Chöùng Nhaân Hy Voïng
(Caùc Baøi Giaûng Tónh Taâm
cuûa Ñöùc Hoàng Y Phanxicoâ Xavieâ Nguyeãn Vaên Thuaän
cho Ñöùc Thaùnh Cha Gioan Phaoloâ II vaø Giaùo Trieàu Roâma)
Prepared for Internet by Vietnamese Missionaries in Asia
- 15 -
Baøi Suy Nieäm thöù möôøi laêm
Chuùa Gieâsu Soáng
Trong Hoäi Thaùnh Cuûa Ngaøi
Thaày ôû cuøng caùc con moãi ngaøy
"Dilexit Ecclesiam - Ngöôøi ñaõ yeâu Giaùo Hoäi". Ñoù laø nhöõng chöõ lôùn ñöôïc vieát treân moä cuûa Ñaáng saùng laäp moät trong nhöõng phong traøo cuûa Giaùo Hoäi thôøi nay (Cha Joseph Kentenich {+1968}, saùng laäp Tu Hoäi Schoenstatt). Caû trong nhöõng luùc khoù khaên, khi bò caùc vò höõu traùch cuûa Giaùo Hoäi thöû thaùch, ngöôøi aáy vaãn nhaän thaáy nôi Hoäi Thaùnh laø Hieàn Theâ vaø laø Thaàn Mình cuûa Chuùa Kitoâ. Vì theá, Ngaøi yeâu meán Hoäi Thaùnh.
Traùi laïi, chuùng ta bieát nhieàu ngöôøi thôøi nay thöôøng noùi: "Toâi tin Chuùa Kitoâ, nhöng khoâng chaáp nhaän Giaùo Hoäi". Hoï khoâng thaáy moái quan heä giöõa Chuùa Gieâsu vaø Hoäi Thaùnh. Hoï khoâng yù thöùc söï hieän dieän cuûa Chuùa Gieâsu trong Hoäi Thaùnh. Nhöng Giaùo Hoäi laø gì, Giaùo Hoäi seõ laø gì neáu khoâng phaûi laø ngöôøi bieåu loä toân nhan cuûa Chuùa giöõa loøng theá giôùi? Chuùng ta nghó tôùi Cha Sôû hoï Ars, vò muïc töû khieâm haï vaø raát ñôn sô. Khi ñöôïc trieäu tôùi ñeå laøm chöùng veà Ngaøi, moät noâng daân noùi: "Toâi ñaõ thaáy Thieân Chuùa nôi moät ngöôøi".
Vaø chuùng ta nghó tôùi Meï Teârexa Calcutta, tôùi ñoaøn luõ ñoâng ñaûo daân chuùng trong ngaøy leã an taùng Meï, hoï ñaõ ñi theo sau thi haøi cuûa Meï. Caùc Kitoâ höõu vaø tín ñoà AÁn Giaùo, cuõng nhö Hoài Giaùo, taát caû ñeàu nhaän thaáy nôi Meï söùc thu huùt cuûa Chuùa Gieâsu.
Caùc ñaïi chöùng nhaân aáy veà söï hieän dieän cuûa Chuùa Kitoâ thaät laø quí giaù döôøng naøo! Vaø chuùng ta phaûi caûm taï Chuùa veà ñieàu ñoù. Nhöng trong thôøi ñaïi phöùc taïp vaø ñang caàn ôn cöùu ñoä nhö ngaøy nay, ñieàu caáp thieát laø moïi ngöôøi coù theå nhìn thaáy Chuùa Kitoâ trong Hoäi Thaùnh. Noùi caùch khaùc, toaøn theå Hoäi Thaùnh phaûi chieáu toûa söï hieän dieän cuûa Chuùa.
Ñöùc Giaùo Hoaøng Gioan Phaoloâ II, trong caùc Thöôïng Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc cho caùc ñaïi luïc gaàn ñaây, ñaõ muoán nhaán maïnh söï caáp thieát ñoù. Trong taát caû caùc Thöôïng Hoãi Ñoàng Giaùm Muïc aáy ñeàu coù cuøng moät yù töôûng nhö moät khaåu hieäu noøng coát höôùng daãn: ñoù laø Chuùa Kitoâ luoân soáng trong Hoäi Thaùnh cuûa Ngaøi.
Chuùa Gieâsu hieän dieän trong Giaùo Hoäi caùch naøo?
