Chöùng Nhaân Hy Voïng
(Caùc Baøi Giaûng Tónh Taâm
cuûa Ñöùc Hoàng Y Phanxicoâ Xavieâ Nguyeãn Vaên Thuaän
cho Ñöùc Thaùnh Cha Gioan Phaoloâ II vaø Giaùo Trieàu Roâma)
Prepared for Internet by Vietnamese Missionaries in Asia
- 04 -
Baøi Suy Nieäm thöù tö
Thieân Chuùa Yeâu Theá Gian Döôøng Naøo
Theá giôùi ngaøy nay
"Thieân Chuùa ñaõ yeâu thöông theá gian ñeán noãi ban Con moät cuûa Ngaøi, ñeå ai tin nôi Ngöôøi seõ khoâng phaûi cheát nhöng ñöôïc soáng ñôøi ñôøi.
Thieân Chuùa ñaõ khoâng sai Con Ngaøi ñeán trong theá gian ñeå phaùn xeùt theá gian, nhöng ñeå theá gian ñöôïc cöùu roãi nhôø Ngöôøi" (Ga 3,16-17).
Hai caâu naøy cuûa Tin Möøng Thaùnh Gioan vang doäi taát caû söï cao caû vaø laàm than cuûa con ngöôøi nhö Pascal ñaõ noùi.
Trong Thoâng Ñieäp Redemptor Hominis, Chuùa Cöùu Theá, Ñöùc Gioan Phaoloâ II ñaõ quaû quyeát raèng "con ngöôøi (...) laø loä trình ñaàu tieân vaø cô baûn cuûa Giaùo Hoäi" (soá 14). Vaø trong Thoâng Ñieäp Dives in Misericordia, Thieân Chuùa Giaøu Loøng Xoùt Thöông, Ngaøi vieát: "Trong Chuùa Gieâsu Kitoâ, moïi neûo ñöôøng gaëp gôõ con ngöôøi maõi maõi ñöôïc uûy thaùc cho Hoäi Thaùnh qua doøng thôøi gian bieán ñoåi, vaø ñoàng thôøi cuõng laø cuoäc haønh trình gaëp gôõ Chuùa Cha vaø tình thöông cuûa Ngaøi" (soá 1).
Coâng Ñoàng Chung Vatican II, trong Hieán cheá muïc vuï "Vui Möøng vaø Hy Voïng" ñaõ moâ taû tình traïng con ngöôøi trong theá giôùi ngaøy nay nhö sau: "moät theá giôùi ñöôïc Thieân Chuùa yeâu thöông", vaø vì theá giôùi aáy, Chuùa Gieâsu ñaõ traû moät giaù thaät ñaét: "Theo tình hình ñang dieãn ra, theá giôùi ngaøy nay vöøa maïnh meõ nhöng ñoàng thôøi laïi vöøa yeáu ñuoái, coù khaû naêng laøm nhöõng ñieàu toát laønh vaø xaáu xa... Theá giôùi ñang môû con ñöôøng hoaëc töï do hoaëc noâ leä, tieán boä hoaëc suy thoaùi, tình huynh ñeä hoaëc oaùn gheùt" (GS 9).
Hoäi Thaùnh phaûi nghe tieáng keâu cöùu cuûa theá giôùi vaø ñoàng thôøi quan saùt döôùi aùnh saùng Chaân Lyù ñaõ ñoùn nhaän töø nôi Thieân Chuùa ñeå nhaän dieän nhöõng Hy Voïng vaø ñe doïa, nhöõng lo laéng vaø nhöõng lyù do gaây lo aâu. Noùi toùm laïi, Hoäi Thaùnh phaûi thaáy roõ maët phaûi cuõng nhö maët traùi cuûa theá giôùi ngaøy nay.
