Tieáng Chuoâng Thaùnh Ñöôøng
(Nhöõng Caâu Chuyeän Gôïi YÙ
Suy Tö Vaø Caàu Nguyeän haèng ngaøy)
Prepared for Internet by Vietnamese Missionaries in Asia
- 71 -
Böõa aên vaø söï gaëp gôõ
Böõa aên vaø söï gaëp gôõ.
Aldina da Silva
Lm. Phaoloâ Nguyeãn Minh Chính chuyeån ngöõ töø Parabole
(WHÑ 11-05-2020) - Laø nguoàn caàn thieát boå sung naêng löôïng, laø thôøi khaéc thuï höôûng vui töôi, böõa aên coøn laø dòp ñeå ñoái thoaïi, trao ñoåi vaø chia seû. Moät tình caûm hieäp thoâng raát ñaëc bieät noái keát nhöõng ngöôøi ñoàng baøn.
Trong theá giôùi Kinh Thaùnh vaø ngoaøi xaõ hoäi nöõa, böõa aên ñaùnh daáu nhöõng bieán coá lôùn trong ñôøi soáng gia ñình vaø coäng ñoaøn: tieäc thoâi noâi, ñaùm cöôùi, nhöõng cam keát xaõ hoäi vaø chính trò. Ngöôøi ta môøi khaùch duøng böõa. YÙ nghóa bieåu tröng vaãn luoân laø: noái keát nhöõng khaùch môøi, khôi daäy söï hieäp thoâng tinh thaàn vaø hoøa hôïp taâm hoàn.
AÊn baùnh
AÊn baùnh laø "nuoâi soáng mình". Trong moät xaõ hoäi noâng nghieäp nhö xaõ hoäi cuûa Kinh Thaùnh thì nguõ coác laø löông thöïc cô baûn. Hình thöùc cuûa chieác baùnh coù khaùc nhau. Ñoù laø taám baùnh hay oå baùnh: baèng luùa maïch, luùa mì, haït keâ hay luùa mì naâu. Ñoâi khi, boät baùnh ñöôïc laøm cho meàm ñi baèng maät ong hay daàu. Haït nguõ coác khoâng thoâi cuõng laø löông thöïc cô baûn. Caùch ñôn giaûn nhaát ñeå chuaån bò böõa aên baèng nguõ coác laø rang hay nöôùng.
Quaï phuïc vuï böõa aên
Ngoân söù EÂlia gaëp khoù khaên khi thi haønh nhieäm vuï. Troán cuoäc truy saùt cuûa vua Akhaùp, oâng chaïy vaøo sa maïc, nôi khoâng maáy hieáu khaùch maø ta coù theå cheát ñoùi ôû ñaáy. Nhöng Thieân Chuùa lo laéng vaø baûo ñaûm cho söï soáng coøn cuûa oâng. Cöù ñeán tröa, moät con quaï mang baùnh vaø thòt ñeán. Tröôùc khi ñeâm xuoáng, cuõng con quaï aáy (hay moät con khaùc?) laïi xuaát hieän. Vaø söï vieäc cöù tieáp tuïc nhö theá cho ñeán khi vò ngoân söù khoâng coøn ôû trong tình traïng nguy hieåm nöõa. Nhö theá, EÂlia coù theå leân ñöôøng ñi Sareùpta (ngoâi laøng maø Thieân Chuùa muoán oâng ñeán), nhôø nhöõng böõa aên maø quaï phuïc vuï tröa toái. Baûn vaên naøy cho ta bieát veà caùc giôø aên. Ngöôøi Israel coå aên böõa tröa vaø böõa toái, ngoài treân ñaát. Hoï cuõng duøng nhöõng böõa aên daëm nheï goàm: traùi caây khoâ (chaø laø, vaû, nho), haït ñaøo laïc (pistaches), quaû haïnh (amandes), quaû oùc choù (noix).
Khi ñaäu laêng thaønh giaám chua
Moät caâu chuyeän khaùc veà böõa aên. Hai anh em sinh ñoâi: EÂsau vaø Giacoùp. EÂsau laø ñöùa con yeâu cuûa cha; Giacoùp laø ñöùa con yeâu cuûa meï. Moät ngaøy kia, EÂsau ñi saên nhö thöôøng leä. Anh tìm con moài ñeå chuaån bò moùn aên maø cha anh yeâu thích. Ñaáy laø ngaøy Isaaùc chuùc laønh ñaëc bieät cho ngöôøi con tröôûng. Bieát ñöôïc chuyeän, baø meï baûo Giacoùp baét hai con deâ non trong ñaøn ñeå baø laøm moùn maø oâng Isaaùc yeâu thích. Ñaùnh löøa ngöôøi cha muø loøa, Giacoùp ñöôïc laàm töôûng laø EÂsau vaø chieám laáy söï chuùc laønh daønh cho anh mình. Hieån nhieân, EÂsau ñeán sau vôùi böõa aên ñaõ "bieán thaønh giaám"!
