Coû vaø Hoa
(Nhöõng Caâu Chuyeän Gôïi YÙ Suy Tö Vaø Caàu Nguyeän
cuûa Ñaøi Phaùt Thanh Chaân Lyù AÙ Chaâu
Radio Veritas Asia)
Prepared for Internet by Vietnamese Missionaries in Asia
- 142 -
Moät vaøi hieän töôïng toân giaùo
döôùi caùi nhìn phaân taâm hoïc:
Alfred Adler vaø "chí huøng baù"
Moät vaøi hieän töôïng toân giaùo döôùi caùi nhìn phaân taâm hoïc: Alfred Adler vaø "chí huøng baù".
Lm. Aug. Hoaøng Ñöùc Toaøn, Gp. Ban Meâ Thuoät
(WHÑ 23-03-2020) - Moät vaøi hieän töôïng toân giaùo döôùi caùi nhìn phaân taâm hoïc: Alfred Adler vaø "chí huøng baù".
"Khaùm phaù lôùn nhaát cuûa taâm lyù hoïc hieän ñaïi laø voâ thöùc" (W. James)
"Voâ thöùc laø vaán ñeà cô baûn cuûa trieát hoïc hieän ñaïi" (C. Jung)
Nhaäp ñeà.
Ñaõ coù moät thôøi caùc nhaø taâm lyù hoïc chieàu saâu, coá coâng tìm kieám ñeå nhaän dieän cho ñöôïc caùi khuynh höôùng neàn taûng, caùi baûn naêng goác, laøm baù chuû trong ñôøi soáng con ngöôøi. Freud (1856-1939) cho raèng mình ñaõ gaëp thaáy, oâng goïi noù laø Libido, laø khuynh höôùng duïc tính.
Theo oâng toå phaân taâm hoïc thì chính Libido chi phoái heát moïi ñoäng traïng cuûa con ngöôøi, khoâng nhöõng trong ñôøi soáng bình thöôøng, maø caû trong nhöõng tröôøng hôïp baát bình thöôøng hay taâm beänh, caû trong ngheä thuaät, vaên hoaù, vaên chöông, toân giaùo v.v.
Laäp tröôøng cuûa Freud laø laäp tröôøng quaù khích, ngöôøi ta deã nhaän thaáy tính cöïc ñoan cuûa noù vaø bôûi theá, thuyeát Libido cuûa Freud bò ñaû kích maõnh lieät töø nhieàu phía: Taâm lyù, Ñaïo ñöùc, Toân giaùo, Y hoïc v.v.
Khoâng phaûi naêm, baûy möôi naêm sau môùi coù ngöôøi leân tieáng, cuõng khoâng phaûi chæ nhöõng nhaø ñaïo ñöùc baát bình vôùi Freud, maø ngay caû trong haøng nguõ ñeä töû cuûa Freud cuõng baát ñoàng vôùi lyù thuyeát quaù khích cuûa thaày. Moät trong nhöõng ñaïi ñeä töû tröïc tieáp, ñôøi thöù nhaát cuûa Freud, ñaõ ñem ra moät lyù thuyeát khaùc haún vôùi laäp tröôøng cuûa Freud. Ñoù laø thuyeát, xin taïm goïi laø "chí huøng baù" cuûa Alfred Adler (ngöôøi AÙo, 1870-1937).
Phaàn I: Trình Baøy Lyù Thuyeát
Veà caùi boä maùy taâm linh cuï theå goàm ba taàng, maø Freud ñaõ coá coâng döïng leân vaø giaûi thích: Ngaõ, Sieâu Ngaõ vaø Phi Ngaõ, cuøng söï vaän haønh cuûa boä maùy aáy ra sao, thì Adler khoâng phuû nhaän, ít laø khoâng ñeà caäp ñeán. Nhöng veà caùi khuynh höôùng coå sô vaø cô baûn cuûa con ngöôøi thì Adler khoâng nhaát trí vaø cho raèng khoâng phaûi caùi Libido laøm baù chuû nhö Freud töôûng, maø chính laø caùi "chí huøng baù", caùi khuynh höôùng vöôït thaéng, caùi nhu caàu töï theå hieän, nhu caàu thoáng trò, caùi maø trieát gia Nietzsche goïi laø "yù chí quyeàn löïc, volonteù de puissance".
Ñoù laø caùi yù muoán phaùt trieån baûn ngaõ mình, hieån döông caùi toâi, baønh tröôùng quyeàn löïc mình treân keû khaùc. YÙ muoán ñoù khoâng phaûi luoân luoân theå hieän ñöôïc. Khi noù gaëp nhöõng caûn trôû nhö nhöõng thua keùm nôi tinh thaàn, nhöõng baát bình thöôøng nôi thaân theå thì ñeû ra maëc caûm töï ti, vaø tìm kieám buø tröø. Ñeå minh hoaï cho yù töôûng naøy, ta nhôù moät caâu ngöôøi Vieät thöôøng noùi: "nhaát leù, nhì luøn, tam hoâ, töù suùn".
Thöïc ra khoâng coù söï xeáp haïng ôû ñaây. ÔÛ ñaây chæ noùi leân söï baát bình thöôøng cuûa cô theå. Söï baát bình thöôøng naøy coù theå, vaø thöôøng khi, laøm neân nhöõng chuyeän gì ñoù khaùc thöôøng, phi thöôøng. Döôøng nhö Taïo Hoaù nhaân haäu vaø coâng baèng, ñaõ aùp duïng caùi luaät buø tröø maø chính Ngaøi ñaõ ñaët ñeå trong vaïn vaät: "Coù taät thì coù taøi", bôùt caùi naøy, Ngaøi thay caùi khaùc.
Nhöng khoâng phaûi khuynh höôùng vöôït thaéng chæ coù maët nôi haïng ngöôøi baát bình thöôøng veà cô theå. Caûn trôû laø caùi luaät chung, neân maëc caûm töï ti vaø tìm kieám buø tröø laø hieän töôïng phoå bieán nôi moïi con ngöôøi. Adler cho raèng ñoái vôùi soá ñoâng, ñi tìm khoaùi laïc, tìm tình aùi, tìm nhöõng xuùc caûm noï kia, thöôøng chæ laø tìm söï ñeàn buø cho nhöõng thua thieät töï nhieân, tìm söï thoaû maõn giaùn tieáp cho nhöõng tham voïng khoâng thöïc hieän ñöôïc.
