Tieáng Chuoâng Thaùnh Ñöôøng
(Nhöõng Caâu Chuyeän Gôïi YÙ
Suy Tö Vaø Caàu Nguyeän haèng ngaøy)
Prepared for Internet by Vietnamese Missionaries in Asia
- 53 -
Ñoïc laïi saùch Xuaát Haønh:
Vuï con beâ baèng vaøng
Ñoïc laïi saùch Xuaát Haønh: Vuï con beâ baèng vaøng.
Gieâ-ru-sa-lem, ngaøy leã thaùnh Giu-se Lao Ñoäng 2020
L.m. Giu-se Nguyeãn coâng Ñoan S.J.
(WHÑ 02-05-2020) - Toäi toå toâng thöù nhaát xaûy ra trong vöôøn Ñòa Ñaøng, con ngöôøi nghe Sa-tan xuùi giuïc, nghi ngôø tình yeâu thöông cuûa Thieân Chuùa. Ñaõ nghi ngôø tình yeâu thì moïi thöù bò ñaûo loän. Nhöõng gì laø quaø taëng cuûa tình yeâu maát heát giaù trò, vaø ngöôøi ta ñi tìm caùi khaùc buø laïi. Caùi gì cuõng tin, tröø tình yeâu mình ñaõ töø choái. Tin raèng moät thöù traùi caây laïi coù söùc ñem cho ngöôøi ta hôn caû nhöõng gì ñaõ maát: cho mình trôû neân nhö nhöõng vò thaàn. Ñoù laø caùi aûo töôûng dai daúng trong loøng con ngöôøi töø ñoù tôùi nay. Lòch söû cöùu ñoä töø Vöôøn Ñòa Ñaøng tôùi nay vaãn laø söï vaät loän giöõa thaät vaø giaû, giöõa Thieân Chuùa thaät vaø ngaãu töôïng. Xöa thì ngaãu töôïng laø nhöõng vaät voâ tri tay ngöôøi ta laøm ra, roài ñeán cuûa caûi, quyeàn löïc. Ngöôøi ta coù theå "saùt teá" caû ñeán con caùi mình, daân toäc mình, ngaøy nay thì coù theå saùt teá caû nhaân loaïi cho thaàn quyeàn löïc, thaàn tieàn taøi. Ngaãu töôïng ngaøy nay coøn coù caû nhöõng con ngöôøi baèng xöông baèng thòt, coù söùc cuoán huùt caû moät theá heä, ngöôøi ta duøng chính caùi teân "thaàn töôïng" ñeå goïi vaø ngöôøi ta theøm neân gioáng thaàn töôïng cuûa mình, töø maùi toùc, töø caùch ñi ñöùng. Thaàn töôïng kieåu naøo cuõng laøm con ngöôøi vong thaân. Ñieàu nghòch lyù laø Thieân Chuùa giaûi phoùng, coøn ngaãu töôïng baét ngöôøi ta laøm noâ leä, nhöng ngöôøi ta laïi cöù thích laøm noâ leä hôn.
Ñoaøn daân noâ leä ñöôïc Thieân Chuùa sai Moâ-seâ ñöa ra khoûi Ai caäp chæ tin vaøo Thieân Chuùa khi ñaõ thaáy xaùc cuûa ñoaøn quaân ñuoåi theo mình phôi treân bôø bieån, nhöng vöøa thieáu baùnh thieáu nöôùc, theøm con caù, mieáng thòt, quaû döa quaû bí, cuû haønh cuû toûi laø ñaõ muoán ñaùnh ñoåi töï do laáy buïng no! Ñoaøn daân noâ leä vöøa ñöôïc ngoùc ñaàu leân muoán coù "taát caû vaø ngay laäp töùc". Thieân Chuùa cuõng kieân nhaãn saên soùc hoï nhö moät ñöùa treû (x. Xh 16-17).
Ñeán nuùi Xi-nai, Thieân Chuùa muoán naâng phaåm giaù cho hoï baèng moät Giao Öôùc, nhaän hoï laøm daân cuûa Ngaøi (x. Xh 19-24), vì Ngaøi trung thaønh vôùi lôøi ñaõ höùa cho AÙp-ra-ham, ngöôøi "baïn cuûa Thieân Chuùa". Baáy laâu nay hoï chæ bieát caùc ngaãu töôïng cuûa Ai-caäp, chöa bieát Thieân Chuùa cuûa toå tieân hoï. Thieân Chuùa cho hoï thaáy söï uy nghi sieâu vieät cuûa Thieân Chuùa baèng cuoäc hieån linh treân nuùi Xi-nai ñeå phaùn daïy hoï. Hoï sôï haõi, xin Moâ-seâ laøm trung gian noùi vôùi hoï baèng tieáng noùi cuûa loaøi ngöôøi. Thieân Chuùa cuõng chieàu yù hoï. Sau khi oâng Moâ-seâ ñaõ rao cho hoï nghe Luaät cuûa Giao Öôùc thì hoï nghe vaø chaáp nhaän. OÂng Moâ-seâ cöû haønh nghi leã keát öôùc. Thieân Chuùa goïi oâng Moâ-seâ leân nuùi ñeå laõnh "hai taám bia chöùng öôùc; nhöõng bia aáy vieát caû hai maët. Nhöõng bia aáy laø do Thieân Chuùa laøm ra, chöõ laø chöõ cuûa Thieân Chuùa, khaéc treân caùc bia."