Tieáp tuïc truyeàn thoáng ngaøn ñôøi cuûa Giaùo Hoäi, Coâng Ñoàng chung Vatican II ñaõ laøm noåi baät nhöõng caùch thöùc hieän dieän khaùc nhau cuûa Chuùa Kitoâ:
- Chuùa Gieâsu hieän dieän trong Giaùo Hoäi moät caùch ñaëc bieät trong caùc buoåi cöû haønh phuïng vuï, trong con ngöôøi cuûa thöøa taùc vieân vaø nhaát laø trong Mình Thaùnh, Maùu Thaùnh.
- Chuùa Gieâsu hieän dieän trong caùc Bí Tích.
- Chuùa Gieâsu hieän dieän trong Lôøi cuûa Ngaøi.
- Chuùa Gieâsu hieän dieän khi Giaùo Hoäi thi haønh caùc coâng taùc baùc aùi; Ngaøi hieän dieän nôi ngöôøi ngheøo, ngöôøi beänh vaø caùc tuø nhaân (cf Mt 25,31-46).
- Chuùa Gieâsu hieän dieän "trong cuoäc soáng cuûa nhöõng ngöôøi, maëc duø tham gia cuøng baûn tính nhaân loaïi nhö chuùng ta, nhöng ñöôïc bieán ñoåi hoaøn toaøn hôn trong hình aûnh Chuùa Kitoâ (cf 2Cr 3,18). Nôi hoï, chính Ngaøi noùi vôùi chuùng ta vaø chæ cho chuùng ta daáu chæ Nöôùc Ngaøi" (Saùch Giaùo Lyù cuûa Giaùo Hoäi Coâng Giaùo, 1373; vaø 1374).
- Chuùa Gieâsu hieän dieän trong moät coäng ñoaøn Kitoâ soáng yeâu thöông (cf Cv 2,42-48; 4,32-35).
- Chuùa Gieâsu thaät söï hieän dieän. Nhöng nhieàu khi khoâng phaûi nhö vaäy. Ñoái vôùi nhieàu ngöôøi ngaøy nay, vaø caû nhieàu Kitoâ höõu nöõa, cuõng mang taâm traïng nhö hai moân ñeä treân ñöôøng laøng Emmaus: "Ngaøi cuøng ñi vôùi hoï, nhöng maét hoï khoâng theå nhìn ra Ngaøi" (Lc 24,15-16). Thaùnh Augustinoâ ñaõ vieát: "Chuùa ñi treân ñöôøng nhö moät ngöôøi baïn ñoàng haønh, ñuùng ra, chính Ngaøi höôùng daãn hoï. Vì theá, hoï thaáy Ngaøi, nhöng khoâng coù theå nhaän ra Ngaøi. Chuùng ta hieåu laø maét hoï bò ngaên caûn khoâng nhaän ra Ngaøi. Khoâng phaûi hoï bò ngaên caûn nhìn thaáy Ngaøi nhöng bò caûn trôû khoâng nhaän ra Ngaøi" (Saint' Agostino, Discorso 235: PL 38,1118).
"Ta ôû giöõa hoï"
Thaùnh Mattheâu ghi laïi lôøi Chuùa Gieâsu ñaõ höùa: "Nôi naøo coù hai ba ngöôøi hoïp nhau nhaân danh Ta, Ta ôû giöõa hoï" (Mt 18,20).
ÔÛ ñaây, chuùng ta ñöøng nghó tôùi caùc buoåi leã phuïng vuï maø thoâi, nhöng tôùi moãi hoaøn caûnh trong ñoù coù hai hoaëc nhieàu Kitoâ höõu hoïp nhau trong Chuùa Thaùnh Thaàn, trong tình baùc aùi cuûa Chuùa Gieâsu. Vaø chuùng ta cuõng ñöøng nghó raèng Ngaøi chæ hieän dieän khaép nôi trong hoaøn vuõ maø thoâi.
