Ñoùa Hoa Töû Teá
(Nhöõng Chia Seû Muïc Vuï vaø Nhöõng Caâu Chuyeän Gôïi YÙ
Suy Tö Vaø Caàu Nguyeän haèng ngaøy)
Prepared for Internet by Vietnamese Missionaries in Asia
- 149 -
Trí Tueä Nhaân Taïo vaø Giaûng Thuyeát
Trí Tueä Nhaân Taïo vaø Giaûng Thuyeát.
Gm. Pheâroâ Nguyeãn Vaên Khaûm
Myõ Tho (GP Myõ Tho 30-07-2024) - Trí tueä nhaân taïo (AI: Artificial Intelligence) cuõng taùc ñoäng tröïc tieáp leân taùc vuï linh muïc, vì theá moät trong nhöõng ñeà taøi ñöôïc baøn thaûo soâi noåi hieän nay laø Trí tueä nhaân taïo vaø giaûng thuyeát. Xem ra anh em Tin Laønh baøn luaän veà ñeà taøi naøy nhieàu hôn, coù leõ vì Hoäi Thaùnh Tin Laønh taäp trung vaøo Kinh Thaùnh (Sola Scriptura)...
Töø moät naêm nay, trí tueä nhaân taïo laø ñeà taøi noùng khoâng chæ ngoaøi ñôøi maø caû trong ñaïo. Söù ñieäp cuûa Ñöùc giaùo hoaøng Phanxicoâ cho Ngaøy Hoøa bình theá giôùi laàn thöù 57 laø Trí tueä nhaân taïo vaø Hoøa bình; Söù ñieäp cuûa ngaøi cho Ngaøy theá giôùi truyeàn thoâng laàn thöù 58 laø Trí tueä nhaân taïo vaø söï khoân ngoan cuûa traùi tim: höôùng ñeán neàn truyeàn thoâng mang troïn tính nhaân vaên. Chöa heát, trong baøi phaùt bieåu taïi Hoäi nghò G7 ngaøy 14 thaùng 6 naêm 2024 ôû Borgo Egnazia, Ñöùc giaùo hoaøng noùi veà nhöõng heä quaû cuûa trí tueä nhaân taïo treân töông lai cuûa nhaân loaïi; roài trong Söù ñieäp môùi ñaây göûi cho Hoäi nghò taïi Hiroshima töø 9-10 thaùng 7 naêm 2024, ngaøi noùi veà Ñaïo ñöùc trí tueä nhaân taïo vì Hoøa bình.
Trí tueä nhaân taïo cuõng taùc ñoäng tröïc tieáp leân taùc vuï linh muïc, vì theá moät trong nhöõng ñeà taøi ñöôïc baøn thaûo soâi noåi hieän nay laø Trí tueä nhaân taïo vaø giaûng thuyeát. Xem ra anh em Tin Laønh baøn luaän veà ñeà taøi naøy nhieàu hôn, coù leõ vì Hoäi Thaùnh Tin Laønh taäp trung vaøo Kinh Thaùnh (Sola Scriptura). Phía beân Coâng giaùo, tuy ít hôn nhöng khoâng phaûi laø khoâng quan taâm, chaúng haïn trong taïp chí Homiletic and Pastoral Review (hprweb.com) môùi ñaây coù baøi vieát cuûa Pedro Vega, Are AI-Generated Homilies Suitable for the Edification and Flourishing of the Catholic Faithful. Caâu hoûi ñaët ra laø coù neân nhôø trí tueä nhaân taïo soaïn giaûng khoâng?
Ñoái dieän vôùi caâu hoûi naøy, coù hai laäp tröôøng khaùc nhau.
