå laøm ví duï. Chaúng haïn, ngaøi noùi "trieàu thieân hay hö naùt" laø noùi ñeán nhöõng giaûi thöôûng trong caùc vaän ñoäng hoäi ôû Hy Laïp khoâng phaûi laø tieàn baïc hay nhöõng quaø taëng quyù giaù maø laø nhöõng muõ trieàu thieân danh döï, bieåu töôïng chieán thaéng cao nhaát: voøng nguyeät queá cho nhöõng ngöôøi chieán thaéng vaän ñoäng hoäi Pythia ôû Delphi; voøng oâliu cho ngöôøi chieán thaéng Olympics ôû Athens; vaø voøng laù thoâng cho ngöôøi chieán thaéng ôû vaän ñoäng hoäi Sthmia ôû Coârintoâ.[1]
Muïc töø "athletics" trong töï ñieån Oxford Classical Dictionary laøm saùng toû hôn nöõa aån duï theå thao cuûa Thaùnh Phaoloâ: "Ngöôøi Hy Laïp quan taâm nhieàu ñeán caùc moân thi ñaáu theå thao caù nhaân hôn laø ñoàng ñoäi, vaø nhöõng cuoäc tranh taøi raát phoå thoâng vaø ñöôïc toå chöùc nhieàu".[2] Chaïy laø moân theå thao chính trong nhöõng vaän ñoäng hoäi lôùn, vaø coù nhieàu hình thöùc: moân chaïy stadium laø khoaûng 200 meùt, moân chaïy diaulos gaáp hai laàn moân stadium, vaø chaïy ñöôøng daøi coù theå gaáp 24 laàn chieàu daøi cuûa moân stadium.
Phaoloâ so saùnh hình aûnh ñôøi soáng Kitoâ höõu vôùi ngöôøi taäp luyeän chaïy ñua laø moät ví duï hay vì noù giuùp chuùng ta veà taàm quan troïng cuûa thöïc haønh ñaïo ñöùc haèng ngaøy nhö caàu nguyeän vaø coù leõ laø aên chay, thöïc haønh baùc aùi hay thoáng hoái.
Tuy nhieân, ta cuõng löu yù raèng hình aûnh maø Thaùnh Phaoloâ söû duïng trong thö 1 Coârintoâ khoâng phaûi laø quy chieáu duy nhaát veà moân theå thao naøy. Trong thö 2 Timoâtheâ, ngaøi noùi: "Toâi ñaõ chaïy heát chaëng ñöôøng ñua" (4,7). Hôn nöõa, Thaùnh Phaoloâ khoâng phaûi laø taùc giaû Taân Öôùc duy nhaát söû duïng hình aûnh chaïy ñua laøm bieåu töôïng cho ñôøi soáng Kitoâ höõu. Trong thö Do Thaùi, chuùng ta ñöôïc daïy baûo raèng: "Nhö theá, phaàn chuùng ta, ñöôïc ngaàn aáy nhaân chöùng ñöùc tin nhö ñaùm maây bao quanh, chuùng ta haõy côûi boû moïi gaùnh naëng vaø toäi loãi ñang troùi buoäc mình, vaø haõy kieân trì chaïy trong cuoäc ñua daønh cho ta" (12,1).
Nhöng löu yù cuõng quan troïng khoâng keùm laø hình aûnh chaïy ñua nhö laø bieåu töôïng cho ñôøi soáng thieâng lieâng khoâng chæ coù trong Taân Öôùc maø caû Cöïu Öôùc nöõa. Trong saùch Gioùp 9, 25 ta nghe thaáy lôøi than vaõn: "Ngaøy ñôøi toâi troâi nhanh hôn keû chaïy ñua". Trong Thaùnh 119, ta ñoïc thaáy: "Ñöôïc Chuùa thöông môû loøng môû trí, con chaïy theo ñöôøng meänh leänh cuûa Ngaøi". Vaø trong saùch Chaâm Ngoân coù caâu: "Coøn chính nhaân ñöôïc chaïy ñi vui söôùng hoø reo" (29,6).