Moät nhaø chuù giaûi Kinh Thaùnh thôøi nay vieát raèng: "Thaùnh Mattheâu nghó tôùi moät söï hieän dieän, chuùng ta coù theå noùi ñoù laø "hieän thaân" thaät söï cuûa Chuùa Gieâsu. Ngaøi hieän dieän nhö moät Ñaáng chòu ñoùng ñinh vaø soáng laïi, coù nghóa laø trong söï hieán thaân troïn veïn treân Thaäp Giaù, nôi maø Ngaøi cuøng vôùi taát caû nhaân tính, ñoùn nhaän hoaït ñoäng thaàn hoùa cuûa Chuùa Cha, vaø hieán mình hoaøn toaøn cho chuùng ta ñeå thoâng ban cho chuùng ta thaàn trí cuûa Ngaøi laø Thaùnh Thaàn. Vì theá, söï hieän dieän cuûa Ñaáng Phuïc Sinh khoâng phaûi laø moät söï hieän dieän tónh, hay chæ coù maët ôû ñoù thoâi, nhöng laø moät söï hieän dieän töông giao, moät söï hieän dieän goõ cöûa taâm hoàn (...) Ñoù laø moät söï hieän dieän taäp hôïp vaø lieân keát, vaø vì theá, söï hieän dieän aáy chôø ñôïi söï ñaùp traû cuûa chuùng ta, nghóa laø ñöùc tin. Toùm laïi, söï gaàn guõi Chuùa Kitoâ taäp hôïp "caùc con caùi Chuùa taûn maùt" ñeå bieán hoï thaønh Giaùo Hoäi" (Geùrard Rosseù, "Gesuø in mezzo" in Prospettiva ecclesiale, in: Gen's 30 (2000), pp.3-4).
Töø Giao Öôùc ñöôïc kyù keát taïi nuùi Sinai vôùi Israel, Giaveâ toû ra laø Ñaáng can thieäp thöïc söï trong lòch söû. Ngaøi ñaõ giaûi thoaùt daân Do Thaùi khoûi aùch noâ leä taïi Ai Caäp, ñaõ laøm cho hoï thaønh Daân cuûa Ngaøi. "Ta ôû giöõa caùc ngöôøi", ñoù laø caâu noùi laøm noåi baät Giao Öôùc thöù nhaát: moät söï hieän dieän baûo veä, höôùng daãn, an uûi vaø tröøng phaït...
Vôùi Taân Öôùc, söï hieän dieän aáy coù chieàu kích hoaøn toaøn ñaëc bieät vaø môùi meû. Thaät vaäy, qua söï Phuïc Sinh cuûa Chuùa Gieâsu, lôøi höùa veà söï hieän dieän vónh vieãn cuûa Thieân Chuùa, lôøi höùa Giao Öôùc chung keát ñöôïc hoaøn thaønh.
Trong coäng ñoàng Kitoâ höõu, Emmanuen, nghóa laø Thieân Chuùa ôû cuøng chuùng ta, laø "Ñaáng cöùu thoaùt Thaân Theå cuûa Ngaøi" laø Hoäi Thaùnh (cf Ep 5,23). Hieän dieän giöõa caùc tín höõu, Ngaøi trieäu taäp vaø nhoùm hoïp khoâng nhöõng Israel, nhöng toaøn theå nhaân loaïi (cf Mt 28,19-20). Soáng vôùi Chuùa Gieâsu "ôû giöõa", theo lôøi höùa cuûa Mt 18,20, coù nghóa laø thöïc hieän ngay töø baây giôø yù ñònh cuûa Thieân Chuùa ñoái vôùi toaøn theå lòch söû vaø nhaân loaïi.
Moät caâu traû lôøi: khi chuùng ta soáng tình huynh ñeä
Nhöng laøm theá naøo ñeå söï hieän dieän tröôøng toàn cuûa Ñaáng Phuïc Sinh ñöôïc höõu hình?
Sau khi böùc töôøng Baù Linh suïp ñoå, vaø trong Thöông Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc AÂu Chaâu kyø I, ngöôøi ta töï hoûi veà coâng cuoäc truyeàn giaùo môùi taïi ñaïi luïc naøy. Moät tu só Hungari nhaán maïnh raèng, ñoái vôùi nhöõng ngöôøi ñöôïc goïi laø "ôû nôi xa Giaùo Hoäi", cuoán Kinh Thaùnh duy nhaát hoï ñoïc ñöôïc ñoù chính laø cuoäc soáng cuûa caùc tín höõu Kitoâ. Vaø chuùng ta coù theå noùi theâm raèng: chính chuùng ta, cuoäc soáng cuûa chuùng ta, laø Thaùnh Theå duy nhaát nhôø ñoù theá giôùi ngoaøi Kitoâ Giaùo ñöôïc nuoâi döôõng.
