Coû vaø Hoa
(Nhöõng Caâu Chuyeän Gôïi YÙ Suy Tö Vaø Caàu Nguyeän
cuûa Ñaøi Phaùt Thanh Chaân Lyù AÙ Chaâu
Radio Veritas Asia)
Prepared for Internet by Vietnamese Missionaries in Asia
- 14 -
Vaên hoaù muøa chay giöõa côn ñaïi dòch
Vaên hoaù muøa chay giöõa côn ñaïi dòch.
Gia An, SJ - CTV
(Vatican News 28-03-2020)
Chöa coù khi naøo Giaùo Hoäi Coâng Giaùo khaép theá giôùi phaûi traûi qua moät Muøa Chay ñaëc bieät nhö naêm 2020. Tröôùc söï buøng phaùt vaø dieãn tieán baát thöôøng cuûa côn ñaïi dòch virus Vuõ Haùn, nhòp sinh hoaït cuûa theá giôùi vaø cuûa caû Giaùo Hoäi cuõng bò ñaûo loän. Giaùo Hoäi nhieàu nôi ñaõ phaûi tuyeân boá ñình chæ moïi Thaùnh Leã vì lyù do an toaøn vaø söùc khoeû coäng ñoàng. Theá laø raát nhieàu tín höõu Coâng Giaùo trong muøa Chay naøy khoâng chæ phaûi giöõ chay trong vieäc aên uoáng, maø coøn phaûi "chay" caû Thaùnh Leã, "chay" caû nhöõng cuoäc tónh taâm vaø nhöõng buoåi hoäi hoïp ñoâng ngöôøi.
Döôùi aùnh saùng cuûa bieán coá ñaïi dòch maø caû nhaân loaïi ñang phaûi traûi qua, chuùng ta cuøng ñoïc laïi ba lôøi môøi goïi chính yeáu cuûa Muøa Chay laø aên chay, laøm vieäc baùc aùi, vaø caàu nguyeän# Nhöõng lôøi khuyeân naøy coù veû ñi ngöôïc laïi vôùi xu höôùng hieän ñaïi vaø nhöõng öôùc muoán cuûa loøng ngöôøi. Nhöng trong hoaøn caûnh hieän taïi, caàn suy nieäm ñeå thaáy giaù trò cuûa nhöõng lôøi môøi goïi aáy vaø taàm quan troïng cuûa vieäc hình thaønh nhöõng neùt vaên hoaù môùi cho con ngöôøi.
AÊn chay - haõm mình
Chay aø? Nghe laø ñaõ thaáy coù veû nhaït nhaït roài ñaáy! Coù ai maø thích nhaït ñaâu! Phaûi coù gì ñoù maèn maën thì môùi haáp daãn, môùi ngon laønh, môùi coù vò chöù, phaûi khoâng? Chaû theá maø caùc MC noåi tieáng khi daãn chöông trình tröôùc ñaùm ñoâng khaùn giaû cöù phaûi xen vaøo ñoù nhöõng caâu chuyeän coù caû "chay" caû "maën" thì môùi deã haáp daãn ngöôøi nghe. Cuõng vaäy, trong nhieàu gameshows ngaøy nay, caùc vò khaùch môøi phaûi bieát noùi chuyeän ñuû maën thì môùi ñöôïc goïi laø nhöõng "vöïa muoái", "sieâu ñaùng yeâu", "sieâu duyeân daùng"... Chöøng nhö con ngöôøi caøng ngaøy caøng thích "maën", neân deã trôû neân xa laï vôùi nhöõng lôøi keâu goïi cuûa chay tònh.
Vôùi ngöôøi Coâng Giaùo, "aên chay" khoâng chæ ñôn thuaàn ñöôïc hieåu theo nghóa ñen, kieåu nhö ñöôïc aên moùn gì vaø khoâng ñöôïc aên moùn gì, ngaøy naøo thì phaûi aên chay vaø ngaøy naøo thì ñöôïc aên maën... AÊn uoáng chæ laø moät trong nhöõng caùch bieåu hieän beà ngoaøi cuûa vieäc thöïc haønh khoå cheá vaø haõm mình. Taïi sao phaûi haõm mình vaø khoå cheá? Xin thöa: ñeå giuùp con ngöôøi lôùn leân trong khaû naêng laøm chuû baûn thaân vaø laøm chuû chính mình ngang qua vieäc laøm chuû ñöôïc nhöõng ham muoán, ñieàu tieát ñöôïc nhöõng ñoøi hoûi, haõm deïp ñöôïc nhöõng caùi baát trò trong chính mình. Muøa Chay giuùp con ngöôøi laø "ngöôøi" hôn laø "con", nhôø ñoù coù coù theå ngaøy moät neân thaùnh hôn nhôø bieát höôùng ñôøi mình treân neûo ñöôøng laønh thaùnh.
