Coû vaø Hoa
(Nhöõng Caâu Chuyeän Gôïi YÙ Suy Tö Vaø Caàu Nguyeän
cuûa Ñaøi Phaùt Thanh Chaân Lyù AÙ Chaâu
Radio Veritas Asia)
Prepared for Internet by Vietnamese Missionaries in Asia
- 111 -
Giaùo daân thôøi 4.0
Giaùo daân thôøi 4.0
Khaéc Baù, SJ - CTV
(Vatican News 9-03-2020)
Trong vieäc tham döï thaùnh leã, nhieàu ngöôøi hieän nay xaùc ñònh tröôùc nhöõng 'quy chuaån' cho mình ñeå 'choïn löïa': Thaùnh leã dieãn ra ôû nhaø thôø naøo maø mình thích, thôøi gian thaùnh leã keùo daøi bao laâu (thöôøng thì 'caøng ngaén caøng toát'), vaøo khung giôø naøo, do linh muïc naøo giaûng, vv.; vaø trong taâm thöùc nhieàu ngöôøi, vieäc tham döï thaùnh leã cuõng töông töï nhö moät 'coâng vieäc haønh chaùnh' maø mình phaûi laøm cho xong trong ngaøy Chuû Nhaät!
Trong thôøi ñaïi hieän nay, 'Caùch maïng 4.0', hay goïi taét laø 'Thôøi 4.0', ñang ñöôïc nhaéc ñeán nhö moät trong nhöõng khaùi nieäm chuû choát cuûa ñôøi soáng xaõ hoäi. Khaùi nieäm naøy xuaát phaùt töø xu theá hieän ñaïi cuûa laõnh vöïc coâng nghieäp, vôùi ñieåm noäi baät laø söï keát hôïp caùc coâng ngheä giuùp xoaù nhoaø ranh giôùi giöõa caùc lónh vöïc vaät lyù, soá hoaù, sinh hoïc, vv. Tuy nhieân, noù nhanh choùng trôû thaønh töø khoaù chung ñeå noùi ñeán ñaëc ñieåm cuûa xaõ hoäi hieän ñaïi, trong ñoù vieäc 'caäp nhaät', 'taân thôøi' theo söï phaùt trieån toác ñoä cao cuûa kyõ thuaät vaø theo bieán chuyeán cuûa tö duy ñöôïc xem nhö yeáu toá soáng coøn.
Ñôøi soáng ñöùc tin cuõng khoâng ñöùng ngoaøi doøng chaûy ñoù cuûa thôøi ñaïi. Chuùng ta thaáy nhöõng bieán chuyeån ñang dieãn ra nôi loái soáng, caùch suy nghó vaø caùch haønh xöû cuûa Giaùo hoäi noùi chung vaø cuûa töøng caù nhaân noùi rieâng. ÔÛ ñaây, toâi xin baøn veà moät vaøi neùt thay ñoåi tieâu bieåu trong phaïm vi ñôøi soáng cuûa giaùo daân.
Thay ñoåi lôùn ñaàu tieân laø löôïng thoâng tin maø chuùng ta caäp nhaät ñöôïc. Ngaøy xöa, ñeå theo doõi tin töùc veà xaõ hoäi hay Giaùo hoäi, chuùng ta chuû yeáu troâng chôø ôû baùo chí, truyeàn hình vaø nhöõng thoâng baùo cuûa cha xöù. Hieän hieän, nay moïi ngöôøi ñeàu deã daøng caäp nhaät ñuû thöù tin töùc töø maïng Internet, coù saün moïi nôi, moïi luùc. Söï thay ñoåi naøy daãn ñeán hai heä quaû tröïc tieáp.
Moät maët, khi thu nhaän ñöôïc nhieàu thoâng tin ña daïng vaø phong phuù, giaùo daân coù theå coù taàm nhìn vaø hieåu bieát roäng hôn veà xaõ hoäi vaø Giaùo hoäi. Ví duï, chuùng ta coù theå caäp nhaät moïi dieãn bieán sinh hoaït cuûa Giaùo hoäi töø moïi 'ngoùc ngaùch' cuûa theá giôùi. Truyeàn thoâng kyõ thuaät soá cuõng giuùp chuùng ta caûm nhaän raèng theá giôùi vaø Giaùo hoäi hoaøn caàu ñang trôû neân 'phaúng' hôn, gaàn guõi hôn. Ví duï, ngaøy nay moïi ngöôøi ñeàu coù theå theo doõi hình aûnh vaø giaùo huaán haèng tuaàn cuûa Ñöùc Thaùnh Cha.
