Chöùng Nhaân Hy Voïng
(Caùc Baøi Giaûng Tónh Taâm
cuûa Ñöùc Hoàng Y Phanxicoâ Xavieâ Nguyeãn Vaên Thuaän
cho Ñöùc Thaùnh Cha Gioan Phaoloâ II vaø Giaùo Trieàu Roâma)
Prepared for Internet by Vietnamese Missionaries in Asia
- 12 -
Baøi Suy Nieäm thöù möôøi hai
Haït Gioáng Sinh Ngöôøi Kitoâ Höõu
Caùc vò Töû Ñaïo ngaøy nay
Trong Naêm Thaùnh naøy Ñöùc Giaùo Hoaøng Gioan Phaoloâ II ñaõ môøi goïi chuùng ta bieát môû maét ñeå nhaän ra "caùc Vò Töû Ñaïo môùi" cuûa ngaøy hoâm nay. Moät theá kyû nhö theá kyû vöøa qua, trong ñoù coù bieát bao nhieâu giaøu sang, trong ñoù con ngöôøi baùm víu vaøo söï soáng nhöng cuõng lo sôï maát maïng. Ñoù cuõng laø theá kyû coù nhieàu Kitoâ höõu phaûi cheát vì ñaïo. Caùc Vò Töû Ñaïo ñaõ soáng giöõa chuùng ta. Coøn hôn theá nöõa, caùc vò laø söùc maïnh cuûa Giaùo Hoäi trong theá kyû XX vaø theá kyû môùi vöøa baét ñaàu. Caàn phaûi nôùi roäng caùi nhìn cuûa chuùng ta treân thöïc taïi naøy cuûa lòch söû Hoäi Thaùnh ñeå chieâm ngaém söï töû ñaïo.
Gia saûn cuûa caùc Vò Töû Ñaïo
Trong tuø, chính toâi ñaõ soáng noãi khoå ñau cuûa Giaùo Hoäi töû ñaïo. Toâi nghe thôøi gian qua ñi, ngaøy naøy sang ngaøy khaùc maø khoâng bieát chung cuoäc seõ ñi veà ñaâu. Toâi töï hoûi nhö ngoân söù Isaia: "Tuaàn canh ôi, ñeâm coøn daøi bao laâu nöõa? Tuaàn canh ôi, ñeâm ñeán ñaâu roài?" (Is 21,11). Trong nhöõng luùc ñoù toâi baét ñaàu hieåu roõ hôn yù nghóa cuûa söï töû ñaïo. Khoâng phaûi söï töû ñaïo ñoå maùu, laø ñieàu toâi bieát coù theå xaûy ra tröôùc maét toâi, nhöng söï töû ñaïo nhö laø moät cuoäc soáng khoâng ñaët ñeå ranh giôùi keå caû ranh giôùi vieäc baûo toàn söï soáng cuûa chính mình, vì tình yeâu ñoái vôùi Thieân Chuùa, vì trung thaønh vôùi söï hieäp nhaát vaø nieàm hieäp thoâng cuûa Giaùo Hoäi, vaø vì phuïc vuï Tin Möøng.
Ngöôøi Kitoâ höõu khoâng khinh reõ maïng soáng. Trong tuø toâi coøn nhôù nhöõng ngaøy haïnh phuùc trong coâng taùc muïc vuï trong chöùc vuï linh muïc vaø giaùm muïc. Toâi nghó tôùi caùc tín höõu Coâng giaùo thuoäc giaùo phaän nôi toâi ñaõ soáng, tôùi caùc anh em linh muïc vaø giaùm muïc, tôùi baïn beø, vaø thaân nhaân. Neáu ñöôïc gaëp laïi hoï thì vui söôùng bieát bao!
Nhöng ñöùc tin cuûa toâi thì khoâng theå bò traû giaù ñöôïc. Khoâng vôùi baát cöù giaù naøo. Khoâng theå nhöôïng boä ñöùc tin ñeå ñoåi laáy moät cuoäc soáng haïnh phuùc. Xem ra toâi hieåu hôn moät chuùt veà söï töû ñaïo. Khoâng ñaët ranh giôùi cho tình yeâu ñoái vôùi Thieân Chuùa, keå caû ranh giôùi töï nhieân nhö ôn cöùu roãi cuûa mình, maïng soáng vaø nieàm haïnh phuùc cuûa rieâng mình. Vaø trong nhöõng luùc aáy, toâi nghó tôùi bieát bao nhieâu Kitoâ höõu bò giam giöõ, ñau khoå vaø ñaày aûi. Toâi nghó tôùi nhöõng ngöôøi gaùnh chòu nhöõng khoå ñau lôùn lao. Toâi nhôù laïi nhöõng lôøi vieát trong chöông 2 thö göûi giaùo ñoaøn Do thaùi: "Anh chò em chöa chieán ñaáu tôùi ñoå maùu trong cuoäc chieán choáng laïi toäi loãi" (Dt 12,4).