OÂng Moâ-seâ ôû laïi treân nuùi boán möôi ngaøy ñeâm, bieät voâ aâm tín. Daân soát ruoät. Tröôùc khi leân nuùi, oâng Moâ-seâ ñaõ giao cho A-ha-ron, ngöôøi anh ñaõ giuùp oâng töø ñaàu cuoäc vaän ñoäng giaûi phoùng ôû Ai-caäp tôùi nay, laøm ñaïi dieän ôû vôùi daân. Ngoài chôø caû thaùng trôøi hoï maát kieân nhaãn. Hoï ñeán gaëp oâng ñaïi dieän laâm thôøi ñang ngoài ñoù vaø yeâu caàu: "Xin oâng ñöùng leân, laøm cho chuùng toâi moät vò thaàn ñeå daãn ñaàu chuùng toâi, vì chuùng toâi khoâng bieát chuyeän gì ñaõ xaûy ra cho caùi oâng Moâ-seâ naøy, laø ngöôøi ñaõ ñöa chuùng toâi leân töø ñaát Ai-caäp." Hoï muoán coù moät vò thaàn daãn ñaàu maø hoï ñieàu khieån ñöôïc, thay vì Thieân Chuùa uy nghi treân nuùi khieán hoï sôï haõi vaø khoâng theå ñieàu khieån.
OÂng A-ha-ron khoâng heà thaéc maéc hay phaûn khaùng. OÂng coù ngay saùng kieán ñeå thoûa maõn yeâu caàu cuûa daân khi nhìn hoï ñeo nhöõng ñoà trang söùc baèng vaøng daân ñaõ ñoaït cuûa ngöôøi Ai-caäp. "OÂng A-ha-ron noùi vôùi hoï: "Haõy gôõ caùc khuyeân vaøng maø vôï vaø con trai con gaùi anh em ñeo ôû tai, roài ñem ñeán cho toâi." Toaøn daân gôõ caùc khuyeân vaøng ñeo tai vaø ñem ñeán cho oâng A-ha-ron. OÂng laáy vaøng töø tay hoï trao cho, ñem ñuùc vaø duøng dao maø goït ñeõo thaønh moät con beâ[1]. Coù veû oâng A-ha-ron thaïo ngheà kim hoaøn!
OÂng khoûi caàn noùi gì theâm. Thaáy con beâ baèng vaøng oâng vöøa hoaøn thaønh, daân boäc phaùt tung hoâ: "Ñaây laø thaàn cuûa ngöôi ñaõ ñöa ngöôi ra khoûi Ai-caäp." Vuoát raâu ñaéc yù, oâng döïng baøn thôø tröôùc töôïng con beâ, roài tuyeân boá: "Mai coù leã kính Ñöùc Chuùa". Daân nhieät lieät höôûng öùng: "Ngay hoâm sau, hoï daäy sôùm, daâng tieán nhöõng cuûa leã toaøn thieâu vaø nhöõng leã vaät kyø an. Daân ngoài xuoáng aên uoáng, roài ñöùng leân baøy troø vui chôi."
OÂng Moâ-seâ bò thaû troâi soâng, ñöôïc coâng chuùa cöùu, lôùn leân trong hoaøng cung. Sau ñoù troán sang ñaát Ma-ñi-an. A-ha-ron sinh tröôùc caùi leänh taøn aùc kia, neân thanh thaûn lôùn leân trong gia ñình. OÂng mang theo kyù öùc veà caùc ngaãu töôïng, caùc buoåi leã hoäi cuûa Ai-caäp. Nhöõng kyù öùc kia vaø tay ngheà giuùp oâng thoûa maõn yeâu caàu cuûa daân thaät deã daøng.
Saùch Xuaát Haønh khoâng noùi gì ñeán ñôøi soáng toân giaùo cuûa ñaùm daân noâ-leä naøy suoát maáy traêm naêm löu laïc beân Ai-caäp. Nhöng saùch EÂ-deâ-ki-en cho thaáy :
"Hôõi con ngöôøi, xöa coù hai ngöôøi ñaøn baø laø con cuøng moät meï. Chuùng ñaõ ñaøng ñieám ôû Ai-caäp ; ngay töø thôøi thô aáu, chuùng ñaõ ñaøng ñieám. ÔÛ ñoù, chuùng ñaõ bò boùp vuù, bò naén ngöïc coøn trinh. Teân cuûa chuùng: chò laø O-ho-la, em laø O-ho-li-va. Chuùng ñaõ thuoäc veà Ta vaø sinh ñöôïc moät baày con trai con gaùi. Ñaây laø teân cuûa chuùng : O-ho-la laø Sa-ma-ri vaø O-ho-li-va laø Gieâ-ru-sa-lem. " (23,2-4).