Moät soá ngöôøi uûng hoä maïnh meõ vì laäp luaän raèng duøng trí tueä nhaân taïo cuõng gioáng nhö söû duïng nhöõng phöông tieän truyeàn thoáng nhö ñoïc saùch baøi giaûng, chuù giaûi, hoaëc caùc phöông tieän thôøi coâng ngheä nhö email, smartphone, google... Söû duïng trí tueä nhaân taïo laïi coù lôïi theá lôùn laø coù keát quaû raát nhanh, nhieàu khi coøn hay hôn, vaên veû hôn, nhieàu yù töôûng hôn. Caùch ñaây ít thaùng, Ñöùc cha Vieân giôùi thieäu cho toâi caùch duøng trí tueä nhaân taïo. Ngaøi ñaùnh moät yeâu caàu (dó nhieân baèng tieáng Anh) laø soaïn giaûng leã Ñöùc Meï Voâ Nhieãm Nguyeân Toäi, chæ trong ít giaây, ñaõ xuaát hieän 5 baøi giaûng!!! Ñoái vôùi toâi laø keû doát naùt veà coâng ngheä kyõ thuaät soá, quaû laø ngôõ ngaøng.
Nghe haáp daãn thaät nhöng khoâng phaûi ai cuõng uûng hoä vì nhieàu lyù do. Trí tueä nhaân taïo coù theå taïo caùc vaên baûn - trong ñoù coù baøi laøm cuûa caùc sinh vieân, baøi giaûng cuûa linh muïc, baøi baùo cuûa phoùng vieân# döïa vaøo caùc thuaät toaùn. Trí tueä nhaân taïo ñöôïc thieát keá ñeå thu thaäp caùc döõ lieäu töø maïng internet vaø caùc nguoàn kyõ thuaät soá khaùc. Döïa treân thieát keá ñoù, noù coù theå saûn xuaát caùc vaên baûn theo yeâu caàu cuûa ngöôøi söû duïng. Vaán ñeà laø ôû choã baûn vaên ñoù khoâng phaûi do moät ngöôøi naøo ñoù soaïn, nhöng laø maùy soaïn baèng caùch thu thaäp vaø noái keát caùc döõ lieäu.
Caùc thuaät toaùn treân khoâng töï mình maø coù nhöng cuõng laø do con ngöôøi nghieân cöùu vaø vieát ra, vaø trong tö caùch moät con ngöôøi, hoï vieát döïa treân moät heä giaù trò naøo ñoù (cuûa caù nhaân hay theo yeâu caàu cuûa coâng ty) veà nhaân hoïc vaø ñaïo ñöùc, khoâng haún phuø hôïp vôùi taàm nhìn cuûa Tin Möøng. Vì theá moät taùc giaû vieát: "Moät baøi giaûng do trí tueä nhaân taïo soaïn ra laø söï coâng boá Tin Möøng ñöôïc Thung luõng ñieän töû (Silicon Valley) cheá bieán vaø chaáp thuaän. Hieån nhieân laø chuùng ta khoâng neân dính daùng gì vaøo chuyeän ñoù".
Toâi khoâng raønh veà kyõ thuaät, chæ chia seû moät caùch nhìn vaán ñeà töø hai goùc ñoä. Thöù nhaát, töø goùc ñoä ngöôøi giaûng Lôøi Chuùa. Giaûng khoâng chæ laø cung caáp kieán thöùc nhö sinh vieân vieát baøi nghieân cöùu, nhöng laø phuïc vuï cuoäc ñoái thoaïi soáng ñoäng giöõa Thieân Chuùa vaø con ngöôøi (x. Gaudium Evangelii). Ñeå laøm ñöôïc ñieàu naøy, tröôùc heát chính ngöôøi giaûng phaûi tieáp caän, laéng nghe Lôøi Chuùa: "Vò giaûng thuyeát phaûi laø ngöôøi ñaàu tieân ñöôïc thuùc baùch bôûi Lôøi Thieân Chuùa maø ngaøi loan baùo, vì nhö thaùnh Augustino noùi: Ngöôøi giaûng daïy Lôøi Thieân Chuùa beân ngoaøi maø khoâng nghe Lôøi aáy ôû beân trong thì khoâng theå mang laïi hoa traùi" (Verbum Domini, 59). Chính vì theá, vieäc hoïc hoûi Lôøi Chuùa laø moät phaàn trong coâng vieäc Chuùa keâu goïi chuùng ta laøm; ñoù khoâng chæ ñôn thuaàn laø phöông tieän ñöôïc duøng ñeå ñaït ñeán muïc ñích. Noùi cho cuøng, moät trong nhöõng muïc ñích cuûa giaûng thuyeát laø vieäc chính chuùng ta gaëp gôõ Lôøi Chuùa vaø ñöôïc bieán ñoåi. Cho neân thi haønh taùc vuï giaûng Lôøi Chuùa khoâng chæ laø luùc chuùng ta ñöùng ôû toøa giaûng, nhöng coøn laø toaøn boä quaù trình caàu nguyeän, laéng nghe, suy nghó, vieát baøi giaûng.
