Tieáng Chuoâng Thaùnh Ñöôøng
(Nhöõng Chia Seû Muïc Vuï vaø Nhöõng Caâu Chuyeän Gôïi YÙ
Suy Tö Vaø Caàu Nguyeän haèng ngaøy)
Prepared for Internet by Vietnamese Missionaries in Asia
- 101 -
Coâng lyù cho traùi ñaát
Coâng lyù cho traùi ñaát.
ÑGM Giuse Nguyeãn Ñöùc Cöôøng
(RVA News 25-05-2020) - Sau khi ñoïc laïi Toâng huaán Laudato si cuûa Ñöùc Giaùo Hoaøng Phanxicoâ, nhaân kyû nieäm 5 naêm (24/5/2015-24/5/2020), ngaøy ban haønh thoâng ñieäp naøy, toâi coù moät vaøi suy nghó sau ñaây:
1. Traùi ñaát bò taøn phaù
Ngaøy nay, baát cöù ai, duø laø nhöõng ngöôøi ôû thaønh thò hay thoân queâ, ñeàu bieát hay ñeàu caûm nhaän caùc hieän töôïng thaát thöôøng veà thôøi tieát, khí haäu, möa gioù, baõo taùp, luït loäi, oâ nhieãm khoâng khí cuõng nhö oâ nhieãm nguoàn nöôùc, bieån caû vaø soâng ngoøi. Khoâng nhöõng nhaän bieát, caûm nhaän maø ñoâi khi coøn laø naïn nhaân nöõa. Thaät vaäy, cöù nhìn vaøo con suoái, doøng soâng, chuùng ta thaáy hieän töôïng oâ nhieãm: ñen ngoøm, hoâi thoái do raùc röôûi maø con ngöôøi xaû ra, nöôùc thaûi töø caùc nhaø maùy... Cöù nhìn vaøo nhöõng caùnh röøng, ta thaáy caây coái bò ñoán chaët böøa baõi, dieän tích röøng nguyeân sinh bò thu heïp daàn... Cöù nhìn vaøo khoâng khí ta thaáy buïi baëm, khoâng trong laønh do khoùi töø xe coä, töø caùc nhaø maùy boác cao... Cöù nhìn vaøo nhöõng caùnh ñoàng baït ngaøn khoâng theå caày caáy do bò nhieãm maën. Vaø coøn nöõa: nhieät ñoä noùng daàn leân, haïn haùn, luït loäi, nhieàu sinh vaät vaø ñoäng vaät bò giaûm thieåu, thaäm chí bò tuyeät chuûng, dòch beänh gia taêng...
2. Traùi ñaát ñoøi coâng lyù
Laø Kitoâ höõu, chuùng ta tin raèng vuõ truï, muoân loaøi muoân vaät do Thieân Chuùa döïng neân vaø taát caû ñeàu toát ñeïp, thieân nhieân vaø con ngöôøi soáng haøi hoøa vôùi nhau. Thieân Chuùa ñaõ trao traùch nhieäm cho con ngöôøi laøm cho vuõ truï naøy, traùi ñaát naøy toát hôn, ñeïp hôn vaø ñaùng soáng hôn nöõa (x. St 1,1-2,4a).
Phaûi thaønh thaät coâng nhaän raèng, qua caùc theá heä keá tieáp nhau, con ngöôøi ñaõ goùp coâng laøm cho vuõ truï naøy ñeïp hôn, ñaùng soáng hôn qua caùc coâng trình xaây döïng, qua caùc phaùt minh khoa hoïc nhö laøm cho theá giôùi coù nhieàu löông thöïc hôn - quaàn aùo ñaày ñuû hôn, ñeïp hôn - giao thoâng thuaän lôïi hôn - thoâng tin mau leï hôn, laøm cho con ngöôøi gaàn guõi nhau hôn... Tuy nhieân, chuùng ta cuõng phaûi thaúng thaén nhìn nhaän moät söï thaät hieån nhieân laø traùi ñaát bò taøn phaù nhieàu hôn laø ñöôïc xaây döïng nhö chuùng ta ñaõ noùi ôû treân.
Tröôùc hieän töôïng naøy, nhieàu caù nhaân, ñoaøn theå, caùc vò laõnh ñaïo caùc nöôùc vaø toân giaùo ñaõ leân tieáng nhaéc nhôû vaø keâu goïi moïi ngöôøi quan taâm vaø gìn giöõ vuõ truï, ngoâi nhaø chung cuûa chuùng ta. Ñöùc Giaùo Hoaøng Phanxicoâ, trong Thoâng Ñieäp Laudato Si, leân tieáng raèng ñaõ ñeán luùc chuùng ta phaûi chaêm chuù laéng nghe traùi ñaát bò huûy hoaïi ñang leân tieáng ñoøi coâng lyù: "Chò Ñaát ñang keâu traùch[1] chuùng ta ñaõ gaây toån haïi cho chò... chò ñang bò aùp böùc vaø bò huûy hoaïi neân chò reân sieát vaø quaèn quaïi". (soá 2). Keâu traùch laø phaûn khaùng vaø ñoøi hoûi chuùng ta thay ñoåi caùch soáng ñoái vôùi traùi ñaát (x. soá 53).