Vaäy thì töôïng con beâ baèng vaøng vaø leã hoäi khoâng phaûi laø saùng kieán cuûa oâng A-ha-ron, nhöng chæ laø baét chöôùc daân Ai-caäp thoâi. Ñieàu mæa mai laø vaøng ñoaït cuûa daân Ai caäp laïi thaønh oâng thaàn ñöa daân noâ leä ra khoûi Ai-caäp. Neáu nhôù laïi caâu chuyeän cuûa baø toå Ra-khen khi theo choàng troán veà beân noäi thì ta thaáy caùi mæa mai coøn saâu saéc hôn nöõa (x. St 31). Baø Ra-khen laáy troäm caùc töôïng thaàn cuûa cha mang theo. Khi cha ñuoåi theo vaø hoûi toäi Gia-coùp: "Sao con laïi laáy troäm caùc thaàn cuûa cha". Gia-coùp chaúng bieát gì veà vieäc vôï ñaõ laøm, neân khaúng khaùi traû lôøi: "Neáu cha tìm thaáy caùc thaàn cuûa cha nôi ngöôøi naøo, thì ngöôøi aáy khoâng ñöôïc soáng nöõa." Trong khi oâng La-ban luïc loïi trong leàu thì baø Ra-khen cho caùc thaàn truù aån döôùi yeân laïc ñaø roài thaûn nhieân ngoài leân treân. Cha tôùi thì baø vieän côù "ngaøy phuï nöõ cuûa con" ñeå xin mieãn ñöùng leân. OÂng La-ban chòu thua. Baø toå thì cho thaàn cuûa toå tieân nuùp ôû nôi hieåm hoùc nhaát, con chaùu boán traêm naêm möôi naêm sau thì laáy vaøng cuûa Ai-caäp ñuùc töôïng thaàn Ai-caäp maø ñaët leân baøn thôø![2]
OÂng Moâ-seâ coøn ngaây ngaát ôû treân nuùi thì Thieân Chuùa baùo cho oâng bieát vaø baûo oâng xuoáng ngay. Thieân Chuùa cho oâng bieát keá hoaïch môùi: xoùa soå daân phaûn loaïn naøy vaø cho oâng thay theá. OÂng lieàn van xin, vaø ñöa ra hai lyù do: moät laø theå dieän cuûa Thieân Chuùa tröôùc maët daân Ai-caäp, hai laø söï trung thaønh cuûa Thieân Chuùa vôùi lôøi ñaõ höùa cho AÙp-ra-ham, I-xa-aùc vaø Gia-coùp. Laäp töùc "Ñöùc Chuùa ñaõ thöông, khoâng giaùng phaït daân Ngöôøi nhö Ngöôøi ñaõ ñe."
OÂng Moâ-seâ oâm hai taám bia ñi xuoáng nuùi. Vaäy khi ñeán gaàn traïi, oâng thaáy con beâ vaø nhöõng boïn ngöôøi ñang nhaûy muùa. OÂng Moâ-seâ noåi côn thònh noä: OÂng neùm caùc taám bia ñang caàm trong tay vaø ñaäp vôõ döôùi chaân nuùi. OÂng laáy con beâ hoï ñaõ laøm, ñoát ñi, taùn nhuyeãn ra, raéc leân maët nöôùc, roài baét con caùi Ít-ra-en uoáng.
Roài oâng chaát vaán oâng ñaïi dieän A-ha-ron, ñöôïc moät caâu traû lôøi "ngaây thô cuï":
OÂng Moâ-seâ baûo oâng A-ha-ron: "Daân naøy ñaõ laøm gì oâng maø oâng ñöa hoï tôùi choã phaïm moät toäi lôùn nhö theá?" OÂng A-ha-ron noùi: "Xin ngaøi chôù böøng böøng noåi giaän; chính ngaøi bieát: daân naøy coù khuynh höôùng xaáu. Hoï noùi vôùi toâi: Xin oâng laøm cho chuùng toâi moät vò thaàn ñeå daãn ñaàu chuùng toâi, vì chuùng toâi khoâng bieát chuyeän gì ñaõ xaûy ra cho caùi oâng Moâ-seâ naøy, laø ngöôøi ñaõ ñöa chuùng toâi leân töø ñaát Ai-caäp. Toâi noùi vôùi hoï: Ai coù vaøng? Hoï ñaõ gôõ ñoà vaøng ñeo tai vaø ñöa cho toâi; toâi neùm vaøo löûa, vaø ñaõ ra con beâ naøy." (21-24)
Ñænh cao cuûa phaûn öùng: Moâ-seâ keâu goïi thaùnh chieán. Ñaùm con chaùu Leâ-vi nhieät thaønh theo oâng. Taém maùu. Sau ñoù oâng tuyeân döông coâng traïng vaø taán phong ñaùm ngöôøi nhieät thaønh:
OÂng Moâ-seâ noùi: "Hoâm nay, anh em ñöôïc phong chöùc ñeå phuïc vuï Ñöùc Chuùa, vì keû thì ñaõ hy sinh con mình, keû thì ñaõ hy sinh anh em mình, khieán Ngöôøi chuùc phuùc cho anh em hoâm nay."
Nghe maø noåi da gaø! Hoï ñöôïc phong chöùc vì ñaõ hy sinh con mình, anh em mình chöù khoâng phaûi chính mình. Bình tónh suy nghó thì chuùng ta thaáy phaûn öùng saét maùu naøy hoaøn toaøn laø saùng kieán cuûa oâng Moâ-seâ chöù khoâng phaûi leänh cuûa Thieân Chuùa. OÂng naên næ cho daân, Thieân Chuùa nhaän lôøi ngay vaø tuyeân boá tha roài.
OÂng Moâ-seâ töï yù ñaäp vôõ bia chöùng öôùc töùc laø töï tieän tuyeân boá "giao öôùc ñaõ vôõ". Chöa heát, oâng coøn töï yù tuyeân boá thaùnh chieán, gaây ra cuoäc taém maùu. OÂng phaûi daïy cho daân bieát ñöôøng loái cuûa Thieân Chuùa, theá maø chính oâng laïi chaúng laøm theo. Thieân Chuùa tha, nhöng Moâ-seâ khoâng tha!