Trong nhöõng luùc ñoù, chuùng ta khaùm phaù ra raèng mình hieäp thoâng vôùi bieát bao nhieâu chöùng nhaân khaùc: "Nhö theá caû chuùng ta nöõa, ñöôïc moät soá ñoâng ñaûo caùc chöùng nhaân bao quanh, côûi boû taát caû nhöõng gì laø naëng neà vaø toäi loãi buûa vaây, chuùng ta haõy kieân trì trong cuoäc chaïy ñua, maét höôùng nhìn veà Chuùa Gieâsu, laø Ñaáng khai môû vaø kieän toaøn ñöùc tin" (Dt 12,1-2).
Toâi ñaõ nghó tôùi caùc cuoäc baùch haïi, caùi cheát vaø caùc Vò Töû Ñaïo xaûy ra trong 350 naêm taïi Vieät Nam, ñaõ coáng hieán cho Giaùo Hoäi bieát bao nhieâu vò Töû Ñaïo khoâng ñöôïc bieát tôùi: khoaûng 150,000 vò.
Chính toâi cuõng tin raèng ôn goïi linh muïc cuûa toâi gaén lieàn moät caùch nhieäm maàu nhöng ñích thöïc vôùi maùu cuûa caùc Vò Töû Ñaïo naøy, ñaõ guïc ngaõ trong theá kyû vöøa qua trong khi caùc Ngaøi loan baùo Tin Möøng vaø trung thaønh vôùi söï hieäp nhaát cuûa Giaùo Hoäi, maëc cho caùi cheát hoaëc baïo löïc ñe doïa.
Toâi nhôù tôùi chöùng taù cuûa oâng coá noäi toâi. OÂng ñaõ thöôøng keå cho toâi nghe bieát caùc ngöôøi trong gia ñình bò phaân saùp vaø giao cho caùc gia ñình beân löông canh chöøng ñeå hoï daàn daàn maát ñöùc tin theá naøo, trong khi cha cuûa oâng bò boû tuø. Nhö theá oâng coá noäi toâi khi môùi leân 15 tuoåi moãi ngaøy ñaõ phaûi ñi boä 30 caây soá ñeå tieáp teá cho cha moät ít côm vaø ít muoái maø oâng ñaõ daønh duïm ñöôïc nôi gia ñình oâng sinh soáng vaø laøm vieäc. OÂng phaûi ra ñi luùc 3 giôø saùng ñeå coøn kòp trôû veà laøm vieäc.
Phía oâng ngoaïi toâi coøn theâ thaûm hôn nöõa. Vaøo naêm 1885, giaùo daân toaøn giaùo xöù bò thieâu soáng trong nhaø thôø, tröø oâng ngoaïi toâi vì luùc ñoù coøn laø sinh vieân du hoïc ôû Malaysia.
Toâi tin raèng loøng trung thaønh cuûa Giaùo Hoäi Vieät Nam ñöôïc giaûi thích baèng maùu cuûa caùc Vò Töû Ñaïo ñoù. Caùc ôn goïi linh muïc tu só laøm phong phuù Giaùo Hoäi Vieät Nam ñöôïc phaùt sinh töø ôn thöû thaùch naøy. Caùc Vò Töû Ñaïo ñaõ daïy cho chuùng toâi bieát noùi leân hai tieáng xin vaâng: xin vaâng voâ ñieàu kieän vaø voâ bieân giôùi ñoái vôùi tình yeâu cuûa Thieân Chuùa.
Nhöng caùc Vò Töû Ñaïo cuõng daïy cho chuùng toâi noùi leân tieáng khoâng ñoái vôùi caùc lôøi duï doã ngon ngoït, nhöõng daøn xeáp laét leùo, hoaëc baát coâng nhaèm muïc ñích cöùu maïng soáng mình, hay höôûng laáy moät chuùt an nhaøn thö thaùi...
