Tieáng Chuoâng Thaùnh Ñöôøng
(Nhöõng Chia Seû Muïc Vuï vaø Nhöõng Caâu Chuyeän Gôïi YÙ
Suy Tö Vaø Caàu Nguyeän haèng ngaøy)
Prepared for Internet by Vietnamese Missionaries in Asia
- 98 -
Haäu ñaïi dòch Covid-19:
Tìm moät con ñöôøng
Haäu ñaïi dòch Covid-19: Tìm moät con ñöôøng.
Vaên Ngöõ, SJ
(Vatican News 25-05-2020) - "A vaéc-xin ñaây roài!" laø caâu noùi ñang ñöôïc chôø ñôïi nhaát luùc naøy. Chöa bieát roõ khi naøo seõ coù vaéc-xin ñeå ñaåy lui ñaïi dòch Covid-19, nhöng nhieàu nôi ñaõ baét ñaàu chuyeån sang giai ñoaïn môû cöûa trôû laïi. Coù nhöõng phaûn öùng khaùc nhau veà quyeát ñònh naøy. Nhöõng ngöôøi laïc quan nhìn nhaän raèng: chuùng ta chöa thaéng ñöôïc Covid-19, nhöng chuùng ta coù theå hoïc chung soáng vôùi nhau maø khoâng laøm virus laây lan quaù nhanh. Nhöõng ngöôøi bi quan hôn nhaän ñònh raèng: con ngöôøi ñaõ heát kieân nhaãn. Ai cuõng chaùn ngaáy caùi cuoäc soáng caùch ly tuø tuùng roài. Thaø chaáp nhaän cheát vì Covid-19, coøn hôn laø bò cheát, laøm ma ñoùi!
Coù theå noùi, ai trong chuùng ta cuõng mong muoán ñöôïc trôû laïi cuoäc soáng tröôùc ñaïi dòch. Tuy nhieân, chaúng moät ai trong chuùng ta muoán trôû laïi "cuoäc soáng cuõ" vôùi nhieàu baáp beânh vaø ñaày baát oån. Cho neân, caùc nhaø kinh teá vaø chính trò gia caàn tìm ra caùc moâ hình kinh teá môùi, ñeå phaùt trieån kinh teá maø khoâng laøm toån haïi ñeán moâi tröôøng soáng.
Moãi cuoäc khuûng hoaûng, ñoøi buoäc con ngöôøi ñi tìm moät söï caân baèng môùi, moät söï caân baèng ñuû vöõng chaéc ñeå con ngöôøi vöôït qua neáu tai hoïa trôû laïi. Haäu ñaïi dòch, con ngöôøi leân ñöôøng tìm kieám söï caân baèng môùi, ñeå xaây döïng laïi theá giôùi. Ñöùng tröôùc nhöõng gì ñaõ vaø ñang dieãn ra trong ñaïi dòch Covid-19, con ngöôøi baên khoaên töï hoûi: Tìm ñaâu ra höôùng ñi chaéc chaén hôn?
Thaùch ñoá vaø hy voïng
Covid-19 chæ cho chuùng ta thaáy moät chuoãi khuûng hoaûng: y teá, kinh teá, chính trò, moâi tröôøng sinh thaùi, khoa hoïc... Taát caû ñeàu bò lung lay. Coù theå noùi, taát caû khuûng hoaûng rieâng bieät aáy ñeàu coù lieân heä vôùi nhau vaø ñeàu baét nguoàn töø moät khuûng hoaûng chung, mang tính neàn taûng hôn. Khuûng hoaûng veà con ngöôøi - khuûng hoaûng nieàm tin vaø hy voïng.
Covid-19 thaùch thöùc nieàm tin cuûa con ngöôøi ñaët vaøo y teá, khoa hoïc, kinh teá, chính trò... Khoâng coù gì laø ñaûm baûo chaéc chaén. Nieàm hy voïng cuõng bò xoâ ñoå. Con ngöôøi rôi vaøo tình traïng hoang mang vaø thaát voïng.
Taát nhieân, trong ñaïi dòch chuùng ta vaãn thaáy söï töông trôï laãn nhau. Nhieàu ngöôøi ñöôïc gia taêng theâm ñöùc tin. Nhö theá, hy voïng vaøo töông lai ngaøy mai vaãn coøn. Nhöng taát caû nhöõng tia hy voïng coù nguy cô bò daäp taét khi con ngöôøi trôû laïi cuoäc soáng haäu ñaïi dòch.