Qua moät ñeâm laéng xuoáng, hoâm sau:
OÂng Moâ-seâ trôû laïi vôùi Ñöùc Chuùa vaø thöa: "Than oâi, daân naøy ñaõ phaïm moät toäi lôùn! Hoï ñaõ laøm cho mình moät töôïng thaàn baèng vaøng! Nhöng giôø ñaây, öôùc gì Ngaøi mieãn chaáp toäi hoï! Baèng khoâng, thì xin Ngaøi xoaù teân con khoûi cuoán saùch Ngaøi ñaõ vieát." Ñöùa Chuùa phaùn vôùi oâng Moâ-seâ: "Keû naøo phaïm toäi laøm maát loøng Ta, Ta seõ xoaù teân noù khoûi cuoán saùch cuûa Ta. Baây giôø, ngöôi haõy ñi, ñöa daân tôùi nôi Ta ñaõ chæ cho ngöôi. Naøy thieân söù cuûa Ta seõ ñi tröôùc maët ngöôi; nhöng ñeán ngaøy Ta tröøng phaït, Ta seõ tröøng phaït chuùng vì toäi ñaõ phaïm." (32,31-34)
Hoâm qua Thieân Chuùa ñaõ tuyeân boá tha roài maø, sao oâng coøn naên næ nöõa, laïi coøn xin ñöôïc theá maïng cho daân. Coù veû nhö vì oâng ñaõ khoâng tha neân oâng töôûng Thieân Chuùa cuõng khoâng tha. Thieân Chuùa chaúng caàn laáy maïng oâng nhö oâng ñaõ laáy maïng ba ngaøn ngöôøi hoâm qua. Caùi maïng cuûa oâng cöù ñeå ñoù, coøn xaøi ñöôïc. Thieân Chuùa ra leänh cho oâng tieáp tuïc vieäc cuûa oâng laø ñöa daân ñi tôùi Ñaát Höùa, vaø ñeå baûo ñaûm cho oâng ñöøng töï haønh ñoäng theo côn noùng giaän thì "thieân söù cuûa Ta seõ ñi tröôùc maët ngöôi". Vieäc tröøng phaït laø cuûa Thieân Chuùa chöù khoâng phaûi cuûa oâng, vaø Thieân Chuùa khoâng noùng voäi nhö oâng. "Ñeán ngaøy tröøng phaït Ta seõ tröøng phaït". Theá laø roõ raøng. Ñöôøng loái cuûa Moâ-seâ khoâng phaûi laø ñöôøng loái cuûa Thieân Chuùa. Moâ-seâ coøn phaûi hoïc cho bieát ñöôøng loái cuûa Thieân Chuùa.
Moâ-seâ ñaõ vôõ moäng vôùi oâng anh "ngaây thô cuï", hôû ra moät chuùt laø laøm hoûng vieäc, neân khi nghe Thieân Chuùa ra leänh ñi tieáp, thì xin Thieân Chuùa cho ngöôøi ñoàng haønh.
OÂng Moâ-seâ thöa vôùi Ñöùc Chuùa: "Xin Ngaøi coi, chính Ngaøi ñaõ phaùn vôùi con: 'Haõy ñöa daân aáy leân, vaäy maø Ngaøi laïi khoâng cho con bieát Ngaøi seõ cöû ai ñi vôùi con. Tuy nhieân chính Ngaøi ñaõ phaùn: Ta bieát ñích danh ngöôi, vaø hôn nöõa ngöôi ñaõ ñöôïc nghóa vôùi Ta.' Vaäy baây giôø, neáu quaû thaät con ñaõ ñöôïc nghóa vôùi Ngaøi, xin khaán toû cho con bieát ñöôøng loái cuûa Ngaøi, ñeå con bieát Ngaøi, vaø ñöôïc nghóa vôùi Ngaøi. Xin cuõng coi daân toäc naøy laø daân cuûa Ngaøi." (12-13)
Ñöùc Chuùa phaùn: "Ñích thaân Ta seõ ñi, vaø Ta seõ cho ngöôi ñöôïc nghæ ngôi." (14)
Ñeán ñaây ta hieåu roõ ñieàu oâng Moâ-seâ caàu xin. OÂng anh "ngaây thô cuï" vaãn cuøng ñi vôùi oâng baáy laâu nay ñaõ toû ra khoâng bieát ñöôøng loái cuûa Thieân Chuùa, maø baûn thaân oâng cuõng vöøa ngoä ra laø mình cuõng chaúng bieát gì hôn. Ñieàu oâng xin laø ñöôïc bieát ñöôøng loái cuûa Thieân Chuùa ñeå bieát Thieân Chuùa. Hoâm Thieân Chuùa goïi oâng töø trong ñaùm löûa, oâng ñaõ chaúng bieát Ngöôøi, neân oâng xin bieát teân cuûa Ngöôøi ñeå coù theå traû lôøi cho daân khi hoï hoûi. Thieân Chuùa ñaõ cho oâng caùi teân deã hieåu ñeå noùi vôùi daân: "Thieân Chuùa cuûa AÙp-ra-ham, Thieân Chuùa cuûa I-xa-aùc, Thieân Chuùa cuûa Gia-coùp", nhöng caùc cuï toå ñaõ cheát töø maáy traêm naêm tröôùc, neân nghe vaäy thì bieát vaäy thoâi, ñaâu coù ñaùnh thöùc ñöôïc caùc cuï daäy maø hoûi.
