Tieáng Chuoâng Thaùnh Ñöôøng
(Nhöõng Chia Seû Muïc Vuï vaø Nhöõng Caâu Chuyeän Gôïi YÙ
Suy Tö Vaø Caàu Nguyeän haèng ngaøy)
Prepared for Internet by Vietnamese Missionaries in Asia
- 81 -
Ñöôøng xuaát haønh môùi
Ñöôøng xuaát haønh môùi.
Lm. Giu-se Nguyeãn Coâng Ñoan, S.J.
Gieâ-ru-sa-lem, Chuùa Nhaät V muøa Phuïc Sinh 2020
(WHÑ 13-05-2020) -- Haønh trình ñöùc tin cuûa chuùng ta khoâng höôùng veà moät mieàn ñaát naøo, maø höôùng veà queâ trôøi, nhöng vaãn laø haønh trình qua sa maïc ñeå "loät xaùc" maø trôû thaønh "con ngöôøi môùi", neân ñoàng hình ñoàng daïng vôùi Ñöùc Ki-toâ. Pheùp Röûa cho chuùng ta ñöôïc maëc laáy con ngöôøi môùi, nhöng chæ laø caùi maàm, noù phaûi lôùn leân, vöôn tôùi "chieàu kích tröôûng thaønh".
Cuoäc xuaát haønh môùi khoâng phaûi laø ra khoûi moät mieàn ñaát, moät aùch noâ leä phaøm nhaân. Ñöùc Ki-toâ khoâng giaûi thoaùt chuùng ta khoûi thaân phaän noâ leä ôû traàn gian, nhöng laø aùch noâ leä toäi loãi.
"Nöôùc Chuùa khoâng thuoäc veà theá gian naøy" nhöng laïi baét ñaàu vaø lôùn leân ôû theá gian naøy nhö ñoàng luùa cuûa Thieân Chuùa, luoân bò keû thuø lôïi duïng ñeâm toái ñeå gieo coû luøng vaøo. Nhöng Thieân Chuùa khoâng noùng naûy nhö oâng Moâ-seâ, oâng sai nhöõng ngöôøi nhieät thaønh ñi nhoå lieàn. Thieân Chuùa coù ñuû kieân nhaãn ñeå chôø tôùi ngaøy thu hoaïch cuoái cuøng seõ taùch luùa vôùi coû.
Vaán ñeà ñaët ra cho daân Chuùa, cho nhöõng ai ñaõ ñoùn nhaän haït gioáng Lôøi Chuùa, laø ñeå cho Lôøi Chuùa lôùn leân, bao truøm, bieán ñoåi chính mình, khoâng ñeå cho ba keû thuø "Xa-tan, theá gian vaø xaùc thòt" laøm bieán chaát, ôû caáp ñoä caù nhaân vaø coäng ñoaøn Daân Chuùa. Ngaøy nay thì Xa-tan nhaøn laém, bôûi vì "theá gian" cuûa noù ñaõ lôùn maïnh vaø noù nuùp kyõ ñeán noãi nhieàu nhaø thaàn hoïc khoâng tin laø noù coù thaät, coi noù laø bieåu töôïng thoâi. Caùi theá gian döôùi quyeàn thoáng trò cuûa noù maïnh thaät, vì noù laán saân cuûa Hoäi Thaùnh töø laâu vaø tieáp tuïc laán saân quyeát lieät hôn nhôø tay chaân cuûa noù ngaøy caøng ñoâng vaø caøng tinh vi. Theá gian aáy nuoâi döôõng "xaùc thòt" trôû neân cöôøng traùng maïnh meõ tôùi möùc nhöõng phöông theá coå ñieån nhaèm chieán ñaáu vôùi noù bò coi laø loãi thôøi ngay trong haøng linh muïc, tu só vôùi nhöõng traøo löu theá tuïc do noù gieo vaøo, coù veû raát ñaïo ñöùc, raát ñeïp, raát tinh vi vaø raát haáp daãn, maø thöïc chaát, nhö thaùnh Phao-loâ goïi laø "soáng nhö keû thuø cuûa thaäp giaù" (Pl 3,18).
Giao Öôùc Môùi môû ra cho moïi daân toäc chöù khoâng daønh rieâng cho ñaùm ngöôøi hoãn ñoän töø Ai-caäp ñi ra vaø ñöôïc tuï hoïp ôû nuùi Xi-nai ñeå trôû thaønh daân cuûa Giao Öôùc. Ñaõ môû ra cho moïi daân toäc thì khoâng theå gom vaøo moät maûnh ñaát naøo nöõa. "Coøn chuùng ta, queâ höông chuùng ta ôû treân trôøi, vaø chuùng ta noùng loøng mong ñôïi Ñöùc Gieâ-su Ki-toâ töø trôøi ñeán cöùu chuùng ta. Ngöôøi coù quyeàn naêng khaéc phuïc muoân loaøi, vaø seõ duøng quyeàn naêng aáy maø bieán ñoåi thaân xaùc yeáu heøn cuûa chuùng ta neân gioáng thaân xaùc vinh hieån cuûa Ngöôøi." (Pl 3,20)
Töø khi Chuùa Gieâ-su ñöôïc röôùc veà trôøi trong vinh quang maø Ngöôøi vaãn coù nôi Chuùa Cha, caùc toâng ñoà vaâng leänh ñi rao giaûng Tin Möøng cho moïi loaøi thoï taïo, hình nhö theá giôùi vaãn caøng ngaøy caøng teä hôn, nhöõng chia reõ, maâu thuaãn ngaøy caøng saâu xa hôn, chieán tranh ngaøy caøng khoác lieät hôn. Chieán tranh giöõa caùc nöôùc goïi laø "ki-toâ giaùo" vôùi nhau, roài nhöõng cuoäc thaùnh chieán. Nhöõng cuoäc xung ñoät giöõa giaùo hoäi phöông Ñoâng vaø phöông Taây...