Vaãn theo Adler, thì noùi chung, nhöõng tieän nghi nhö xe coä, nhaø cöûa, ñoà duøng, aùo quaàn, maùy moùc... nhöõng du hí, xa hoa, nhöõng laùng cooùng sang troïng ñöôïc ngöôøi ta tìm kieám ôû ñôøi, khoâng haún vì khoaùi laïc chuùng ñem laïi, maø thöïc chaát chuùng laø nhöõng daáu hieäu toû ra mình hôn ngöôøi, nhöõng caùch thöùc ñeå töï theå hieän giaù trò vôùi ñôøi maø thoâi.
Toùm laïi, taát caû nhöõng gì maø Freud ñaõ giaûi thích baèng söï doàn neùn thì Adler giaûi thích baèng maëc caûm töï ti vaø baèng söï buø tröø; caùi Libido cuûa Freud ñaõ bò Adler thay theá baèng caùi chí huøng baù, caùi yù chí quyeàn löïc, caùi khuynh höôùng vöôït thaéng. Theo Adler, ñoù laø khuynh höôùng neàn taûng, baù chuû, chi phoái moïi ñoäng traïng nôi con ngöôøi, baát luaän ôû thôøi kyø naøo cuûa cuoäc soáng, baát luaän trong laõnh vöïc sinh hoaït naøo cuûa con ngöôøi.
Phaàn II: Ñoái Chieáu Hieän Töôïng
Chuùng ta coù quaù nhieàu söï kieän, nôi treû em, nôi ngöôøi cao tuoåi, ngoaøi xaõ hoäi, trong lòch söû, vaên chöông, caû trong ñôøi soáng tu trì, toân giaùo... ñeå ñoái chieáu, ñeå minh hoaï cho lyù thuyeát cuûa Alfred Adler.
1. Nôi treû em.
Thoâng thöôøng ngöôøi ta quan nieäm tuoåi thô laø tuoåi ñôn sô, voâ toäi; caùc chaùu khoâng heà quan taâm ñeán vieäc thaéng baïi, hôn thua. Thöïc teá chöùng minh ngöôïc laïi. ÔÛ treû em, khuynh höôùng vöôït thaéng, nhu caàu töï theå hieän, ñaõ xuaát hieän vaø phaùt trieån raát sôùm. Ñeå baûo treû nhoû laøm moät vieäc gì theo yù ngöôøi lôùn, ngöôøi ta coù hai caùch: hoaëc laø khen, hoaëc laø cheâ. Khen noù, vuoát ve töï aùi cuûa noù, noù seõ laøm. Hoaëc khích noù, cheâ noù khoâng laøm ñöôïc, noù cuõng seõ laøm. Khuynh höôùng vöôït thaéng roõ raøng ñaõ bieåu loä raát sôùm nôi treû nhoû.
Theo Adler, caùi yù chí quyeàn löïc xuaát hieän raát sôùm, ngay ôû buoåi thieáu thôøi, song noù bò caûn trôû. Chính ñòa vò thaáp beù, thua suùt cuûa ñöùa nhoû trong xaõ hoäi ngöôøi lôùn, laøm phaùt sinh nôi chuùng maëc caûm töï ti. Treû thô do ñoù, phaûn öùng laïi baèng nhöõng huyeàn thoaïi, töôûng töôïng, baèng caùch ruùt lui vaøo nhöõng troø chôi giaû töôûng: laøm töôùng, laøm vua, laøm coâng chuùa, laøm hoaøng töû vv. haàu kieám laáy moät thoaû maõn töôûng töôïng cho loøng töï aùi bò thöông toån.
Chuùng ta cuõng thaáy: ñeå kích thích söï hoïc taäp cuûa tuoåi treû, nhaø tröôøng naøo cuõng phaûi söû duïng ñeán phöông phaùp duøng ñieåm soá, xeáp thöù vò, cheá ñoä khen thöôûng, hoïc sinh gioûi, hoïc sinh tieân tieán, hoïc sinh xuaát saéc; tröôøng gioûi, tröôøng chuyeân, tröôøng ñieåm v.v. Söï kieän naøy chöùng toû raèng khuynh höôùng vöôït thaéng ñaõ manh nha nôi treû em vaø aûnh höôûng raát nhieàu ñeán caùc sinh hoaït cuûa tuoåi treû.
2. Nôi ngöôøi cao tuoåi.
"Tuoåi treû nhìn veà töông lai, tuoåi giaø soáng vôùi quaù khöù". Caâu noùi ñoù ñuùng gaàn nhö moät ñònh luaät. Ngöôøi treû naøo maø khoâng nghó ñeán töông lai, khoâng ñaët cho mình moät töông lai? Laøm linh muïc, laøm soeur, laøm baùc só, kyõ sö, laøm thaày giaùo, thöông gia, moät caên nhaø, moät maûnh baèng v.v... Coøn ngöôøi giaø? Quaû thaät, ngöôøi giaø naøo cuõng thích noùi chuyeän quaù khöù, hoaëc quaù khöù cuûa ñôøi mình, hoaëc cuûa thôøi mình.
Caùi quaù khöù aáy xeùt veà maët naøo cuõng ñaày aép kyû nieäm, luoân ñeïp, luoân hay, luoân coù giaù trò, luoân ñaùng traân troïng ñoái vôùi chuû theå mang quaù khöù aáy. Caùi khoå caùi söôùng, caùi vui caùi buoàn, caùi lao ñao khoù nhoïc, caùi duõng caûm anh huøng... baát cöù caùi gì "ñôøi tao tröôùc kia (vui, buoàn, söôùng, khoå, khoù nhoïc, long ñong, can ñaûm v.v.) hôn nhieàu"! Cho thaáy thaät roõ: caùi khuynh höôùng vöôït thaéng, muoán hôn ngöôøi, khoâng bao giôø giaø ñi caû, khoâng bao giôø taøn luïi trong con ngöôøi, daãu khi theå chaát con ngöôøi ñaõ giaø ñi, ñaõ taøn luïi!
3. Trong xaõ hoäi.
Laù côø ñaàu, laüng hoa, huy chöông, huaân chöông, baèng khen, roài tieân tieán, tieán boä, caù nhaân xuaát saéc, anh huøng lao ñoäng, caùc meï anh huøng, chaùu ngoan, röôøng coät, laøm chuû taäp theå, daân toäc anh huøng, maøu côø saéc aùo v.v. nhöõng vaät duïng aáy, nhöõng töø ngöõ aáy, xuaát hieän trong xaõ hoäi ñeå laøm gì, neáu khoâng phaûi laø ñeå khôi daäy caùi chí huøng baù nôi moãi caù nhaân, nôi moät taäp theå, nôi moät daân toäc?