Nhö theá, vieäc aên chay cuûa ngöôøi Coâng Giaùo khoâng chæ xoay quanh chuyeän aên uoáng, maø coøn lieân quan ñeán caùch noùi naêng, caùch suy nghó, caùch soáng. Muøa Chay giöõa côn ñaïi dòch laø côn hoäi toát ñeå nhaéc nhôû moïi ngöôøi trôû veà, taäp laïi vaø ñieàu chænh laïi töø nhöõng thoùi quen nhoû nhaët cuûa ñôøi soáng, nhaát laø thoùi quen noùi naêng. Ai cuõng bieát raèng nguoàn laây nhieãm chính cuûa Virus Vuõ Haùn laø caùc haït nöôùc boït mang virus. Nhöõng haït nöôùc boït naøy vaêng ra töø nhöõng ngöôøi hay noùi. Caøng coù thoùi quen noùi nhieàu, nguy cô lan truyeàn virus caøng lôùn. Nhö theá, virus Vuõ Haùn laø moät lôøi nhaéc nhôû vaø caûnh caùo cho nhöõng ngöôøi mang nôi mình nhieàu thoùi quen xaáu trong vieäc aên noùi nhö ngoài leâ ñoâi maùch, thích cheùm gioù, thích noå, thích caø keâ caø khòa, thích hoäi hoïp oàn aøo, v.v... Muøa Chay naêm nay môøi goïi moïi ngöôøi ruùt lui vaøo khoaûng thinh laëng nhieàu hôn. Thinh laëng ñuùng nghóa laø vaøng. Söï thinh laëng ñaùng giaù baèng caû sinh maïng cuûa con ngöôøi. Ñi nheï, noùi kheõ, cöôøi duyeân, bôùt giao du tieáp xuùc beân ngoaøi khi khoâng caàn thieát, xaây döïng vaên hoaù lòch söï vaø toân troïng nhau ôû nhöõng choán ñoâng ngöôøi, boû qua nhöõng cuoäc caõi vaû vaø tranh luaän khoâng caàn thieát, v.v... aáy laø nhöõng neùt ñeïp caàn coù trong vaên hoaù Muøa Chay.
Laøm vieäc baùc aùi vaø lieân ñôùi
Muøa Chay keâu goïi con ngöôøi trôû veà, khoâng chæ theo nghóa bieát ngöôùc nhìn leân Thieân Chuùa, nhöng coøn theo nghóa bieát nhìn sang chung quanh nhöõng ngöôøi anh chò em cuûa mình, nhaát laø nhöõng ngöôøi ngheøo khoå khoán khoù. Muøa Chay daïy con ngöôøi veà ñöùc baùc aùi ngang qua vieäc soáng tình lieân ñôùi vaø traùch nhieäm.
Thaùnh Phaolo töøng suy nieäm veà söï lieân ñôùi theá naøy: "Vì moät ngöôøi maø toäi loãi ñaõ thaâm nhaäp vaøo theá gian, vaø toäi loãi gaây neân söï cheát. Nhö theá, söï cheát ñaõ lan traøn tôùi moïi ngöôøi bôûi vì moät ngöôøi ñaõ phaïm toäi" (Rm 5,12). Ñaõ töøng coù khoâng ít ngöôøi phaûn ñoái loái suy nieäm aáy vaø töï hoûi: taïi sao moät ngöôøi gaây hoaï maø nhieàu ngöôøi phaûi gaùnh cuøng? Taïi sao moät ngöôøi laøm sai maø nhieàu ngöôøi phaûi chòu toäi?
Côn ñaïi dòch noå ra, laây lan töø ngöôøi naøy sang ngöôøi khaùc, chæ ra cho thaáy quaû thaät con ngöôøi lieân ñôùi vôùi nhau vaø chòu traùch nhieäm veà nhau nhieàu hôn nhöõng gì ngöôøi ta töøng töôûng nghó. Trong nhöõng ngaøy qua, ñaõ coù nhieàu chuyeän dôû khoùc dôû cöôøi ñeán töø nhöõng ngöôøi thieáu traùch nhieäm vaø khoâng coù yù thöùc gì veà söï lieân ñôùi giöõa ngöôøi vôùi ngöôøi. Vì sôï, coù nhöõng ngöôøi tìm caùch troán caùch ly. Hoï sôï cho mình, nhöng laïi khoâng nghó xa hôn ñöôïc raèng troán traùnh vaø chæ nghó cho rieâng mình chính laø nguyeân nhaân laøm cho beänh dòch laây lan nhanh choùng. Khi ích kyû chæ bieát soáng cho rieâng mình, ngöôøi ta coù nguy cô trôû thaønh nguoàn gaây hoaï cho voâ soá ngöôøi khaùc, khôûi ñaàu töø nhöõng ngöôøi thaân yeâu nhaát cuûa mình. Moät ngöôøi sai, nhöng nhieàu ngöôøi phaûi gaùnh haäu quaû laø theá!