Nhöng caùc quy chieáu veà vieäc chaïy trong Cöïu Öôùc khoâng haún laø hoaït ñoäng theå thao. Nhöõng ngöôøi chaïy trong Cöïu Öôùc thöôøng laø nhöõng ngöôøi ñöa tin hay binh lính. Chaúng haïn, trong 2 Samuen 18,19, ta ñoïc thaáy: "Akhimaaùt, con oâng Xañoác, noùi: 'Xin cho pheùp toâi chaïy ñi baùo tin möøng cho ñöùc vua laø Ñöùc Chuùa ñaõ phaân xöû ñeå ñöùc vua thoaùt khoûi tay caùc keû thuø cuûa ñöùc vua'". Saùch Gieâreâmia 51,31 moâ taû nhöõng ngöôøi chaïy tieáp söùc ñeå ñöa tin thaønh Babylon thaát thuû: "Phu traïm chaïy ñoùn phu traïm, söù giaû ñoùn söù giaû, doàn daäp baùo cho vua Babylon: thaønh cuûa noù thaát thuû hoaøn toaøn". Saùch Gioâen 2,7: "Chuùng chaïy xoâng tôùi nhö nhöõng chieán binh". Ñieàu Gioâen noùi ôû ñaây nhaéc chuùng ta raèng caùc chieán binh thôøi xöa khoâng ñöôïc chuyeån vaän maø phaûi ñi, thaäm chí phaûi chaïy ñeán nôi caàn hoï. Vaø thaät söï moät nhoùm chieán binh chaïy cuøng nhau coù theå laø daáu hieäu xaáu, daáu hieäu chaïy ruùt lui khoûi moät cuoäc baïi traän nhö trong 2 Samuen 18,24-25: "Vua Ñavít ñang ngoài giöõa hai cöûa thaønh. Ngöôøi lính canh ñi tôùi saân thöôïng cöûa thaønh, treân töôøng thaønh. Anh ngöôùc maët leân nhìn thì thaáy moät ngöôøi ñang chaïy moät mình. Ngöôøi lính canh keâu leân vaø baùo tin cho vua. Vua noùi: "Neáu noù chæ coù moät mình, töùc laø noù coù tin möøng ñeå baùo".
Cuoái cuøng, ta cuõng neân löu yù raèng Taân Öôùc coøn thuaät laïi cho chuùng ta moät cuoäc chaïy ñua quan troïng, cuoäc chaïy ñua giöõa Thaùnh Phaoloâ vaø Gioan ñeán moä Ñöùc Gieâsu ôû chöông gaàn cuoái Tin Möøng Gioan 20,1-8:
Saùng sôùm ngaøy thöù nhaát trong tuaàn, luùc trôøi coøn toái, baø Maria Maùcñala ñi ñeán moä, thì thaáy taûng ñaù ñaõ laên khoûi moä. Baø lieàn chaïy veà gaëp oâng Simoân Pheâroâ vaø ngöôøi moân ñeä Ñöùc Gieâsu thöông meán. Baø noùi: "Ngöôøi ta ñaõ ñem Chuùa ñi khoûi moä; vaø chuùng toâi chaúng bieát hoï ñeå Ngöôøi ôû ñaâu." OÂng Pheâroâ vaø moân ñeä kia lieàn ñi ra moä. Caû hai ngöôøi cuøng chaïy. Nhöng moân ñeä kia chaïy mau hôn oâng Pheâroâ vaø ñaõ tôùi moä tröôùc. OÂng cuùi xuoáng vaø nhìn thaáy nhöõng baêng vaûi coøn ôû ñoù, nhöng khoâng vaøo. OÂng Simoân Pheâroâ theo sau cuõng ñeán nôi. OÂng vaøo thaúng trong moä, thaáy nhöõng baêng vaûi ñeå ôû ñoù, vaø khaên che ñaàu Ñöùc Gieâsu. Khaên naøy khoâng ñeå laãn vôùi caùc baêng vaûi, nhöng cuoán laïi, xeáp rieâng ra moät nôi. Baáy giôø ngöôøi moân ñeä kia, keû ñaõ tôùi moä tröôùc, cuõng ñi vaøo. OÂng ñaõ thaáy vaø ñaõ tin.