Neáu ñöôïc kích ñoäng ñuùng möùc thì moät caù nhaân, coù theå laø moät anh thôï maùy chuyeân caàn, coù theå laø moät coâ thoân nöõ chaát phaùc, coù theå laø moät coâ caäu buïi ñôøi,... boãng moät hoâm naøo ñoù trôû thaønh moät nhaân vaät lòch söû, vôùi nhöõng ñöùc tính quaû caûm phi thöôøng, trôû thaønh nhöõng con ngöôøi cuûa huyeàn thoaïi.
Coù bieát bao daân toäc, thaäm chí chæ laø nhöõng boä laïc raát nhoû, ñaõ chieán ñaáu tröôøng kyø, ñaày gian khoå, ñeå xaùc laäp söï hieän höõu cuûa mình, muoán coù teân mình treân baûn ñoà theá giôùi.
4. Trong Lòch söû.
Ñoïc lòch söû Trung quoác trong caùc taùc phaåm coå ñieån, nhö Ñoâng Chaâu Lieät Quoác, Tam Quoác Chí, Thuûy Höû chaúng haïn, ta thaáy ñaày daãy nhöõng maãu hình tieâu bieåu cho caùi chí huøng baù, nôi caùc nhaân vaät trong truyeän. Chæ xin keå maãu chuyeän Gia Caùt Löôïng khai thaùc caùi chí huøng baù theá naøo nôi moät vò töôùng ñaõ cao tuoåi. Saùch keå raèng coù moät laàn Khoång Minh cuøng vôùi quaân só bò vao vaây raát ngaët, thaäm chí ñeán con chim cuõng khoâng bay loït ñöôïc ra ngoaøi.
OÂng hoïp töôùng só laïi vaø noùi "Tình theá raát nguy ngaäp. Caàn coù moät vò töôùng taøi gioûi vaø can ñaûm phi thöôøng, môùi phaù ñöôïc voøng vaây. Tieác thay Vaân Tröôøng vaø Tröông Phi khoâng coù maët ..."! Khoång Minh than thôû vaø boû löûng caâu noùi ôû ñoù! Boãng moät vò töôùng giaø ñöùng daäy, maët ñoû gay, raâu toùc döïng ngöôïc, gioïng noùi uaát öùc nhö bò taéc ngheõn: "Neáu quaân sö khoâng cheâ toâi laø ngöôøi baát taøi, xin quaân sö cho toâi ñöôïc caàm quaân phaù giaëc!" Khoång Minh ñaùp: "Xin laõo töôùng gaéng coâng giuùp cho!" Hoaøng Trung maët haàm haàm, theùt quaân ra traän. Khoång Minh quay vaøo, tay kheõ quaït, mieäng mæm cöôøi, baûo quaân só chuaån bò aên möøng chieán thaéng. Khoång Minh ñang duïng keá "khích töôùng"!
Lòch söû phöông Taây cuõng ñeå laïi khoâng bieát bao nhieâu tröôøng hôïp coù theå hoã trôï, bieän minh cho lyù thuyeát cuûa Adler. Ai cuõng bieát Deùmostheøne (-385-322 AC) laø nhaø huøng bieän tröù danh Hy laïp thôøi coå. Ngöôïc ñôøi thay, oâng trôû thaønh nhaø huøng bieän vì oâng... ruït löôõi, noùi caø laêm. Coù ai tin ñöôïc nhö theá khoâng? Vaäy maø chính vì maëc caûm töï ti, noùi naêng thieân haï khoâng hieåu, maø Deùmostheøne ñaõ saùng chieàu ra bôø bieån, boû ñaù cuoäi vaøo moàm ñeå taäp noùi cho roõ, thuyeát giaûng giöõa tieáng soùng voã gioù gaøo, ñeå aùt cho ñöôïc tieáng oàn aøo cuûa quaàn chuùng. Vaø cuoái cuøng con ngöôøi mang khuyeát taät nôi cô quan phaùt aâm thanh quaûn ñoù, ñaõ trôû thaønh nhaø ñaïi huøng bieän cuûa moïi thôøi!
Chính Alfred Adler cuõng laø moät minh chöùng soáng ñoäng nöõa cho lyù thuyeát cuûa oâng. Xuaát thaân töø moät gia ñình tieåu thöông ôû ngoaïi oâ thaønh Vienne, theå traïng gaày goø, thaáp beù, nhöng nhö ñeå buø laïi, ñaõ toû ra raát naêng ñoäng, nuoâi moäng trôû thaønh baùc só y khoa. Moät laàn ñi hoïc veà, keùm quaù veà moân toaùn, cha giaän toan cho ñi hoïc ñaùnh giaøy, laäp töùc oâng thuû chí vöôn leân, vaø cuoái naêm ñöùng ñaàu caû lôùp. Hoïc xong y khoa, oâng chuyeân veà noäi thöông, roài taâm beänh. Theo Freud, roài boû Freud, ñeå laäp ra thuyeát môùi, coù nhieàu ñieåm ñoái laäp vôùi thuyeát cuûa thaày.
Ñöùng treân laäp tröôøng cuûa Adler, theo quan ñieåm cuûa oâng, ta coù theå nhìn ra vaø giaûi thích raát nhieàu söï kieän lòch söû khaùc: Napoleùon, muoán laøm hoaøng ñeá cuûa chaâu AÂu ñaõ tuyeân chieán vôùi caû chaâu AÂu; Hirohito vôùi thuyeát Ñaïi Ñoâng AÙ cuûa mình vaø Hitler, chaéc chaén oâng naøy ñaõ chòu aûnh höôûng thuyeát sieâu nhaân cuûa Nietzsche, ñaõ coù tham voïng thieát laäp moät daân toäc sieâu ñaúng, goàm taát caû nhöõng sieâu nhaân, ñi khai hoaù vaø thoáng trò thieân haï. Xin nhôù laø Hitler vaø ñaëc bieät Napoleùon laø nhöõng con ngöôøi chöa ñaït ñöôïc chieàu cao trung bình cuûa daân toäc hoï. (Quyù vò coù lieân töôûng tôùi ai ñoù trong cuoäc ñôøi, coù theå daãn ra laøm chöùng cho caùi thuyeát cuûa Adler ñöôïc khoâng? Toâi nghó laø nhieàu laém.)
5. Trong Vaên chöông.
Trong vaên chöông, tröôùc tieân laø vaên chöông bình daân, caùi danh döï, caùi theå dieän, caùi ñòa vò raát ñöôïc coi troïng, coi troïng hôn caùi vaät chaát, hôn cuûa caûi: "Tieáng chaøo cao hôn maâm coã". Toâi ñaõ nghe chuyeän coù moät cuï giaø thuoäc baäc tröôûng thöôïng, khoâng ñöôïc môøi leân maâm treân, ñaõ vuøng vaèng töùc giaän ñi thaúng veà nhaø khoâng döï tieäc nöõa. Toâi cuõng nghe coù moät cha, tröôûng ban hay tröôûng tuyeán gì ñoù, trong moät buoåi vaên ngheä, khoâng ñöôïc neâu teân, khoâng ñöôïc giôùi thieäu, ñaõ böïc boäi caàm xaéc ñöùng daäy: "Xin loãi, toâi coù vieäc gaáp caàn phaûi veà". Thöïc söï khoâng coù chuyeän gì gaáp caû maø chæ laø vì bò chaïm töï aùi, khoâng ñöôïc neâu teân, khoâng ñöôïc giôùi thieäu. Ñuùng laø: "Moät mieáng giöõa laøng baèng moät saøng xoù beáp".