Do ôn cuûa Bí Tích Röûa Toäi vaø nhaát laø nhôø Bí Tích Thaùnh Theå, chuùng ta ñöôïc thaùp nhaäp vaøo Chuùa Kitoâ. Nhöng chính trong tình huynh ñeä soáng thöïc maø söï hieän dieän cuûa Chuùa Gieâsu trong Hoäi Thaùnh ñöôïc bieåu loä vaø sinh ñoäng trong cuoäc soáng thöôøng nhaät.
Trong aâm thaàm, khi yeâu thöông nhau hai hoaëc ba tín höõu coù theå laøm chöùng cho chính baûn saéc saâu xa nhaát cuûa hoï: ñoù laø Hoäi Thaùnh, trong vieäc saên soùc nhöõng ngöôøi yeáu theá nhaát, chöõa loãi cho nhau vôùi tình huynh ñeä, kinh nguyeän trong hieäp nhaát, vaø tha thöù cho nhau khoâng giôùi haïn. Thaùnh Phaoloâ noùi: "Anh em haõy tieán böôùc trong tình baùc aùi, laøm sao ñeå caû Chuùa Kitoâ cuõng yeâu meán anh em vaø ñaõ hieán mình vì anh em, töï hieán cho Thieân Chuùa trong hy leã höông thôm ngoït ngaøo" (Ep 5,2).
Chuùng ta tìm laïi ñöôïc höôùng ñi ñoù trong ñieàu goïi laø "meänh leänh truyeàn giaùo cuûa Phuùc AÂm Thöù Tö": "Do daáu naøy maø moïi ngöôøi bieát caùc con laø moân ñeä Thaày, ñoù laø caùc con yeâu thöông nhau" (Ga 13,35). Nôi naøo coù tình yeâu thöông, nôi ñoù ngöôøi ta thaáy coù Chuùa Kitoâ. Vaø möùc ñoä tình yeâu thöông nhau laø: "Khoâng ai coù moät tình yeâu lôùn hôn ngöôøi hieán maïng soáng vì baïn höõu mình" (Ga 15,12-13). Vì theá, Taøi Lieäu Laøm Vieäc cuûa Thöông Hoäi Ñoàng Giaùm Muïc AÂu Chaâu kyø II coù lyù maø quaû quyeát raèng: "Neáu Thaùnh Theå laø söï hieän dieän lôùn lao nhaát cuûa Chuùa Phuïc Sinh, thì tình yeâu thöông nhau ñöôïc soáng moät caùch quyeát lieät theo tinh thaàn Phuùc AÂm, chính laø söï hieän dieän toû töôøng nhaát, ñaët chaát vaán nhieàu nhaát vaø thuùc duïc ngöôøi ta tin töôûng" (s.45). "Ñaâu coù tình yeâu thöông, ôû ñaáy coù Ñöùc Chuùa Trôøi", nhö baøi ca coå kính chuùng ta vaãn haùt.
Ñaâu ñaâu cuõng toaøn teá baøo soáng ñoäng
Taïi nöôùc toâi, tröôùc cuoäc ñoåi môùi, trong moãi giaùo phaän Laïng Sôn vaø Baéc Ninh ôû Baéc Vieät, chæ coøn laïi hai linh muïc. Ñöùc Hoàng Y Trònh Nhö Khueâ keå laïi raèng: "Coù nhöõng nhoùm nhoû, hai ngöôøi hoaëc ñoâng hôn, soáng Tin Möøng trong cuoäc soáng thöôøng nhaät vaø hoï giuùp ñôõ nhau baèng moïi caùch. Vaø khi söï trôï giuùp laãn nhau nhö theá, hoï caûm thaáy söï hieän dieän cuûa Ñaáng ñaõ noùi: "Caùc con ñöøng sôï! Thaày ñaõ thaéng theá gian" (Ga 16,33).