Tuy nhieân, maët khaùc, möùc ñoä 'hoãn loaïn' cuûa thoâng tin trong thôøi ñaïi hieän nay coù nguy cô gaây neân tình traïng hoang mang vaø maát ñònh höôùng, thaäm chí laø ñe doaï ñöùc tin cuûa ngöôøi tín höõu. Moãi ngaøy, ngöôøi tín höõu coù theå nhaän ñöôïc haøng traêm doøng thoâng tin traùi ngöôïc nhau, trong ñoù coù nhöõng thoâng tin ñöôïc chia seû roäng raõi, nhöng laïi khoâng theå kieåm chöùng ñöôïc nguoàn goác vaø ñoä khaû tín cuûa chuùng. Nguy hieåm hôn, coù nhieàu thoâng tin mang tính chia reõ vaø sai leäch tinh thaàn Ki-toâ giaùo, nhöng nhieàu ngöôøi khoâng ñuû tröôûng thaønh veà bieän phaân, khieán ñöùc tin cuûa hoï bò 'phaân maûnh' vaø lung lay. ÔÛ moät goùc ñoä khaùc, coù nhöõng tín höõu laïi quaù töï tin trong hieåu bieát cuûa mình veà Giaùo hoäi qua nhöõng thoâng tin truyeàn thoâng cung caáp, maø queân löu taâm raèng truyeàn thoâng coù theå taïo ra moät hình aûnh khaùc, thöôøng laø meùo moù, veà Giaùo hoäi. Ví duï, gaàn ñaây nhaát, nhö nhieàu ngöôøi ñaõ nhaän xeùt, coù hai "Thöôïng Hoäi ñoàng Giaùm Muïc vuøng Amazon" khaùc nhau cuøng dieãn ra ñoàng thôøi: moät cuûa Giaùo hoäi, vaø moät cuûa truyeàn thoâng!
Thay ñoåi lôùn thöù hai laø veà töông quan vôùi haøng giaùo phaåm. Ngaøy xöa, maët baèng tri thöùc cuûa giaùo daân nhìn chung coøn thaáp, vaø caùc linh muïc, hay giôùi tu trì noùi chung, ñöôïc thöøa nhaän nhö thaønh phaàn coù thaåm quyeàn giaûng daïy, khoâng chæ veà maët 'ñaïo', maø coøn caû maët 'ñôøi'. Tuy nhieân, ranh giôùi ñoù hieän ñang bò xoaù môø daàn. Thaäm chí, raát nhieàu giaùo daân hieän khoâng chæ coù baèng caáp cuûa khoa hoïc ñôøi, maø coøn coù kieán thöùc vaø chöùng chæ thaàn hoïc nöõa. Moät maët, thay ñoåi naøy mang tính raát tích cöïc, vì Giaùo hoäi vaãn luoân chôø ñôïi söï tröôûng thaønh hieåu bieát cuûa giaùo daân, nhaát laø veà Giaùo lyù; hôn nöõa, ngöôøi tín höõu khoâng chæ caàn tri thöùc ñöùc tin cho rieâng mình, maø taát caû ñeàu coù ôn goïi laøm chöùng vaø rao giaûng ñöùc tin cho tha nhaân nöõa. Tuy nhieân, khi laèn ranh 'tri thöùc' ñöôïc giaûm thieåu, caùi nhìn cuûa giaùo daân veà 'thaåm quyeàn giaûng daïy' cuûa giôùi giaùo syõ cuõng coù nguy cô bò xoaù nhoaø. Vaán ñeà ôû ñaây laø nhieàu ngöôøi ñang laãn loän giöõa 'thaåm quyeàn giaûng daïy' theo nghóa ñöùc tin vôùi 'thaåm quyeàn giaûng daïy' theo nghóa theá tuïc. Ngöôøi linh muïc khoâng ñôn thuaàn mang ôn goïi 'giaûng daïy' theo nghóa truyeàn thuï kieán thöùc, maø laø thaåm quyeàn 'chaên daét' Daân Chuùa ñöôïc trao ban qua bí tích.