Toâi thieát nghó khoâng ai coù theå toång hôïp saâu saéc hôn caùi nhìn naøy cho baèng Ñöùc Phaoloâ VI trong Chuùc thö cuûa Ngaøi:
"Nhaém maét treân traùi ñaát ñau thöông, bi thaûm vaø tuyeät vôøi naøy, moät laàn nöõa, toâi caàu xin löôïng töø nhaân Chuùa ñoå xuoáng treân traùi ñaát naøy" (Chuùc Thö cuûa Ñöùc Giaùo Hoaøng Phaoloâ VI, 30-6-1965, soá 6 trong baùo Osservatore Romano ngaøy 12.8.1978 trang 2).
Moät traùi ñaát tuyeät vôøi
Nhöõng lôøi ñaàu tieân cuûa Hieán Cheá muïc Vuï vöøa tröng daãn goàm coù 4 chöõ: "Vui möøng vaø Hy Voïng, buoàn thaûm vaø lo aâu" (Gaudium et Spes, luctus et angor).
Toâi xin baét ñaàu töø nhöõng ñieåm saùng, ñieåm tích cöïc.
Sau hai cuoäc theá chieán trong tieàn baùn theá kyû XX vöøa qua, vôùi nhöõng ñau khoå khoân taû, vôùi haøng trieäu naïn nhaân nguyeân trong Theá Chieán Thöù II, vaø nhöõng taøn phaù chöa töøng coù, theá giôùi chuùng ta trong nhieàu naêm trôøi haï baùn theá kyû XX, ñaõ chòu ñöïng côn aùc moäng chieán tranh laïnh giöõa hai khoái yù thöùc heä ñoái nghòch nhau, vôùi söï ñe doïa lieân tuïc cuûa moät cuoäc chieán tranh haït nhaân. Taïi AÂu Chaâu, vôùi söï suïp ñoå cuûa caùc cheá ñoä ñoäc taøi aùp böùc, cheá ñoä maø, theo taøi lieäu cuûa "Cuoán saùch ñen cuûa cheá ñoä coäng saûn", ñaõ laøm cho 100 trieäu ngöôøi cheát (1), theá giôùi ñaõ thaáy moät vieãn töôïng môùi veà hoøa bình.
Chuùng ta coù theå vui möøng ghi nhaän nhöõng tieán boä raát ñaùng keå:
- Tyû leä treû em cheát sôùm giaûm bôùt moät nöûa töø naêm 1965;
- Hy voïng soáng laâu gia taêng theâm 10 naêm keå töø naêm 1970;
- Tyû leä treû em caép saùch ñeán tröôøng ôû baäc tieåu vaø trung hoïc taêng quaù gaáp ñoâi;
- Tyû leä ngöôøi lôùn bieát chöõ gia taêng töø gaàn 50% leân 70%;
- Lôïi töùc bình quaân moãi ñaàu ngöôøi taêng gaáp ba trong voøng 50 naêm gaàn ñaây.
Böôùc qua Ngöôõng Cöûa Hy Voïng vaø böôùc vaøo Ngaøn Naêm thöù ba, nhaân loaïi vui möøng nhaän thaáy coù söï gia taêng yù thöùc veà caùc quyeàn caên baûn cuûa con ngöôøi vaø quyeàn töï quyeát cuûa caùc daân toäc, ñeà cao caùc giaù trò baûn saéc vaên hoùa, toân troïng caùc nhoùm daân thieåu soá, cuõng nhö yù thöùc veà giaù trò cuûa daân chuû vaø thò tröôøng töï do.
Caùc toân giaùo yù thöùc vaø quyeát taâm thi haønh vai troø cuûa mình trong vieäc ñoái thoaïi, hoøa giaûi, nhö moät yeáu toá caên baûn cuûa hoøa bình vaø hieäp nhaát cho theá giôùi.
Söï thaêng tieán phuï nöõ ñöôïc höôûng öùng trong xaõ hoäi daân söï vaø trong Giaùo Hoäi.