Nhöõng ngöôøi thua suùt veà saéc ñeïp, veà theå chaát vaãn kieám ra ñöôïc nhöõng lyù leõ ñeå vuoát ve töï aùi:
"Toát goã hôn toát nöôùc sôn".
Hoaëc:
"Ngöôøi ñeïp duyeân laën vaøo trong,
Bao nhieâu ngöôøi xaáu duyeân bong ra ngoaøi".
Phaûi chaêng ñoù chính laø caùi buø tröø tinh thaàn maø ngöôøi xöa ôû Phöông Taây cuõng ñaõ töøng noùi ñeán:
"Nigra sum sed formosa:
Em ñen nhöng em ñeïp".
Nhaéc tôùi chí huøng baù, khuynh höôùng vöôn leân, nhu caàu töï theå hieän trong vaên chöông, chuùng ta khoâng theå khoâng keå ñeán danh nhaân Nguyeãn Coâng Tröù, ngöôøi maø trong buoåi haøn vi ñaõ böïc doïc than thôû: "Coù leõ ta ñaâu maõi theá naøy"!
Than thôû khoâng ñoàng nghóa vôùi buoâng troâi, phoù maëc, maø than thôû ñeå thuû chí vöôn leân:
"Nhaân sinh nhaát nam töû.
Yeáu vi thieân haï kyø.
Troùt sinh ra thì phaûi coù chi chi
Chaúng leõ tieâu hao ba vaïn saùu?!"
Xeùt cho cuøng thì "yeáu vi thieân haï kyø", laøm chuyeän khaùc ngöôøi, laø maãu soá chung trong tính tình cuûa moïi con ngöôøi, baát chaáp yeáu toá thôøi gian vaø khoâng gian, baát chaáp giôùi tính, trình ñoä.
Daân gian vaãn thöôøng noùi:
"ÔÛ ñôøi muoân söï cuûa chung.
Hôn nhau moät tieáng anh huøng maø thoâi".
Nhaân ñoïc maáy chöõ cuûa Nguyeãn Coâng Tröù "yeáu vi thieân haï kyø", laøm chuyeän khaùc ngöôøi, xin ñöôïc môû moät ngoaëc ñôn nho nhoû, cho vui, veà moät vaøi cöû ñieäu trong thaùnh leã ñoàng teá: Vieäc giang tay khi ñoïc kinh laïy Cha: coù vò giang tay roäng heát möùc, coù vò giô cao haún quaù ñaàu, coù vò chæ ñaët tröôùc ngöïc ... Vieäc oâm hoân bình an (accolade) trong ngaøy truyeàn chöùc: oâm chaàm laáy nhau, vít coå xuoáng, ñaäp thuøm thuïp vaøo löng, cöôøi noùi nhö ôû ngoaøi saân chöù khoâng phaûi laø ñang treân cung thaùnh... Laïi coù cha thích thay ñoåi, theâm bôùt moät vaøi chöõ trong baûn dòch Nghi Thöùc Thaùnh Leã ñaõ ñöôïc ban haønh... Chung qui cuõng taïi caùi "yeáu vi thieân haï kyø" caû. Caùc cuï ngaøy xöa baûo: "Thuû thöôøng hôn traùc laïc". Ngöôøi bình daân noùi: "Xaáu ñeàu hôn toát loõi".
6. Trong Kinh Thaùnh.
Theo caùch nhìn cuûa Adler, coù moät vuøng ñaát raát haáp daãn, raát thuù vò ñeå böôùc vaøo, ñoù laø nhöõng caâu chuyeän trong Thaùnh Kinh. Coù raát nhieàu chuyeän nhöng ta chæ neâu hai giai thoaïi laøm ví duï, moät trong Cöïu öôùc, moät trong Taân öôùc.
Trong Cöïu öôùc ai cuõng bieát chuyeän Ñavid giao ñaáu tay ñoâi vôùi Goliath. Thoaït troâng thaáy nhau, hai ñoái thuû ñaõ khoâng tieác lôøi haï nhuïc, maït saùt nhau. Ngöôøi ñoïc coù caûm töôûng na naù nhö ñang ñoïc caùc nhaân vaät cuûa Homeøre, hay trong truyeän kieám hieäp cuûa Kim Dung, hoaëc hình aûnh vaø bình daân, thoân daõ hôn moät tí, nhö ñang xem hai con gaø choïi xoeø caùnh, nghieâng mình, gaùy lieân tuïc saùp vaøo nhau.
Saùch Samuel ñoaïn 17 keå laïi raèng: Thaáy Ñavid caàm gaäy vaø naù xoâng tôùi, Goliat khinh deå theùt lôùn: "Tao laø choù hay sao maø maøy caàm gaäy ñeán vôùi tao?... Ñeán ñaây vôùi tao, tao seõ ñem thòt maøy laøm moài cho chim trôøi vaø daõ thuù" (1Sm 17, 43-44). Ñavid ñaùp laïi Goliat: "Maøy mang göôm, mang giaùo, caàm lao maø ñeán vôùi tao. Coøn tao, tao ñeán vôùi maøy nhaân danh Ñöùc Chuùa caùc ñaïo binh, .... Ngay hoâm nay, ... tao seõ haï maøy vaø laøm cho ñaàu maøy lìa khoûi thaân. Ngay hoâm nay, tao seõ ñem xaùc cheát cuûa quaân ñoäi Philitinh laøm moài cho chim trôøi vaø daõ thuù..." (1Sm 17, 45-46).
Keát quaû cuoäc chieán tay ñoâi laø Ñavid ñaõ chieán thaéng veû vang, toaøn daân khaûi hoaøn, xuoáng ñöôøng ca muùa. Caùc phuï nöõ, thieáu nöõ Israel nhaûy muùa reo hoø: "Saul gieát moät ngaøn, Ñavid gieát moät vaïn" (1Sm 18,6-9). Trôøi ñaát! Caâu haùt cheát ngöôøi, suyùt cheát ngöôøi! Saul bò ñoäng noïc. Caâu ca ñoù ñaõ coi thöôøng nhaø vua, toân vinh ngöôøi chieán só döôùi tröôùng. YÙ chí quyeàn löïc bò thöông toån, Saul quyeát gieát Ñavid, chaøng trai treû maø nhaø vua ñaõ heát loøng thöông meán, ñaõ ñoái xöû nhö con.