Nhìn veà töông lai, vaãn coøn ñoù nhieàu noãi aùm aûnh. Kinh nghieäm tröôùc ñaây cho thaáy chöa coù gì ñaûm baûo chaéc chaén cuoäc soáng cuûa con ngöôøi seõ toát hôn. Nhöõng baøi hoïc töø ñaïi dòch, vaãn coù nguy cô bò laõng queân, hoaëc coá tình laõng queân. Nhö phuïc hoài kinh teá, khôûi ñoäng laïi caùc ngaønh coâng noâng nghieäp maø khoâng ñaët neàn treân söï phaùt trieån beàn vöõng. Tröôùc söï haáp daãn cuûa lôïi ích tröôùc maét, con ngöôøi deã queân ñi nhöõng gì ñaõ xaûy ra trong ñaïi dòch Covid-19.
Baøi hoïc haïnh phuùc cuûa Bôøm
Trong kho chuyeän coå Grimm, caâu chuyeän coå tích Chuù Bôøm Haïnh Phuùc ("Der Hans im Gluck")[1], ñaùng ñeå chuùng ta suy ngaãm trong thôøi haäu ñaïi dòch.
Chuyeän keå raèng: Sau bao naêm thaùng laøm vieäc meät nhoïc, chuû traû coâng cho Bôøm moät thoûi vaøng naëng. Bôøm kheä neä vaùc vaøng veà nhaø, treân moät quaõng ñöôøng thaät daøi. Thoûi vaøng naëng quaù, laïi theâm trôøi naéng gaét. Khaùt. Moûi. Meät.... Theá laø vì nhu caàu tröôùc maét, ñeå ñöôïc thoaûi maùi, Bôøm ñaõ tuaàn töï ñoåi vaøng ñeå laáy ngöïa, boø, ngoãng vaø cuoái cuøng laø moät phieán ñaù maøi. Phieán ñaù roát cuoäc cuõng bò Bôøm quaúng luoân xuoáng nöôùc, ñeå - nhö Bôøm lyù luaän - ñöôïc töï do khoûi bò thöù gì raøng buoäc caû treân ñöôøng veà.[...][2] Phaûn öùng cuûa ngöôøi meï theá naøo khi Bôøm trôû veà nhaø vôùi hai baøn tay traéng sau bao naêm laøm vieäc vaát vaû? Caâu truyeän khoâng keå tieáp, ñeå daønh cho trí töôûng töôïng cuûa ngöôøi ñoïc.
Caùi nhìn thöïc duïng, cho thaáy raèng, Bôøm doát naùt. Bôøm ñaõ laàn löôït ñoåi laáy nhöõng thöù keùm giaù trò hôn, maø vaãn khoâng bieát. Caùi nhìn sieâu thoaùt hôn, nhaän ñònh raèng, Bôøm daïi doät caùch khoân ngoan. Nhìn beà ngoaøi, Bôøm daïi. Nhöng nhìn saâu hôn moät chuùt, Bôøm laø ngöôøi ñaõ ngoä ra ñaïo. Bôøm ñi tìm haïnh phuùc thaät, vaø ñaõ khoâng ngaàn ngaïi truùt boû moïi vöôùng baän keå caû vaøng baïc ñeå ñöôïc ôû trong voøng tay cuûa meï. Moät haïnh phuùc maø coù vaøng cuõng khoâng theå mua ñöôïc. Döôùi nhieàu goùc nhìn khaùc nhau, ngöôøi ñoïc coù theå ruùt ra nhieàu baøi hoïc khaùc nhau cho mình. Nhöng nhìn ôû goùc ñoä naøo, baøi hoïc cuûa Bôøm cuõng thaùch thöùc ñeán: Muïc ñích soáng cuûa toâi laø gì?
Nhöõng ngöôøi thao thöùc muoán xaây döïng moät theá giôùi môùi, toát ñeïp hôn, sau ñaïi dòch, cuõng khoâng khoûi baên khoaên: Phaûi chaêng con ngöôøi ngaøy nay thích söï thoaûi maùi cuûa Bôøm? Phaûi chaêng cuõng vì muoán cuoäc soáng moãi ngaøy deã daøng hôn, daàn daàn chuùng ta ñang ñoåi nhöõng thöù quan troïng trong cuoäc soáng ñeå laáy nhöõng thöù nhìn thì haáp daãn nhöng beân trong chöùa ñaày baát oån vaø baáp beânh... Cho ñeán khi Covid-19 xuaát hieän laøm phôi baøy taát caû nhöõng yeáu keùm vaø söï hoang taøn cuûa theá giôùi hoâm nay: oâ nhieãm moâi tröôøng ñaùng baùo ñoäng; moâi sinh ñang bò kieät queä; nhieàu thaûm hoïa thieân nhieân khaùc, coù theå xaûy ñeán...