Sau ñoù thì hình nhö Hoäi Thaùnh cuûa Chuùa laïi tuïc hoùa, hoïc theo caùch toå chöùc vaø loái soáng cuûa xaõ hoäi phong kieán phöông Taây, thay vì "Phuùc AÂm hoùa" noù. Ngöôøi ñöùng ñaàu Hoäi Thaùnh Roâ-ma, giaùm muïc cuûa Roâ-ma boãng thaønh Giaùo hoaøng, coù moät giaùo trieàu, vôùi caùc vò chöùc saéc mang phaåm phuïc kieåu caùch, maøu saéc, gioáng nhö taïi caùc trieàu ñình cuûa vua chuùa, caû caùi ngoân ngöõ cuûa trieàu ñình cuõng ñöôïc du nhaäp roäng raõi. Haøng giaùo só cuõng coù thaønh phaàn quí toäc thoâng thaùi ñeå naém ñòa vò, quyeàn löïc, höôûng boång loäc, soáng nhö vaø vôùi giai caáp quí toäc, vaø haøng thöôøng daân ít hoïc ñeå soáng nhö vaø vôùi daân queâ. Cho tôùi Coâng Ñoàng Va-ti-ca-noâ II, Giaùo hoaøng ñoäi caùi muõ ba taàng[1], "ba [vöông mieän] trong moät": Vua cuûa Giaùo Hoäi, vua cuûa "nöôùc Ñöùc Giaùo hoaøng" vaø vua toaøn theá giôùi, naém quyeàn taán phong caùc vua cuûa caùc nöôùc treân traàn gian [Chuùa Gieâ-su coù laøm vua cuûa theá gian ñaâu !]. Phaåm phuïc cuûa Giaùo hoaøng laø phaåm phuïc ñeá vöông, maøu ñoû ñeá vöông, giaøy ñoû tía. Caùc Hoàng y nay vaãn coøn maëc aùo ñoû baèng thöù vaûi ñaét tieàn cuûa baäc ñeá vöông. Coâng ñoàng Va-ti-ca-noâ II ñaõ "caét boû caùi ñuoâi" cuûa phaåm phuïc Giaùo hoaøng, Hoàng y, Giaùm muïc, bôùt ñöôïc vaøi ngöôøi haàu ñi theo caàm ñuoâi aùo cho moãi vò.
Nhaéc laïi vaøi ñieàu "khoù tin maø coù thaät", trong soá nhieàu ñieàu maø - taï ôn Chuùa - theá heä sau 1970 khoâng coøn "phaûi" thaáy, ñeå "coù theå thaáy" Hoäi Thaùnh ñaõ traûi qua bao nhieâu theá kyû bò tuïc hoùa, nay ñang treân ñöôøng trôû veà vôùi Ñaáng Chòu Ñoùng Ñinh Traàn Truoàng treân thaäp giaù, duø cuoäc trôû veà naøy vaãn coøn ñaày choâng gai, vì vaãn coøn nhöõng ngöôøi thích ñeo vaø soáng vôùi "thaäp giaù vaøng naïm ngoïc", hôn mang vaø soáng thaùnh giaù baèng goã cuûa Chuùa Gieâ-su.
Roài khi caùc nöôùc "ki-toâ giaùo" phöông Taây töï cho laø "khaùm phaù ra chaâu Myõ" [!!!] thì laïi ñua nhau chieám ñaát cuûa caùc daân toäc voán sinh soáng ôû ñoù, coi hoï laø moïi rôï, nghi ngôø hoï coù phaûi laø ngöôøi chöa[2]; baét hoï laøm noâ leä, doàn hoï vaøo röøng saâu nöôùc ñoäc ñeå chieám ñaát ñai maøu môõ cuûa hoï. Roài cuõng töø caùc nöôùc ki-toâ giaùo xuaát phaùt nhöõng keû buoân baùn noâ leä, do caùc trieàu ñình AÂu chaâu baûo trôï, luøa daân Phi Chaâu xuoáng taøu chôû qua chaâu Myõ baùn ôû "chôï noâ leä" nhö baùn moät ñaøn vaät. Taøn tích cuûa söï khinh thò ngöôøi noâ leä da ñen vaãn coøn noùng boûng, ngay taïi caùi nöôùc ôû Baéc Myõ töï cho laø vaên minh, daân chuû nhaát theá giôùi.
Khi ngaønh haøng haûi cuûa AÂu chaâu phaùt trieån, thì caùc nhaø truyeàn giaùo töø caùc nöôùc "ki-toâ giaùo" AÂu chaâu theo taøu buoân ñi loan baùo Tin Möøng cho caùc nöôùc Nam vaø Ñoâng AÙ. Caùc nöôùc naøy voán coù nhöõng neàn vaên minh vaên hoùa cuøng thôøi vôùi caùc neàn vaên minh vaên hoùa coå xöa cuûa Ai-caäp, Trung Caän Ñoâng, tröôùc caû Hy-laïp vaø Roâ-ma maáy ngaøn naêm. Nhöng Giaùo Hoäi phöông Taây laïi laãn loän Tin Möøng vôùi caùi voû ngoân ngöõ, vaên hoùa, y phuïc, nghi leã La-tinh... aùp ñaët leân caùc daân toäc xa laï, bieán hoï thaønh lai caêng, gaây laãn loän giöõa vieäc theo ñaïo Thieân Chuùa vaø theo vaên hoùa phöông Taây. Roài caùc nöôùc phöông Taây aáy laïi theo sau caùc nhaø truyeàn giaùo, döôùi danh nghóa "baûo veä" ñaïo. Gaây theâm ngoä nhaän giöõa truyeàn giaùo vaø thöïc daân... Nhöõng ngöôøi töï coi laø moân ñeä Ñöùc Ki-toâ daàn daàn chia nhau thaønh haøng ngaøn phaùi, khieán ngöôøi ngoaøi hoa maét chaúng coøn bieát ñaâu thaät, ñaâu giaû, ñaâu chaùnh, ñaâu taø.