Beân caïnh ñoù, nhöõng bieán ñoäng trong xaõ hoäi, vaø ñaëc bieät trong Giaùo hoäi, ñang laøm cho chuùng ta coù caùch nhìn khaùc veà giaùo syõ; vaø vì vaäy, noù cuõng bieán ñoåi caùch giaùo daân töông quan vôùi giaùo syõ. Söï thay ñoåi naøy coù theå mang laïi moät ñieåm raát tích cöïc, ñoù laø laøm cho giaùo daân vaø giaùo syõ trôû neân gaàn guõi hôn, cuõng nhö xoaù bôùt ñöôïc moät soá taàm nhìn sai leäch kieåu 'thaàn töôïng hoaù' veà giaùo syõ nhö trong quaù khöù. Tuy vaäy, noù cuõng coù theå khieán giaùo daân 'theá tuïc hoaù' caùch nhìn cuûa mình veà vai troø cuûa chöùc tö teá; nghóa laø, ngöôøi ta chæ coøn ñeå yù ñeán vai troø 'quaûn trò', thaäm chí theo nghóa 'haønh chính', cuûa caùc linh muïc.
Thay ñoåi lôùn thöù ba laø veà loái soáng, nhaát laø veà caùch thöùc tham döï phuïng vuï. Nhòp soáng hieän ñaïi ñang thay ñoåi naõo traïng cuûa chuùng ta, trong ñoù, moïi thöù ñeàu phaûi ñöôïc ñaët vaøo moät traät töï nhaát ñònh, bao goàm caû caùc hoaït ñoäng thieâng lieâng noùi chung hay thaùnh leã noùi rieâng. Taát nhieân, vieäc 'traät töï hoaù' caùc sinh hoaït nhö theá seõ mang ñeán nhöõng lôïi ích nhaát ñònh naøo ñoù, tuy nhieân, noù cuõng coù nguy cô bieán nhöõng cöû haønh thieâng lieâng thaønh nhöõng 'coâng vieäc', nhöõng hoaït ñoäng cöùng ngaéc! Thaät theá, duø khoâng ñeán möùc haønh ñoäng nhö nhöõng con robot, nhöng roõ raøng ña phaàn chuùng ta ñang ñaët moïi hoaït ñoäng cuûa mình vaøo moät loaïi 'khung' naøo ñoù, caû veà maët thôøi gian, khoâng gian, laãn taâm thöùc. Ví duï, trong vieäc tham döï thaùnh leã, nhieàu ngöôøi hieän nay xaùc ñònh tröôùc nhöõng 'quy chuaån' cho mình ñeå 'choïn löïa': Thaùnh leã dieãn ra ôû nhaø thôø naøo maø mình thích, thôøi gian thaùnh leã keùo daøi bao laâu (thöôøng thì 'caøng ngaén caøng toát'), vaøo khung giôø naøo, do linh muïc naøo giaûng, vv.; vaø trong taâm thöùc nhieàu ngöôøi, vieäc tham döï thaùnh leã cuõng töông töï nhö moät 'coâng vieäc haønh chaùnh' maø mình phaûi laøm cho xong trong ngaøy Chuû Nhaät!
Chuùng ta cuõng ñang tieáp caän caùc 'baøi giaûng thaùnh leã' theo moät taâm tình khaùc hôn tröôùc. Ngaøy nay, giaùo daân coù theå tìm thaáy voâ soá nhöõng baøi giaûng hay ho coù saün treân Internet. Hoï coù theå ñoïc caùc baøi naøy tröôùc hoaëc sau thaùnh leã. Taát nhieân, vieäc naøy mang ñeán nhöõng ích lôïi nhaát ñònh, nhöng noù laïi ñi keøm nhöõng nguy cô raát lôùn. Nguy cô thöù nhaát laø giaùo daân deã coù khuynh höôùng so saùnh baøi giaûng cuûa vò linh muïc chuû teá vôùi caùc baøi giaûng khaùc. Nguy cô thöù hai laø giaùo daân khoâng coøn chuù taâm ñeán baøi giaûng trong thaùnh leã vì nghó mình ñaõ bieát yù nghóa cuûa noù roài. Nhö theá, hoï ñaùnh maát yù thöùc veà tính soáng ñoäng cuûa Lôøi Chuùa: Lôøi ñang ñöôïc coâng boá vaø dieãn nghóa ñeå döôùi taùc ñoäng cuûa Thaùnh Thaàn, ñeå trôû neân thaàn löông nuoâi döôõng vaø bieán ñoåi con ngöôøi, dieãn ra ngay trong thaùnh leã.