Thaät vaäy, theo Ñöùc Giaùo Hoaøng, con ngöôøi chuùng ta ñaõ söû duïng vaø laïm duïng traùi ñaát moät caùch voâ traùch nhieäm. Vì muoán phaùt trieån kinh teá, nhieàu ngöôøi töï cho mình laø sôû höõu chuû vôùi quyeàn huûy hoaïi traùi ñaát. Baïo löïc naèm saâu trong traùi tim con ngöôøi, voán bò toäi loãi laøm toån thöông, cuõng gaây ra beänh taät nôi ñaát ñai, nguoàn nöôùc, khoâng khí vaø caùc sinh vaät (x. soá 2).
3. Laø Kitoâ höõu, chuùng ta phaûi laøm gì?
Traùi Ñaát ñoøi coâng lyù. Theo Ñöùc Giaùo Hoaøng Phanxicoâ, coâng lyù ñoøi buoäc moãi ngöôøi chuùng ta phaûi chaêm soùc ngoâi nhaø chung cuûa chuùng ta, baèng caùch toân troïng vaø bieát ôn traùi ñaát (x. soá 2), baûo veä theá giôùi chöù khoâng huûy dieät, gieo troàng veû ñeïp chöù khoâng gaây oâ nhieãm vaø phaù huûy (x. soá 246, lôøi caàu nguyeän 1). Boån phaän chaêm soùc traùi ñaát laø cuûa moïi ngöôøi, caùc toå chöùc quoác gia vaø quoác teá, ñaëc bieät cuûa nhöõng ngöôøi laõnh ñaïo vaø ngöôøi laøm kinh teá: Coâng lyù ñoøi buoäc "nhöõng ai ñang naém quyeàn löïc vaø cuûa caûi traùnh xa thaùi ñoä voâ taâm, ñeå hoï yeâu meán nhöõng thieän ích chung, thaêng tieán ngöôøi yeáu ñuoái vaø chaêm soùc cho theá giôùi (x. soá 246, Lôøi caàu nguyeän 2).
Laø Kitoâ höõu, chuùng ta laïi caøng phaûi quan taâm, baûo veä, chaêm soùc vaø laøm cho theá giôùi moãi ngaøy moãi ñeïp hôn, ñaùng soáng hôn vì ñoù laø traùch nhieäm maø Thieân Chuùa ñaõ trao cho chuùng ta. Theo Ñöùc Giaùo Hoaøng, coâng lyù ñoøi buoäc caû coäng ñoaøn (Giaùo hoäi toaøn caàu cuõng nhö Giaùo hoäi ñòa phöông) chöù khoâng chæ moãi caù nhaân phaûi hoaùn caûi sinh thaùi (soá 219).
Tröôùc khi ñeà ra cho ngöôøi tín höõu chuùng ta nhöõng vieäc laøm cuï theå ñeå chaêm soùc traùi ñaát, Ñöùc Giaùo Hoaøng ñaõ cho thaáy nguyeân nhaân saâu xa gaây ra söï huûy hoaïi traùi ñaát cuûa con ngöôøi. Theo ngaøi, "Vì thò tröôøng coù xu höôùng coå voõ tieâu thuï cöïc ñoä ñeå baùn saûn phaåm, neân ngöôøi ta deã bò cuoán vaøo côn loác mua saém vaø tieâu xaøi khoâng caàn thieát". Teä hôn nöõa "Moâ hình naøy laøm cho ngöôøi ta tin raèng, hoï thöïc söï töï do bao laâu hoï ñöôïc töï do tieâu thuï" (soá 203). Ñeå thoûa maõn khuynh höôùng tieâu thuï naøy, ngöôøi ta laïi caøng saûn xuaát nhieàu hôn vaø do ñoù laïi caøng huûy hoaïi moâi tröôøng hôn, nhaát laø maát ñi caûm thöùc ñích thöïc veà thieän ích chung vaø seõ daãn tôùi baïo löïc vaø huûy dieät laãn nhau (x. soá 203).
Vì theá, ñeå cöùu vaõn söï toaøn veïn cuûa traùi ñaát vaø haïnh phuùc cuûa con ngöôøi, nhaát laø nhöõng ngöôøi ngheøo vaø caùc theá heä sau, Ñöùc Giaùo Hoaøng ñaõ ñöa ra nhöõng vieäc laøm cuï theå cho Giaùo Hoäi toaøn caàu, caùc Giaùo hoäi ñòa phöông, cuõng nhö caùc gia ñình vaø moãi tín höõu nhö sau: Coâng lyù ñoøi buoäc ngöôøi tín höõu chuùng ta quan taâm tôùi vieäc giaùo duïc veà sinh thaùi ôû gia ñình, qua truyeàn thoâng, trong caùc baøi giaùo lyù (x. soá 213). Ñaëc bieät, trong caùc chuûng vieän, caùc nhaø ñaøo taïo seõ giaùo duïc chuûng sinh coù moät ñôøi soáng giaûn dò, ñaày traùch nhieäm, söï chieâm nieäm vôùi loøng bieát ôn veà theá giôùi Chuùa taëng ban, quan taâm ñeán nhu caàu cuûa ngöôøi ngheøo vaø baûo veä moâi tröôøng (x. soá 214).