Töø cuoäc caùch maïng veà töï do, con ngöôøi muoán gaït Thieân Chuùa ra beân leà ñeå töï mình quyeát ñònh vaø laøm chuû theá giôùi. Coù luùc con ngöôøi töôûng raèng ñaâu caàn ñeán Thieân Chuùa, mình vaãn coù ñuû khaû naêng ñeå laøm cho theá giôùi naøy toát ñeïp. Nhöng töø khi Covid-19 xuaát hieän vaø laøm ñaûo loän moïi thöù thì nhöõng ngöôøi muoán loaïi boû Thieân Chuùa ra beân ngoaøi cuoäc ñôøi nhaát, laïi laø nhöõng ngöôøi lôùn tieáng ñaët caâu hoûi chaúng khaùc gì moät anh Bôøm: Thieân Chuùa ôû ñaâu roài?
Ñoâi luùc chuùng ta cuõng naèm trong soá nhöõng ngöôøi aáy. Chuùng ta caûm thaáy, cuoäc ñôøi maø cöù ñi theo Chuùa thì maát vui. Chaúng caàn ñeán Thieân Chuùa, ta töï do ñi tìm haïnh phuùc cho rieâng mình. Cho ñeán khi cuoäc ñôøi gaëp nhieàu tai hoïa, ta laïi traùch moùc: Sao Ngaøi khoâng ñeán cöùu chuùng con?
Cho duø con ngöôøi coù choái boû vaø khöôùc töø, Thieân Chuùa vaãn yeâu thöông vaø ôû cuøng vôùi con ngöôøi trong moïi hoaøn caûnh. Ngay caû khi moïi caùnh cöûa ñaõ ñoùng kín vì sôï haõi, thì Ñöùc Kitoâ Phuïc Sinh vaãn ñeán ñeå trao ban bình an cho chuùng ta. Ngaøi ñeán ñeå môû cho chuùng ta con ñöôøng veà coõi soáng. Ñaây khoâng chæ laø moät caùi nhìn mang tính toân giaùo, maø thöïc söï Ñöùc Kitoâ Phuïc Sinh laø cuoäc caùch maïng cho moïi khía caïnh cuûa theá giôùi. Ron Rolheiser - noùi raèng: Ñöùc Kitoâ Phuïc Sinh "laø moät söï môùi meû tuyeät ñoái veà baûn chaát vuõ truï, môùi meû trong töøng nguyeân töû."
Nguoàn söùc soáng doài daøo
Ñaïi dòch Covid-19 giuùp con ngöôøi yù thöùc veà cuoäc khuûng hoaûng mang tính coäi nguoàn ôû nôi mình. Con ngöôøi nhaän ra mình khaùt tình yeâu, khaùt nieàm tin vaø khaùt hy voïng. Söï phaùt trieån kinh teá caùch baát coâng chæ laøm taêng theâm khoaûng caùch giöõa con ngöôøi vaø phaù vôõ moái töông quan giöõa con ngöôøi vôùi thieân nhieân. Söï yeáu keùm cuûa ngaønh y teá ñang ñaùnh maát nieàm tin nôi con ngöôøi. Coi troïng vieäc ñaàu tö buoân baùn vuõ khí gieát ngöôøi hôn laø ñaàu tö cho thieát bò y teá ñeå cöùu ngöôøi caøng laøm lu môø theâm hy voïng veà töông lai. Vaø coøn bao nhieâu baát caäp khaùc nöõa. Covid-19 ñaõ phôi baøy ra cho con ngöôøi thaáy tình traïng ñaùng baùo ñoäng cuûa theá giôùi naøy treân nhieàu bình dieän khaùc nhau.
Ñuùng laø aûo töôûng neáu muoán moïi söï hoaøn haûo treân maët ñaát naøy. Nhöng con ngöôøi coù khaû naêng laøm cho theá giôùi naøy theâm söùc soáng vaø toát laønh. Nhöõng aùnh saùng töø trong ñaïi dòch giuùp ñònh höôùng phaùt trieån. Covid-19 cho chuùng ta thaáy raèng con ngöôøi khoâng theå soáng maïnh khoûe trong moät haønh tinh ñaày beänh taät. Taát caû chuùng ta ñeàu cuøng treân moät chieác thuyeàn. Con ngöôøi vaø moïi loaøi thuï taïo treân haønh tinh naøy ñeàu coù lieân heä maät thieát vôùi nhau. Khoâng ai laø moät hoøn ñaûo... Nhöõng baøi hoïc naøy ñaõ ñuû ñeå con ngöôøi chung tay cuøng nhau xaây döïng moät theá giôùi môùi?
