Back
to Vietnamese Missionaries in Taiwan Home Page
Saùu caûnh giôùi treân hay luïc ñaïo laø nhöõng caûnh giôùi coù söôùng coù khoå, coù vui coù buoàn, coù caûnh söôùng nhieàu khoå ít, coù caûnh vui ít buoàn nhieàu. Ñoù laø voøng luaån quaån nhö moät meâ cung heát söùc phöùc taïp, laøm cho caùc chuùng sinh trong ñoù muoân ñôøi heát leo leân laïi loän xuoáng, heát loän xuoáng laïi leo leân, töø kieáp naøy sang kieáp khaùc. Cho tôùi moät kieáp naøo ñoù, do tu taäp trí tueä tröôùc ñoù nhieàu kieáp, coù chuùng sinh giaùc ngoä ñöôïc mình ñang soáng trong caùi voøng ñaûo ñieân aáy vaø muoán tìm ñöôøng thoaùt khoûi. Nhöõng chuùng sinh ñaõ thoaùt khoûi voøng ñaûo ñieân aáy laø caùc vò Phaät. Vaø tình traïng hay caûnh giôùi maø caùc vò Phaät aáy ñang soáng laø Nieát Baøn. Vaäy Nieát Baøn laø gì?
Tröôùc heát, Nieát Baøn laø moät "traïng thaùi", taïm goïi nhö theá, coù thöïc, khoâng phaûi laø traïng thaùi hö voâ (neùant). Vì laø moät thöïc taïi chæ coù nhöõng ngöôøi ñaéc ñaïo môùi chöùng ngoä ñöôïc, vaø khoâng coù moät kinh nghieäm naøo töông ñöông vôùi nhöõng kinh nghieäm cuûa ngöôøi thöôøng, neân Ñöùc Phaät chæ coù theå dieãn taû thöïc taïi nay baèng nhöõng phuû ñònh: noù khoâng phaûi laø caùi naøy hay caùi kia, chöù khoâng theå xaùc ñònh noù laø caùi gì. Do ñoù, nhöõng ngöôøi chöa hieåu nhieàu veà Ñaïo Phaät thöôøng quan nieäm Nieát Baøn laø moät caùi gì tieâu cöïc, thaäm chí ñoàng hoùa noù vôùi hö voâ nöõa. Ta thöû minh hoïa ñieàu ñoù baèng moät thí duï. Ñoái vôùi ai coù maét saùng nhö chuùng ta, thì maàu saéc laø moät thöïc taïi heát söùc thieát thöïc, hoaøn toaøn tích cöïc. Nhöng neáu ta laïc vaøo moät xöù goàm toaøn nhöõng ngöôøi muø töø luùc baåm sinh, muø töø thôøi toå tieân bao ñôøi tröôùc. Vì theá, khoâng ai coù moät kinh nghieäm gì veà maøu saéc caû. Neáu ta phaûi dieãn taû cho hoï veà maøu saéc thì ta phaûi noùi maøu saéc laø gì? caùi gì töông ñoái tích cöïc ñeå dieãn taû veà maøu saéc thì ñeàu vöôït khoûi taát caû nhöõng kinh nghieäm hoï coù ñöôïc. Vaø hoï seõ coù khuynh höôùng nghó maøu saéc laø caùi naøy caùi noï maø hoï coù theå quan nieäm ñöôïc theo kinh nghieäm hoï ñaõ coù. Nhö vaäy chaéc chaén hoï seõ quan nieäm sai veà maøu saéc, khieán ta phaûi phuû nhaän raéng maøu saéc khoâng heà laø nhöõng thöù ñoù, ta khoâng theå laøm khaùc hôn. Theá laø hoï baét ñaàu nghó raèng maøu saéc laø hö voâ, laø moät caùi gì heát söùc tieâu cöïc. Raát nhieàu "nhaø Phaät hoïc" Taây Phöông khi thaáy Phaät Toå dieãn taû Nieát Baøn baèng caùch phuû nhaän taát caû, lieàn coù thaùi ñoä töông töï nhö nhöõng ngöôøi muø treân.