Thaät thuù vò laø trong lòch söû chuù giaûi cuõng nhö giaûng thuyeát Kitoâ giaùo raát ít khi ñeà caäp ñeán ñoaïn naøy. Chaúng haïn, khoâng tìm thaáy quy chieáu veà ñoaïn naøy trong caùc taùc phaåm cuûa Thaùnh Ambroâsioâ hay Augustinoâ, hay trong caùc taùc phaåm cuûa Thaùnh Toâma Aquinoâ hay Bernarñoâ thaønh Clairvaux. Raát coù theå laø caùc nhaø chuù giaûi Kinh Thaùnh hay giaûng thuyeát nhìn ñoaïn naøy chæ nhö laø moät chöùng cöù lòch söû raèng Pheâroâ lôùn tuoåi hôn Gioan vaø khoâng coù theå hình toát ñeå chaïy ñua vôùi Gioan. Tuy nhieân, toâi ñaõ tìm thaáy vaøi giaûi thích thaàn hoïc vaø thieâng lieâng veà cuoäc ñua naøy cuûa Pheâroâ vaø Gioan.
Ñöùc giaùo hoaøng Greâgoârioâ I ñöôïc sinh ra trong moät gia ñình quyù toäc Roma vaø töø khi coøn treû ñaõ tham gia ñieàu haønh coâng vieäc cuøng vôùi cha mình. Nhöng sau caùi cheát cuûa cha, Greâgoârioâ ñaõ trôû thaønh tu só vaø chaúng bao laâu sau ñöôïc Ñöùc giaùo hoaøng Peâlagioâ phong laøm phoù teá thaønh Roma. Vaø khi Peâlagioâ qua ñôøi naêm 590 thì chính Greâgoârioâ trôû thaønh giaùo hoaøng. Naêm 604, Ñöùc giaùo hoaøng Greâgoârioâ xuaát baûn moät cuoán saùch muïc vuï, goàm caùc baøi giaûng veà caùc Tin Möøng. Baøi giaûng 22 laø veà ñoaïn Tin Möøng Gioan 20,1-9. ÔÛ ñaây, Ñöùc giaùo hoaøng Greâgoârioâ ñaõ coù moät chuù giaûi raát saùng taïo veà cuoäc ñua giöõa Pheâroâ vaø Gioan:
Naøy baïn, cuoäc chaïy ñua naøy coù yù nghóa gì? Coù theå naøo ta tin raèng trình thuaät raát thaâm saâu cuûa taùc giaû tin möøng laïi thieáu ñi yù nghóa maàu nhieäm chaêng? Chaéc chaén raèng khoâng. Ngöôøi ta ñaõ khoâng noùi raèng Gioan ñeán tröôùc nhöng khoâng vaøo tröø phi coù moät yù nghóa maàu nhieäm cho söï do döï cuûa oâng. Vaäy thì Gioan mang yù nghóa gì neáu khoâng phaûi laø hoäi ñöôøng, vaø Pheâroâ laø gì neáu khoâng phaûi laø giaùo hoäi?
Ta ñöøng ngaïc nhieân khi thaáy raèng hoäi ñöôøng ñöôïc cho laø vò toâng ñoà treû vaø giaùo hoäi laø vò toâng ñoà lôùn tuoåi hôn, vì maëc duø hoäi ñöôøng xuaát hieän tröôùc Giaùo hoäi caùc daân ngoaïi trong vieäc thôø laïy Thieân Chuùa, nhöng theo söï tính toaùn cuûa theá gian thì soá ñoâng caùc daân ngoaïi ñaõ coù tröôùc hoäi ñöôøng, nhö Thaùnh Phaoloâ ñaõ chöùng nhaän raèng loaøi xuaát hieän tröôùc khoâng phaûi laø loaøi coù thaàn khí, nhöng laø loaøi coù sinh khí; loaøi coù thaàn khí chæ xuaát hieän sau ñoù (1 Cr 15,46). Vaø vì theá Giaùo hoäi caùc Daân ngoaïi ñöôïc bieåu tröng baèng ngöôøi lôùn tuoåi hôn laø Pheâroâ vaø hoäi ñöôøng cuûa ngöôøi Do Thaùi laø Gioan, ngöôøi nhoû tuoåi hôn."[3]