Trong Taân öôùc, chæ xin laáy moät chuyeän: Chuyeän baø Zeâbeâñeâ xin cho hai con ñöôïc ngoài beân höõu beân taû Chuùa. (Mt 20, 20-23. Theo Mc thì chính hai oâng Giacoâbeâ vaø Gioan xin thaúng Chuùa, chöù khoâng phaûi nhôø meï nhö trong Mt. (x. Mc 10, 32-45). Hai oâng naøy saün saøng chaáp nhaän moïi thöù, moïi ñieàu kieän, daàu phaûi uoáng cheùn ñaéng, daàu phaûi "chòu pheùp röûa nhö Thaày saép chòu", mieãn sao ñöôïc ñòa vò cao, ngoài beân taû beân höõu. (Mt 20, 20-22). Lôøi xin naøy ñaõ laøm cho möôøi ngöôøi baïn nghóa thieát böïc doïc (Mt 20,24; Mc 10,41).
Cuõng xin löu yù laø lôøi thænh caàu ñöôïc ñöa ra trong giôø phuùt heát söùc bi ñaùt, khi Chuùa vöøa baùo tin, Ngöôøi saép leân Gieârusalem ñeå chòu töû hình. (Mt 20, 18-19; Mc 10, 33-34). Vaäy thì ñoäng löïc naøo ñaõ laøm cho hai ngöôøi naøy, khoâng quan taâm tôùi caùi cheát caän keà cuûa sö phuï, boû queân tình caûm thaân thieát nhö ruoät thòt, cuûa möôøi huynh ñeä kia? Hoûi theâm nöõa: ñoäng löïc naøo ñaõ laøm cho möôøi ngöôøi anh em kia aám öùc, töùc toái ñoái vôùi hai ngöôøi baïn ñaõ ba naêm noái khoá? Chæ coù theå laø noù, laø caùi khuynh höôùng vöôït thaéng, caùi yù chí quyeàn löïc, caùi tham voïng hôn ngöôøi maø Adler ñaõ chuû tröông ñoù vaäy!
7. Trong ñôøi tu, trong toân giaùo.
Roài neáu quay caùi nhìn phaân taâm hoïc tröôøng phaùi Adler vaøo laõnh vöïc ñôøi tu, toân giaùo, ta seõ thaáy coù raát nhieàu hieän töôïng, thaät ñaùng nghi ngôø. Ñaây laø laõnh vöïc chuùng toâi ñeå taâm quan saùt nhieàu hôn neân ñaõ thaáy ñöôïc nhieàu chi tieát tæ mæ, thuù vò.
Tröôùc tieân laø moät tieåu tieát vui vui veà töø ngöõ ñöôïc duøng, ñeå kích thích nhöõng ai ñi tu, nam giôùi. Moät caäu beù ñöôïc vaøo Tröôøng Thöû, Probatorium, hay Tieåu chuûng vieän thì ñöôïc goïi laø Chuù; leân caùc lôùp cao hôn thì goïi laø Thaày; caùc chuûng sinh ñi thöû, ñi thöïc taäp thì goïi laø Thaày Giaûng; vaøo Ñaïi chuûng vieän goïi laø Thaày Ñaïi Chuûng Sinh, Thaày Giaø (Gp Vinh); leân caùc lôùp treân ôû Ñaïi Chuûng Vieän thì goïi laø Cuï (Cuï Boán, Cuï Naêm, Cuï Saùu); chòu chöùc Linh muïc roài thì khoâng goïi laø Thaày nöõa maø goïi laø Thaày Caû, laø Cha; treân Thaày Caû laø Ñöùc Thaày; treân Cha laø Ñöùc Cha hay Cha Caû; treân heát laø Ñöùc Thaùnh Cha! Trong yù höôùng ñeà cao, toân vinh moät ngöôøi, ñoäng vieân moät ai ñoù, ngoân ngöõ Vieät nam toû ra thaät phong phuù, khoù coù ngoân ngöõ naøo saùnh kòp!
Ai cuõng bieát caùch ñaây 40 hay 50 naêm, coù nhöõng phong traøo phaûn khaùng ñaõ noåi leân ñaây ñoù trong Giaùo hoäi, keùo theo haäu quaû taát nhieân, laø khuûng hoaûng phuïc tuøng: treân khoâng nghe döôùi, döôùi khoâng nghe treân (ñaát khoâng nghe trôøi, trôøi khoâng nghe ñaát). Chaúng coøn thaáy ñöôïc ñaâu laø chuaån möïc cho nhaân ñöùc hoaëc ñoái thoaïi nöõa. Beà treân thì baûo raèng quyeàn bính ñeán töø chöùc vuï vaø do ñoù, ñeán töø Thieân Chuùa. Nhöõng ngöôøi phaûn khaùng, ngöôïc laïi, cho raèng hoï ñang thi haønh söù maïng tieân tri, nhöõng ngöôøi ñi tröôùc thôøi cuoäc. Neáu chaúng ñaëng ñöøng, nhöõng ngöôøi naøy coù bò aùp duïng kyû luaät thì hoï laïi haân hoan tuyeân boá "soá phaän cuûa moïi ngoân söù ñeàu baïc beõo nhö theá caû"! Roõ raøng laø ai cuõng muoán kheøo Thieân Chuùa veà phía mình, laøm ñoàng minh cho mình.
Neùt chung nhaát trong caùc phong traøo phaûn khaùng laø ñieåm naøy: giaùo daân thì pheâ phaùn, cheâ bai linh muïc; linh muïc thì pheâ phaùn giaùm muïc, thaäm chí caû Giaùo hoaøng. Giaùo daân muoán baét linh muïc laøm theo yù hoï, linh muïc ñoøi Giaùm muïc laøm theo yù mình. Tu só ñoøi beà treân laøm theo yù beà döôùi. Töïu trung, moïi ngöôøi ñeàu muoán, laøm moät ngöôøi khaùc to hôn mình! Khi khoâng ñaït ñöôïc con ngöôøi khaùc lôùn hôn mình ñoù, hoï tröng daãn caû haøng traêm lyù do buø tröø cho con ngöôøi nhoû beù cuûa hoï: Beà treân khoâng thaáy ñöôïc khaû naêng, ñaùnh giaù sai; beà treân thaønh kieán, cuïc boä, phaân bieät ñoái xöû, truø daäp ngöôøi taøi, khoâng muoán moät ai noåi nang troåi vöôït; beà treân öa khen, thích nònh, chæ duøng nhöõng ai kheùo ton hoùt, gioûi nònh noït.