Nay thì taïi caùc nöôùc quen goïi laø "ki-toâ giaùo", Ki-toâ giaùo ñang trôû thaønh "keû laï maët", bò thay theá bôûi caùc thöù chuû nghóa, trieát thuyeát baøi toân giaùo, phaù huûy caû ñaïo laøm ngöôøi... Caùc thöù chuû nghóa, trieát thuyeát naøy lan ñi nhanh hôn Ki-toâ giaùo. Ngöôøi ta ñaõ tieán sang giai ñoaïn "haäu voâ thaàn", khoâng coøn ñaët vaán ñeà veà Thieân Chuùa nöõa. Ñieàu Xa-tan xuùi giuïc ôû vöôøn Ñòa Ñaøng nay trôû thaønh ñöông nhieân trong luaät phaùp cuûa nhieàu nöôùc "haäu Ki-toâ giaùo": con ngöôøi laø oâng thaàn baø thaàn, laøm chuû tuyeät ñoái cuûa chính mình, cuûa maïng soáng mình vaø maïng soáng ngöôøi khaùc. Baøo thai bao laâu coøn trong buïng meï chæ laø moät phaàn thaân theå ngöôøi meï, neân ngöôøi meï coù quyeàn huûy hoaïi noù. Ngöôøi cuøng phaùi coù quyeàn keát hoân vaø moïi quyeàn lôïi nhö moät gia ñình. Ñænh cao cuûa vaên minh tôùi ñoù roài. "Con ngöôøi haäu voâ thaàn" ñang vöôn leân baù chuû theá giôùi.
Daân töï coi laø daân cuûa Giao Öôùc Xi-nai ñaõ laáy laïi ñöôïc caùi goïi laø Ñaát Höùa, ñem Saùch Thaùnh laøm vaên töï chöùng minh chuû quyeàn. Duø 50% trong soá ngöôøi naøy chaúng tin thaàn thaùnh naøo caû. 10% nhieät thaønh giöõ Luaät Moâ-seâ vôùi moïi thöù chi tieát maø caùc Raùp-bi cuûa hoï ñaõ theâm vaøo suoát hai ngaøn naêm qua. 40% coøn laïi thì xeáp haïng töø ñaäm tôùi laït...
Taát caû nhöõng hieän töôïng naøy trong lòch söû vaø ngay thôøi chuùng ta coù veû nhö thaùch ñoá caû tín höõu vaø ngöôøi ngoaøi: Thieân Chuùa cuûa AÙp-ra-ham, I-xa-aùc, cuûa Gia-coùp, Thieân Chuùa cuûa Ít-ra-en, Thieân Chuùa Cha cuûa Ñöùc Gieâ-su Ki-toâ vaø ôn cöùu ñoä trong Ñöùc Ki-toâ maø caùc moân ñeä cuûa Ngaøi rao giaûng coøn coù nghóa gì nöõa khoâng, vì ñaõ hôn boán ngaøn naêm Thieân Chuùa cuûa AÙp-ra-ham chaúng thay ñoåi ñöôïc con ngöôøi vaø theá giôùi naøy?
Thieân Chuùa ñaõ ban quaû tim môùi, quaû tim môùi ôû ñaâu? Quaû tim cuûa con ngöôøi hoâm nay cuõng nhö hoâm qua, vaãn ñaày tham saân si. Trong Hoäi Thaùnh cuûa Chuùa coøn ñaày nhöõng ngaãu töôïng: baûo thuû, caáp tieán ñeàu laø thôø moät thöù gì ñoù laøm ngaãu töôïng nhö: tieáng La-tinh, "nghi thöùc" thôøi thaùnh Pi-oâ V, Pi-oâ X; ñòa vò, chöùc quyeàn, aùo, maõo, hia, gaäy. Trong haøng Hoàng y, Giaùm muïc[3], Linh muïc, Phoù teá, trong tu vieän cuõng coøn ñaày ganh gheùt, bon chen, tranh giaønh aûnh höôûng, chöa keå nhöõng "xì-caêng-ñan" khaùc ôû moãi giai ñoaïn lòch söû. Giaûng ñaøi nhieàu khi thaønh dieãn ñaøn töï do, saøn bieåu dieãn, thaønh saân khaáu haøi; ngöôøi giaûng coù khi bieát ñuû thöù, thuyeát ñuû thöù, tröø Lôøi Chuùa... Ñöùc Thaùnh Cha Phan-xi-coâ tieáp tuïc cuoäc canh taân cuûa Coâng Ñoàng Va-ti-ca-noâ II, thì bò choáng ñoái ngay töø trong haøng Hoàng y, Giaùm muïc, Linh muïc. Khoâng thieáu keû coâng khai caàu cho ngaøi cheát leï ñi, ñeå hoï ñöa oâng "Vuõ nhö Caån" trôû laïi treân baøn thôø.
Laïy Thaùnh Thaàn Thieân Chuùa, Ngaøi ñeán thay ñoåi maët ñòa caàu! Ngaøi ôû ñaâu baây giôø? Sao ñòa caàu coù veû toài teä nhö hoaëc hôn xöa?
Caâu traû lôøi ôû nôi con ngöôøi.
