Nguoàn Goác Lòch Söû

cuûa Leã Hoäi Vu Lan

Nguyeãn Chính Keát, Vieät Nam

Prepared for Internet by Vietnamese Missionaries in Asia

Leã hoäi Vu Lan hay Vu Lan Boàn laø phieân aâm töø tieáng Phaïn Ullambana, dòch sang tieáng Haùn Vieät laø Giaûi Ñaûo Huyeàn, nghóa laø côûi troùi cho ngöôøi bò treo ngöôïc. Ñaûo Huyeàn laø hình phaït ñau khoå nhaát cho loaøi ngaï quæ (quæ ñoùi). Ngöôøi bò treo ngöôïc khoâng heà ñöôïc aên uoáng neân bò ñoùi khaùt giaøy voø suoát ngaøy raát ñau khoå. Vì theá, Ullambana hay Giaûi Ñaûo Huyeàn coù nghóa cöùu vôùt nhöõng vong hoàn ñang phaûi chòu nhöõng hình phaït ñau ñôùn vì nghieäp chöôùng do mình gaây neân khi coøn ôû traàn gian. Vì theá, leã Vu Lan coøn goïi laø leã Xaù Toäi Vong Nhaân.

Töông truyeàn, leã Vu Lan coù nguoàn goác töø Ñöùc Phaät, khi Ngaøi chæ cho ñeä töû cuûa Ngaøi laø Muïc Kieàn Lieân (Maudgalyayana) caùch cöùu meï mình khoûi hình phaït cuûa kieáp ngaï quæ. Veà sau, caùc Phaät töû cuõng aùp duïng phöông caùch ñoù ñeå cöùu nhöõng vong hoàn thaân nhaân cuûa mình.

Kinh Vu Lan (Ullambanapatra-sutra) cheùp raèng:

Muïc Kieàn Lieân, moät trong nhöõng vò ñaïi ñeä töû cuûa Phaät, noåi tieáng nhaát veà loøng hieáu thaûo vaø veà thaàn thoâng, sau khi chöùng quaû La Haùn, beøn nhôù ñeán coâng ôn cha meï vaø muoán baùo ñeàn. Nhôø coù ñaïo nhaõn, oâng thaáy meï mình ñang bò ñoïa laøm loaøi ngaï quæ, thaân theå oám gaày, da boïc xöông, buïng lôùn ñaàu to, ñoùi khaùt suoát naêm khoâng ñöôïc aên uoáng. Thöông xoùt quaù, oâng beøn vaän thaàn thoâng, böng cheùn côm ñang aên ñeán choã meï ôû ñeå daâng meï. Baø meï vì quaù ñoùi khaùt, neân khi ñöôïc côm, loøng tham noåi leân, sôï ngöôøi cöôùp giaät, laáy tay traùi che giaáu cheùn côm, coøn tay maët boác aên. Bôûi loøng tham ñoäc aùc trong tieàn kieáp noåi böøng leân, neân vöøa ñöa côm vaøo mieäng, thì côm hoùa thaønh löûa, baø chaúng aên ñöôïc chuùt naøo.

Muïc Kieàn Lieân heát söùc ñau khoå, khoùc loùc thaûm thieát. OÂng trôû veà baïch Phaät, thuaät laïi caâu chuyeän vaø caàu Phaät chæ daïy phöông phaùp cöùu ñoä thaân maãu. Phaät daïy raèng:

"Naøy Muïc Kieàn Lieân, meï cuûa oâng do loøng tham lam ñoäc aùc ñaõ taïo ra toäi loãi naëng neà trong nhieàu kieáp, nay sinh trong aùc ñaïo laøm loaøi ngaï quæ, neân khoâng theå moät mình oâng cöùu ñoä ñöôïc. Daãu loøng hieáu thaûo cuûa oâng voâ cuøng lôùn lao cuõng khoâng sao chuyeån ñöôïc hoaøn caûnh, chaúng khaùc gì chieác thuyeàn con, khoâng theå chôû ñöôïc taûng ñaù lôùn. Vaäy oâng phaûi nhôø oai thaàn cuûa chuùng taêng trong möôøi phöông, "thaäp phöông chuùng hoäi" ñöùc lôùn nhö bieån, môùi cöùu ñoä meï oâng ñöôïc giaûi thoaùt. Ta seõ chæ cho oâng phöông phaùp cöùu ñoä meï oâng.