Ñoù laø moät gia saûn, caàn phaûi luoân luoân chaáp nhaän. Noù khoâng phaûi laø chuyeän töï ñoäng hay ñöông nhieân. Vì chuùng ta coù theå töø choái noù. Gia saûn cuûa caùc Vò Töû Ñaïo khoâng phaûi laø chí anh huøng maø laø loøng trung tín. Gia taøi naøy ñaõ ñöôïc chín muøi baèng caùch höôùng nhìn leân Chuùa Gieâsu, maãu göông cuûa cuoäc soáng Kitoâ höõu, maãu göông cuûa moïi nhaân chöùng, maãu göông cuûa taát caû caùc Vò Töû Ñaïo.
Chuùa Gieâsu laø maãu göông vaø caên nguyeân cuûa moïi cuoäc töû ñaïo
Trong tuø toâi ñaõ vieát: "Haõy nhìn ngaém Thaäp Giaù vaø con seõ tìm thaáy giaûi phaùp cho moïi vaán ñeà taán coâng con" (P.X. Nguyeãn Vaên Thuaän, Naêm Chieác Baùnh vaø Hai Con Caù, Cinisello Balsamo, tr.74). Caùc Vò Töû Ñaïo ñaõ nhìn ngaém Ñöùc Gieâsu...
Chuùng ta taát caû ñeàu coù theå troâng thaáy Ngaøi trong caùc giôø phuùt töû ñaïo cuûa Ngaøi, khi bò coâ ñôn, boû rôi, hay bò ñoùng ñinh. Daân chuùng bình luaän veà caùi cheát cuûa vò sö phuï vuøng Galileâa: "OÂng aáy ñaõ cöùu ñöôïc ngöôøi khaùc, neáu oâng laø Ñöùc Kitoâ Thieân Chuùa choïn, thì haõy töï cöùu laáy mình ñi" (Lc 23,35). Chuùa Gieâsu ñaõ laøm bieát bao nhieâu pheùp laï, chöõa laønh bieát bao nhieâu taät beänh vaø laøm cho nhieàu ngöôøi soáng laïi, cuõng nhö daïy doã daân chuùng bieát bao lôøi hay yù ñeïp... Taïi sao Ngaøi laïi khoâng töï cöùu laáy mình? Lính traùng cuõng cheá dieãu Ngaøi: "Neáu ngöôi laø vua daân Do Thaùi, thì haõy cöùu laáy mình ñi" (Lc 23,38).
Phuùc AÂm Thaùnh Mattheâu thì ghi laïi lôøi bình phaåm cuûa caùc luaät só vaø tö teá: "Haén cöùu ñöôïc thieân haï, maø chaúng cöùu noåi mình. Haén laø Vua Isreal, cöù xuoáng khoûi Thaäp Giaù ñi, chuùng ta seõ tin lieàn. Haén caäy vaøo Thieân Chuùa, thì baây giôø Ngöôøi cöùu haén ñi, neáu quaû thaät Ngöôøi thöông haén" (Mt 27,42-43).
Nhöng Ñöùc Gieâsu ñaõ khoâng cöùu laáy mình: "Ñeå coù theå töï cöùu, Ñöùc Gieâsu ñaõ coù theå ñi khoûi Gieârusalem vaø aån troán nôi khaùc. Nhö theá Ngaøi coù theå traùnh aâm möu saùt haïi saép baét ñaàu vaø coù theå soáng soùt. Ngaøi coù theå ra ñi, theo con ñöôøng töø Gieârusalem xuoáng thaønh Gieâricoâ, nôi Ngaøi ñaõ boá trí cuoäc gaëp gôõ cuûa ngöôøi Samaritanoâ nhaân haäu... Neáu troán khoûi Gieârusalem, Ñöùc Gieâsu coù theå töï cöùu laáy mình. Nhöng Ngaøi khoâng laøm. Ngaøi ñaõ khoâng laøm... Ngaøi ôû laïi vaø hieán daâng maïng soáng cuûa Ngaøi. Khoâng tìm cöùu laáy chính mình" (A. Riccardi, Le parole della croce, Brescia 999, tr.13).