Nhìn vaøo thaùi ñoä soáng cuûa caùc tín höõu hieän nay vôùi traùi ñaát, Ñöùc Giaùo Hoaøng nhaéc nhôû: Coâng lyù ñoøi caùc tín höõu phaûi hoaùn caûi noäi taâm veà vaán ñeà sinh thaùi, goïi laø hoaùn caûi sinh thaùi: "Phaûi nhìn nhaän raèng, caùc Kitoâ höõu ñaõ khoâng luoân luoân toân troïng vaø phaùt trieån nhöõng kho taøng thieâng lieâng ñöôïc Thieân Chuùa phuù ban cho Hoäi Thaùnh, trong ñoù ñôøi soáng tinh thaàn khoâng taùch lìa khoûi thaân xaùc, khoûi thieân nhieân hay nhöõng thöïc taïi cuûa theá giôùi, nhöng soáng cuøng vaø soáng vôùi, trong söï hieäp thoâng vôùi taát caû moïi söï chung quanh chuùng ta" (soá 216). Soáng ôn goïi laøm ngöôøi baûo veä coâng trình do Chuùa döïng neân laø yeáu toá thieát yeáu cuûa ñôøi soáng nhaân ñöùc.
4. Loái soáng môùi
Chaêm soùc ngoâi nhaø chung, töø boû loái soáng mua saém vaø tieâu xaøi khoâng caàn thieát maø Ñöùc Giaùo Hoaøng ñeà nghò laø moät loái soáng môùi cho moïi ngöôøi noùi chung vaø ngöôøi tín höõu noùi rieâng. Ñaây laø moät loái soáng traû laïi coâng lyù cho traùi ñaát. Loái soáng naøy seõ coù khaû naêng phaùt huy tình yeâu vaø xaây döïng hoøa bình. Loái soáng naøy laøm neân haïnh phuùc cho ñaïi gia ñình nhaân loaïi vaø thieân nhieân, soáng haøi hoøa vôùi nhau trong ngoâi nhaø chung laø toaøn theå vuõ truï bao la, thoaùt thai töø Baøn Tay Saùng Taïo Toaøn Naêng cuûa Thieân Chuùa laø Cha cuûa moïi ngöôøi vaø moïi loaøi thuï taïo vôùi Ñöùc Kitoâ laø Anh Caû (x. Cl 1, 12-20). Loái soáng naøy quaû thöïc khoâng deã thöïc hieän, nhöng vôùi nieàm tin vaøo ôn phuø trôï cuûa Chuùa, Ñöùc Giaùo Hoaøng khích leä chuùng ta: "Thieân Chuùa cuûa söï soáng, Ñaáng yeâu thöông chuùng ta voâ cuøng, luoân luoân hieän dieän vôùi chuùng ta trong theá giôùi naøy. Ngaøi khoâng boû rôi chuùng ta, Ngaøi khoâng boû maëc chuùng ta ñôn ñoäc, vì Ngaøi ñaõ thaùp nhaäp vónh vieãn vôùi traùi ñaát cuûa chuùng ta, vaø tình yeâu cuûa Ngaøi luoân thuùc baùch chuùng ta tìm kieám nhöõng caùch theá môùi ñeå tieán böôùc" (soá 245). Vieäc ñöa ra nhöõng chöông trình muïc vuï thöïc haønh loái soáng môùi maø Thoâng Ñieäp LAUDATO SI ñeà ra, laø boån phaän cuûa caùc giaùo hoäi ñòa phöông. Vaäy, moãi giaùo phaän taïi Vieät Nam chuùng ta seõ öùng duïng loái soáng môùi naøy theá naøo vaøo ñôøi soáng cuï theå cuûa giaùo phaän mình trong caùc chöông trình muïc vuï?
Ñeå caûm thaáy ñaây laø moät vaán ñeà khaån thieát, chuùng ta haõy ñeå caâu hoûi cuûa Ñöùc Giaùo Hoaøng: "Chuùng ta muoán trao laïi moät theá giôùi nhö theá naøo cho nhöõng ngöôøi ñeán sau, cho con em chuùng ta hieän ñang lôùn leân?" (soá 160) chaát vaán chuùng ta.
+ Giuse Nguyeãn Ñöùc Cöôøng
Giaùm muïc giaùo phaän Thanh Hoùa
Chuû tòch UB. CL-HB, HÑGM Vieät Nam
(Nguoàn: giaophanthanhhoa.net)
- - - - - - - - - -
[1] X. Cha Phi Khanh Vöông Ñình Khôûi, OFM, "Khoâng coù choã cho tieáng khoùc trong Laudato Si" - Taøi lieäu Thöôøng Huaán Linh Muïc Toång Giaùo Phaän Haø Noäi 2016. Ngaøi ñeà nghò neân dòch theo chöõ La tinh "obiurgat" laø "keâu traùch, traùch moùc" thay vì than khoùc.