Vaäy Nieát Baøn laø moät thöïc taïi coù thöïc, raát tích cöïc, nhöng sieâu theá, sieâu nghieäm, khoâng thuoäc bình dieän hieän töôïng, neân baát bieán, vónh cöûu, baát khaû tö nghò. Ñöùc Phaät ñaõ moâ taû Nieát Baøn baèng caùc töø ngöõ nhö: Voâ Taän, Baát Tuøy Theá, Voâ Song, Toái Cao, Toái Thöôïng, Bæ Ngaïn (ñeán bôø beân kia), Choã Nöông Töïa Toái Thöôïng, Chu Toaøn, Ñaûm Baûo, Haïnh Phuùc, Duy Nhaát, Phi Nhaân, Baát Khaû Dieät, Tuyeät Ñoái Thanh Tònh, Sieâu Theá, Vónh Cöûu, Giaûi Thoaùt, Vaéng Laëng, v.v... Neáu ñem so saùnh nhöõng thuoäc tính maø Ñöùc Phaät duøng ñeå dieãn taû Nieát Baøn vôùi nhöõng thuoäc tính maø ngöôøi Kitoâ höõu duøng ñeå dieãn taû Thieân Chuùa, ta thaáy coù söï truøng hôïp roõ reät. Ñöông nhieân ta ñöøng voäi ñoàng hoùa hai Thöïc taïi ñoù, vì cuõng coù nhöõng thuoäc tính khaùc bieät. Neáu ta cho raèng Thieân Chuùa laø tích cöïc, thaäm chí tích cöïc hôn taát caû nhöõng gì tích cöïc nhaát, thì roõ raøng moät thöïc taïi coù nhöõng ñaëc tính töông töï nhö theá khoâng theå laø tieâu cöïc ñöôïc.
Nieát Baøn laø muïc tieâu cöùu caùnh cuûa Ñaïo Phaät, cuõng laø cöùu caùnh cuûa taát caû moïi chuùng sinh. Nieát Baøn khaùc vôùi Thieân Ñaøng cuûa Kitoâ Giaùo ôû choã: Moïi chuùng sinh, duø hieän taïi coù ñoäc aùc hay thaáp keùm tôùi ñaâu, thì cuoái cuøng cuõng ñaït tôùi Nieát Baøn, sau khi ñaõ ñöôïc toâi luyeän qua haèng haø sa soá kieáp trong luïc ñaïo. Thaät vaäy, Phaät Toå ñaõ ñònh nghóa: "Chuùng sinh laø Phaät seõ thaønh", nghóa laø chuùng sinh ñeàu seõ laø thaønh vieân cuûa Nieát Baøn. Coøn Thieân Ñaøng cuûa Kitoâ Giaùo chæ daønh cho nhöõng ngöôøi soáng toát laønh xöùng ñaùng laø Con Caùi Chuùa ôû trong kieáp soáng duy nhaát naøy, hoaëc vaøo giaây phuùt cuoái cuøng cuûa ñôøi soáng ñaõ trôû neân nhö theá. Quan nieäm xöa cuûa Giaùo Hoäi coøn haïn cheá soá ngöôøi vaøo Thieân Ñaøng hôn nöõa: "Ngoaøi Giaùo Hoäi khoâng coù ôn cöùu ñoä". Soá phaän cuûa nhöõng ai khoâng ñöôïc vaøo Thieân Ñaøng thì thaät laø tuyeät voïng. Coøn nhöõng ai chöa ñaït ñöôïc Nieát Baøn thì khoâng chæ hy voïng maø coøn chaéc chaén seõ coù ngaøy ñaït ñöôïc nhö moät ñieàu taát yeáu xaûy ra. Cho duø möùc ñoä troïn haûo phaûi coù ñeå ñaït ñöôïc Nieát Baøn cuõng raát cao, cao ñeán ñoä khoâng coù chuùng sinh naøo chæ tu luyeän trong moät vaøi kieáp soáng maø ñaït ñöôïc. Thieân Ñaøng laø moät phaàn thöôûng do Thieân Chuùa ban do loøng nhaân laønh vaø ñaïi ñoä cuûa Ngaøi. Coøn Nieát Baøn khoâng do ai ban thöôûng vaø cuõng khoâng tuøy thuoäc ôn hueä cuûa ai caû, maø laø do ñònh luaät taát yeáu cuûa töï nhieân, töông töï nhö heã aên thì no, khoâng aên thì khoâng no: no laø keát quaû taát yeáu cuûa vieäc aên chöù khoâng do ai ban caû.