Caùc Vò Töû Ñaïo chaéc chaén ñaõ nhìn leân Ngaøi. Caùc vò ñaõ khoâng laéng nghe nhöõng lôøi chaâm bieám hay caùc lôøi khuyeân nhuû cuûa nhöõng ngöôøi chung quanh: "Haõy töï cöùu laáy mình ñi". Ñöùc Gieâsu laø maãu göông cuûa bieát bao nhieâu Vò Töû Ñaïo: "Chính Ngaøi ñaõ khöôùc töø nieàm vui daønh cho mình, maø cam chòu khoå hình Thaäp Giaù, chaúng neà cho oâ nhuïc vaø nay ñang ngöï beân höõu Thieân Chuùa" (Dt 12,2). Chuùng ta khoâng bieát ñaõ coù bao nhieâu Vò Töû Ñaïo höôùng nhìn leân Chuùa trong noãi coâ ñôn cuûa tuø nguïc, trong caùc giôø phuùt sau khi laõnh aùn töû hình, trong nhöõng ñeâm daøi chôø ñôïi baøn tay saùt nhaân gaàn keà, trong söï meät nhoïc cuûa nhöõng cuoäc ñi boä voâ nghóa. Chuùng ta khoâng bieát coù bao nhieâu ngöôøi ñaõ höôùng maét nhìn leân Chuùa vaø ñaõ laøm cho ñôøi hoï phuø hôïp vôùi cuoäc ñôøi vaø cuoäc töû ñaïo cuûa Chuùa Gieâsu. Nhieàu laém, nhieàu hôn chuùng ta töôûng nghó. Vaø ñaõ xaûy ra nhö vieát trong thö göûi giaùo ñoaøn Do Thaùi: "Anh chò em haõy töôûng nhôù Ñaáng ñaõ cam chòu cho nhöõng ngöôøi toäi loãi choáng ñoái mình nhö theá, ñeå anh chò em khoûi sôøn loøng naûn chí" (Dt 12,3).
Nhieàu vò Töû Ñaïo ñaõ chaêm chuù nghó tôùi Chuùa Gieâsu vaø ñaõ khoâng sôøn loøng. Caùc Vò ñaõ tìm thaáy moät söùc maïnh khieán cho caùc lyù hình laø nhöõng keû coi cac Vò nhö nhöõng ngöôøi thaát baïi, nhö moät vaät doøn moûng naèm trong tay hoï, cuõng phaûi ngaïc nhieân. Thö göûi giaùo ñoaøn Do Thaùi cuõng coøn vieát: "Caùc Ngaøi ñaõ tìm ra söùc maïnh trong söï yeáu ñuoái cuûa mình" (Dt 11,34). Chuùng ta haõy töôûng töôïng ra söï kinh ngaïc cuûa lyù hình tröôùc söùc maïnh cuûa nhöõng thaân xaùc taøn taï vaø nhöõng cuoäc ñôøi bò giam caàm aáy!
Moät ñoaøn luõ ñoâng ñaûo khoâng theå ñeám ñöôïc trong Hoäi Thaùnh hoâm nay
Ñaây khoâng phaûi laø nhöõng chuyeän quaù khöù coå xöa. Chuùng cuõng khoâng chæ laø chuyeän cuûa thaùnh Inhaxioâ thaønh Antioâkia khi Ngaøi töøng tuyeân boá: "Ñeïp thay khi phaûi cheát ñi cho theá giôùi, nhö maët trôøi laën, vì Chuùa Gieâsu vaø soáng laïi vôùi Ngaøi, nhö maët trôøi moïc leân".
Caàn phaûi bieát nhaän ra linh kieán cuûa saùch Khaûi Huyeàn trong theá kyû XX naøy: "... xuaát hieän moät ñoaøn luõ thaät ñoâng ñaûo khoâng theå ñeám ñöôïc, thuoäc moïi daân, moïi chi toäc, moïi nöôùc vaø moïi ngoân ngöõ. Hoï ñöùng tröôùc ngai vaø tröôùc Chieân Con, mình maëc aùo traéng, tay caàm nhaønh laù thieân tueá. Hoï lôùn tieáng tung hoâ: "Chính Thieân Chuùa chuùng ta, Ñaáng ngöï treân ngai vaø chính Chieân Con ñaõ cöùu ñoä chuùng ta" (Kh 7,9-11). Hoï laø ai? Vò Kyø Muïc traû lôøi: "Hoï laø nhöõng ngöôøi ñaõ ñeán, sau khi traûi qua nhöõng côn thöû thaùch lôùn lao, ñaõ giaët vaø taåy traéng aùo mình trong maùu cuûa Chieân Con" (Kh 7,14). Hoï laø nhöõng ngöôøi ñaõ khoâng khöôùc töø yeâu thöông, duø ñeå cöùu laáy maïng soáng mình. Vaø hoï laø nhöõng ngöôøi ñaõ tin raèng ôn cöùu ñoä thuoäc veà Thieân Chuùa chuùng ta.