Coøn nhieàu thay ñoåi khaùc nöõa, nhöng chuùng ta taïm ñeå yù ñeán nhöõng ñieåm keå treân. Nhö ñaõ noùi, caùc thay ñoåi naøy luoân coù hai maët: chuùng coù theå mang laïi nhöõng lôïi ích raát tích cöïc, nhöng ñoàng thôøi cuõng coù theå gaây neân nhöõng haäu quaû tieâu cöïc. Vaäy, chuùng ta neân öùng xöû theá naøo vôùi nhöõng thay ñoåi ñoù cuûa thôøi ñaïi? Caâu hoûi naøy ñaët ra cho caû hai phía, töø giaùo daân ñeán giaùo syõ, môøi goïi moïi ngöôøi phaûi suy nghó thaät nhieàu. Thieát töôûng, noù vöøa laø thaùch ñoá, nhöng vöøa laø cô hoäi phaûn tænh cho taát caû chuùng ta. ÔÛ ñaây, toâi maïo muoäi neâu leân vaøi ñieåm caàn ñeå taâm.
Thöù nhaát, chuùng ta caàn yù thöùc veà loái soáng cuûa thôøi hieän ñaïi ñang taùc ñoäng leân naõo traïng vaø taâm thöùc cuûa mình, ngay caû trong ñôøi soáng ñöùc tin. Khoâng nhaát thieát phaûi coù caùi nhìn tieâu cöïc veà söï aûnh höôûng ñoù, nhöng chuùng ta phaûi yù thöùc veà nhöõng nguy cô maø noù mang laïi trong loái soáng cuûa mình.
Thöù hai, caàn ñaåy maïnh tinh thaàn ñoái thoaïi giöõa caùc thaønh phaàn trong Giaùo hoäi, ñaëc bieät laø giöõa giaùo syõ vaø giaùo daân. Öôùc gì chuùng ta coù theå bieán nhaø xöù hoaëc caùc dieãn ñaøn chung cuûa giaùo xöù treân Internet thaønh nôi gaëp gôõ thöôøng xuyeân, thaønh 'saân chôi' maø moïi ngöôøi muoán tôùi ñeå chia seû, hoïc hoûi, vaø ñoùng goùp cho nhau!
Cuoái cuøng, chuùng ta caàn chuù yù ñeán taàm quan troïng cuûa söï hieän dieän. Ñieàu quan troïng nhaát trong ñöùc tin Ki-toâ giaùo chính laø 'töông quan': ôn goïi cuûa chuùng ta laø soáng töông quan thaân tình vôùi Thieân Chuùa vaø vôùi nhau. Muoán phaùt trieån töông töông quan thì phaûi daønh thôøi gian 'hieän dieän' vôùi nhau thoâi, khoâng coù caùch naøo khaùc! Chaúng coù 'thoâng tin lyù thuyeát' naøo thay theá ñöôïc nhöõng kinh nghieäm soáng ñoäng cuûa vieäc hieän dieän. Chính hieän dieän ñích thöïc môùi daãn ñeán tình thaân vaø loøng yeâu meán.
Trong tö caùch laø thaønh phaàn cuûa moät coäng ñoaøn ñöùc tin, chuùng ta thuoäc veà Giaùo hoäi, chöù khoâng phaûi ñöùng beân ngoaøi ñeå quan saùt Giaùo hoäi. Vì vaäy, ñeå hieåu bieát Giaùo hoäi caùch chaân thöïc vaø soáng trieån nôû ñöùc tin cuûa mình, vieäc theo doõi thoâng tin truyeàn thoâng khoâng bao giôø ñuû, maø chuùng ta caàn daán thaân thöïc söï vaøo ñôøi soáng chung cuûa Giaùo hoäi theo tinh thaàn Tin Möøng: baèng caàu nguyeän, baèng coâng vieäc baùc aùi, baèng loøng yeâu meán moïi ngöôøi, baèng ñoùng goùp vaøo caùc coâng vieäc chung cuûa giaùo xöù, giaùo phaän vaø Giaùo hoäi noùi chung, vv.
Öôùc gì Muøa Chay Thaùnh trôû thaønh cô hoäi cho chuùng ta nhìn laïi loái soáng ñaïo cuûa mình, ñeå chuùng ta bieát yù thöùc, ñieàu chænh vaø daán thaân theo höôùng daãn cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn. Ñoù cuõng laø moät caùch soáng vaø laøm chöùng ñöùc tin raát cuï theå trong töøng boái caûnh cuûa thôøi ñaïi.