Caâu chuyeän vöøa roài ñaõ cho oâng thaáy raèng ñöôøng loái cuûa Thieân Chuùa mình coøn chaúng bieát, noùi chi laø bieát chính Thieân Chuùa. Qua vuï con beâ vaøng naøy oâng ñöôïc "phaù ngu": ngoä ra raèng mình chöa bieát Thieân Chuùa. Thieân Chuùa bieát ñích danh oâng, nhöng oâng chöa bieát Thieân Chuùa. Nhöng oâng naên næ laàn thöù ba: "xin cuõng coi daân toäc naøy laø daân cuûa Ngaøi" cho thaáy laø oâng vaãn coøn nghi ngôø veà ôn tha thöù cuûa Thieân Chuùa. Thieân Chuùa coù tha thì môùi sai oâng tieáp tuïc daãn nhoï ñi chöù. Moät laàn nöõa oâng toû ra chöa bieát Thieân Chuùa vaø cuõng chöa bieát ñöôøng loái cuûa Thieân Chuùa.
OÂng muoán xin ñi ñöôøng taét ñeå bieát Thieân Chuùa:
"Xin Ngaøi thöông cho con ñöôïc thaáy vinh quang cuûa Ngaøi." Ngöôøi phaùn: "Ta seõ cho taát caû veû ñeïp cuûa Ta ñi qua tröôùc maët ngöôi, vaø seõ xöng danh Ta laø Ñöùc Chuùa tröôùc maët ngöôi. Ta thöông ai thì thöông, xoùt ai thì xoùt." Ngöôøi phaùn: "Ngöôi khoâng theå xem thaáy toân nhan Ta, vì con ngöôøi khoâng theå thaáy Ta maø vaãn soáng." Ñöùc Chuùa coøn phaùn: "Ñaây laø choã gaàn Ta; ngöôi seõ ñöùng treân taûng ñaù. Khi vinh quang cuûa Ta ñi qua, Ta seõ ñaët ngöôi vaøo trong hoác ñaù, vaø laáy baøn tay che ngöôi cho ñeán khi Ta ñaõ ñi qua. Roài Ta seõ ruùt tay laïi, vaø ngöôi seõ xem thaáy löng Ta, coøn toân nhan Ta thì khoâng ñöôïc thaáy." (18-23)
Thieân Chuùa traû lôøi thaúng cho oâng raèng ñieàu oâng vöøa xin thì khoâng theå ñöôïc, nhöng ñieàu oâng ñaõ xin tröôùc laø ñuùng: "bieát ñöôøng loái cuûa Thieân Chuùa ñeå bieát Thieân Chuùa." Muoán bieát ñöôøng loái cuûa Thieân Chuùa thì haõy chôø Ngaøi ñi qua roài nhìn löng Ngaøi, nghóa laø ñi ñaøng sau Thieân Chuùa. Vôùi cuï toå AÙp-ra-ham thì Thieân Chuùa truyeàn: "Ngöôi haõy böôùc ñi tröôùc maët Ta vaø haõy soáng hoaøn haûo". Cuï Toå luoân tin lôøi Thieân Chuùa vaø laøm theo, neân coù theå böôùc ñi tröôùc maët Thieân Chuùa, ñaõ neân hoaøn haûo vaø ñöôïc goïi laø "baïn cuûa Thieân Chuùa". Moâ-seâ ñöôïc trao nhieäm vuï daãn doøng doõi AÙp-ra-ham veà Ñaát Höùa thì phaûi nhìn sau löng Thieân Chuùa ñeå bieát ñöôøng loái. Thieân Chuùa ñaõ höùa: "Naøy thieân söù cuûa Ta seõ ñi tröôùc maët ngöôi" (32,34).
OÂng Moâ-seâ ñaõ töï tieän ñaäp vôõ hai bia ñaù Thieân Chuùa ban vaø baèng cöû chæ naøy töï yù tuyeân boá laø Giao Öôùc ñaõ vôõ. Thieân Chuùa truyeàn cho oâng: "Ngöôi haõy ñeõo hai bia ñaù gioáng nhö hai bia tröôùc. Vaø Ta seõ ghi laïi treân ñoù nhöõng lôøi ñaõ ghi treân caùc bia tröôùc maø ngöôi ñaõ ñaäp vôõ. Ngöôi haõy chuaån bò saün saøng cho saùng ngaøy mai.
Ngay töø saùng, ngöôi haõy leân nuùi Xi-nai vaø ñöùng chôø Ta ôû ñoù, treân ñænh nuùi. Khoâng ai ñöôïc leân vôùi ngöôi; cuõng khoâng ai ñöôïc xuaát hieän treân khaép vuøng nuùi; ngay caû boø beâ hay deâ cöøu cuõng khoâng ñöôïc aên coû treân söôøn nuùi ñoù." Vaäy oâng Moâ-seâ ñeõo hai bia ñaù gioáng nhö nhöõng bia tröôùc; roài saùng sôùm oâng thöùc daäy vaø leân nuùi Xi-nai theo leänh cuûa Ñöùc Chuùa, tay mang hai bia ñaù.