Traùch nhieäm ñoái vôùi thieân nhieân laø moät ñeà taøi môùi vaø chieáu doïi aùnh saùng môùi giuùp yù thöùc hôn veà hoàng aân cuûa Thieân Chuùa.
Nhöõng tieán boä lôùn trong ngaønh thoâng tin, y khoa vaø khoa hoïc laø nhöõng lyù do laøm Hy Voïng veà moät cuoäc soáng sung tuùc hôn vaø ñoàng thôøi cuõng laø lyù do khieán hoï bieát ôn Ñaáng Taïo Hoùa.
Ngöôøi ta nhaän thaáy trong nhöõng boái caûnh ñaày yù nghóa, coù moät söï böøng tænh maïnh meõ veà chieàu kích thieâng lieâng, veà ñôøi soáng noäi taâm vaø söï chaân thaønh. Caøng ngaøy caøng coù nhieàu ngöôøi ao öôùc ñöôïc Ñaáng Tuyeät Ñoái, vaø söï khao khaùt caàu nguyeän cuõng gia taêng.
Vieäc toaøn caàu hoùa, moät caùch naøo ñoù cuõng goùp phaàn vaøo vieäc kieán taïo moät töông lai theá giôùi hieäp nhaát vaø lieân ñôùi hôn. Taát caû ñeàu mong muoán coù tình huynh ñeä giöõa con ngöôøi vôùi nhau.
Caùc phong traøo môùi trong Giaùo Hoäi trieån nôû nhö moät muøa xuaân cuûa Hoäi Thaùnh, vôùi chöùng taù vui töôi cuûa hoï trong nieàm tin, caäy, meán.
Moät traùi ñaát ñau thöông
Nhaân loaïi tieán vaøo Ngaøn Naêm Thöù Ba vôùi tieàm naêng lôùn lao veà hoøa bình vaø tieán boä laøm cho chuùng ta vui möøng vaø caûm thaáy khích leä. Nhöng coâng vieäc haèng ngaøy cuõng giuùp toâi nhaän thaáy raèng nhieàu daân toäc ngaøy nay vaãn coøn chòu ñau khoå vì bò gaït ra ngoaøi leà vaø bò kyø thò, nhaân phaåm cuûa hoï khoâng ñöôïc toân troïng. Vaãn coøn coù nhieàu ngöôøi, nhö oâng "Ladaroâ" quanh baøn tieäc cuûa ngöôøi giaøu, ñang chòu ñau khoå vì ngheøo ñoùi, baát an veà söùc khoûe vaø vaên hoùa.
Theo Ngaân Haøng Theá Giôùi:
- 1 tyû 300 trieäu ngöôøi ñang soáng döôùi möùc ngheøo ñoùi cuøng cöïc.
- 840 trieäu ngöôøi bò ñoùi, trong ñoù coù 200 trieäu treû em. Trong soá naøy moãi naêm coù 13 trieäu ngöôøi phaûi cheát: töùc laø gaàn 36 ngaøn ngöôøi moãi ngaøy, 1,500 ngöôøi moãi giôø, 25 ngöôøi moãi phuùt, vaø cöù 3 giaây ñoàng hoà thì coù moät ngöôøi cheát ñoùi.
- Vaãn coøn nhieàu "Ladaroâ" chôø ñôïi quanh baøn tieäc vaø hoï phaûi soáng treân ñöôøng phoá, aên nhöõng thöùc coøn thöøa trong ñóa cuûa thöïc khaùch ôû caùc tieäm aên. Thaät laø nhöõng ñieàu khoâng theå töôûng töôïng noåi.
- Khoaûng 1 tyû röôõi ngöôøi daân treân theá giôùi chæ hy voïng soáng döôùi 60 tuoåi vaø hôn 880 trieäu ngöôøi thieáu caùc dòch vuï y teá, 2 tyû 600 trieäu ngöôøi khoâng ñöôïc höôûng nhöõng cô caáu y teá caên baûn.