Kinh Thaùnh noùi raèng "Thieân Chuùa laáy buïi töø ñaát naën ra con ngöôøi", nhöng töø khi Thieân Chuùa ñaõ "thoåi sinh khí vaøo loã muõi, vaø con ngöôøi trôû neân loaøi coù söï soáng", thì noù khoâng nhö nhöõng sinh vaät khaùc, maø noù coù töï do, coù theå töø choái caû Ñaáng ñaõ taïo ra noù; nghóa laø noù coù theå tuøy yù choïn löïa trôû neân gioáng ai, gioáng caùi gì... vaø noù vuoät khoûi baøn tay nhaøo naën cuûa Thieân Chuùa. Thieân Chuùa coù theå noùi vôùi noù, nhöng noù nghe hay khoâng laø tuøy noù.
Con ngöôøi khoâng coøn nhôù vaø khoâng muoán nhôù nguoàn goác cuûa mình töø buïi ñaát nöõa. Roài töø khi con ngöôøi töø choái caû Ñaáng ñaõ cho mình hôi thôû, thì noù töôûng mình ñaõ thaønh oâng thaàn, baø thaàn, ngang haøng vôùi Thieân Chuùa roài. Ngaøy xöa con ngöôøi naën, ñuùc, ñeõo nhöõng oâng thaàn roài ñaët leân ngai maø thôø; ngaøy nay nhöõng con ngöôøi töï cho mình laø vaên minh, tieán boä, khoâng ngu gì maø thôø töôïng goã töôïng ñaù, töôïng vaøng... Nhöng thôø vaøng, baïc, kim cöông, giaáy xanh giaáy ñoû, caùi ngai... Hoï saün saøng saùt teá caû cha meï vôï con, caû daân toäc ñeå ñöôïc caùc thöù thaàn kia laøm sôû höõu. Ngöôøi ta coøn toân nhau hay toân chính mình laøm thaàn nöõa. Daân cuûa Giao Öôùc Xi-nai coi caùc thaàn cuûa caùc daân khaùc laø thaàn ngoaïi lai, thaàn laï... Ngöôøi thôøi nay coù ñuû thöù thaàn ñeå say meâ, neân coi Thieân Chuùa cuûa Ít-ra-en, Thieân Chuùa Cha cuûa Ñöùc Gieâ-su Ki-toâ laø thaàn laï!
Thieân Chuùa vaãn toân troïng töï do cuûa ngöôøi thôøi nay cuõng nhö cuûa ngöôøi thôøi xöa. Trong lôøi Moâ-seâ giaõ töø daân Giao Öôùc Xi-nai tröôùc khi hoï qua soâng vaøo Ñaát Höùa, coøn oâng phaûi leân nuùi "bieán khoûi maøn hình", oâng heát lôøi nhaéc nhôû, nhaén nhuû daân, vaø chæ coù theå keát thuùc baèng lôøi môøi choïn löïa: "Hoâm nay toâi ñöa ra cho anh em choïn: hoaëc laø ñöôïc soáng, ñöôïc haïnh phuùc hoaëc laø phaûi cheát, bò tai hoïa." (Ñnl 30,15).
Theá nhöng caùi Ñaát Höùa thì chöa ai thaáy, chöa ai höôûng vaø chöa bieát bao giôø môùi ñöôïc höôûng. Noài thòt, con caù, quaû döa, cuû haønh, cuû toûi beân Ai-caäp thì hoï ñaõ aên roài, bieát muøi vò roài. Thieân Chuùa maø oâng Moâ-seâ noùi, vaø hoï cuõng ñaõ nghe tieáng uy nghi töø treân ñænh nuùi thì quaù xa vôøi vaø hoï khoâng ñieàu khieån ñöôïc, coøn nhöõng oâng thaàn cuûa Ai Caäp thì hoï ñieàu khieån hoaøn toaøn theo yù hoï ñöôïc. Caùi trieát lyù cuûa ngöôøi noâng daân mieàn Baéc Vieät Nam "bieát coù soáng ñeán mai maø ñeå daønh cuû khoai ñeán toái" coù veû haáp daãn hôn. Thôø caùc thöù thaàn tröôùc maét thì söôùng ngay baây giôø. Coøn thôø Thieân Chuùa thì phaûi chôø tôùi ñôøi sau môùi ñöôïc. Haïnh phuùc Chuùa Gieâ-su höùa: "Seõ ñöôïc Nöôùc Ñöùc Chuùa Trôøi laøm cuûa mình, seõ ñöôïc... seõ ñöôïc..." toaøn ôû thì töông lai thoâi, laïi theâm gia vò "baùch haïi" nöõa (Mt 5,3-12) ! Maø bieát coù ñöôïc khoâng nöõa, vì coøn phaûi tuaân theo ñieàu kieän!? Ñang ñoùi, vôù ñöôïc cuû khoai thì cöù aên ñi cho söôùng baây giôø.
Ñoù laø ñieäp khuùc cuûa daân thôøi Giao öôùc Xi-nai cuõng nhö cuûa thôøi Giao Öôùc Môùi.
Thieân Chuùa ñeå con ngöôøi töï choïn, khoâng cöôõng eùp. Neáu Thieân Chuùa naën hình töôïng cuûa Thieân Chuùa hay ñeõo taûng ñaù cho thaønh hình töôïng cuûa Thieân Chuùa, roài ñeå yeân ñoù thì noù chaúng chaïy ñi ñaâu ñöôïc, nhöng Thieân Chuùa döïng neân con ngöôøi nhö loaøi coù söï soáng neân noù chuyeån ñoäng khoâng ngöøng vaø Ngöôøi ñaõ cho noù töï do choïn neân gioáng ai. Noù thích gioáng thöù thaàn maét thaáy ñöôïc, tay sôø ñöôïc vaø coù theå soi göông ñoái chieáu ñeå xem mình ñaõ gioáng thaàn tôùi möùc naøo. Coøn neân gioáng Thieân Chuùa thì chæ coù nghe theo lôøi cuûa Thieân Chuùa maø laøm theo, khoù quaù!