Ñöùc Chuùa ngöï xuoáng trong ñaùm maây vaø ñöùng ñoù vôùi oâng. Ngöôøi xöng danh Ngöôøi laø Ñöùc Chuùa. Ñöùc Chuùa ñi qua tröôùc maët oâng vaø xöôùng: "Ñöùc Chuùa! Ñöùc Chuùa! Thieân Chuùa nhaân haäu vaø töø bi, hay neùn giaän, giaøu nhaân nghóa vaø thaønh tín, giöõ loøng nhaân nghóa vôùi muoân ngaøn theá heä, chòu ñöïng loãi laàm, toäi aùc vaø toäi loãi, nhöng khoâng boû qua ñieàu gì, vaø tröøng phaït con chaùu ñeán ba boán ñôøi vì loãi laàm cuûa cha oâng." OÂng Moâ-seâ voäi vaøng phuïc xuoáng ñaát thôø laïy vaø thöa: "Laïy Chuùa, neáu quaû thaät con ñöôïc nghóa vôùi Chuùa, thì xin Chuùa cuøng ñi vôùi chuùng con. Daân naøy laø moät daân cöùng ñaàu cöùng coå, nhöng xin Ngaøi tha thöù nhöõng loãi laàm vaø toäi loãi cuûa chuùng con, vaø nhaän chuùng con laøm cô nghieäp cuûa Ngaøi." (5-9)
Ñöùc Chuùa phaùn: "Naøy Ta saép laäp moät giao öôùc. Tröôùc maët toaøn daân cuûa ngöôi, Ta seõ laøm nhöõng vieäc laï luøng chöa heà ñöôïc thöïc hieän trong moät nöôùc hay moät daân naøo. Toaøn daân ôû chung quanh ngöôi seõ thaáy vieäc Ñöùc Chuùa laøm, vì ñieàu Ta saép duøng ngöôi maø laøm thì thaät ñaùng sôï. Haõy giöõ kyõ ñieàu Ta truyeàn cho ngöôi hoâm nay. (10-11)
Maáy ñieàu caàn chuù yù khi ñoïc laïi toaøn chöông 34 naøy.
1/ Laàn tröôùc Thieân Chuùa truyeàn tuï hoïp toaøn daân döôùi chaân nuùi. Laàn naøy thì hoaøn toaøn chæ coù moät mình oâng Moâ-seâ: khoâng ai ñöôïc cuøng leân nuùi vôùi oâng vaø cuõng khoâng ai ñöôïc xuaát hieän treân khaép vuøng.
2/ Ñöùc Chuùa ñeán, töï xöng danh laø Ñöùc Chuùa, roài ñi qua tröôùc maët oâng vaø xöôùng... Laàn tröôùc Ngaøi chæ noùi "Ta thöông ai thì thöông, xoùt ai thì xoùt ". Laàn naøy daøi hôn: "Ñöùc Chuùa ñi qua tröôùc maët oâng vaø xöôùng: "Ñöùc Chuùa! Ñöùc Chuùa! Thieân Chuùa nhaân haäu vaø töø bi, hay neùn giaän, giaøu nhaân nghóa vaø thaønh tín, giöõ loøng nhaân nghóa vôùi muoân ngaøn theá heä, chòu ñöïng loãi laàm, toäi aùc vaø toäi loãi, nhöng khoâng boû qua ñieàu gì, vaø tröøng phaït con chaùu ñeán ba boán ñôøi vì loãi laàm cuûa cha oâng." (6-7) Thieân Chuùa nhö ñang noùi cho oâng nghe nhieàu hôn veà ñöôøng loái cuûa Thieân Chuùa. Moät ñaøng thì Thieân Chuùa nhaân nghóa... vôùi muoân ngaøn theá heä, chòu ñöïng... moät ñaøng thì khi phaït laø phaït ba boán ñôøi. Muoán thaáy Thieân Chuùa phaït thì chòu khoù chôø qua muoân ngaøn theá heä! Roõ raøng laø caùch haønh xöû theo côn noùng giaän cuûa oâng chaúng gioáng Thieân Chuùa moät tí naøo. Sau naøy saùch ngoân söù I-sai-a seõ noùi: "Trôøi cao hôn ñaát chöøng naøo thì ñöôøng loái cuûa Ta cuõng cao hôn ñöôøng loái cuûa caùc ngöôi, vaø tö töôûng cuûa Ta cuõng cao hôn tö töôûng cuûa caùc ngöôi chöøng aáy!" (Is 55,9)
3/ Thieân Chuùa nhaéc laïi cho oâng luaät Giao Öôùc, roài truyeàn cho oâng cheùp:
"Haõy ghi cheùp nhöõng lôøi naøy, vì döïa treân chính nhöõng lôøi naøy maø Ta ñaõ laäp giao öôùc vôùi ngöôi vaø vôùi Ít-ra-en."
"OÂng ôû ñoù vôùi Ñöùc Chuùa boán möôi ngaøy boán möôi ñeâm, khoâng aên khoâng uoáng, vaø oâng vieát treân nhöõng taám bia caùc ñieàu khoaûn cuûa giao öôùc, töùc laø Thaäp Ñieàu." (28)
4/ OÂng Moâ-seâ töø treân nuùi Xi-nai xuoáng, tay caàm hai taám bia Chöùng Öôùc, khi xuoáng nuùi, oâng Moâ-seâ khoâng bieát raèng da maët oâng saùng choùi bôûi ñaõ ñaøm ñaïo vôùi Thieân Chuùa. Khi oâng A-ha-ron vaø toaøn theå con caùi con Ít-ra-en thaáy oâng Moâ-seâ, thì naøy ñaây da maët oâng saùng choùi, neân hoï sôï khoâng daùm laïi gaàn oâng. OÂng Moâ-seâ goïi hoï: oâng A-ha-ron vaø caùc ñaàu muïc cuûa coäng ñoàng trôû laïi vôùi oâng, vaø oâng noùi chuyeän vôùi hoï. Sau ñoù, toaøn theå con caùi Ít-ra-en laïi gaàn oâng, vaø oâng truyeàn cho hoï taát caû nhöõng ñieàu Ñöùc Chuùa ñaõ phaùn vôùi oâng treân nuùi Xi-nai. Noùi vôùi hoï xong, oâng laáy khaên che maët ñi. (30-32)
Laàn naøy oâng ñaõ ñöôïc ôn soi saùng beân trong vaø aùnh saùng cuûa Thieân Chuùa toûa ra treân khuoân maët oâng. Trong aùnh saùng aáy, oâng truyeàn laïi cho daân taát caû nhöõng ñieàu Ñöùc Chuùa ñaõ phaùn vôùi oâng treân nuùi. Noùi xong, oâng laáy khaên che maët ñi, nhö ñeå laøm daáu raèng töø nay oâng khoâng noùi, khoâng haønh ñoäng theo con ngöôøi cuõ cuûa oâng nöõa.