- Trong khoaûng thôøi gian töø 1990 ñeán 1997, soá ngöôøi bò vi truøng HIV/AIDS taêng töø gaàn 15 trieäu leân hôn 33 trieäu.
Ñöùc Giaùo Hoaøng, khi noùi veà nhöõng lo aâu cuûa thôøi ñaïi chuùng ta, quaû quyeát raèng "taát caû nhöõng gì dieãn ra trong boái caûnh moät söï hoái haän vó ñaïi do söï kieän beân caïnh nhöõng ngöôøi vaø xaõ hoäi dö giaû, soáng trong thöøa möùa, chaïy theo chuû nghóa tieâu thuï vaø höôûng thuï, khoâng thieáu trong cuøng gia ñình nhaân loaïi nhöõng caù nhaân vaø nhoùm xaõ hoäi ñang phaûi chòu ñoùi khoå. Cuõng khoâng thieáu nhöõng treû em cheát ñoùi döôùi maét baát löïc cuûa caùc baø meï..." (2).
Naïn ngheøo sinh ra nhöõng tai hoïa khaùc: nhö naïn maõi daâm - nguyeân taïi Taây AÂu coù nöûa trieäu phuï nöõ laøm ngheà naøy - hoaëc naïn buoân baùn ma tuùy nôi caùc treû em; naïn baïo löïc vaø phaïm phaùp. Tình traïng thieáu vieäc laøm laø nguyeân nhaân khieán cho nhieàu ngöôøi treû tuyeät voïng töï töû.
Trong nhöõng naêm qua, ñaëc bieät laø trong boái caûnh Naêm Ñaïi Toaøn Xaù, ÑTC ñaõ keâu goïi xoùa nôï hoaëc ít laø giaûm caùi voøng laån quaån taøn haïi cuûa nôï naàn maø caùc nöôùc ñang treân ñöôøng phaùt trieån gaëp phaûi. Tröôøng hôïp Phi Chaâu thaät laø toû töôøng. Maëc duø trong khoaûng thôøi gian töø 1980 ñeán 1996, Phi chaâu ôû mieàn nam sa maïc Sahara ñaõ traû gaáp ñoâi soá tieàn hoï maéc nôï nöôùc ngoaøi, nhöng ngaøy nay, hoï ñang maéc nôï gaáp 3 laàn so vôùi tình traïng caùch ñaây 16 naêm.
Moät khuoân maët ñaëc bieät cuûa ngheøo ñoùi laø tình traïng baát an veà vaên hoùa. Naêm 1997, hôn 850 trieäu ngöôøi lôùn khoâng bieát chöõ, vaø hôn 260 trieäu treû em khoâng ñöôïc caép saùch ñeán tröôøng ôû trình ñoä tieåu hoïc vaø trung hoïc.
Theâm vaøo ñoù vieäc buoân baùn baát hôïp phaùp ma tuùy vaø voõ khí, cuõng nhö söï löu thoâng tieàn baïc baån thæu laø nhöõng nguyeân nhaân gaây neân chieán tranh. Trong khoaûng thôøi gian töø 1989 ñeán 1998, ñaõ coù 81 cuoäc chieán tranh: 3 cuoäc chieán giöõa caùc nöôùc, vaø 78 cuoäc noäi chieán. Haøng ngaøn thieáu nieân, töø tuoåi 14, ñaõ bò ñoäng vieân vaø xung vaøo chieán tranh. Nhieàu treû em bò thieät maïng, nhieàu em khaùc bò taøn pheá, vaø nhöõng em khaùc trôû neân quen thuoäc vôùi oaùn thuø, baïo löïc vaø taøn saùt...