Thieân Chuùa chieàu chuoäng con ngöôøi neân ñaõ cho "Con Moät laø hình aûnh toaøn haûo cuûa Thieân Chuùa" ñeán laøm ngöôøi ñeå laøm maãu vaø chæ ñöôøng. Nhöng chính nhöõng moân ñeä ñi theo Ngöôøi Con aáy treân nhöõng neûo ñöôøng töø Ga-li-leâ leân Gieâ-ru-sa-lem cuõng chaúng hieåu gì, ñeán böõa aên cuoái cuøng coøn caõi nhau oûm toûi, tranh giaønh ñòa vò vôùi nhau. Roài moät ngöôøi phaûn boäi noäp Thaày, moät ngöôøi choái boû Thaày, möôøi ngöôøi coøn laïi boû Thaày troán heát.
Sau khi Phuïc Sinh, Ngöôøi qui tuï möôøi moät oâng laïi ñeå töø giaõ thì hoï coøn hoûi: "Thöa Thaày, coù phaûi baây giôø laø luùc Thaày khoâi phuïc vöông quoác cho Ít-ra-en khoâng?" (Cv 1,6).
Ngöôøi höùa ban Thaùnh Thaàn ñeå daïy doã hoï, ñeå cho hoï söùc maïnh maø ñi laøm chöùng.
Nhöng ngay trong caùi coäng ñoaøn kieåu maãu ñaàu tieân taïi Gieâ-ru-sa-lem ñaõ coù nhöõng keû toan löøa doái Thaùnh Thaàn (x. Cv 5,1-11). Moät oâng phuø thuûy ôû Sa-ma-ri sau khi xin chòu pheùp Röûa ñaõ hoûi mua quyeàn ñaët tay ban Thaùnh Thaàn (Cv 8,18-24). Ñeán chöông 15 trong saùch Coâng Vuï thì thaáy trong haøng nguõ nhöõng ngöôøi rao giaûng Tin Möøng ñaõ xuaát hieän nhöõng raïn nöùt do tình traïng laãn loän giöõa Thaùnh Thaàn vaø "thoå thaàn", Thaùnh Thaàn thì vöôït ranh giôùi saéc toäc, phong tuïc taäp quaùn, coøn "thoå thaàn" thì baét ngöôøi ngoaøi ñaïo Do Thaùi muoán thaønh moân ñeä Ñöùc Ki-toâ phaûi theo ñaïo Do Thaùi nöõa. Ñoù cuõng laø moät thöù thôø ngaãu thaàn. Trong hoäi nghò Gieâ-ru-sa-lem nhaèm giaûi quyeát nhöõng xung khaéc thì caùc vò laõnh ñaïo, laø caùc "toâng ñoà vaø kyø muïc", cuõng baét ñaàu caõi lyù suøi boït meùp chaúng ñi tôùi ñaâu, cho tôùi khi oâng Pheâ-roâ yeâu caàu "nghe" cho bieát Thaùnh Thaàn ñaõ laøm nhöõng gì, thay vì caõi. Söï nhaát trí trong hoäi nghò Gieâ-ru-sa-lem cuõng khoâng ñem laïi oån ñònh hoaøn toaøn ñaâu, vò toâng ñoà daân ngoaïi laø Phao-loâ seõ bò theo doõi vaø choáng ñoái suoát ñôøi.
Chuùa Gieâ-su vaø caùc Toâng Ñoà ñaõ khoâng aûo töôûng khi ñi rao giaûng. Lôøi Thieân Chuùa laø Lôøi Taïo Döïng, Thieân Chuùa phaùn: "Haõy coù aùnh saùng" thì aùnh saùng xuaát hieän (St 1, 1-25), nhöng khi döïng neân con ngöôøi thì Thieân Chuùa chæ töï noùi vôùi mình: "Naøo Ta haõy laøm neân con ngöôøi gioáng hình aûnh Ta" roài phaûi laøm. Laàn ñaàu tieân Thieân Chuùa ñeán goïi con ngöôøi trong vöôøn ñòa ñaøng thì con ngöôøi ñaõ laån troán maát roài, vì ñaõ nghe lôøi keû laï maët duï doã, ñi tìm buøa ngaûi ñeå khoûi caàn ñeán Thieân Chuùa nöõa... Töø ñoù Lôøi Thieân Chuùa noùi vôùi con ngöôøi chæ coøn laø "Nghe ñaây...", "Haõy nghe...", vaø hoaøn toaøn leä thuoäc con ngöôøi.
