101 Caâu Hoûi Vaø Giaûi Ñaùp Veà
Caùi Cheát Vaø Söï Soáng Vónh Haèng
by Rev. Peter Phan Dinh Cho, Warren Blanding Professor
The Catholic University Of America
Prepared for Internet by Vietnamese Missionaries in Taiwan
Chöông II
Caùnh Chung Trong Kinh Thaùnh
Ngaøy Taän Theá Hieåu Theo Kinh Thaùnh
Caâu Hoûi 15: Nieàm hy voïng vaøo ôn cöùu ñoä töông lai maø caùc ngoân söù coâng boá coù lieân heä theá naøo vôùi caùnh chung?
Giaûi Ñaùp 15:
Maëc duø daân gian thöôøng gaùn gheùp cho caùc oâng (caùc ngoân söù) nhöõng côn xuaát thaàn vaø vieäc tieân baùo töông lai, caùc ngoân söù cuûa kinh ñieån Híp-ri (nhö A-moát, Hoâ-seâ-a. I-sai-a vaø Mi-kha) laø nhöõng ngöôøi quan taâm tröôùc heát ñeán vieäc nhaän ñònh vaø giaûi thích yù muoán cuûa Thieân Chuùa cho ngöôøi ñöông thôøi hieåu, ñaëc bieät vì nhöõng toäi hoï ñaõ phaïm choáng laïi caùc ñieàu raên maø Thieân Chuùa ñaõ ban haønh trong giao öôùc. Caùc oâng loan baùo "Ngaøy cuûa Ñöùc Chuùa", ngaøy maø Thieân Chuùa seõ ñaùnh phaït daân vì toäi baát trung cuûa hoï. Söï tröøng phaït cuûa Thieân Chuùa ñöôïc moâ taû ñeàu ñaën qua nhöõng bieán coá nhö thieân tai, neàn quaân chuû vaø haøng tö teá bò dieät vong, löu ñaøy vieãn xöù, Ñeàn Thôø bò xuùc phaïm, neàn phuïng töï bò phæ baùng vaø nhöõng aùp böùc ñuû loaïi.
Ñieàu nghòch lyù laø maëc duø vaäy, phaùn quyeát vaø söï tröøng phaït cuûa Thieân Chuùa laïi laø nguoàn hy voïng. Nhöõng ñoøn voït cuûa Thieân Chuùa khoâng nhaèm huûy dieät daân nhöng ñöôïc trình baøy nhö lieàu thuoác caàn thieát ñeå chöõa trò hoï. Chuùng ñöôïc duøng ñeå nhaéc cho hoï nhôù laïi tình nghóa thieát tha cuûa Thieân Chuùa (hesed) ñoái vôùi hoï, vaø ñeå laøm cho hoï chænh ñoán caùch aên thoùi ôû nhaèm tìm laïi ñöôïc aân hueä cuûa ngöôøi. Cuoái cuøng roài tình yeâu vaø loøng thaønh tín (emet) cuûa Thieân Chuùa seõ thaéng, maëc duø bao sai traùi cuûa con ngöôøi.
Nieàm hy voïng khoâng nao nuùng aáy vaøo cuoäc chieán thaéng töông lai vaø quyeát lieät cuûa Thieân Chuùa treân söï aùc laïi coøn ñöôïc caùc ngoân söù thôøi haäu löu ñaøy thaép saùng leân, nhö Gieâ-reâ-mi-a, EÂ-deâ-ki-en, I-sai-a Ñeä Nhò (40-55), I-sai-a Ñeä Tam (56-66), I-sai-a (24-27 [ñöôïc goïi laø saùch khaûi huyeàn cuûa I-sai-a]), Khaùc-gai vaø Da-ca-ri-a. Maëc daàu vaãn maïnh daïn toá caùo daân veà toäi thôø ngaãu töôïng vaø baát trung vôùi Ñöùc Chuùa, caùc ngoân söù naøy cuõng loan baùo moät kyû nguyeân môùi ñang ñeán gaàn, khi ñoù Thieân Chuùa seõ can thieäp ñeå cöùu thoaùt daân Ngöôøi.