Tuy nhieân, toâi laïi thích giaûi thích cuûa Thaùnh Greâgoârioâ Palamas. Greâgoârioâ sinh taïi Constantinople vaøo naêm 1296, ngaøi trôû thaønh tu só cuûa tu vieän Nuùi Athos, nhöng sau naøy laøm Giaùm muïc Theâxaloânica vaøo naêm 1347. Naêm 2009, nhaø xuaát baûn Mount Thabor ôû Waymart, Pennsylvania, xuaát baûn 63 baøi giaûng coøn laïi cuûa Greâgoârioâ, baûn dòch cuûa Christopher Veniamin. Toâi trích ñoaïn sau ñaây töø baøi giaûng soá 5, Palamas chuù thích veà Gioan 20,3-6:
Tröôùc ñaây, Pheâroâ coù moät baø meï vôï (cf. Mc 1,29-31, Lc 4,38-39), nhöng ngaøi khoâng tuït haäu sau Gioan khieát tònh khi caû hai cuøng chaïy ñeán ngoâi moä nôi söï soáng baét ñaàu (cf. Ga 20,3-6). Moät caùch naøo ñoù, oâng coøn vöôït qua Gioan vì ñöôïc Chuùa chæ ñònh laøm thuû lónh caùc thuû lónh (cf. Mt 16,18-19; Ga 21,15-17).
Chính Palamas laø moät tu só ñoäc thaân, baét ñaàu baèng ghi nhaän raèng Pheâroâ ñaõ laäp gia ñình. Nhöng roài tieáp tuïc ñöa ra töôùc vò ñaëc bieät cuûa Pheâroâ trong soá möôøi hai toâng ñoà, ñieàu maø chuùng ta goïi laø quyeàn toái thöôïng cuûa Thaùnh Pheâroâ, gôïi yù raèng taïi sao oâng Gioan maëc duø ñeán moä tröôùc nhöng khoâng vaøo maø ñôïi cho thaùnh Pheâroâ ñeán vaø ñeå Pheâroâ ñi tröôùc mình. Coù moät baøi hoïc quan troïng ôû ñaây daønh cho taát caû Kitoâ höõu: khoâng Kitoâ höõu naøo chaïy moät mình, Chuùa cuõng khoâng môøi goïi chuùng ta tieán veà phía tröôùc moät mình, nhöng moãi ngöôøi chuùng ta laø thaønh phaàn cuûa moät coäng ñoaøn ñöùc tin. Chính Ñöùc Gieâsu nhaán maïnh ñeán taàm quan troïng cuûa coäng ñoaøn trong ñöùc tin khi noùi raèng: "Nôi ñaâu coù hai ba ngöôøi hoäi hoïp laïi thì ôû ñaáy coù Ta". Nhöng trong coäng ñoaøn ñöùc tin aáy coù traät töï vaø thaäm chí coù phaåm traät. Trong taùc phaåm sôùm nhaát cuûa Kitoâ giaùo, Thaùnh Phaoloâ khuyeân nhuû caùc tín höõu ôû Theâxaloânica raèng: "Xin anh em haõy quyù troïng nhöõng ai ñang vaát vaû vì anh em, ñeå laõnh ñaïo anh em nhaân danh Chuùa vaø khuyeân baûo anh em" (1 Tx 5,12). Nhö vaäy, trong khi ta coù theå coù nhöõng böôùc tieán daøi trong ñôøi soáng caàu nguyeän hay nghieân cöùu, thì cuõng neân toân troïng quyeàn bính trong Giaùo Hoäi, ngay caû khi gioáng nhö Pheâroâ ñaõ töøng choái Ñöùc Gieâsu tröôùc ñaây, Giaùo Hoäi cuõng khoâng phaûi luùc naøo cuõng luoân soáng theo ôn goïi cao quyù cuûa mình nhö mong ñôïi.
(Nguoàn: gpquinhon.org)
- - - - - - -
[1] Jerome Biblical Commentary (Prentic Hall, 1968), tr. 268
[2] Oxford Classical Dictionary (Clarendon Press, 1979), tr. 142
[3] Gregory the Great: Forty Gospel Homilies, David Hurst dòch thuaät, (Kalamazoo, MI: Cistercian Publications, 1990), tr. 165