"Naøy Muïc Kieàn Lieân, ngaøy raèm thaùng baûy laø ngaøy töï töù cuûa chö taêng khaép nôi, sau ba thaùng an cö kieát haï, caùc chö taêng tieán boä raát nhieàu treân ñöôøng tu hoïc. Nhaân ngaøy aáy, oâng haõy laøm leã Vu Lan Boàn ñeå baùo hieáu cho meï oâng.

"OÂng haõy saém söûa ñuû caùc moùn aên chay, naêm thöù traùi caây, cuøng höông daàu ñeøn neán, giöôøng choõng chieáu chaên, muøng meàn quaàn aùo, thau röûa maët, khaên lau tay... Toùm laïi, laø ñuû boán moùn cuùng döôøng quí baùu treân ñôøi. Roài oâng phaûi thaân haønh ñi röôùc caùc vò ñaïi ñöùc trong möôøi phöông, hoaëc nhöõng vò thieàn ñònh trong nuùi röøng chöùng ñöôïc boán quaû thaùnh, hoaëc caùc vò boà taùt thò hieän laøm thaày tyø kheo... OÂng phaûi thaønh taâm kính leã trai taêng cuùng döôøng vaø thænh caàu chö taêng chuù nguyeän cho vong linh meï oâng ñöôïc thoaùt khoå. Nhôø coâng ñöùc chí thaønh chuù nguyeän, vong linh meï oâng seõ ñöôïc sieâu thoaùt. Cuõng nhö taûng ñaù duø naëng traêm caân, nhöng coù nhieàu ngöôøi khieâng thì dôøi ñi ñaâu cuõng ñöôïc".

Muïc Kieàn Lieân vaâng lôøi Phaät daïy, ñeán ngaøy raèm thaùng baûy laøm leã Vu Lan, saém ñuû caùc vaät lieäu, röôùc chö taêng ñeán cuùng döôøng, neân vong maãu cuûa oâng thoaùt khoûi kieáp ngaï quyû sinh veà caûnh giôùi laønh. Sau ñoù, Muïc Kieàn Lieân hoûi Phaät xem nhöõng Phaät töû khaùc muoán cöùu ñoä cha meï mình coù theå duøng phöông phaùp ñoù khoâng. Phaät traû lôøi:

"Quí laém! naøy Muïc Kieàn Lieân, ñôøi sau, neáu coù ai vì loøng hieáu thaûo muoán ñeàn ñaùp coâng ôn cha meï hieän taïi hay quaù khöù, thì cöù ngaøy raèm thaùng baûy laøm leã Vu Lan naøy ñeå cuùng döôøng trai taêng. Nhôø coâng ñöùc cuûa chö taêng chuù nguyeän, cha meï hieän taïi ñöôïc taêng phuùc thoï, khoûi nhöõng ñieàu tai hoïa khoå naõo, coøn cha meï baûy ñôøi tröôùc thì khoûi bò khoå ngaï quæ, ñöôïc sinh trong coõi Nhaân hay Thieân, höôûng phuùc vui veû khoâng cuøng".

Töø ñoù veà sau, cöù ñeán ngaøy raèm thaùng baûy, caùc haøng Phaät töû chí hieáu ñeàu laøm leã Vu Lan ñeå ñeàn ñaùp coâng ôn cha meï daãu coøn soáng hay ñaõ maát. Ngoaøi ra, hoï coøn töôûng nhôù vaø chuù nguyeän cho cöûu huyeàn thaát toå, caùc aân nhaân, thaân nhaân, baïn beø, nhöõng ngöôøi quen bieát ñaõ quaù coá sôùm ñöôïc vaõng sinh nôi Phaät Quoác.