Chuùng ta ñang noùi veà taâm traïng cuûa nhöõng ngöôøi baát maõn gaàn nhö chung thaân, töï ñaùnh giaù mình cao hôn ñòa vò mình ñang ñöùng, töï caûm thaáy mình khoâng ñöôïc troïng duïng, sinh ra u uaát hoaëc noåi loaïn. Xin nhôù raèng ngöôøi baát maõn ñoù coù theå laø moät linh muïc, suy nghó veà giaùm muïc cuûa mình, maø cuõng coù theå laø moät giaùo daân suy nghó veà cha xöù, hay moät tu só suy nghó veà beà treân cuûa hoï.
Thí duï, coù nhöõng ngöôøi khoâng ñöôïc thöôïng caáp tin duøng, chæ vì tính tình quaù boäc tröïc. "Trung ngoân nghòch nhó". Lôøi noùi thaúng laø lôøi noùi khaùc vôùi yù ta, ñuïng tôùi baûn ngaõ cuûa ta, khieâu khích baûn lónh cuûa ta, taát yeáu noù seõ bò doäi laïi, bò ñaåy ra. Hai yù chí chaïm nhau, do cuøng moät ñoäng löïc quyeàn löïc thuùc ñaåy, quyeàn löïc naøo maïnh hôn seõ thaéng; yù chí kia seõ ruùt lui veà vôùi chính mình, tìm buø tröø trong nhöõng bieän minh, baát cöù luùc naøo coù cô hoäi.
Ngöôïc laïi, nhöõng lôøi noùi thuaän vôùi tai ta, hôïp vôùi yù ta, thì ta thích nghe, thích nhaän. Bieát ngöôøi khaùc nònh maø mình cöù thích. Lòch söû kim coå cuõng nhö thöïc teá ñôøi thöôøng cho thaáy: ñaâu cuõng coù nhöõng nònh thaàn, thôøi naøo cuõng coù nhöõng thaùi giaùm, duø raèng khoâng ai thích bò ñaùnh giaù laø duøng nònh thaàn, duøng thaùi giaùm.
Chuùng ta trôû laïi vôùi ñôøi soáng ngöôøi tu haønh, theo caùi nhìn cuûa Adler vôùi hai khaùi nieäm chính yeáu: maëc caûm töï ti vaø öôùc muoán buø tröø. Hoïc haønh khoâng baèng ngöôøi thì noùi mình gioûi hoaït ñoäng; hoaït ñoäng keùm thì baûo caàn naém vöõng giaùo lyù; keùm giaùo lyù thì cho laø caàn ñôøi soáng thieâng lieâng v.v. Trong baát cöù tình huoáng naøo, ngöôøi ta cuõng kieám ra ñöôïc moät hai lyù do, ñeå bieän minh cho tình traïng thua keùm cuûa mình.
Cuõng coù khi ngöôøi ta döïa treân caùi khuynh höôùng vöôït thaéng ñoù, coù saün nôi baûn tính con ngöôøi, maø thoâi thuùc keû khaùc laøm vieäc toát, lo ñieàu thieän. Phöông phaùp naøy, coù theå goïi laø "khích töôùng" trong tam thaäp luïc keá cuûa ngöôøi Trung Hoa, toû ra khoâng phaûi laø khoâng hieäu nghieäm. Ngoaøi xaõ hoäi coù nhieàu cuoäc thi ñua, vieäc gì cuõng thi ñua ñöôïc: thi ñua yeâu nöôùc, thi ñua hoïc taäp, thi ñua noäp thueá v.v... muïc ñích laø ñeå ngöôøi daân ñem heát taøi naêng, khaû naêng mình coù ra maø thi thoá, coáng hieán cho xaõ hoäi.
Nhôù laïi trong Giaùo hoäi, thaùnh Augustinoâ cuõng ñaõ coù laàn noùi caâu naøy: "Vieäc oâng noï baø kia laøm ñöôïc sao toâi khoâng laøm ñöôïc, quod isti istae cur non ego?" Coù leõ khoâng ai phuû nhaän khía caïnh "khích töôùng" naøy trong laõnh vöïc giaùo duïc, hoaëc duøng ngöôøi.
Coù moät hieän töôïng khaù ngöôïc ñôøi, chuùng ta cuõng neân nhìn cho kyõ ñeå thaáy roõ chaân töôùng cuûa noù. Chuùng ta chöùng kieán hay nghe noùi coù moät soá linh muïc, hoaëc tu só, hoaëc nöõ tu, naâng niu moät ñoâi deùp cuõ, ñoäi moät chieác muõ ñaõ laâu ñôøi, maëc chieác aùo vaù vai, chieác quaàn baïc maøu ra tröôùc coâng chuùng... Phaûi noùi ñoù laø caùch soáng khoâng bình thöôøng. Nhöng ñeå laøm gì vaäy? Ñeå ñoà duøng vaø quaàn aùo cuõ kyõ ñoù, thoâng baùo cho thieân haï bieát, chuû noù laø ngöôøi soáng ñôn sô, khoù ngheøo, khieâm nhöôïng, khoâng quan taâm tôùi caùi vaät chaát, phaàn xaùc!
Ñuùng ra hoï raát quan taâm tôùi phaàn xaùc: nhöõng linh muïc, tu só naøy quan taâm tôùi chieác aùo baïc maøu, tôùi maùi toùc bôøm xôøm, tôùi ñoâi deùp moøn goùt cuõng nhö nhöõng linh muïc, tu só kia quan taâm tôùi "maøy raâu nhaün nhuïi aùo quaàn baûnh bao" tôùi maùi toùc möôït maø, tôùi neáp uûi cuûa quaàn aùo..., khoâng bao giôø ñi qua göông kính maø khoâng nhìn vaøo. Caû hai ñeàu muoán "yeáu vi thieân haï kyø" heát, ñeàu muoán vöôït troäi hôn ngöôøi khaùc, veà moät khía caïnh naøo ñoù. Nghòch lyù maø noùi thì nhöõng linh muïc, tu só loâi thoâi ñoù ñang... kieâu ngaïo trong khieâm nhöôøng, hay ñuùng hôn, trong cung caùch, trong boä aùo, trong caùi voû khieâm nhöôøng.