Thöù hai, neáu duøng trí tueä nhaân taïo caùch thuï ñoäng, e raèng linh muïc coù nguy cô töï laøm ngheøo baûn thaân: ngheøo tri thöùc vì khoâng hoïc hoûi theâm, ngheøo thieâng lieâng vì khoâng tröïc tieáp gaëp gôõ Lôøi Chuùa, ngheøo muïc vuï vì khoâng lieân keát Lôøi Chuùa vôùi coäng ñoaøn mình ñang phuïc vuï. Hôn nöõa, neáu baøi giaûng ñoù do maùy soaïn, laøm sao chuùng ta coù theå noùi töø traùi tim mình, noùi vôùi nieàm xaùc tín? Moät taùc giaû chia seû: "Khi toâi giaûng, chính toâi chöù khoâng phaûi ngöôøi naøo khaùc ñang noùi. Toâi giaûng töø traùi tim vaø töø cuoäc ñôøi mình. Trong aân suûng cuûa Ngaøi, Thieân Chuùa noùi qua toâi, nhöng toâi vaãn laø trung gian, laø bình saønh deã vôõ vaø mong manh nhöng chöùa ñöïng quyeàn naêng Thieân Chuùa".
Thöù ba, töø goùc ñoä ngöôøi nghe. Giaûng luoân luoân laø giaûng cho moät cöû toïa naøo ñoù. Vì theá moät ñaøng ngöôøi giaûng phaûi laéng nghe Lôøi Chuùa, ñaøng khaùc phaûi laéng nghe coäng ñoaøn maø ta noùi vôùi hoï: "Vò giaûng thuyeát phaûi chuù taâm laéng nghe daân chuùng ñeå khaùm phaù ñieàu gì hoï caàn ñöôïc nghe. Vò giaûng thuyeát vöøa laø nhaø chieâm nieäm Lôøi Chuùa, vöøa chaêm chuù vaøo giaùo daân" (Evangelii gaudium, 154). Cuõng moät baûn vaên Kinh Thaùnh ñoù thoâi nhöng cöû toïa raát khaùc nhau, khoâng theå coù baøi giaûng doïn saün cho moïi ngöôøi, moïi nôi, moïi thôøi...
Ñeå keát luaän, xin möôïn suy tö cuûa Pedro Vega: "Caùc öùng duïng cuûa trí tueä nhaân taïo coù theå hoã trôï ngöôøi giaûng trong vieäc nghieân cöùu, saép xeáp vaø soaïn baøi giaûng. Tuy nhieân ngöôøi giaûng vaãn phaûi laø taùc giaû chính cuûa baøi giaûng, hình thöùc cuõng nhö noäi dung baøi giaûng phaûi phaùt xuaát töø vieäc caàu nguyeän vaø chieâm nieäm cuûa ngöôøi giaûng. Maáu choát ôû ñaây laø traùnh söï doái traù (duøng baøi giaûng do maùy soaïn maø laïi taïo caûm giaùc laø cuûa mình), laøm sai laïc yù nghóa cuûa coâng vieäc thaùnh thieâng nhaèm phuïc vuï Daân Chuùa" (Are AI-Generated Homilies Suitable for the Edification and Flourishing of the Catholic Faithful).
Gm. Pheâroâ Nguyeãn Vaên Khaûm
Nguoàn: giaophanmytho.net