Toâi nghó ñeán nuùi Caây Daàu, tröôùc thaønh Gieârusalem. Taïi nôi "Chuùa khoùc", tröôùc thaønh aáy. Neáu ngaøy nay, Chuùa Gieâsu ñi qua theá giôùi "ñau khoå vaø bi thaûm naøy" coù leõ Ngaøi cuõng seõ khoùc vaø thoát leân raèng: "Thaày caûm thaáy thöông ñaùm daân naøy". Taïi nhieàu nôi, Ngaøi vaãn coøn bò ñoùng ñinh vaø keâu leân "Ta khaùt".
Moät traùi ñaát bi thaûm
Maëc duø coù nhöõng tieán boä ñaày khích leä ñöôïc ghi nhaän, trong thôøi ñaïi hoaøn vuõ hoùa naøy, hoá chia caùch giöõa ngöôøi giaøu vaø ngöôøi ngheøo ngaøy caøng saâu roäng hôn.
Thaät laø moät söï kieän khoù tin: taøi saûn cuûa ba ngöôøi giaøu nhaát theá giôùi baèng toång saûn löôïng cuûa 48 nöôùc ngheøo nhaát. 1 tyû 300 treäu ngöôøi soáng vôùi chöa ñaày moät myõ kim moãi ngaøy.
Cuõng thaät laø ngôõ ngaøng khi nghe bieát raèng taïi caùc nöôùc coâng ngheä, coù 88% toång soá nhöõng ngöôøi duøng Internet, trong khi 2 tyû ngöôøi khaùc khoâng coù ñieän.
Moät vuøng ñen toái khaùc bao truøm toaøn theå laõnh vöïc caùc giaù trò luaân lyù cuûa con ngöôøi, nôi noäi taâm vaø trong söï chuû quan cuûa hoï. Chuùng ta coù theå nhaéc ñeán thaùi ñoä raát nguy hieåm laø töông ñoái hoùa luaân lyù, moät thöù "beänh ung thö chuû quan" (3), moät söï sa ñoïa cuûa nhaân loaïi. Thaùi ñoä naøy caøng laøm taêng theâm traøo löu loaïi tröø Kitoâ giaùo, chuû thuyeát voâ thaàn thöïc haønh, söï thu heïp ñöùc tin vaøo laõnh vöïc rieâng tö. Trong caùc theá kyû tröôùc ñaây, Hoäi Thaùnh ñaõ chòu ñau khoå nhieàu veà cuoäc khuûng hoaûng ñöùc tin maïnh meõ, coøn trong thôøi ñaïi chuùng ta, cuoäc khuûng hoaûng xoay quanh vaán ñeà luaân lyù: chaân lyù veà con ngöôøi bò lu môø. Vaø gia ñình bò baêng hoaïi, traät töï thieân nhieân bò ñaûo loän, ngöôøi ta laïm duïng töï do vaø khoâng toân troïng söï soáng...
Söï thaønh thò hoùa cuõng taïo neân nhöõng vaán ñeà môùi veà muïc vuï. Naêm 2015 tôùi ñaây, cöù 5 ngöôøi Phaùp, thì coù moät ngöôøi soáng ôû vuøng Paris. Teä hôn nöõa laø naïn di daân töø vuøng naøy qua vuøng khaùc vì thieáu coâng aên vieäc laøm. Hieän töôïng ngaøy caøng nhieàu ngöôøi giaø laøm vôõ caùc heä thoáng höu boång taïi nhieàu quoác gia.
Trong 15 naêm tôùi ñaây, taïi nhieàu nöôùc AÂu Chaâu, giai caáp thôï thuyeàn cuõng nhö noâng daân seõ bò giaûm suùt raát nhieàu. Ví duï, taïi Phaùp, naêm 1984 coù 8 trieäu 200 ngaøn coâng nhaân, ngaøy nay chæ coøn laïi 6 trieäu röôõi, vaø vaøo naêm 2015 tôùi ñaây, chæ coøn 4 trieäu ngöôøi maø thoâi. Caùc giai caáp xaõ hoäi cuõng daàn daàn chaám döùt. Xaõ hoäi ngaøy mai seõ goàm hôn 75% nhaân vieân caùc caùn boä trung caáp.