Suy nghó theâm chuùng ta coù theå khaúng ñònh raèng: khieâm nhöôøng laø moät nhaân ñöùc raát laï: ngöôøi ta seõ maát noù, ngay khi ngöôøi ta nghó mình coù noù! Ngöôøi ta seõ heát khieâm nhöôøng ngay khi ngöôøi ta nghó raèng mình khieâm nhöôøng! Taïi sao? Bôûi vì khieâm nhöôøng laø moät nhaân ñöùc. Nhaân ñöùc laø ñieàu toát laønh. Töï ñaùnh giaù mình toát laønh, nhaân ñöùc, laø ngöôøi khoâng coøn khieâm nhöôøng nöõa. Noùi theo phaân taâm hoïc, hay taâm lyù hoïc chieàu saâu, thì "khieâm nhöôøng chæ laø moät hình thaùi kieâu ngaïo, nhöng laøm cho ngöôøi khaùc ít khoù chòu hôn maø thoâi". Chuùng toâi khoâng bieát coù nhaø ñaïo ñöùc naøo phaûn ñoái caâu noùi naøy khoâng?
Coù moät vaøi chuyeän, thuoäc loaïi internos, khoâng bieát coù neân noùi ra hay khoâng, chuyeän cha chính cha phoù, chuyeän thuyeân chuyeån linh muïc, hay laø chuyeän cha cuõ cha môùi. Toâi do döï khaù laâu ñeå roài sau cuøng quyeát ñònh vieát noát ra ñaây. Bôûi ñaây cuõng laø moät theå hieän roõ neùt cuûa caùi goïi laø chí huøng baù maø chuùng ta ñang ñeà caäp, ñang ñem thöïc teá ra ñeå ñoái chieáu.
Tröôùc heát laø chuyeän cha chính cha phoù. Ñoù ñaây ngöôøi ta thaáy coù cha phoù, muoán toû uy quyeàn vôùi giaùo daân, ñaõ haønh xöû boác ñoàng, vöôït quyeàn cha chính, aâm thaàm hay coâng khai cheâ bai cha chính. Ngöôïc laïi cuõng coù cha chính, soáng quyeàn bính vôùi cha phoù, khoâng cho cha phoù laøm moät vieäc gì, thaäm chí coù khi laøm maát theå dieän cha phoù tröôùc giaùo daân, tröôùc ñoaøn theå. Neáu cha phoù coäc caèn thì ñoû maët, cöï laïi, gaây göông xaáu. Neáu ngaøi hieàn laønh thì nhaãn nhòn, nín thinh, nhöng ñeå buïng. Haäu quaû theá naøo? Nhaø xöù hai ngöôøi ôû maø laëng leõ im lìm, khoâng tieáng cöôøi, khoâng troø chuyeän. Ngoät ngaït, naëng neà keå caû böõa aên. Töông quan chính phoù ñaùng leõ laø töông quan huynh - ñeä, thì laïi trôû thaønh töông quan meï choàng - naøng daâu. Coøn ñaâu nöõa yù nghóa caûm ñoäng cuûa caâu Thaùnh vònh maø caùc cha ñaõ haùt ngaøy tröôùc trong Chuûng vieän: "Ngoït ngaøo toát ñeïp laém thay, anh em ñöôïc soáng vui vaày beân nhau." (Tv 133, 1).
Chuyeän internos thöù hai laø chuyeän cha cuõ cha môùi. Moät cha xöù môùi tôùi, thöôøng laø raát naêng noå, raát nhieät tình. Ngaøi lo veà cô sôû, veà vaät chaát, veà tinh thaàn, veà ñoaøn hoäi... laøm raát nhieàu vieäc. Coù moät caâu noùi ñaày kinh nghieäm cuûa daân gian, maø neáu trích daãn ra ñaây thì toâi nghó laø voâ pheùp vôùi caùc cha, neân xin vui loøng boû trong ngoaëc ñôn. Phaân taâm hoïc laém khi cuõng phaûi duøng nhöõng töø ngöõ soã saøng, traàn truïi. Xin loãi, caâu noùi trong ngoaëc ñôn ñoù laø "Laêng xaêng nhö thaèng môùi ñeán". (Toâi xin loãi roài neân chaéc chaén khoâng ai böïc mình veà caâu noùi).
Ngaøi laøm ñeå taïo uy tín, ñeå thu phuïc loøng daân. Thöïc teá cuõng ñaõ thaáy raát nhieàu nôi: cha xöù môùi tôùi chænh trang cung thaùnh, xaây döïng töôïng ñaøi, söûa sang ñöôøng saù, ñaøo caây soáng troàng caây cheát, thay ñoåi giôø giaác, kinh keä, # thaäm chí coù cha ñaõ ngaám ngaàm chaïy vaät lieäu caû tröôùc khi veà nhaän xöù. Khaùch quan maø nhìn thì nhaø thôø, nhaø xöù chöa caàn thieát phaûi xaây döïng laïi, cung thaùnh nhö tröôùc cuõng ñöôïc roài, kinh keä coù gì sai quaáy ñaâu maø phaûi thay ñoåi gaáp gaùp nhö vaäy? Theá maø cha xöù môùi vaãn cöù thay ñoåi. Khoâng nhaát thieát phuû nhaän yù toát coù theå coù nôi cha xöù môùi, nhöng cuõng coù theå ñaët caâu hoûi: Phaûi chaêng coù moät ñoäng löïc naøo ñoù, ñang ngaám ngaàm thuùc ñaåy ngaøi haønh ñoäng nhö vaäy?
Ñoái vôùi cha xöù cuõ thì sao? Khi nghe tin nhöõng coâng trình xöa kia cuûa mình, ñaõ bò cha môùi ñaäp phaù, thay ñoåi, töï nhieân ngaøi caûm thaáy xoùt xa. Moät vaøi ngöôøi ôû xöù cuõ coù caûm tình vôùi cha thì hay ñöa chuyeän. Ñöa chuyeän thì noùi moät chieàu, cho hôïp vôùi yù cha: cheâ cha môùi chuyeän naøy chuyeän khaùc. Cha xöù cuõ phuï hoaï töø xa, khieán cha môùi ñoâi khi cuõng khoù laøm vieäc.
Ñaõ coù khaù nhieàu tröôøng hôïp cha ñaõ nhaän xöù môùi roài, maø loøng vaãn mang moät taâm traïng u hoaøi nghó veà xöù cuõ. Vinh quang ngaøy xöa khoâng coøn. Töï aùi bò thöông toån. Coù caùi gì ñoù laøm cho ngaøi töùc töùc trong ngöïc. Baùc aùi huynh ñeä khoâng thaéng ñöôïc loøng ghen töùc. Cha cuõ, cha môùi moãi laàn gaëp nhau, vaãn coù caùi gì ñoù ngöôïng ngaäp, khoâng töï nhieân, baèng maët maø khoâng baèng loøng. Chaúng qua cuõng taïi caùi khuynh höôùng goác trong loøng, caùi chí huøng baù, caùi khaùt voïng muoán vöôït troäi, muoán hôn ngöôøi ñang noåi leân ôû caû hai phía.