Caàn phaûi môû maét vaø ñoïc linh kieán naøy trong thôøi ñaïi ngaøy nay, chuùng ta cuõng seõ troâng thaáy moät ñoaøn luõ caùc Vò Töû Ñaïo. Caùc Vò Töû Ñaïo môùi cuûa theá kyû XX. Ñaây khoâng phaûi chæ laø moät vaøi vò. Ñaây khoâng phaûi laø caùc tröôøng hôïp ngoaïi tröø vaø hoïa hieám, nhöng laø moät ñoaøn luõ ñoâng ñaûo khoâng deã maø ñeám ñöôïc. Haøng traêm ngaøn ngöôøi nam nöõ. Nhieàu chöùng taù lieân quan tôùi caùc vò ñaõ khoâng ñöôïc chuùng ta bieát tôùi. Coù nhöõng chöùng taù khaùc ñöôïc giöõ gìn caån maät trong caùc vaên khoá cuûa caùc lyù hình. Nhieàu vò khaùc nöõa thì teân tuoåi bò boâi nhoï coäng theâm noãi hoå nhuïc vaøo hình khoå töû ñaïo. Hoï laø moät ñoaøn luõ ñoâng ñaûo khoâng ai coù theå ñeám noåi.
Hoï thuoäc caùc quoác gia khaùc nhau, noùi caùc tieáng khaùc nhau vaø coù caùc hình daïng khaùc nhau. Bieát bao nhieâu daân toäc, bieát bao nhieâu Giaùo Hoäi, bieát bao nhieâu coäng ñoaøn ñaõ phaûi khoå ñau. Ñöùc Giaùo Hoaøng Gioan Phaoloâ II ñaõ vieát trong Toâng Thö "Ngaøn Naêm Thöù Ba": "Vaøo cuoái ngaøn naêm thöù hai, Giaùo Hoäi laïi trôû thaønh Giaùo Hoäi cuûa caùc Vò Töû Ñaïo. Caùc cuoäc baùch haïi choáng laïi caùc tín höõu, linh muïc, tu só vaø giaùo daân ñaõ gieo vaõi haït gioáng töû ñaïo taïi nhieàu nôi treân theá giôùi. Chöùng taù cuûa hoï ñoái vôùi Chuùa Kitoâ cho tôùi ñoå maùu, ñaõ trôû thaønh gia saûn chung cuûa moïi tín höõu Coâng Giaùo, Chính Thoáng, Anh Giaùo vaø Tin Laønh..." (37).
Khi suy nieäm veà vieäc töû ñaïo trong theá kyû naøy, nhöõng lôøi cuûa Kinh Thaùnh sau ñaây ñaõ thaät söï naâng ñôõ toâi, nhö nhöõng haøng coät choáng ñôõ ñaøi vinh quang:
"Khoâng coù Thaày caùc con khoâng theå laøm ñöôïc gì (Ga 15,5).
"Toâi laøm ñöôïc moïi söï trong Ñaáng cuûng coá toâi" (Pl 4,13).
"Khoâng phaûi laø chính toâi maø laø ôn Chuùa ôû vôùi toâi" (1Cr 15,10).
Töû ñaïo vì ñöùc aùi
Toâi muoán töôûng nieäm "vöông quoác cuûa nhöõng keû baát haïnh", ñoù laø danh töø maø moät nöõ tuø nhaân ñaõ duøng ñeå ñònh nghóa traïi taäp trung treân quaàn ñaûo Solovki beân Nga.
Moät nam tuø nhaân nhôù laïi moät hình aûnh yeâu thöông giöõa hoûa nguïc ñoù nhö sau: "Moät giaùm muïc Coâng giaùo coøn treû vaø moät giaùm muïc Chính thoáng cao nieân, giaø nua gaày yeáu, vôùi boä raâu traéng, nhöng tinh thaàn maïnh meõ, chung söùc ñaåy chieác xe naëng... Ai trong chuùng toâi moät ngaøy kia coù trôû laïi traàn gian naøy, seõ phaûi laøm chöùng cho nhöõng gì chuùng toâi ñang troâng thaáy ôû ñaây trong luùc naøy. Vaø ñieàu chuùng toâi troâng thaáy laø söï taùi sinh cuûa ñöùc tin tinh tuyeàn ñích thöïc cuûa caùc Kitoâ höõu tieân khôûi, söï hieäp nhaát cuûa Giaùo Hoäi trong con ngöôøi cuûa hai vò giaùm muïc Coâng Giaùo vaø Chính Thoáng cuøng nhau chung söùc laøm vieäc, trong söï hieäp nhaát, trong tình yeâu thöông vaø loøng khieâm haï" (Junrij Brodskij, Solovki. Caùc hoøn ñaûo cuûa söï töû ñaïo. Töø tu vieän tôùi traïi taäp trung Lieân Xoâ thöù nhaát, Milano 1998, tr.152).