Vaø nhôø nhöõng nhoùm nhoû maø qua ñoù hoï caûm nghieäm vaø laøm chöùng trong cuoäc soáng thöôøng nhaät veà söï hieän dieän cuûa Chuùa Kitoâ maø Giaùo Hoäi taïi ñaát nöôùc toâi soáng coøn. Thöïc vaäy, ôû moïi nôi, ngöôøi ta coù theå caûm nghieäm söï hieän dieän cuûa Chuùa Kitoâ. Caû khi hai ngöôøi tin Chuùa gaëp nhau ôû chôï hoaëc laøm vieäc caïnh nhau trong moät traïi caûi taïo. Duø khoâng caàn noùi vôùi nhau, khoâng caàn moät boái caûnh ñaëc bieät nhöng chæ caàn hieäp nhaát vôùi nhau "nhaân danh Chuùa", coù nghóa laø trong tình thöông cuûa Chuùa, ngöôøi ta cuõng caûm nghieäm ñöôïc söï hieän dieän cuûa Ñaáng Phuïc Sinh soi saùng vaø an uûi.
Nhôø söï hieän dieän cuûa Chuùa Kitoâ giöõa chuùng toâi neân chuùng toâi tìm ñöôïc Hy Voïng: ñoù laø moät thöù Hy Voïng "khoâng löøa gaït" (cf Rm 5,5). Vaø cuõng nhôø ñoù, Tin Möøng ñöôïc chieáu toûa quanh chuùng toâi. Chính khi thieáu thoán taát caû, Chuùa Gieâsu laïi böôùc ñi treân nhöõng neûo ñöôøng ñaát nöôùc chuùng toâi. Ngaøi ra khoûi caùc nhaø taïm vaø hieän dieän trong caùc tröôøng hoïc vaø coâng xöôûng, trong caùc vaên phoøng vaø nhaø tuø.
Ñieàu gì khieán chuùng ta khaùc nhöõng ngöôøi khaùc
Chuùa Gieâsu soáng trong Giaùo Hoäi cuûa Ngaøi. Vaø chuùng ta töï hoûi: Phaûi chaêng ñoù khoâng phaûi laø moät luoàng aùnh saùng lôùn cho chuùng ta laø nhöõng ngöôøi soáng vaø laøm vieäc trong Giaùo Trieàu Roâma sao? Phaûi chaêng ôû ñaây, hôn moïi nôi khaùc, ngöôøi ta tìm thaáy ñieàu giuùp cho taâm hoàn mình saün saøng laéng nghe vaø yeâu meán nhau sao? Khoâng coù chöùng taù yeâu thöông laãn nhau, khoâng coù söï hieän dieän soáng ñoäng cuûa Chuùa Kitoâ giöõa chuùng ta - khoâng phaûi chæ trong caùc nhaø thôø vaø nhaø nguyeän, nhöng caû trong caùc vaên phoøng cuûa chuùng ta - thì coâng vieäc cuûa chuùng ta cuõng gioáng nhö trong moät xí nghieäp.
Coù khoaûng 3,500 coäng taùc vieân ôû Vatican. Ñieàu gì laøm cho chuùng ta khaùc vôùi baát kyø toå chöùc chính quyeàn naøo? Phaûi chaêng laø caùc buoåi leã toân giaùo? Hay laø bôûi söï kieän chuùng ta ñang laøm nhöõng coâng vieäc cuûa Giaùo Hoäi? Ñieàu gì coù theå coù aûnh höôûng ñoái vôùi hoaït ñoäng cuûa chuùng ta trong theá giôùi? "Do daáu naøy maø ngöôøi ta seõ nhaän bieát caùc con laø moân ñeä Thaày: neáu caùc con yeâu thöông nhau!"
Haún thaät, söï hieän dieän sinh ñoäng aáy cuûa Chuùa Kitoâ trong tình yeâu thöông nhau ñoøi phaûi coù moät söï thanh khieát vaø cao thöôïng trong caùc yù höôùng.
Thaùnh Gioan Kim Khaåu ñaõ caûnh giaùc: "Vaäy thì sao? Coù leõ chaúng coù hai hoaëc ba ngöôøi hoïp nhau nhaân danh Chuùa hay sao? Coù, nhöng maø hoïa hieám. Thöïc vaäy, (Chuùa Gieâsu) khoâng phaûi chæ noùi veà nhöõng cuoäc hoäi hoïp höõu hình (...). Ñieàu Ngaøi noùi coù yù nghóa naøy: neáu ai coi Ta laø nguyeân nhaân chính laøm cho hoï yeâu meán tha nhaân, thì Ta seõ ôû vôùi ngöôøi aáy (...). Traùi laïi, ngaøy nay, chuùng ta thaáy raèng phaàn lôùn con ngöôøi khoâng coù nhöõng ñoäng löïc khaùc cho tình baïn cuûa hoï: ngöôøi thì yeâu vì ñöôïc yeâu; ngöôøi khaùc yeâu vì ñöôïc toân kính; keû khaùc yeâu vì ngöôøi aáy höõu ích cho mình (...). Nhöng thaät laø khoù tìm ñöôïc ngöôøi yeâu vì Chuùa Kitoâ, nhö phaûi yeâu tha nhaân (...). Ai yeâu nhö theá (...) cho duø bò gheùt, laêng maï, doïa gieát, thì hoï vaãn tieáp tuc yeâu (...). Bôûi vì Chuùa Kitoâ cuõng ñaõ yeâu caùc keû thuø cuûa Ngaøi nhö theá baèng moät tình yeâu lôùn lao hôn" (in Mt. Hom. 61, 2-3: PG 58, 587).