Haäu ñaïi dòch, chuùng ta ñöôïc môøi goïi xaây döïng laïi theá giôùi ñaùng soáng hôn. Chuù Bôøm muoán noùi vôùi chuùng ta raèng phaûi tænh thöùc, ñöøng ham nhöõng caùi lôïi tröôùc maét maø ñaùnh maát ñi töông lai sau naøy.
Coøn Ñöùc Kitoâ Phuïc Sinh trao ban cho con ngöôøi hy voïng môùi vaø ñoäng löïc soáng môùi. Söï phuïc sinh cuûa Ñöùc Kitoâ giuùp chuùng ta ñònh höôùng xaây döïng laïi theá giôùi sau ñaïi dòch.
Trong baøi giaûng söù ñieäp Phuïc Sinh, Ñöùc Thaùnh Cha Phanxicoâ chæ cho chuùng ta thaáy roõ hôn söï phuïc sinh cuûa Ñöùc Kitoâ môû ra con ñöôøng soáng môùi nhö theá naøo. "Söï phuïc sinh cuûa Ñöùc Kitoâ khoâng phaûi laø coâng thöùc phuø pheùp laøm tan bieán moïi khoù khaên. Ñaáng Phuïc Sinh chính laø Ñaáng Chòu Ñoùng Ñinh, khoâng phaûi ai khaùc. Thaân theå phuïc sinh cuûa Ngaøi vaãn mang nhöõng veát thöông khoâng theå xoùa nhoøa, nhöõng veát thöông trôû thaønh nguoàn coäi cuûa nieàm hy voïng. Chuùng ta haõy chaïy ñeán vôùi Ngaøi ñeå Ngaøi chöõa laønh nhöõng toån thöông chuùng ta phaûi chòu..."[3]
Nhieàu ngöôøi coøn phaân vaân: Phaûi chaêng hy voïng cuûa Ñöùc Kitoâ Phuïc Sinh quùa xa vôøi, vaø chaúng coù moái lieân heä gì ñeán tình caûnh hieän taïi cuûa con ngöôøi? Khoâng. Nhöõng hy voïng cuûa Ñöùc Kitoâ Phuïc Sinh ñang ñònh höôùng cho chuùng ta con ñöôøng ñeán vôùi söï soáng. Moät caùch cuï theå, naêm 2020 chuùng ta möøng leã Ñöùc Kitoâ Phuïc Sinh ngay trong ñaïi dòch Covid-19, vaø chuùng ta ñöôïc nhaéc nhôû raèng: "Ñaây khoâng phaûi laø thôøi ñieåm cuûa söï voâ taâm, cuûa ích kyû, cuûa chia reõ. Moïi ngöôøi ñöôïc môøi goïi soáng hieäp nhaát vôùi nhau, quan taâm ñeán nhöõng ngöôøi ñang chòu ñau khoå hôn vaø ngöøng caùc cuoäc chieán tranh."[4]
Caùi cheát vaø söï phuïc sinh cuûa Ñöùc Kitoâ thoâi thuùc: "Chuùng ta haõy laøm cho nhöõng keâu gaøo cuûa söï cheát phaûi im laëng; cho moïi thöù chieán tranh phaûi döøng laïi!... Öôùc gì chuùng ta coù theå ngöøng saûn xuaát vaø buoân baùn vuõ khí, vì chuùng ta caàn löông thöïc chöù khoâng phaûi suùng oáng! Haõy keát thuùc vieäc phaù thai vaø gieát haïi ngöôøi voâ toäi. Öôùc gì traùi tim cuûa nhöõng ngöôøi dö daû coù ñuû söï côûi môû ñeå trao ban caùc nhu caàu thieát yeáu vaøo nhöõng ñoâi tay troáng trôn cuûa ngöôøi ngheøo...."[5]
Con ñöôøng ñeå xaây döïng moät theá giôùi töôi ñeïp hôn khoâng coù con ñöôøng naøo khaùc ngoaøi con ñöôøng cuûa Ñöùc Kitoâ Phuïc Sinh. Khoâng moät moâ hình naøo ñöa con ngöôøi ñeán söï soáng troøn ñaày vaø vöõng beàn neáu moâ hình ñoù loaïi boû moät trong nhöõng thaønh phaàn nôi Ñöùc Kitoâ Phuïc Sinh. Trong Ñöùc Kitoâ Phuïc Sinh hieän dieän ñuû ba thaønh phaàn trong moät: Söï phuïc sinh cuûa Ngaøi khoâng loaïi tröø thaäp giaù cuûa ngaøy Thöù Saùu Tuaàn Thaùnh vaø ôû trong moà trong ngaøy Thöù Baûy Tuaàn Thaùnh.