Caùc heä thoáng vieãn lieân ñieän toaùn thay ñoåi xaõ hoäi chuùng ta moät caùch saâu roäng. Cuøng vôùi cuoäc caùch maïng ñoù, moïi ñieàu thieän vaø ñieàu aùc ñi thaúng vaøo noäi taâm cuûa moãi gia ñình. Vì theá, caû nhöõng nöôùc ñoäc taøi cuõng khoâng theå döïng neân nhöõng böùc töôøng, nhöõng haøng raøo hoaëc caám ñoaùn. Taát caû nhöõng thay ñoåi ñoù coù aûnh höôûng maïnh meõ tôùi Daân Chuùa. Chuùng ta nghó tôùi moät xaùc tín maïnh meõ cuûa Ñöùc Giaùo Hoaøng Gioan XXIII: neáu Giaùo Hoäi khoâng ñi gaëp nhaân loaïi, thì nhaân loaïi seõ khoâng gaëp Giaùo Hoäi.
Chuùng toâi loan baùo moät Tin Möøng: Ñaáng Cöùu Theá ñaõ sinh ra cho chuùng ta
Ñöùng tröôùc nhöõng boùng ñen toái taêm ñoù, vang doäi leân trong taâm trí chuùng ta nhöõng lôøi Chuùa Gieâsu ñoïc trong saùch tieân tri Isaia, taïi Hoäi ñöôøng Nadareùt: "Thaùnh Thaàn Chuùa ngöï xuoáng treân toâi; vì theá, Ngaøi ñaõ xöùc daàu thaùnh hieán toâi vaø sai toâi ñi loan baùo Tin Möøng cho ngöôøi ngheøo, loan baùo söï giaûi thoaùt cho caùc tuø nhaân vaø ngöôøi muø ñöôïc thaáy; ngöôøi aùp böùc ñöôïc töï do, vaø rao giaûng naêm hoàng aân cuûa Chuùa" (Lc 4,18-19).
Naêm Ñaïi Toaøn Xaù mang laïi cho chuùng ta moät Hy Voïng veà söï canh taân maïnh meõ "traùi ñaát ñau thöông, bi thaûm, tuyeät vôøi naøy" nhôø ôn cuûa moät leã Hieän Xuoáng Môùi. Neáu khoâng coù söï hoaùn caûi noäi taâm, phaàn lôùn nhaân loaïi coù nguy cô tieán töø kinh nghieäm bò boùc loät tôùi loaïi tröø, vaø töø loaïi tröø tôùi huûy dieät.
Vieãn töôïng cuûa Ñöùc Giaùo Hoaøng Phaoloâ VI: "Moät traùi ñaát ñau thöông, bi thaûm vaø tuyeät dieäu" vaãn khoâng rôøi toâi. Toâi mô öôùc moät nieàm Hy Voïng lôùn:
Toâi mô öôùc moät Hoäi Thaùnh laø Cöûa Thaùnh, môû roäng, bao goàm moïi ngöôøi, ñaày loøng töø bi vaø caûm thoâng moïi cô cöïc, ñau khoå cuûa nhaân loaïi, vaø tìm caùch an uûi hoï.
Toâi mô öôùc moät Hoäi Thaùnh laø Lôøi Chuùa, phoå bieán Saùch Tin Möøng ra moïi phöông trôøi, trong cöû chæ loan baùo vaø tuaân phuïc Lôøi Chuùa, nhö moät lôøi höùa cuûa Giao Öôùc vónh cöûu.
Toâi mô öôùc moät Hoäi Thaùnh laø Baùnh, Thaùnh Theå, muoán trôû thaønh hoàng aân vaø ñeå cho mình ñöôïc moïi ngöôøi aên, haàu cho theá giôùi ñöôïc söï soáng doài daøo.