Muøa Chay giöõa côn ñaïi dòch laø cô hoäi ñeå moãi ngöôøi Coâng Giaùo soáng ñöùc baùc aùi Kitoâ giaùo, theo nghóa khoâng chæ nghó cho rieâng mình, nhöng coøn bieát nghó ñeán nhöõng ngöôøi khaùc nöõa. Ai cuõng sôï bò nhieãm beänh, nhöng khoâng vì chæ sôï cho mình maø queân maát nghó ñeán ngöôøi khaùc. Vaên hoaù Muøa Chay daïy chuùng ta khoâng daønh giaät ñeå tích tröõ cho rieâng mình, khi söï tích tröõ cuûa mình laø nguyeân nhaân laøm cho nhöõng ngöôøi beân caïnh mình trôû neân thieáu thoán. Vaên hoaù Muøa Chay daïy chuùng ta soáng nhö moät ngöôøi coù traùch nhieäm, khoâng giaáu dieám khi thaáy mình coù vaán ñeà. Bôûi vì caùch theá toát nhaát ñeå vöôït qua laø chaáp nhaän ñeå cho mình ñöôïc chaêm soùc, ñeå cho mình khoâng trôû thaønh nguoàn côn mang laïi beänh taät vaø ñau khoå cho ngöôøi khaùc.
Caàu nguyeän
Quan troïng hôn heát trong vaên hoaù Muøa Chay laø tinh thaàn caàu nguyeän. Caàu nguyeän laø trôû veà ñaët mình tröôùc maët Thieân Chuùa. AÁy laø cô hoäi cho con ngöôøi nhìn laïi chính mình. Ñöùng tröôùc côn dòch, ai cuõng hoang mang vaø lo sôï. Thay vì chæ laø moät phaûn öùng choùng qua, noãi hoang mang vaø lo sôï aáy neân laø lôøi caûnh tænh giuùp con ngöôøi suy nghieäm vaø phaûn tænh veà chính thaân phaän cuûa mình. Nhìn laïi ñeå thaáy mình laø ai tröôùc moät côn ñaïi dòch. Nhìn laïi ñeå thaáy giaù trò moûng manh cuûa kieáp ngöôøi. Nhìn laïi ñeå soáng vaø chieâm nghieäm lôøi môøi goïi cuûa Muøa Chay: Hôõi ngöôøi, haõy nhôù mình laø buïi tro!
Côn ñaïi dòch laøm cho moïi thöù bò ñình treä, moïi nhòp chuyeån ñoäng ñeàu bò ngöøng laïi. Nhieàu cöûa khaåu ñaõ bò ñoùng chaët. Nhieàu quoác gia ñaõ töï coâ laäp ñeå taäp trung xöû lyù vaán ñeà cuûa chính mình. Nhö coù moät nuùt chaën ñöôïc ñaët vaøo giöõa nhòp soáng quay cuoàng voäi vaõ cuûa caû theá giôùi hieän ñaïi... Chaéc chaén vieäc ñoùng cöûa nhö theá seõ mang ñeán nhieàu thieät thoøi vaø baát tieän cho moïi ngöôøi. Nhöng chaéc chaén söï chaäm laïi cuûa nhòp soáng cuõng laø cô hoäi ñeå moïi ngöôøi quay trôû veà trong thinh laëng noäi taâm vaø kín muùc söùc maïnh töø nieàm tin cuûa mình. Caàn tónh vaø laëng nhieàu hôn ñeå coù theå nghe ñöôïc tieáng Chuùa. Caàn bình an vaø phoù thaùc nhieàu hôn ñeå coù theå hoïc ñöôïc ñieàu Chuùa muoán daïy doã. Thay vì hoang mang vaø phaûn öùng theo soá ñoâng, moãi ngöôøi Coâng Giaùo ñeàu ñöôïc môøi goïi trôû neân moät ngöôøi chöùng veà loøng tin, veà söï bình an noäi taâm, veà maãu göông soáng toát vaø soáng ñeïp.
Khi coù khaû naêng höôùng veà Thieân Chuùa, con ngöôøi cuõng seõ coù khaû naêng höôùng veà nhau nhieàu hôn. Roài côn ñaïi dòch seõ qua ñi. Coøn ñoïng laïi seõ laø nhöõng thoùi quen toát vaø nhöõng neùt vaên hoaù ñeïp ñöôïc hình thaønh ngang qua bieán coá naøy. Nhöõng lo laéng coá coâng chieán ñaáu vôùi beänh dòch seõ khoâng ra voâ ích, neáu chuùng ta hoïc ñöôïc nhieàu baøi hoïc ñeå lôùn leân trong loái soáng vaên minh vaø tröôûng thaønh hôn trong ñôøi soáng ñöùc tin Kitoâ giaùo cuûa mình.