Vaø cuõng Thaùnh Gioan Kim Khaåu ñaët tröôùc chuùng ta taám göông cuûa Thaùnh Pheâroâ vaø Gioan theo trình thuaät Toâng Ñoàng Coâng Vuï 3,1: "Haõy tìm caùch hoïc xem tình yeâu cuûa hoï, söï hoøa hôïp vaø söï ñoàng taâm cuûa hoï lôùn lao döôøng naøo: nhö theå hoï thoâng ban cho nhau moïi söï vaø laøm cho taát caû ñeàu ñöôïc noái keát baèng moái daây thaân höõu theo Thieân Chuùa khi hoï cuøng xuaát hieän taïi baøn aên, trong vieäc caàu nguyeän, trong vieäc ñoàng haønh hoaëc trong moïi haønh ñoäng khaùc". Vaø Thaùnh Nhaân keát luaän: "Pheâroâ vaø Gioan hieäp nhaát vôùi nhau nhö theá vaø Chuùa Gieâsu ôû giöõa hoï. Haõy hieåu xem hieäp nhaát vôùi nhau quan troïng döôøng naøo" (In Act. Apost. 2, 4: PG 51,83).
Ñieàu gì giaù trò nhaát
Ôn goïi Kitoâ höõu laø soáng söï hieäp nhaát.
Coäng ñoàng Kitoâ höõu hieäp nhaát trong tình yeâu thöông nhau chính laø nôi maø Chuùa Gieâsu trôû neân höõu hình caùch cuï theå.
Söï môùi meû cuûa Kitoâ giaùo ñöôïc bieåu loä nôi coù hai hay ba ngöôøi hieäp nhaát ñöôïc höôûng söï hieän dieän cuûa Chuùa Kitoâ Phuïc Sinh.
Anh em raát thaân meán, chuùng ta haõy caàu xin ôn ñeå Naêm Thaùnh naøy mang laïi cho chuùng ta moät tình yeâu môùi, moät söï hoøa hôïp vaø thaân höõu môùi, moät loøng can ñaûm lôùn hôn, ñeå söï hieän dieän cuûa Chuùa Kitoâ chieáu toûa raïng ngôøi trong chuùng ta!
"Neáu chuùng ta hieäp nhaát, thì Chuùa Gieâsu ôû giöõa chuùng ta, Ñieàu naøy ñaùng keå. Ñieàu naøy coù giaù trò hôn moïi kho taøng taâm hoàn chuùng ta coù theå coù ñöôïc: hôn caû cha meï, anh em, con caùi. Giaù trò hôn nhaø cöûa, coâng vieäc, taøi saûn, hôn moïi taùc phaåm ngheä thuaät cuûa moät thaønh phoá lôùn nhö Roâma naøy. Chuùa Gieâsu ôû giöõa thì coù giaù trò hôn laø nhöõng ñeàn ñaøi huøng vó, nhöõng laêng taåm nguy nga, hôn moïi söï traùng leä cuûa Vatican: hôn caû chính taâm hoàn chuùng ta!"
Caùch ñaây nhieàu naêm, Ñöùc Thaùnh Cha Phaoloâ VI, trong moät cuoäc noùi chuyeän vôùi chò Chiara Lubich ñaõ thaáy trong ñieàu ñoù söï phong phuù ñích thöïc cuûa Hoäi Thaùnh. (Cf Chiara Lubich, Scritti Spirituali/3, Roâma 1979, p.176).
Tuaàn Tónh Taâm ñaàu Muøa Chay Naêm Thaùnh 2000
Phanxicoâ Xavieâ Nguyeãn Vaên Thuaän