Ñoù laø ñieàu ñaõ xaûy ra trong traïi tuø Solovki, kieåu maãu cuûa moïi traïi taäp trung Lieân Xoâ. Ñöùc Giaùo Hoaøng Gioan Phaoloâ II ñaõ noùi: "Coù leõ cuoäc ñoái thoaïi ñaïi keát giöõa caùc Thaùnh vaø giöõa caùc Vò Töû Ñaïo laø cuoäc ñoái thoaïi coù söùc thuyeát phuïc nhaát. Söï hieäp thoâng cuûa caùc Thaùnh laø tieáng noùi cao hôn moïi yeáu toá phaân reû" (Ngaøn Naêm Thöù Ba, 37).
Trong soá caùc Vò Töû Ñaïo cuûa chuû thuyeát coäng saûn Lieân Xoâ, chuùng ta coù theå nhaän ra moät vaøi göông maët. Coøn raát nhieàu vò chæ coù Thieân Chuùa môùi bieát teân. Ñöùc Toång Giaùm Muïc Beniamino cuûa Giaùo Hoäi Chính Thoáng taïi thaønh phoá Pietroburgo, töû ñaïo naêm 1922 sau moät vuï xöû aùn vôùi caùc lôøi caùo gian, tröôùc khi bò haønh quyeát ñaõ vieát nhö sau:
"Thôøi gian ñaõ thay ñoåi. Vaø vì tình yeâu meán Chuùa Kitoâ, con ngöôøi giôø ñaây coù theå chòu nhöõng khoå ñau gaây ra bôûi nhöõng ngöôøi anh em cuûa mình cuõng nhö bôûi ngöôøi xa laï. Ñau khoå laø ñieàu khoù khaên vaø naëng neà, nhöng nieàm uûi an cuûa Chuùa cuõng traøn treà töông xöùng. Thaät khoù maø böôùc qua khoûi... ranh giôùi naøy ñeå hoaøn toaøn tín thaùc nôi Thaùnh yù Thieân Chuùa. Nhöng khi ñaõ vöôït qua ñöôïc, con ngöôøi ñöôïc traøn ñaày nieàm an uûi vaø khoâng coøn caûm thaáy caùc khoå ñau kinh khuûng nöõa..." (Ol'ga Vasil'eva, Nöôùc Nga töû ñaïo. Giaùo Hoäi Chính Thoáng töø naêm 1917 tôùi 1941, Milano 1999, tr.9).
Caùc khoå ñau kinh hoaøng naøy cuõng ñaõ khoâng ñaùnh guïc ñöôïc bieát bao nhieâu chöùng nhaân trong caùc traïi taäp trung cuûa Ñöùc Quoác Xaõ. Hoï ñaõ soáng tình yeâu thöông trong ñoù, nhö Thaùnh Maximilianoâ Konbeâ, Boån maïng cuûa theá kyû ñaày khoù khaên naøy cuûa chuùng ta, ñaõ chöùng minh cho thaáy. Ngaøi ñaõ khoâng coi söï soáng coøn cuûa mình nhö giaù trò tuyeät ñoái cuûa cuoäc ñôøi: "Tình yeâu maïnh nhö caùi cheát" (Dc 8,6). Caùi baát nhaân cuûa heä thoáng traïi taäp trung, moät theá giôùi kinh hoaøng bò nhaän chìm, moät tröôøng hoïc cuûa haän thuø vaø huûy hoaïi con ngöôøi, ñaõ khoâng boùp ngheït ñöôïc tình yeâu maïnh meõ saün saøng chaáp nhaän töû ñaïo, nhö saùch Dieãm ca ñaõ vieát: "Nöôùc luõ khoâng daäp taét noåi tình yeâu, soùng coàn chaúng taøi naøo vuøi laáp" (Dc 8,6).