Toâi mô öôùc moät Hoäi Thaùnh say meâ söï hieäp nhaát nhö Chuùa Gieâsu mong muoán (cf Ga 17), nhö Ñöùc Giaùo Hoaøng Gioan Phaoloâ II, ngöôøi môû Cöûa Thaùnh vaø caàu nguyeän treân ngöôõng cöûa roài cuøng tieán leân vôùi moät Ñöùc Toång Giaùm Muïc Chính Thoáng Giaùo vaø Ñöùc Toång Giaùm Muïc Anh Giaùo cuûa giaùo phaän Cantebury, vaø nhieàu vò ñaïi dieän khaùc.
Toâi mô öôùc moät Hoäi Thaùnh treân ñöôøng löõ haønh, Daân Thieân Chuùa theo sau Ñöùc Giaùo Hoaøng mang Thaùnh Giaù, tieán vaøo Ñeàn Thôø Chuùa, caàu nguyeän vaø ca haùt, höôùng veà Chuùa Kitoâ Phuïc Sinh, laø nieàm Hy Voïng duy nhaát vaø höôùng veà Meï Maria vaø taát caû caùc Thaùnh.
Vaø toâi ngöôõng moä caùc anh em toâi thuoäc caùc cô quan khaùc nhau cuûa Trung Öông Toøa Thaùnh, trong nhöõng giôø raûnh khoâng phaûi laøm vieäc taïi vaên phoøng, ñeán giuùp caùc coäng ñoaøn giaùo xöù trong coâng vieäc muïc vuï.
Toâi mô öôùc moät Hoäi Thaùnh mang trong taâm hoàn löûa cuûa Thaùnh Linh, vaø ôû ñaâu coù Thaùnh Linh, ôû ñoù coù töï do, vaø coù ñoái thoaïi chaân thaønh vôùi theá giôùi, nhaát laø vôùi giôùi treû, vôùi nhöõng ngöôøi ngheøo, ngöôøi soáng ngoaøi leà, coù söï nhaän dieän caùc daáu chæ thôøi ñaïi. Giaùo huaán xaõ hoäi cuûa Hoäi Thaùnh, duïng cuï rao giaûng Tin Möøng (4), höôùng daãn chuùng ta trong vieäc nhaän ñònh nhöõng thay ñoåi trong xaõ hoäi ngaøy nay.
Toâi mô öôùc moät Hoäi Thaùnh laø Chöùng Nhaân cuûa Hy Voïng vaø Tình Thöông, baèng nhöõng haønh ñoäng cuï theå, nhö khi chuùng ta thaáy Ñöùc Giaùo Hoaøng tieáp nhaän taát caû moïi ngöôøi: Chính thoáng, Anh giaùo, Calvin, Luther... trong ôn thaùnh cuûa Chuùa Gieâsu Kitoâ, tình thöông cuûa Chuùa Cha vaø söï hieäp thoâng cuûa Thaùnh Thaàn ñöôïc soáng trong kinh nguyeän vaø trong söï khieâm toán.
Vui möøng vaø Hy Voïng döôøng naøo!
Laïy Meï Maria chí thaùnh, laø söï soáng, söï dòu ngoït vaø laø Hy Voïng cuûa chuùng con, xin caàu cho chuùng con!
- - - - - - - - - - - - -
(1) Le livre noir du comminisme, Steùphane Courtoirs, Nicolas Werth, Jean Louis Panneù, Andrzej Paerzkowski, Karel Bartosek, Jean Louis Margolon - Ed. Robert Laffont, Paris, 1997, p.14.
(2) Dives in misericordia, n.11.
93) C.M. Martini, Qualche anno dopo, Piemme, Casale Monferrato, 1987, p.37.
(4) Cf Giovanni Paolo II, Centesimus annus, n.54.
Tuaàn Tónh Taâm ñaàu Muøa Chay Naêm Thaùnh 2000
Phanxicoâ Xavieâ Nguyeãn Vaên Thuaän