Baûn chaát Nieát Baøn theá naøo khoâng ñöôïc Phaät Toå ñònh roõ vì ngoân ngöõ cuûa loaøi ngöôøi khoâng ñuû yù nieäm ñeå dieãn taû, chæ bieát ñoù laø moät thöïc taïi toát ñeïp voâ song, laø muïc tieâu toái thöôïng cuûa Phaät Giaùo. Tuy nhieân, nguyeân nghóa cuûa tieáng Nieát Baøn mang hình thöùc phuû ñònh, do tieáng Baéc Phaïn laø NIR-VANA. NIR laø khoâng (phuû ñònh), VANA laø aùi duïc, laø sôïi daây noái lieàn hai ñôøi soáng. Nirvana hay Nieát Baøn laø söï döùt boû, taùch rôøi (NIR) ra khoûi aùi duïc (VANA), söï theøm khaùt nhuïc duïc. Ngaøy naøo chuùng sinh coøn bò aùi duïc hay luyeán aùi troùi buoäc, laøm ñoäng löïc cho moïi haønh ñoäng cuûa mình, ngaøy ñoù chuùng sinh coøn taïo theâm nghieäp môùi, vaø nghieäp naøy taát yeáu phaûi troå sinh quaû, khieán cho chuùng sinh phaûi tieáp tuïc sinh töû töû sinh ñeå coù ñieàu kieän cho quaû aáy troå sinh. Theo giaùo lyù Phaät Giaùo, aùi duïc chính laø ñaàu moái, laø yeáu toá quan troïng nhaát khieán cho haønh ñoäng cuûa hoï trôû thaønh nghieäp, nghieäp toát cuõng nhö nghieäp xaáu. Caû hai loaïi nghieäp ñeàu laøm cho voøng sinh töû tieáp tuïc maõi. Chæ khi naøo khoâng coøn aùi duïc nöõa thì haønh vi cuûa chuùng sinh khoâng coøn taïo nghieäp, khoâng coøn tieáp tuïc ñöôïc nöõa, töùc ra khoûi voøng sinh töû luaân hoài, luùc ñoù ta thaønh ñaït ñaïo quaû Nieát Baøn. Nhö vaäy, nguyeân nghóa cuûa töø NIEÁT BAØN hay NIRVANA khoâng noùi leân baûn chaát cuûa Nieát Baøn, chæ noùi phöông theá ñeå ñi ñeán Nieát Baøn laø dieät tröø aùi duïc.