Ñöùc Kitoâ Phuïc Sinh ñem ñeán cho chuùng ta ñaûm baûo chaéc chaén raèng, söï soáng chieán thaéng söï cheát, tình yeâu chieán thaéng haän thuø. Neáu loaïi boû neàn moùng naøy con ngöôøi töï bieán mình thaønh keû khôø xaây nhaø treân caùt.
Böôùc vaøo cuoäc soáng môùi
Khi ñöôïc hoûi, traùi ñaát seõ nhö theá naøo sau ñaïi dòch? Coù ngöôøi baïn traû lôøi nöûa thaät nöûa ñuøa: traùi ñaát vaãn vaäy, nhö luùc naøy, chæ coù ñieàu laø noù seõ bò trôû neân xaáu hôn!
Moãi ñaïi dòch ñeán, caùc nhaø khoa hoïc phaûi coá gaéng tìm ra moät loaïi vaéc-xin ñeå giaûi thoaùt con ngöôøi khoûi dòch beänh. Ñeán luùc naøy, con ngöôøi ñaõ traû giaù baèng caû tieàn baïc laãn maïng soáng, vaø hieän vaãn chöa tìm ra vaéc-xin môùi. Ñöùc Kitoâ Phuïc Sinh ñem ñeán cho con ngöôøi "vaéc-xin phuïc sinh", vaéc-xin chöõa laønh moïi veát thöông vaø cöùu thoaùt con ngöôøi khoûi moïi toäi loãi. Vaéc-xin phuïc sinh ñöôïc keát caáu töø ba thaønh phaàn cô baûn: tình yeâu vaø tha thöù (Thöù Saùu Tuaàn Thaùnh); tin töôûng (Thöù Baûy Tuaàn Thaùnh); vaø hy voïng (Chuùa Nhaät Phuïc Sinh). Baát cöù, moâ hình soáng naøo löôïc boû ñi moät trong ba thaønh phaàn neàn taûng naøy thì ñeàu laøm maát ñi tính hieäu quaû cuûa "vaéc-xin phuïc sinh".
Ñeå xaây döïng cuoäc soáng môùi haäu ñaïi dòch, chuùng ta ñöôïc môøi goïi nhìn cuoäc soáng trong con maét môùi vaø tinh thaàn môùi. Ngaém nhìn moïi söï trong theá giôùi naøy, vôùi ñoâi maét tình yeâu cuûa Thieân Chuùa. Ñaây laø baøi taäp cuoái cuøng trong saùch Linh Thao cuûa thaùnh Inhaxioâ Loyola, giuùp con ngöôøi nhaän ra söï hoaït ñoäng cuûa Thieân Chuùa trong moïi söï vaø coäng taùc vôùi Ngaøi.
"Haõy yeâu ñi, roài laøm gì thì laøm!" (ama et fac quod vis)
(Thaùnh Augustino)
- - - - - - - -
[1] Coù theå ñoïc baûn tieáng Vieät ñaày ñuû ôû ñaây: https://www.grimmstories.com/language.php?grimm=083&l=vi&r=en
[2] Trích löôïc caâu chuyeän theo Joseph Ratzinger, Ñöùc Giaùo Hoaøng Beâneâñíctoâ XVI.: "Einfuhrung in das Christentum. Vorlesungen uber das apostolische Glaubensbekenntnis," Munchen, Germany, 1968. Baûn dòch tieáng Vieät cuûa Lm. Athanasio Nguyeãn Quoác Laâm vaø Phaïm Hoàng Lam: "Ñöùc Tin Kitoâ Giaùo Hoâm Qua vaø Hoâm Nay," Random House, Ñaø Laït, 2009.
[3] Toaøn vaên söù ñieäp Phuïc Sinh 2020: https://www.vaticannews.va/vi/pope/news/2020-04/thong-diep-phuc-sinh-2020.html
[4] Toaøn vaên söù ñieäp Phuïc Sinh 2020 (nt)
[5] Toaøn vaên baøi giaûng Leã Voïng Phuïc Sinh cuûa ÑTC Phanxicoâ: https://www.vaticannews.va/vi/pope/news/2020-04/toan-van-bai-giang-le-vong-phuc-sinh-dtc-phanxico.html