5/ Töø ñoù oâng thay ñoåi nhòp soáng ñeå laøm ngöôøi trung gian trung thaønh, môû khaên che maët ra ñeå nghe Thieân Chuùa truyeàn, ra noùi laïi cho daân, roài laïi che maët: "Khi vaøo tröôùc nhan Ñöùc Chuùa ñeå ñaøm ñaïo vôùi Ngöôøi, thì oâng boû khaên cho ñeán luùc trôû ra; oâng trôû ra vaø noùi laïi vôùi con caùi Ít-ra-en nhöõng meänh leänh oâng ñaõ nhaän ñöôïc. Con caùi Ít-ra-en nhìn maët oâng Moâ-seâ thaáy da maët oâng saùng choùi; oâng Moâ-seâ laïi laáy khaên che maët, cho ñeán khi vaøo ñaøm ñaïo vôùi Thieân Chuùa."[3] (34-35)
Moät ngoân söù gioáng nhö Moâ-seâ
Hôn boán traêm naêm sau ta laïi gaëp moät "ngoân söù gioáng nhö Moâ-seâ", ñoù laø oâng EÂ-li-a. OÂng ñöôïc sai ñeán trong boái caûnh maø chính oâng keå vôùi Thieân Chuùa khi quay laïi ngoïn nuùi nôi Thieân Chuùa ñaõ ñeán noùi vôùi Moâ-seâ:
OÂng vaøo moät caùi hang vaø nghæ ñeâm taïi ñoù. Coù lôøi Ñöùc Chuùa phaùn vôùi oâng: "EÂ-li-a, ngöôi laøm gì ôû ñaây?" OÂng thöa: "Loøng nhieät thaønh ñoái vôùi Ñöùc Chuùa, Thieân Chuùa caùc ñaïo binh, nung naáu con, vì con caùi Ít-ra-en ñaõ boû giao öôùc vôùi Ngaøi, phaù huyû baøn thôø, duøng göôm saùt haïi caùc ngoân söù cuûa Ngaøi. Chæ coøn soùt laïi moät mình con maø hoï ñang luøng baét ñeå laáy maïng soáng con." Ngöôøi noùi vôùi oâng: "Haõy ra ngoaøi vaø ñöùng treân nuùi tröôùc maët Ñöùc Chuùa. Kìa Ñöùc Chuùa ñang ñi qua." Gioù to baõo lôùn xeû nuùi non, ñaäp vôõ ñaù taûng tröôùc nhan Ñöùc Chuùa, nhöng Ñöùc Chuùa khoâng ôû trong côn gioù baõo. Sau ñoù laø ñoäng ñaát, nhöng Ñöùc Chuùa khoâng ôû trong traän ñoäng ñaát. Sau ñoäng ñaát laø löûa, nhöng Ñöùc Chuùa cuõng khoâng ôû trong löûa. Sau löûa coù tieáng gioù hiu hiu. Vöøa nghe tieáng ñoù, oâng EÂ-li-a laáy aùo choaøng che maët, roài ra ngoaøi ñöùng ôû cöûa hang. Baáy giôø coù tieáng hoûi oâng: "EÂ-li-a, ngöôi laøm gì ôû ñaây?" OÂng thöa: "Loøng nhieät thaønh ñoái vôùi Ñöùc Chuùa, Thieân Chuùa caùc ñaïo binh, nung naáu con, vì con caùi Ít-ra-en ñaõ boû giao öôùc vôùi Ngaøi, phaù huyû baøn thôø, duøng göôm saùt haïi caùc ngoân söù cuûa Ngaøi. Chæ soùt laïi moät mình con maø hoï ñang luøng baét ñeå laáy maïng con." (10-14)
OÂng "queân" noùi laø oâng cuõng ñaõ duøng göôm cheùm 450 ngoân söù cuûa thaàn Ba-an!
Thieân Chuùa nheï nhaøng daïy doã oâng: Ngaøi khoâng ôû trong gioù baõo lôùn, ñoäng ñaát, löûa... Ngaøi ñeán trong tieáng gioù hiu hiu nhö xöa trong vöôøn Ñòa Ñaøng, caû sau khi con ngöôøi phaïm toäi ñaàu tieân (St 3,8).