Phaät giaùo chaân truyeàn daïy nhö theá. Nhöng tín ngöôõng nhaân gian coù pha troän nhieàu ñieàu khaùc. Chaúng haïn, do aûnh höôûng cuûa Ñaïo giaùo, quaàn chuùng cho raèng ngaøy aáy, ôû aâm phuû, quæ söù môû cöûa ñòa nguïc cho caùc vong hoàn bay veà döông theá ñeå tha hoà aên höôûng, roài sau ñoù laïi phaûi bay veà aâm phuû. Vì theá, hoï naûy sinh loøng thöông xoùt ñoái vôùi caùc vong hoàn. Daàn daø tuïc cuùng coâ hoàn thaùng baûy trôû thaønh moät taäp tuïc daân gian.

Moâ taû leã hoäi Vu Lan

Ñaàu thaùng 7 aâm lòch, Phaät töû cuõng nhö nhieàu ngöôøi ngoaøi Phaät giaùo, baét ñaàu töôûng nhôù tôùi toå tieân, cha meï, nhöõng ngöôøi thaân quen ñaõ khuaát boùng, moät caùch ñaëc bieät hôn bình thöôøng. Nhieàu ngöôøi aên chay, nieäm Phaät, laøm phuùc, ñeán chuøa nghe thuyeát phaùp. Ñeå chuaån bò cuï theå hôn, ngöôøi ta ñeå daønh tieàn, quaàn aùo, thöïc phaåm, thuoác men ñeå cuùng döôøng (= kính bieáu) chö taêng ni vaøo ngaøy leã, ñoàng thôøi ñeå mua nhöõng ñoà cuùng toå tieân treân baøn thôø suoát hai tuaàn cuoái thaùng 7.

Töø ngaøy aùp leã (ngaøy 14/07), baàu khí ôû caùc chuøa chieàn ñaõ baét ñaàu nhoän nhòp töng böøng haún leân. Nhieàu Phaät töû ñaõ ñeán chuøa ñeå ñaûnh leã Phaät vaø caàu nguyeän. Chung quanh chuøa, ngöôøi ta baøy baùn la lieät nhang höông, kinh Phaät (nhaát laø kinh Vu Lan), caùc loàng chim (ñeå phoùng sinh), v.v... Baàu khí leã laïc ôû caùc chuøa caøng luùc caøng laøm cho taâm hoàn ngöôøi Phaät töû laâng laâng, soát saéng, nhö tieáp xuùc ñöôïc vôùi theá giôùi voâ hình.

Ngaøy raèm, chuøa caøng luùc caøng ñoâng ngöôøi. Tôùi khoaûng 11 giôø tröa, chuøa ñaày ngöôøi: leã Vu Lan baét ñaàu cöû haønh. Ngoaøi saân cuõng nhö trong chuøa, caùc tröôøng phöông baûo caùi (= côø Phaät giaùo daïng phöôùn coù loïng che) raûi raùc khaép nôi. Caùc coät trong chuøa cuõng treo côø. Baøn thôø Phaät, baøn thôø caùc Toå ñeøn neán saùng chöng, hoa quaû, nhang khoùi nghi nguùt.

Moät hoài troáng baùt nhaõ noåi leân baùo hieäu leã Vu Lan baét ñaàu, moïi ngöôøi im laëng. Trong chuøa, ngoaøi caùc Phaät töû ñöùng ñoái dieän vôùi töôïng Phaät ôû chính ñieän, coøn coù nhieàu taêng ni baän leã phuïc trang troïng ñöôïc môøi ngoài treân gheá tröôùc maët caùc Phaät töû. Vò sö truï trì ñöùng ra noùi vaøi lôøi khai leã, roài môøi moät vò thöôïng toïa trong soá caùc taêng ni coù maët taïi ñoù khai phaùp. Vò naøy giaûng yù nghóa cuûa leã Vu Lan. Sau thôøi phaùp laø thôøi kinh: moïi ngöôøi ñeàu cuøng nhau tuïng kinh Vu Lan - noùi veà coâng ôn cha meï vaø boån phaän phaûi hieáu thaûo ñoái vôùi cha meï - moät caùch nhòp nhaøng theo nhòp moõ.