Roõ raøng, böõa aên khoâng ñem laïi cô hoäi cho EÂsau, ngöôøi maø tröôùc ñoù cuõng vöøa môùi "nhöôøng" quyeàn tröôûng nam cho Giacoùp ñeå ñoåi laáy moät toâ chaùo ñaäu laêng. Chaéc chaén, ñaäu laêng laø hoï ñaäu ñöôïc bieát ñeán nhieàu nhaát, nhöng ngöôøi Israel coå cuõng aên caû ñaäu gaø (pois chiches) vaø rau quaû nhö: döa chuoät, haønh taây, toûi...
Vaø thöùc uoáng?
Ngöôøi ta uoáng röôïu nho, hoaëc laø nöôùc nho eùp coù ñöôøng hoaëc laø nöôùc eùp cho leân men. Ñoâi khi ñöôïc cho theâm höông vò, röôïu nho ñöôïc pha loaõng neáu quaù ñaäm. Hôn nöõa, röôïu nho khoâng phaûi laø thöùc uoáng coù coàn duy nhaát ñöôïc bieát ñeán. Chekhar, nghóa laø thöùc uoáng laøm cho say, hoaëc chæ moät loaïi röôïu laøm töø quaû caây coï, chaø laø, moät loaïi bia laøm töø luùa maïch, hoaëc moät thöùc uoáng leân men khaùc. Kinh Thaùnh coøn noùi ñeán moät loaïi heøm laøm töø quaû löïu. Ñeå giaûi khaùt khi laøm vieäc ñoàng aùng, ngöôøi ta uoáng moät loaïi giaám pha vôùi nöôùc.
Gia vò vaø bieåu töôïng
Trong theá giôùi Kinh Thaùnh, nhöõng giao öôùc ñoâi khi ñöôïc goïi laø "giao öôùc muoái" (tieáng Hípri laø berith meùlah), bôûi vì muoái theâm vò cho moùn aên nhöng nhaát laø vì noù baûo quaûn traùnh khoûi hö hoaïi. Muoái trôû thaønh bieåu töôïng cuûa söï tröôøng toàn vaø trung tín cuûa giao öôùc ñöôïc kyù keát. Nhöõng taäp quaùn cuûa ngöôøi AÛ Raäp ôû ñaàu theá kyû giuùp ta hieåu roõ hôn veà bieåu töôïng naøy. Ñeå keát thuùc moät hieäp öôùc hay laøm cho tình baïn baát phaân ly, ngöôøi AÛ Raäp cuøng nhau nhuùng hai mieáng baùnh cuûa cuøng moät chieác baùnh vaøo trong muoái vaø aên chuùng. Hoï tuyeân theä raèng: "Haõy laøm ñieàu naøy nhôø baùnh vaø muoái ôû giöõa chuùng ta". Töø ñoù coù thaønh ngöõ AÛ Raäp "traitre jusqu'au sel" (phaûn boäi ñeán caû muoái, nghóa laø, phaù huûy giao öôùc). Vaø thaønh ngöõ "avoir mangeù un boisseau de sel" (aên moät voác muoái) coù nghóa laø "baïn vong nieân".
Ngoài baøn aên
Phuïc vuï baøn aên thay ñoåi tuøy theo giai caáp xaõ hoäi. Ngöôøi ngheøo ngoài quanh moät maâm aên saâu loøng maø moãi ngöôøi laáy thöùc aên baèng tay. Trong nhöõng gia ñình coù ñieàu kieän, ngöôøi ta ñaët nhöõng gheá vaø baøn rieâng (nhöõng chaân gheá maø ngöôøi ta ñaët maâm aên treân ñoù). Töø theá kyû V tröôùc Coâng nguyeân, ngöôøi ta môùi thaáy caùc vua chuùa, vaø nhöõng nhaân vaät ñaëc bieät (nhaát laø trong nhöõng ñaïi tieäc) naèm daøi ra aên trong khi caùc baø vaãn ngoài.