Thieân Chuùa baét ñaàu haï mình töø khi baét ñaàu noùi vôùi con ngöôøi. Chuùa Gieâ-su ñaõ ví Lôøi Thieân Chuùa noùi vôùi con ngöôøi nhö haït gioáng gieo xuoáng ñaát. Haït gioáng coù moïc ñöôïc hay khoâng coøn tuøy thuoäc maûnh ñaát noù rôi vaøo, laø ngöôøi nhaän. Haït gioáng coù "ba ruûi": Leà ñöôøng, ñaát soûi ñaù vaø gai goùc, vaø "moät may": Ñaát toát. (x. Mt 13,3-23; Mc 4,3-8; Lc 8, 5-8). Chính Chuùa Gieâ-su ñaõ ngaäm nguøi noùi leân noãi khaéc khoaûi: "Khi Con Ngöôøi ngöï ñeán, lieäu coøn thaáy loøng tin treân maët ñaát nöõa chaêng?" (Lc 18,8)
Caùc toâng ñoà cuõng chaúng theå laøm gì hôn caùc ngoân söù ñaõ ñi tröôùc, chæ bieát khuyeân raên tha thieát, caû baèng nöôùc maét vaø maùu. Böùc thö ñaàu tieân ñöôïc giöõ laïi vaø trôû thaønh baûn vaên vieát sôùm nhaát cuûa saùch Taân Öôùc laø thö thöù nhaát cuûa thaùnh Phao-loâ Toâng Ñoà gôûi tín höõu Theâ-xa-loâ-ni-ca, ñaõ ghi laïi lôøi taâm söï:
Khi ôû giöõa anh em, chuùng toâi ñaõ cö xöû thaät dòu daøng, chaúng khaùc naøo meï hieàn aáp uû con thô. Chuùng toâi ñaõ quyù meán anh em, ñeán noãi saün saøng hieán cho anh em, khoâng nhöõng Tin Möøng cuûa Thieân Chuùa, maø caû maïng soáng cuûa chuùng toâi nöõa, vì anh em ñaõ trôû neân nhöõng ngöôøi thaân yeâu cuûa chuùng toâi. Thöa anh em, haún anh em coøn nhôù noãi khoù nhoïc vaát vaû cuûa chuùng toâi: Ñeâm ngaøy chuùng toâi ñaõ laøm vieäc ñeå khoûi thaønh gaùnh naëng cho moät ngöôøi naøo trong anh em, suoát thôøi gian chuùng toâi loan baùo Tin Möøng cuûa Thieân Chuùa cho anh em. Anh em laøm chöùng, vaø Thieân Chuùa cuõng chöùng giaùm, raèng vôùi anh em laø nhöõng tín höõu, chuùng toâi ñaõ cö xöû moät caùch thaùnh thieän, coâng minh, khoâng cheâ traùch ñöôïc. Anh em bieát: Chuùng toâi ñaõ cö xöû vôùi moãi ngöôøi trong anh em nhö cha vôùi con; chuùng toâi ñaõ khuyeân nhuû, khích leä, van naøi anh em soáng xöùng ñaùng vôùi Thieân Chuùa, Ñaáng keâu goïi anh em vaøo Nöôùc cuûa Ngöôøi vaø chia seû vinh quang vôùi Ngöôøi. (2,7-12)
Thö 2 Coâ-rin-toâ, khoaûng 10 naêm sau: "Toâi ñaõ voâ cuøng ñau khoå, con tim se thaét, nöôùc maét chan hoaø khi vieát cho anh em: Toâi vieát khoâng phaûi ñeå gaây öu phieàn, nhöng laø ñeå cho anh em bieát toâi heát loøng yeâu meán anh em."
Khi chòu pheùp Röûa thì tín höõu ñaõ maëc laáy con ngöôøi môùi, nhöng thöïc teá khoâng ñôn giaûn, vì phaûi tieáp tuïc suoát ñôøi: Gieát cheát con ngöôøi cuõ ñeå con ngöôøi môùi ñöôïc lôùn leân. Thö Roâ-ma cho bieát caùi ñaõ ñöôïc khi chòu pheùp Röûa:
"Anh em khoâng bieát raèng: khi chuùng ta ñöôïc dìm vaøo nöôùc thanh taåy, ñeå thuoäc veà Ñöùc Ki-toâ Gieâ-su, laø chuùng ta ñöôïc dìm vaøo trong caùi cheát cuûa Ngöôøi sao? Vì ñöôïc dìm vaøo trong caùi cheát cuûa Ngöôøi, chuùng ta ñaõ cuøng ñöôïc mai taùng vôùi Ngöôøi. Bôûi theá, cuõng nhö Ngöôøi ñaõ ñöôïc soáng laïi töø coõi cheát nhôø quyeàn naêng vinh hieån cuûa Chuùa Cha, thì chuùng ta cuõng ñöôïc soáng moät ñôøi soáng môùi.
Thaät vaäy, vì chuùng ta ñaõ neân moät vôùi Ñöùc Ki-toâ nhôø ñöôïc cheát nhö Ngöôøi ñaõ cheát, thì chuùng ta cuõng seõ neân moät vôùi Ngöôøi, nhôø ñöôïc soáng laïi nhö Ngöôøi ñaõ soáng laïi. Chuùng ta bieát raèng: Con ngöôøi cuõ nôi chuùng ta ñaõ bò ñoùng ñinh vaøo thaäp giaù vôùi Ñöùc Ki-toâ, nhö vaäy, con ngöôøi do toäi loãi thoáng trò ñaõ bò huyû dieät, ñeå chuùng ta khoâng coøn laøm noâ leä cho toäi loãi nöõa. Quaû theá, ai ñaõ cheát, thì thoaùt khoûi quyeàn cuûa toäi loãi." (Rm 6, 3-7)
Thö EÂ-pheâ-soâ cho bieát ñoù laø khôûi ñaàu cuoäc chieán tröôøng kyø: "Con ngöôøi cuõ nôi chuùng ta ñaõ bò ñoùng ñinh vaøo thaäp giaù vôùi Ñöùc Ki-toâ" (Rm 6,6) nhöng laïi cöù phaûi tieáp tuïc "loät boû noù":
"Anh em phaûi côûi boû con ngöôøi cuõ vôùi neáp soáng xöa, laø con ngöôøi phaûi hö naùt vì bò nhöõng ham muoán löøa doái, anh em phaûi ñeå Thaàn Khí ñoåi môùi taâm trí anh em, vaø phaûi maëc laáy con ngöôøi môùi, laø con ngöôøi ñaõ ñöôïc saùng taïo theo hình aûnh Thieân Chuùa ñeå thaät söï soáng coâng chính vaø thaùnh thieän. (4,22-24).