Moät ñoaøn luõ ñoâng ñaûo caùc Vò Töû Ñaïo noùi moät thöù ngoân ngöõ khaùc vôùi ngoân ngöõ cuûa nhöõng ngöôøi naèm cheát beân caïnh: caùc thöøa sai ñaõ khoâng boû coäng ñoaøn trong côn nguy bieán vaø ñaõ ngaõ guïc, trong khi caùc ngöôøi ngoaïi quoác khaùc ra ñi. Caùc thöøa sai töû ñaïo: söï sôï haõi ñaõ khoâng daäp taét ñöôïc tình yeâu. Hoï laø caùc Vò Töû Ñaïo cuûa tình yeâu. Naêm 1995 saùu nöõ tu doøng Khoù Ngheøo tænh Bergamo ñaõ cheát vì bò laây beänh dòch Ehola beân Congo. Caùc chò laøm vieäc taïi ñaây ñaõ muoán ôû laïi ñeå saên soùc ngöôøi beänh. Caùc chò khaùc ñaõ ñeán tieáp tay vôùi caùc chò vaø taát caû ñeàu ñaõ cheát. Moät trong caùc chò laø nöõ tu Dinarosa Belleri. Khi ñöôïc hoûi: "Chò luoân soáng giöõa nhöõng ngöôøi beänh vaäy maø chò khoâng sôï sao?" Chò ñaõ traû lôøi: "Söù meänh cuûa toâi laø phuïc vuï ngöôøi ngheøo. Vò saùng laäp doøng chuùng toâi ñaõ laøm gì? Toâi ôû laïi ñaây ñeå theo veát chaân Ngöôøi... Thieân Chuùa Cha Vónh Cöûu seõ trôï giuùp toâi". Caùc chò laø caùc Vò Töû Ñaïo cuûa tình thöông: ñoái vôùi Kitoâ höõu, baûo veä söï soáng cuûa chính mình khoâng phaûi laø moät giaù trò tuyeät ñoái. Hoï thaø cheát coøn hôn laø phaûi xa lìa nhöõng ngöôøi anh em ñang caàn mình giuùp ñôõ. Tình yeâu ñoái vôùi ngöôøi ngheøo quan troïng hôn laø cöùu laáy maïng soáng cuûa chính mình.
Töû ñaïo vì ñöùc tin
Nhö Ñöùc Cha Maloyan, Giaùm Muïc Coâng Giaùo Armeni. Laø con ngöôøi yeâu chuoäng hoøa bình nhöng Ngaøi ñaõ bò toá caùo moät caùch baát coâng, bò baét vaø daãn ñoä ñi thaät xa cuøng vôùi moät ñoaøn giaùo daân. Ngöôøi ta ñaõ ñeà nghò Ngaøi choái boû ñöùc tin ñeå ñöôïc soáng. Ñöùc Cha ñaõ traû lôøi: "Chuùng toâi seõ cheát, nhöng seõ cheát vì Chuùa Gieâsu". Vaø Ngaøi ñaõ cheát cuøng vôùi caùc tín höõu hoài naêm 1915.
Töû ñaïo vì haän thuø chuûng toäc
Trong tieåu chuûng vieän taïi Buta beân Burundi, laø ñaát nöôùc bò chieán tranh chuûng toäc taøn phaù, 40 tieåu chuûng sinh Huti vaø Tutsi ñaõ bò saùt haïi ngaøy 30 thaùng 4 naêm 1996 bôûi moät toaùn du kích quaân Hutu. Hoï ra leänh cho caùc chuûng sinh phaûi ñöùng rieâng ra theo chuûng toäc cuûa mình: ai laø ngöôøi Hutu seõ ñöôïc soáng, ai laø ngöôøi Tutsi seõ phaûi cheát, nhöng taát caû caùc chuûng sinh töø choái taùch rôøi nhau. Vaø taát caû ñaõ cuøng bò gieát cheát vôùi nhau.
Chuùng ta khoâng theå taû heát ñöôïc caùc vieäc kyø dieäu cuûa ôn thaùnh nôi bieát bao nhieâu anh chò em cuûa chuùng ta, vaø chæ coù Chuùa môùi thaáu bieát khoå ñau cuûa hoï. Caùc anh chò em ôi, chuùng toâi khoâng queân caùc anh chò em ñaâu!
Caùc chöùng nhaân cuûa cuoäc Phuïc Sinh cuûa Ñöùc Kitoâ
Phaûi, coù bieát bao nhieâu laø Vò Töû Ñaïo! Moät ñoaøn luõ caùc Vò Töû Ñaïo: töû ñaïo vì ñöùc khieát tònh, töû ñaïo coâng lyù, töû ñaïo treû em, phuï nöõ töû ñaïo, nam nhi töû ñaïo, nhöõng daân toäc töû ñaïo. Ñoù laø caû moät böùc tranh traûi daøi tröôùc maét chuùng ta: böùc tranh cuûa moät nhaân loaïi Kitoâ höõu, hieàn laønh, khieâm nhöôøng, khoâng baïo löïc, choáng traû laïi söï döõ, yeáu ñuoái nhöng ñoàng thôøi cuõng maïnh meõ trong ñöùc tin, ñaõ yeâu vaø tin cho tôùi beân kia caùi cheát. Nhaân loaïi töû ñaïo ñoù laø nieàm Hy Voïng cuûa theá kyû maø chuùng ta vöøa môùi baét ñaàu.