Theo Phaät Giaùo, aùi duïc hay loøng ham muoán laø nguoàn phaùt sinh ra moïi ñau khoå treân traàn gian. Ham muoán ñoøi hoûi phaûi ñöôïc thoûa maõn. Neáu khoâng ñöôïc thoûa maõn thì ñau khoå. Neáu ñöôïc thoûa maõn thì caûm thaáy haïnh phuùc, nhöng haïnh phuùc naøy khoâng keùo daøi, vì ham muoán khoâng döøng laïi ôû moät choã. Taâm lyù con ngöôøi cuõng nhö moïi chuùng sinh laø "ñöôïc voi thì ñoøi tieân", "loøng tham khoâng ñaùy". Khoâng ai ñöôïc thoûa maõn ham muoán roài maø haïnh phuùc laâu daøi caû, vì hoï laïi mong muoán moät caùi khaùc vaø nghó raèng mình chæ ñöôïc haïnh phuùc khi ñöôïc thoûa maõn ñieàu ñoù. Cöù nhö vaäy maõi. Vaû laïi, khi ñaõ ñaït ñöôïc ñieàu mong muoán naøo thì phaûi lo baûo veä vaø giöõ noù, ñoù cuõng laø moät ñieàu khoå. Giöõ khoâng ñöôïc maø phaûi ñeå cho maát laïi coøn ñau khoå hôn nöõa. Chính vì vaäy maø caùc nhaø hieàn trieát ñoâng cuõng nhö taây ñeàu khuyeân con ngöôøi neân giaûm bôùt ham muoán thì cuoäc soáng seõ deã coù haïnh phuùc hôn. Veà vaán ñeà giaûm bôùt loøng ham muoán, Phaät Giaùo coøn trieät ñeå hôn nöõa. Khoâng phaûi chæ laø giaûm bôùt maø laø tieâu dieät moïi ham muoán, thaäm chí caû loøng ham muoán vaøo Nieát Baøn nöõa. Vì ham muoán naøy ñoøi hoûi ñöôïc tieáp noái bôûi moät ham muoán khaùc, neân chuùng taïo neân moät nghieäp löïc loâi keùo chuùng sinh taùi sinh heát kieáp naøy sang kieáp khaùc ñeå nhöõng ham muoán ñoù ñöôïc thoûa maõn. Chuùng ta coù theå caûm nghieäm löïc ñoù khi ta ham muoán ñieàu gì. Roõ raøng loøng ham muoán ñoù coù naêng löïc thuùc ñaåy ta chòu khoù, vaø coá gaéng taïo moïi ñieàu kieän ñeå ñöôïc thoûa maõn. Ta khoâng bao giôø muoán cheát khi ñang ham muoán vaø khi ham muoán chöa ñöôïc thoûa maõn. Phaûi soáng ñeå ñöôïc thoûa maõn ñaõ. Do ñoù, ham muoán khieán chuùng sinh cöù luaån quaån maõi trong voøng sinh töû luaân hoài. Vì theá, muoán thoaùt khoûi voøng ñoù, phaûi dieät tröø ham muoán.
Nhöng muoán ñi ñeán Nieát Baøn, töùc muoán giaûi thoaùt, thì chuùng sinh phaûi mong muoán ñieàu ñoù caùch maõnh lieät. Phaûi ham muoán thaät maõnh lieät söï giaûi thoaùt ñoù, ngöôøi ta môùi coù ñoäng löïc ñeå deïp ñi moïi ham muoán khaùc, vaø thöïc hieän con ñöôøng tu taäp. Neáu khoâng coù loøng ham muoán maõnh lieät ñoù, ngöôøi ta seõ khoâng bao giôø deïp ñöôïc caùc ham muoán khaùc. Nhöng cuoái cuøng ham muoán ñoù cuõng phaûi bò tieâu dieät môùi coù theå giaûi thoaùt ñöôïc. Ham muoán Giaûi Thoaùt hay Nieát Baøn laø hình thöùc cao ñeïp nhaát cuûa AÙi Duïc, vaø aùi duïc naøy vaãn taùc ñoäng nhö baát kyø moät aùi duïc naøo khaùc. Nhöng nhôø ham muoán Nieát Baøn, ta môùi tröø khöû ñöôïc taát caû moïi aùi duïc ñeán möùc chæ coøn coù moät. Do ñoù mong muoán Nieát Baøn laø mong muoán cuoái cuøng, cao thöôïng nhaát. Khi chæ coøn moät mong muoán duy nhaát naøy, trí hueä ta seõ phaùt trieån tôùi möùc ñoä raát cao do taâm trí khoâng coøn bò nhöõng ham muoán taàm thöôøng chi phoái. Luùc ñoù ta seõ giaùc ngoä vaø töø boû ham muoán cuoái cuøng ñoù. Vaø khi ñaõ ñöôïc Nieát Baøn roài thì loøng ham muoán ñoù cuõng nhö moïi ham muoán khaùc khoâng theå hoài sinh.