Con ngöôøi môùi khoâng phaûi laø caùi aùo may saün maëc vaøo laø xong, nhöng laø "con ngöôøi haèng ñöôïc ñoåi môùi theo hình aûnh Ñaáng Taïo Hoùa" (Cl 3, 10).
Thö Ga-laùt cho bieát "maëc laáy con ngöôøi môùi" chính laø "maëc laáy Ñöùc Ki-toâ": "Baát cöù ai trong anh em ñöôïc thanh taåy ñeå thuoäc veà Ñöùc Ki-toâ, ñeàu maëc laáy Ñöùc Ki-toâ" (3,27).
Laøm sao coù theå maëc laáy Ñöùc Ki-toâ? Tröôùc heát laø maëc laáy "nhöõng taâm tình ñaõ coù nôi Ñöùc Ki-toâ" (Pl 2,5) ; cö xöû nhö Ñöùc Ki-toâ: "Böôùc ñi nhö Ñaáng aáy ñaõ böôùc ñi" (1Ga 2,6) [dòch saùt]; ñöôïc bieán hình: "Taát caû chuùng ta, maët khoâng maøn che, chuùng ta phaûn chieáu vinh quang cuûa Chuùa nhö moät böùc göông; nhö vaäy, chuùng ta ñöôïc bieán ñoåi[4] neân gioáng cuõng moät hình aûnh ñoù, ngaøy caøng trôû neân röïc rôõ hôn, nhö do bôûi taùc ñoäng cuûa Chuùa laø Thaàn Khí." (2Cr 3,18)
Vôùi Toå phuï AÙp-ra-ham thì Thieân Chuùa baûo: "Haõy böôùc ñi tröôùc maët Ta vaø soáng hoaøn thieän." (St 17,1).
Ñeán oâng Moâ-seâ, ngöôøi phaûi daãn ñöa daân vaøo Ñaát Höùa, khi nhaän ra mình sai thì oâng khieâm toán xin: "Xin khaán toû cho con bieát ñöôøng loái cuûa Ngaøi ñeå con bieát Ngaøi" (Xh 33,13). Thieân Chuùa traû lôøi:
"Ngöôi khoâng theå xem thaáy toân nhan Ta, vì con ngöôøi khoâng theå thaáy Ta maø vaãn soáng." Ñöùc Chuùa coøn phaùn: "Ñaây laø choã gaàn Ta; ngöôi seõ ñöùng treân taûng ñaù. Khi vinh quang cuûa Ta ñi qua, Ta seõ ñaët ngöôi vaøo trong hoác ñaù, vaø laáy baøn tay che ngöôi cho ñeán khi Ta ñaõ ñi qua. Roài Ta seõ ruùt tay laïi, vaø ngöôi seõ xem thaáy löng Ta, coøn toân nhan Ta thì khoâng ñöôïc thaáy."
Con Thieân Chuùa ñaõ laøm ngöôøi, ñaõ soáng troïn thaân phaän con ngöôøi trong tö caùch laø Con Thieân Chuùa, ñaõ thi haønh troïn veïn yù muoán cuûa Thieân Chuùa, ñeå trôû thaønh "Con Ñöôøng, Söï Thaät vaø Söï Soáng" vaø coù theå môøi goïi chuùng ta: "Haõy theo Thaày". "Vaùc thaäp giaù cuûa mình haøng ngaøy maø ñi ñaøng sau Thaày". (Lc 9,23). OÂng Pheâ-roâ keùo Ngöôøi laïi ñeå yeâu caàu Ngöôøi thay ñoåi ñöôøng loái thì Ngöôøi baûo: "Sa-tan, lui laïi ñaøng sau Thaày! Anh caûn loái Thaày, vì tö töôûng cuûa anh khoâng phaûi laø tö töôûng cuûa Thieân Chuùa, maø laø cuûa ngöôøi phaøm" (Mt 16,23; Mc 8,31-33; Lc 9,22).
Maàu nhieäm haï mình cuûa Thieân Chuùa khoâng keát thuùc vôùi Maàu nhieäm Nhaäp theå, maø vaãn dieãn ra hoâm nay: Thieân Chuùa vaãn haï mình leä thuoäc vaøo thoï taïo, khoâng cöôõng eùp. Ngaøi vaãn ñöùng ngoaøi cöûa vaø goõ. Ai môû cho Ngaøi thì Ngaøi vaøo, môû ñeán ñaâu thì Ngaøi vaøo ñeán ñoù, khoâng môû thì Ngaøi vaãn kieân nhaãn chôø... Trong saùch Dieãm Ca, chaøng ñeán goõ cöûa vaø naên næ:
Toâi nguû, nhöng loøng toâi chôït thöùc; coù tieáng ngöôøi toâi yeâu goõ cöûa:
"Môû cöûa cho anh vaøo, hôõi em gaùi, ngöôøi baïn tình cuûa anh, hôõi boà caâu, oâi möôøi phaân veïn möôøi!
Naøy ñaàu anh, lôùp söông daøy ñaõ phuû, vaø toùc anh, ñeâm khuya laøm ñaãm öôùt." (Dc 5,2)
Tieáng traû lôøi töø trong nhaø vang ra thaät phuõ phaøng, ñaàu anh phuû söông hay toùc anh öôùt ñaãm khoâng quan troïng baèng baøn chaân em ñaõ röûa. Ñöùt ruoät:
"Em ñaõ côûi xieâm y, laïi maëc vaøo sao ñöôïc?
Em ñaõ röûa chaân roài, laïi ñeå laám hay sao?" (Dc 5,3)
Chaøng laøm moät cöû chæ naên næ cuoái cuøng, nhöng khoâng töï yù ñaåy cöûa böôùc vaøo:
Ngöôøi toâi yeâu luoàn tay qua khe cöûa... (Dc 5,4)
Chaøng ñaønh ñoäi söông khuya, löõng thöõng ra ñi cho toùc öôùt theâm.