Ñoù laø gia saûn cho chuùng ta, Kitoâ höõu cuûa theá kyû XXI: ñeå oâm aáp vaø löïa choïn. Ñuùng vaäy, chuùng ta phaûi oâm laáy gia saûn quyù baùu naøy trong cuoäc soáng moãi ngaøy, trong caùc khoù khaên beù nhoû cuõng nhö lôùn lao, trong söï loät boû moïi gaây haán, thuø haän, vaø baïo löïc. Gia saûn cuûa caùc Vò Töû Ñaïo phaûi ñöôïc tieáp nhaän moãi ngaøy qua moät cuoäc soáng ñaày yeâu thöông, hieàn laønh vaø trung tín. Tu só Isaac Siroâ ñaõ vieát: "Haõy ñeå cho mình bò baùch haïi, nhöng ñöøng baùch haïi ai. Haõy ñeå cho mình bò ñoùng ñinh, nhöng ñöøng ñoùng ñinh ai. Haõy ñeå cho mình bò vu khoáng, nhöng ñöøng vu khoáng ai" (O. Cleùment, Caùc nhaø thaàn bí Kitoâ thôøi ban ñaàu, Paris 1982, tr.249).
Hình nhö toâi nghe coù moät caâu hoûi ñöôïc ñaët ra cho taát caû chuùng ta trong Muøa Chay vaø leã Phuïc Sinh cuûa Naêm Ñaïi Toaøn Xaù naøy: chuùng ta coù muoán oâm laáy gia saûn cuûa caùc Vò Töû Ñaïo naøy döôùi daáu chæ cuûa Thaäp Giaù vaø söï Phuïc Sinh hay khoâng?
Toâi ñaõ thaáy cha toâi ñi leân Thieân Ñaøng
Ñoù laø töïa ñeà moät taäp saùch nhoû ñöôïc giaûi thöôûng cuûa toå chöùc UNESCO. Taùc giaû, moät ngöôøi Nga hieän soáng taïi Paris, nhaéc laïi cuoäc soáng cuûa thaân phuï vôùi caùc lôøi caûm ñoäng. Thaân phuï oâng laø moät linh muïc Chính Thoáng ñaïo ñöùc vaø laø moät muïc töû say meâ, ñöông ñaàu vôùi bieát bao nhieâu hy sinh giöõa cuoäc baùch haïi.
Moät ngaøy noï, trong thôøi chieán, cha toâi bò baét giöõ chæ vì mang ñoâi giaøy lính, maø moät ngöôøi vaøo quaân ñoäi ñaõ cho. Cha toâi bò keát aùn töû hình bôûi vì luaät caám ngöôøi daân duøng giaày lính. Thaät ra, ñoù chæ laø moät côù, lyù do thaät daáu aån ñaøng sau ñoù laø sinh hoaït toân giaùo cuûa cha toâi.
Sau khi tuï hoïp daân laøng laïi chung quanh vò muïc töû, moät vieân ñaïi uùy tuyeân boá aùn leänh. Ñeå traû lôøi, vò linh muïc quyø xuoáng caàu nguyeän. Vaø taát caû moïi ngöôøi ñeàu quyø goái caàu nguyeän vôùi cha toâi vaø caàu nguyeän to tieáng. "Baén", vieân chæ huy ra leänh, nhöng toaùn lính haønh quyeát ñöùng im nhö tôø. "Baén", vieân só quan laïi heùt leân moät laàn nöõa, nhöng chaúng ai thi haønh. Bò thua ñau, vieân ñaïi uùy ñeå cho vò linh muïc ñi ngöïa veà nhaø cuøng vôùi giaùo daân.
Vaøi thaùng sau ñoù, trong khi ñi vieáng thaêm muïc vuï, vò linh muïc Chính thoáng naøy "bieán maát" vaø khoâng ai bieát tin töùc gì veà Ngaøi. Nhöng moïi ngöôøi ñeàu hieåu ñaâu laø soá phaän cuûa cha toâi. Vaø daân chuùng noùi raèng cha toâi ñaõ leân trôøi cuøng vôùi con ngöïa cuûa Ngaøi.
Con kính chaøo Thaäp Giaù laø nieàm Hy Voïng duy nhaát cuûa con,
laø ôn cöùu roãi vaø laø vinh quang cuûa theá giôùi!
Tuaàn Tónh Taâm ñaàu Muøa Chay Naêm Thaùnh 2000
Phanxicoâ Xavieâ Nguyeãn Vaên Thuaän