Cuõng coù nhöõng giaùo só, tu só hoaëc giaùo daân, bình thöôøng thì caùo beänh, truøm chaên, nhöng khi trao cho moät vieäc gì ñoù coù chöùc, coù phaän, coù danh giaù, thì laïi trôû neân naêng noå, nhieät tình, haêng haùi, coù maët khaép nôi, tích cöïc trong heát moïi vieäc. Theá ñoù, caùi toâi muoán ñöôïc xaùc laäp, muoán ñöôïc khaúng ñònh.
Coù moät ñieåm ñaùng löu yù trong ñôøi soáng tu trì: ñoù laø moät soá linh muïc, tu só treû, coù leõ khoâng nhieàu, coi thöôøng caùc baäc ñaøn anh, ñaøn chò quaù ñaùng. Toâi ñaõ nghe moät soá cha treû, môùi ñöôïc thuï phong, goïi thaùi ñoä baát kính ñaøn anh ñoù baèng hai chöõ "caøo baèng". Caùc baäc lôùn tuoåi, coù chuùt maëc caûm, chuyeän thôøi söï khoâng bieát nhieàu, neân yeân laëng, boû qua. Lôùp linh muïc, tu só ñaøn em, - ngoaøi söï naêng noå vaø nhieät tình raát ñaùng ca ngôïi cuûa tuoåi treû, - thì thöïc chaát voán lieáng thaàn hoïc, ñôøi soáng ñaïo ñöùc, coù leõ khoâng coù gì nhieàu ñeå maø coi thöôøng ñaøn chò, ñaøn anh.
Ngöôïc laïi, theo nhö Ñöùc Cha Giaø Giuse Trònh Chính Tröïc nhaän xeùt: nhìn vaøo ñôøi soáng thieâng lieâng truyeàn thoáng: ñôøi soáng bí tích, ñôøi soáng caàu nguyeän, loøng suøng kính Thaùnh Theå, suøng kính Ñöùc Meï, toân kính Beà treân, thaùi ñoä giöõ gìn ñöùc trinh khieát v.v... quaû thöïc coù moät khoaûng caùch khaù xa maø caùc linh muïc, tu só treû khoù loøng theo kòp caùc linh muïc, tu só lôùp tröôùc.
Theo chuùng toâi nghó: nhöõng vieäc ñaïo ñöùc truyeàn thoáng vöøa keå, coù theå xem laø haønh lang an toaøn raát vöõng chaéc cuûa ôn goïi soáng ñôøi thaùnh hieán. Taát nhieân, thôøi môùi maãu maõ môùi, vaät lieäu xaây döïng môùi, nhöng haønh lang an toaøn thì thôøi naøo cuõng caàn. Döôøng nhö lôùp treû, giaùo só cuõng nhö nam nöõ tu só, khoâng quan taâm gì nhieàu tôùi haønh lang an toaøn naøy, khoâng xaùc tín ñeå troàng leân hai beân ñöôøng maø ñi. Ñaùng tieác!
Keát luaän
Vì ñaõ quaù daøi roài toâi khoâng vieát phaàn Pheâ Bình hay Nhaän Ñònh lyù thuyeát cuûa Adler nöõa. Toâi ñaõ coá yù vieát daøi phaàn tröng daãn hieän töôïng, laø vì chuû taâm muoán ñoái chöùng vôùi phaàn lyù thuyeát, moät lyù thuyeát coù theå höõu ích cho ñôøi soáng tu ñöùc cuûa nhöõng ai muoán lôïi duïng noù ñeå bieát roõ baûn thaân mình cuõng nhö ñeå hieåu theâm taâm lyù saâu thaúm cuûa ngöôøi khaùc.
Caùch giaûi thích saâu saéc, tinh teá vaø bao quaùt cuûa Adler toâi ñaõ coá gaéng vaän duïng, söû duïng, khi xen vaøo caùc söï kieän moät vaøi suy nghó coù tính hieän sinh, nhöng khoâng queân ñi tính tu ñöùc maø söï kieän mang tôùi. Toâi muoán keát hôïp caùi nhìn phaân taâm, töï nhieân, vôùi caùi nhìn noäi taâm, sieâu nhieân, laøm sao ñeå nhöõng khaùm phaù cuûa khoa phaân taâm khoâng gaây xaùo troän, khoâng gaây hoang mang, nhöng höõu ích cho cuoäc soáng cuûa ngöôøi linh muïc, ngöôøi tu só.
Vôùi yù höôùng minh thò nhö vaäy, chuùng ta coù theå ñi tôùi hai heä luaän tu ñöùc thöïc haønh sau ñaây: heä luaän thöù nhaát ñoái vôùi ngöôøi khaùc, heä luaän thöù hai daønh cho chính mình.
1. Heä luaän thöù nhaát. Theå dieän laø caùi ai cuõng coù, ai cuõng ñoøi ñöôïc coù, noù naèm trong baûn tính con ngöôøi: ngöôøi laõnh ñaïo cuõng nhö ngöôøi ñöôïc laõnh ñaïo, ngoaøi ñôøi thöôøng cuõng nhö trong thaùnh ñöôøng, trong tu vieän. Xuùc phaïm theå dieän ngöôøi khaùc laø xuùc phaïm tôùi chính con ngöôøi.
2. Heä luaän thöù hai. Neáu caùi chí huøng baù laø baûn naêng goác, giaät daây vaø chi phoái moïi haønh vi, moïi ñoäng traïng cuûa con ngöôøi nhö Alfred Adler chuû tröông vaø nhö cuoäc ñôøi minh chöùng, thì ñoøi hoûi cuûa Tin Möøng "soáng khieâm toán, vaâng phuïc", phaûi chaêng laø ñieàu baát khaû, laø moät söù meänh voâ phöông? Chuùng ta coù caâu traû lôøi maïc khaûi cuûa Chuùa Gieâsu: "Ñoái vôùi loaøi ngöôøi thì ñieàu ñoù khoâng theå ñöôïc, nhöng ñoái vôùi Thieân Chuùa thì moïi söï ñeàu coù theå ñöôïc" (Mt 20, 26).
"Coù theå ñöôïc", nhöng ñoøi hoûi phaûi thanh luyeän trong ñau ñôùn, khoå sôû. "Bôûi vì nhö Ñöùc Kitoâ, daàu laø Con Thieân Chuùa, cuõng ñaõ phaûi traûi qua nhieàu ñau khoå môùi hoïc ñöôïc theá naøo laø vaâng phuïc". (Dt 5, 8-10).
(Nguoàn: Truyeàn Thoâng HÑGMVN)