Saùch Khaûi Huyeàn trong Taân Öôùc cuõng laëp laïi caûnh naøy trong böùc thö thöù baûy, gôûi Hoäi Thaùnh ôû Lao-ñi-ki-a:
Ta khuyeân ngöôi ñeán vôùi Ta maø... mua aùo traéng ñeå maëc khieán ngöôi khoûi xaáu hoå vì ñeå loä thaân theå traàn truoàng... Phaàn Ta, moïi keû Ta yeâu meán, thì Ta raên baûo daïy doã. Vaäy haõy nhieät thaønh vaø hoái caûi aên naên ! Naøy ñaây Ta ñöùng tröôùc cöûa vaø goõ. Ai nghe tieáng Ta vaø môû cöûa, thì Ta seõ vaøo nhaø ngöôøi aáy, seõ duøng böõa vôùi ngöôøi aáy, vaø ngöôøi aáy seõ duøng böõa vôùi Ta. (Kh 3,18-20).
Tình yeâu khoâng theå mua ñöôïc, cuõng khoâng theå chieám ñoaït hay cöôõng eùp.
Thieân Chuùa laø Tình Yeâu.
Ai ñem heát gia taøi söï nghieäp maø ñoåi laáy tình yeâu,
aét seõ bò ngöôøi ñôøi khinh deå (Dc 8,7)
Con ngöôøi laø coâng trình kyø dieäu nhaát cuûa Thieân Chuùa, bôûi vì ñöôïc taïo thaønh gioáng hình aûnh Thieân Chuùa, nhöng laïi caøng kyø dieäu hôn khi töï do trôû neân gioáng Thieân Chuùa, Thieân Chuùa Laø Tình Yeâu.
Chæ Tình Yeâu môùi coù ñuû söùc maïnh ñeå cho con ngöôøi töï do, vaø ñuû kieân nhaãn ñeå chôø suoát ñôøi.
Saùch Khoân Ngoan ñaõ dieãn taû söï thaät aáy moät caùch khaùc, khi lyù giaûi söï kieân nhaãn cuûa Thieân Chuùa vôùi daân Ai-caäp vaø daân Ca-na-an:
Chuùa xöû khoan hoàng vì Ngaøi laøm chuû ñöôïc söùc maïnh.
Ngaøi laáy löôïng töø bi cao caû maø cai quaûn chuùng con,
nhöng coù theå söû duïng quyeàn naêng baát cöù khi naøo Ngaøi muoán.
Laøm nhö theá Chuùa ñaõ daïy daân raèng:
ngöôøi coâng chính phaûi coù loøng nhaân aùi.
Ngaøi ñaõ cho con caùi nieàm hy voïng traøn treà
laø ngöôøi coù toäi ñöôïc Ngaøi ban ôn saùm hoái. (Kn 12,18-19)
Lôøi môøi goïi cuûa caùc ngoân söù laø: "Haõy nghe Lôøi Thieân Chuùa!", "haõy quay veà" vôùi Thieân Chuùa.
Lôøi môøi goïi cuûa vò Tieàn Hoâ: "Haõy hoaùn caûi, vì Nöôùc Trôøi ñaõ keà beân" (Mt 3,2)
Lôøi rao giaûng môû ñaàu cuûa Chuùa Gieâ-su laø: "Haõy hoaùn caûi, vì Nöôùc Trôøi ñaõ keà beân" (3,17)
Lôøi rao giaûng ñaàu tieân cuûa caùc toâng ñoà laø: "Haõy hoaùn caûi" (Cv 2,38)
Lôøi nhaén nhuû cuoái cuøng trong böùc thö thöù baûy cuûa saùch Khaûi Huyeàn laø: "Haõy nhieät thaønh vaø hoái caûi!" vaø môøi goïi: "Ai coù tai thì haõy nghe ñieàu Thaàn Khí noùi vôùi caùc Hoäi Thaùnh" (3, 19.22).
- - - - - - - - - - -
[1] Ñöùc Thaùnh Cha Phao-loâ VI ñaõ cho caùi "muõ ba taàng" cuoái cuøng vaøo vieän baûo taøng ôû nhaø thôø taïi Washington. Ñoâi giaøy ñoû thì coøn trong chaân cuûa Ñöùc Nguyeân Giaùo Hoaøng Bieån Ñöùc XVI, hy voïng noù seõ laø ñoâi giaøy ñoû cuoái cuøng ôû Va-ti-ca-noâ. Ngöôøi thôï giaøy chuyeân moân cuûa Va-ti-ca-noâ chaéc khoâng muoán maát moái ngon.
[2] Trong phim Mission coù moät caûnh thaät phuõ phaøng: Trong buoåi vaên ngheä chaøo möøng vò "khaâm sai Toøa Thaùnh", moät em beù ñang haùt vôùi gioïng ca thieân thaàn laøm moïi ngöôøi say meâ, thì moät vò aùo tím thaùp tuøng khaâm sai hoûi: "Lieäu noù coù linh hoàn khoâng?"
[3] Tröôùc Coâng Ñoàng Va-ti-ca-noâ II, trong leã troïng theå do giaùm muïc cöû haønh, phaûi ñeå hai taám baùnh treân ñóa thaùnh. Ñeán khi daâng cuûa leã thì phuï phoù teá long troïng ñem moät trong hai taám baùnh cho vò Toång Ñaïi Dieän quì döï leã treân cung thaùnh, vò naøy phaûi aên ñeå chöùng toû khoâng coù thuoác ñoäc trong baùnh!
[4] Baûn vaên Hy-laïp duøng cuøng moät töø "bieán hình" nhö trong trình thuaät Tin Möøng veà Chuùa Gieâ-su "bieán hình".