Tuïng kinh Vu Lan xong, caùc taêng ni ñöôïc môøi sang phoøng Thoï Trai aên moät böõa côm chay. Baát kyø ai coù maët taïi ñoù, duø khoâng phaûi laø Phaät töû, neáu muoán, ñeàu coù theå cuøng duøng böõa vôùi caùc taêng ni. Sau leã thoï trai, laø nghi thöùc cuùng döôøng coøn goïi laø leã Taï Phaùp cuõng taïi phoøng ñoù. Caùc taêng ni ñöôïc caùc Phaät töû cuùng döôøng moãi ngöôøi moät goùi. Trong goùi ñoù coù theå laø quaàn aùo, muøng meàn, thuoác men, thöïc phaåm, tieàn baïc, hay nhöõng ñoà vaät thöôøng duøng. Sau khi vò thöôïng toïa ñaïi dieän cho caùc taêng ni ñöôïc cuùng döôøng caùm ôn caùc Phaät töû, leã Vu Lan chaám döùt. Taát caû moïi ngöôøi ra veà trong baàu khí töng böøng vui veû. Buoåi leã keùo daøi töø 11g00 ñeán 12g30 hay tôùi 1g00 tröa.

Nhöõng taêng ni ñöôïc cuùng döôøng thöôøng laø nhöõng vò coù uy tín, ñöôïc caùc Phaät töû yeâu meán, ôû nhöõng vuøng chung quanh, cuõng coù khi ôû nhöõng tænh xa ñöôïc môøi tôùi. Nhöõng quaø taëng ñoù laø do caùc Phaät töû tuøy loøng haûo taâm ñoùng goùp. YÙ nghóa cuûa vieäc cuùng döôøng laø ñeå toû loøng bieát ôn ñoái vôùi Tam Baûo (Phaät-Phaùp-Taêng) maø caùc vò laø ñaïi dieän. Taïi caùc chuøa lôùn, soá caùc taêng ni ñöôïc môøi coù theå leân tôùi haøng traêm. Taïi caùc chuøa nhoû, coù theå khoaûng 20, 30 vò.

Sau leã, caùc Phaät töû ñi vaõng caûnh chuøa, heát chuøa naøy tôùi chuøa khaùc. Hoï coù theå ñi theo ñoaøn theå do chuøa toå chöùc ñeå tham quan caùc caûnh chuøa ôû xa. Ñoù vöøa laø moät cuoäc haønh höông, caàu nguyeän, vöøa laø moät cuoäc giaûi trí mang tính caùch hoäi heø.

Keå töø ngaøy raèm thaùng 7 cho ñeán cuoái thaùng, caùc Phaät töû ngaøy naøo cuõng ñoïc kinh Vu Lan taïi baøn thôø gia ñình hay taïi chuøa, ñoàng thôøi aên chay nieäm Phaät, laøm phuùc boá thí, ñeå töôûng nhôù, chuù nguyeän, vaø hoài höôùng coâng ñöùc cho cha meï oâng baø vaø taát caû nhöõng ngöôøi quaù coá khaùc, keå caû nhöõng vong linh moà coâi vaát vöôûng ñoù ñaây (goïi laø coâ hoàn). Trong nöûa thaùng naøy, baøn thôø Phaät trong nhaø luùc naøo cuõng tröng baøy nhang ñeøn, boâng hoa vaø nguõ quaû (5 loaïi traùi caây). Theo phong tuïc, gia chuû tuøy nghi choïn rieâng moät ngaøy naøo ñoù trong nöûa thaùng naøy ñeå laøm leã cuùng coâ hoàn ôû phía tröôùc nhaø. Cuùng xong, hoï thöôøng tung gaïo, muoái, traùi caây, baùnh keïo, tieàn baïc... - vöøa ñöôïc duøng laøm leã vaät ñeå cuùng - ra boán phöông vôùi yù nghóa ñeå caùc coâ hoàn höôûng duïng.

Back to Vietnamese Missionaries in Taiwan Home Page