Tuy vaäy sau ñoù oâng coøn khieán löûa töø trôøi xuoáng ñoát hai toaùn lính vua sai ñeán tìm oâng nhöng laïi hoãn xöôïc vôùi oâng (2V 1,9-15). Sau naøy khoâng thaáy ngoân söù naøo haønh xöû nhö vaäy nöõa, phaûi chôø ñeán caùc moân ñeä cuûa Chuùa Gieâ-su môùi laïi coù hai ngöôøi muoán laøm moân ñeä cuûa oâng, toan khieán löûa töø trôøi xuoáng ñoát caû moät laøng ôû Sa-ma-ri chæ vì hoï khoâng chòu tieáp ñoùn Chuùa. Chuùa quay laïi quôû traùch hai oâng (Lc 9, 53-56).[4]
Maáy chöông saùch Xuaát Haønh xoay quanh vuï "Con beâ baèng vaøng" cho thaáy raèng oâng Moâ-seâ, ngöôøi ñöôïc Thieân Chuùa sai ñeán giaûi phoùng daân noâ leä vaø thieát laäp Giao Öôùc Xi-nai cuõng chöa bieát ñöôøng loái cuûa Thieân Chuùa, laïi caøng khoâng bieát dung nhan cuûa Thieân Chuùa. Qua kinh nghieäm saét maùu, roài ñoái dieän vôùi loøng nhaân haäu thöông xoùt cuûa Thieân Chuùa oâng môùi bieát phaûi xin cho ñöôïc "bieát ñöôøng loái cuûa Thieân Chuùa ñeå bieát Thieân Chuùa". Muoán bieát ñöôøng loái cuûa Thieân Chuùa thì ñöøng che maët, haõy môû khaên che maët ra ñeå cho aùnh saùng cuûa Thieân Chuùa chieáu soi vaø nhìn theo caùch Thieân Chuùa haønh xöû.
Laïy Chuùa, xin doø xeùt ñeå bieát roõ loøng con,
xin thöû con cho bieát nhöõng ñieàu con caûm nghó.
Xin Ngaøi xem con coù laïc vaøo ñöôøng gian aùc
thì daãn con theo chính loä ngaøn ñôøi. (Tv 138/139,23-24)
Nhôù baøi thaùnh ca "Xin chæ cho con ñöôøng ñi cuûa Chuùa,
xin daïy baûo con nöôùc böôùc cuûa Ngöôøi..."
- - - - - - - - - - -
[1] Trong sa maïc Xi-nai hieän nay, treân nuùi Seâ-ra-bít En Kha-ñem, vaãn coøn daáu veát hoang taøn cuûa ngoâi ñeàn thôø thaàn Ha-do cuûa ngöôøi Ai-caäp töø hôn hai ngaøn naêm tröôùc Chuùa Giaùng Sinh. Treân ñaàu keøo ñaàu coät coøn thaáy khaéc hình con boø. Thung luõng daãn tôùi ñeàn thôø naøy ñaây nhöõng hình veõ, chöõ vieát löu nieäm haønh höông cuûa nhieàu daân khaùc nhau, neân goïi laø Oa-ñi Mu-kha-taùp. Saùch Khoân Ngoan daønh boán chöông (12-15) noùi veà vieäc thôø ngaãu töôïng ôû Ca-na-an vaø Ai-caäp.
[2] Coi nhöõng chaâm bieám khaùc trong saùch Khoân ngoan 12-15; Is 46,1-2; Tv 115/113B,4-7
[3] Sau naøy khi Chuùa Gieâ-su hieån dung treân nuùi thì oâng Moâ-seâ seõ cuøng vôùi oâng EÂ-li-a, "hai vò hieän ra, raïng ngôøi vinh hieån, vaø noùi veà cuoäc xuaát haønh Ngöôøi saép hoaøn thaønh taïi Gieâ-ru-sa-lem" (Lc 9,30-31; x. Mt 17,3; Mc 9,4). Thaùnh Phao-loâ seõ nhaéc chi tieát naøy ñeå so saùnh: "Ñaáng ban cho chuùng toâi khaû naêng phuïc vuï Giao Öôùc Môùi, khoâng phaûi Giao Öôùc caên cöù treân chöõ vieát, nhöng döïa vaøo Thaàn Khí. Vì chöõ vieát thì gieát cheát, coøn Thaàn Khí môùi ban söï soáng. 7Neáu vieäc phuïc vuï Leà Luaät -thöù Leà Luaät chæ ñöa ñeán söï cheát vaø ñöôïc khaéc ghi töøng chöõ treân nhöõng bia ñaù- maø ñöôïc vinh quang ñeán noãi daân Ít-ra-en khoâng theå nhìn maët oâng Moâ-seâ ñöôïc, vì maët oâng choùi loïi vinh quang -duø ñoù chæ laø vinh quang choùng qua-, 8thì vieäc phuïc vuï Thaàn Khí laïi khoâng ñöôïc vinh quang hôn sao? 9Vì vieäc phuïc vuï aùn cheát maø coøn ñöôïc vinh quang nhö theá, thì vieäc phuïc vuï ñöùc coâng chính laïi chaúng vinh quang hôn laém sao? 10So vôùi vinh quang tuyeät vôøi naøy, thì vinh quang xöa kia chaúng vinh quang gì. 11Thaät vaäy, neáu caùi choùng qua maø coøn ñöôïc vinh quang, thì caùi coøn maõi laïi chaúng vinh quang hôn sao? 12Vì coù moät nieàm hy voïng nhö theá maø chuùng ta thaät vöõng daï an loøng. 13Chuùng ta khoâng laøm nhö oâng Moâ-seâ laáy maøn che ñeå daân Ít-ra-en khoûi thaáy khi naøo caùi choùng qua kia chaám döùt" (2Cr 3,6-13).
[4] Ñeán thôøi " Toøa AÙn Giaùo Hoäi " thì khoâng caàn chôø löûa töø trôøi, nhöng laáy löûa ngay trong beáp ñeå ñoát " quaân roái ñaïo ". Taï ôn Chuùa vì Giaùo Hoäi khoâng coøn coù theå thi haønh thöù quyeàn gheâ gôùm ñoù nöõa. Nhöng caùi naõo traïng thì vaãn coøn ñoù dai daúng, caû sau Coâng Ñoàng Va-ti-ca-noâ II !