Chuùng sinh sôû dó luaån quaån maõi trong voøng luaân hoài ñaûo ñieân laø vì chuùng sinh ñaõ ñeå taâm trí mình truï vaøo nhöõng söï vaät voâ thöôøng, choùng qua, coù sinh coù töû. Ñoù laø nhöõng thöïc taïi trong theá giôùi hieän töôïng maø ngöôøi ta caûm nghieäm ñöôïc, thaáy ñöôïc neân cho raèng coù. Vaø ngöôøi ta soáng vaø ham muoán vôùi nhöõng thöïc taïi ñoù. Vì nhöõng thöïc taïi naøy hay thay ñoåi, nay naøy mai khaùc, khi thì phuø hôïp vôùi nhöõng öôùc muoán cuûa chuùng sinh, khi thì ngöôïc laïi, neân chuùng sinh cuõng bò thay ñoåi ñaûo ñieân theo: khi vui khi buoàn, khi söôùng khi khoå raát thaát thöôøng, taâm trí khoâng ñöôïc oån ñònh an laïc, taát caû moïi nieàm vui ñeàu choùng qua, sôùm nhöôøng choã cho nhöõng buoàn phieàn ñau khoå. Coøn chaïy theo nhöõng thöïc taïi voâ thöôøng baèng nhöõng ham muoán cuûa mình, chuùng sinh coøn phaûi nguïp laën trong voâ thöôøng, seõ troâi laên maõi trong luïc ñaïo. Muoán hieän höõu cuûa mình an ñònh, khoâng coøn troâi laên trong nhöõng caùi voâ thöôøng, taâm trí chuùng sinh phaûi an truï nôi Thöïc Taïi Thöôøng Haèng Baát Bieán, trong chính baûn thaân mình cuõng nhö trong theá giôùi vaïn vaät, ñoàng thôøi hieäp nhaát, trôû neân moät Thöïc Taïi ñoù. Caøng hieäp nhaát vôùi Thöïc Taïi Voâ Sinh Baát Dieät aáy, chuùng sinh caøng ít bò nhöõng thöïc taïi voâ thöôøng chi phoái, aûnh höôûng. Caøng soáng vôùi Thöïc Taïi Duy Nhaát aáy, caøng hieäp nhaát vôùi Thöïc Taïi aáy, chuùng sinh caøng nhaän ra raèng nôi baûn thaân mình, chæ coøn coù moät Thöïc taïi aáy duy nhaát soáng ñoäng, hieåu bieát, haønh ñoäng, coøn "caùi toâi" maø töø tröôùc ñeán giôø mình vaãn töï nhaän laø mình thì chöa töøng hieän höõu bao giôø. Ñoù laø "voïng ngaõ" (caùi toâi giaû). Nôi baûn thaân, caùi thöïc söï hieän höõu töø xöa ñeán giôø chæ laø Chaân Ngaõ (Caùi Toâi ñích thöïc). Caùi "voïng ngaõ" vaø Chaân Ngaõ chæ laø moät, chöa bao giôø laø hai. Nhöng söï thaät ñoù chæ môùi ñöôïc giaùc ngoä sau moät thôøi gian tu taäp trí tueä, vaø soáng heát mình vôùi Thöïc Taïi Baát Bieán Thöôøng Haèng aáy. Giaùc ngoä nhö theá goïi laø "kieán taùnh", laø thaáy ñöôïc baûn taùnh ñích thöïc cuûa mình, töùc "baûn lai dieän muïc" cuûa mình. Phaûi traûi qua moät quaù trình nhö theá, chuùng sinh môùi coù theå ra khoûi voøng luaân hoài luaån quaån vaø ñi vaøo caûnh giôùi Nieát Baøn, caûnh giôùi voâ sinh baát dieät.
Back
to Vietnamese Missionaries in Taiwan Home Page