Saùch Chaâm Ngoân 23,1-3,6-8 vaø Huaán Ca 31,12-24 cho chuùng ta nhöõng maãu "quy chuaån" khi ngoài baøn aên: "Khi con ngoài aên vôùi keû coù chöùc quyeàn, haõy ñeå yù kyõ ngöôøi ñoái dieän. Neáu con voán tham aên, haõy ñaët dao keà coå. Ñöøng theøm thuoàng cao löông myõ vò cuûa haén, vì ñoù laø thöù ñoà aên phænh gaït. [...] Chôù aên baùnh cuûa quaân xaáu buïng, ñöøng theøm thuoàng cao löông myõ vò cuûa haén. Vì loøng haén nghó sao, con ngöôøi haén nhö vaäy. Haén môøi con: "AÊn uoáng ñi naøo!" Nhöng ñaâu phaûi haén coù loøng vôùi con. Maåu baùnh vöøa nuoát vaøo, con ñaõ phaûi thoå ra. Maát coâng toi bao nhieâu lôøi toát ñeïp" (Cn 23, 1-3,6-8)
"Khi ngoài tröôùc maâm cao coã ñaày, ñöøng haû hoïng thoát leân: "Chaø! Thònh soaïn quaù!" Haõy nhôù raèng: maét hau haùu laø ñieàu chaúng hay. Coù thuï taïo naøo teä hôn con maét? Gaëp chi noù cuõng phaùt khoùc (vì theøm). Mieáng ngöôøi khaùc ñaõ nhaèm, con ñöøng ñöa tay tôùi, ñöøng giaønh vôùi hoï treân cuøng moät ñóa. Haõy suy buïng ta maø nghó ra buïng ngöôøi, laøm vieäc gì cuõng phaûi ñaén ño caân nhaéc. Nhöõng moùn ñaõ doïn ra, haõy aên laøm sao cho xöùng moät con ngöôøi, ñöøng nhai nhoàm nhoaøm keûo bò khinh cheâ. Haõy toû ra coù giaùo duïc maø buoâng ñuõa tröôùc. Ñöøng haùu aên keûo ngöôøi ta böïc mình. Chung maâm vôùi nhieàu ngöôøi, con ñöøng caàm ñuõa tröôùc. Ngöôøi coù giaùo duïc thì chuùt ít cuõng vöøa, treân giöôøng naèm seõ khoâng töùc buïng. AÊn chöøng möïc seõ nguû thoaûi maùi, thöùc daäy sôùm, taâm hoàn ñöôïc thaûnh thôi; keû aên uoáng quaù ñoä thì maát nguû ñaõ ñaønh, maø coøn bò thöôïng thoå haï taû. Neáu ñaõ bò eùp phaûi aên, haõy ñöùng leân ra ngoaøi maø oùi, con seõ thaáy deã chòu. Con ôi, haõy nghe ta, chôù coù khinh thöôøng, sau naøy con seõ thaáy laø ta noùi ñuùng: Trong moïi vieäc con laøm, haõy giöõ chöøng giöõ möïc, thì chaúng beänh taät naøo chaïm tôùi con. Chuû nhaø haøo hoa, ngöôøi ngöôøi ca tuïng, thieân haï coøn keå maõi veà loøng toát cuûa oâng. Chuû nhaø seûn so, caû laøng ñaøm tieáu, thieân haï coù keå veà söï heïp hoøi ñoù thì cuõng phaûi thoâi" (Hc 31,12-24)
Böõa tieäc Thaùnh Theå
Coù nhöõng lôøi noùi vaø haønh ñoäng cuûa Ñöùc Gieâsu lieân quan ñeán tính chaát xaõ hoäi cuûa böõa aên. Vì theá, khi Ñöùc Gieâsu phaân phaùt baùnh cho ñaùm ñoâng, Ngaøi khoâng laøm theo kieåu maïnh ai naáy töï phuïc vuï; Ngaøi baûo moïi ngöôøi "quy tuï laïi thaønh nhöõng nhoùm 100 hay 50 ngöôøi", nhö theá laø laøm thaønh nhöõng baøn aên. Vaø chæ khi ñoù thì böõa aên chính thöùc môùi baét ñaàu. Cuøng nhau aên, trao ñoåi vôùi nhau nhöõng lôøi noùi, taêng theâm giaù trò thieâng lieâng cho thuù vui yeán tieäc. Trong Kinh Thaùnh, böõa aên laø nôi khôi gôïi leân söï hoøa giaûi, taùi laäp nhöõng giao öôùc ñaõ bò phaù vôõ. Ñaøng khaùc, phaûn boäi ñang khi ngöôøi ta tin töôûng cuøng ngoài aên vôùi nhau, ñoù seõ laø söï phaûn boäi teä haïi nhaát trong moïi söï phaûn boäi.
Theo caùc Tin Möøng, chính quanh moät baøn aên maø Ñöùc Gieâsu ñaõ quy tuï caùc moân ñeä vôùi nhau laïi laàn cuoái cuøng. Chia seû baùnh vaø röôïu trôû neân bieåu töôïng cuûa quaø taëng maø Chuùa ñaõ laøm baèng chính con ngöôøi mình daønh cho soá ñoâng ngöôøi, laø giao öôùc maø Ngaøi thieát laäp vôùi moãi ngöôøi. Nhaát laø noù töôïng tröng cho söï keát hieäp töø nay ngöï trò giöõa nhöõng ai "aên baùnh vaø uoáng cheùn naøy" trong khi chôø ñôïi böõa ñaïi yeán tieäc cuøng vôùi Ngaøi trong Nöôùc Trôøi.
(Nguoàn: gpquinhon.org)