Ôn cöùu thoaùt ñöôïc höùa ôû ñaây seõ ñöôïc Thieân Chuùa tröïc tieáp mang ñeán hoaëc qua moät vò trung gian ñöôïc goïi laø Ngöôøi Toâi Trung Ñau Khoå hay laø Ñöùc Meâ-si-a, vaø ñoù seõ laø moät tö teá hay quaân vöông hay laø ngoân söù. Kyû nguyeân môùi aáy ñöôïc moâ taû nhö laø baûn sao laïi moät soá bieán coá coù yù nghóa cuûa quaù khöù. Noù coù nhöõng ñaëc ñieåm nhö moät cuoäc saùng theá môùi, moät cuoäc xuaát haønh môùi, moät giao öôùc môùi, vieäc taùi thoáng nhaát daân toäc, phuïc höng vöông trieàu Ña-vít, taùi thieát Gieâ-ru-sa-lem vaø Ñeàn Thôø, phuïc hoài neàn phuïng töï chaân chính vaø tuaân thuû Luaät Moâ-seâ caùch troïn haûo. Kyû nguyeân môùi naøy ñöôïc goïi laø "Trieàu Ñaïi Thieân Chuùa", trong ñoù Thieân Chuùa hieån trò khoâng nhöõng treân daân Israel maø coøn treân caùc daân nöôùc vaø vuõ truï, trong söï thaät, coâng lyù vaø hoøa bình.
Qua nhöõng lôøi rao giaûng vaø taùc phaåm cuûa mình, caùc ngoân söù Híp-ri ñaõ caáu taïo caùi goïi ñöôïc laø caùnh chung hoïc ngoân söù. Nhöng duø vaäy, xeùt töø quan ñieåm vaên chöông, noùi ñeán caùc vaên phaåm ngoân söù nhö laø vaên chöông caùnh chung hoïc laø khoâng thoûa ñaùng; tuy nhieân, nhöõng taùc phaåm aáy coù theå ñöôïc xem laø moät boä tröôùc taùc cuøng mang chung moät soá neùt ñaëc thuø nhö sau. Thöù nhaát, coù moät caùch ñaùnh giaù traät töï ñöông thôøi raát bi quan, coi noù nhö bò nhieãm phaûi toäi vaø söï aùc, vaø coù keøm theo lôøi tuyeân baùo Thieân Chuùa seõ tröøng phaït. Thöù hai, coù nhöõng phaùc hoïa quaùi dò vaø quaù loá veà kyû nguyeân môùi, vôùi nhöõng môù ñeà taøi vaø hình aûnh nhaø ngheà, nhö ñaõ noùi ôû treân. Thöù ba, coù söï töông phaûn roõ neùt giöõa kyû nguyeân naøy vaø kyû nguyeân saép ñeán. Noù caøng cho thaáy roõ laø kyû nguyeân môùi khoâng phaûi ñöôïc xem nhö laø thôøi kyø phuïc hoài quaù khöù lyù töôûng cho baèng nhö laø thôøi kyø tieâu huûy traät töï ñöông thôøi, khöû tröø thuø ñòch cuûa Thieân Chuùa vaø taïo döïng moät theá giôùi hoaøn toaøn môùi vöôït khoûi lòch söû vaø vuõ truï naøy. Thöù boán, coù nhöõng coá gaéng ñeå xaùc ñònh thôøi ñieåm caùc lôøi tieân tri seõ ñöôïc öùng nghieäm. Gieâ-reâ-mi-a vaø EÂ-deâ-ki-en laø nhöõng ngöôøi ñaàu tieân ñaõ laøm vieäc aáy, vaø I-sai-a Ñeä Nhò ñaõ lieân keát söï xuaát hieän cuûa kyû nguyeân môùi vôùi moät bieán coá lòch söû laø leänh cuûa vua Ky-roâ cho pheùp ngöôøi Do Thaùi trôû veà coá höông. I-sai-a Ñeä Tam, Khaùc-gai vaø Da-ca-ri-a thì nhìn thaáy söï can thieäp cuûa Thieân Chuùa nhö gaàn keà.
Toùm laïi, caùnh chung hoïc ngoân söù khoâng chuù troïng ñònh maïng caù nhaân nhöng lo ñeán soá phaän cuûa toaøn daân Israel goïp chung laïi. Noù ñöôïc nuoâi döôõng bôûi nieàm hy voïng baát dieät vaøo ôn cöùu ñoä caùnh chung, treân cô sôû lôøi höùa cuûa Thieân Chuùa vôùi AÙp-ra-ham vaø mieâu dueä oâng (truyeàn thoáng lôøi höùa vôùi caùc toå phuï), vôùi daân Israel trong giao öôùc (truyeàn thoáng Giao Öôùc Xi-nai), vaø vôùi Ña-vít vaø doøng doõi oâng (truyeàn thoáng Ña-vít Xi-on).
Nhöng böùc tranh lyù töôûng vaø coù khi thô moäng veà kyû nguyeân caùnh chung ñi quaù xa thöïc teá. Nhöõng thaát voïng eâ cheà ñaõ laøm nhieãm ñoäc suoái nguoàn hy voïng khi Ñeàn Thôø vöøa taùi thieát, neàn phuïng töï vaø haøng tö teá bò coi nhö ra oâ ueá, vaø daân Chuùa laïi tieáp tuïc vi phaïm Leà Luaät, nhö chuùng ta ñoïc thaáy trong nhöõng trang vieát vaøo theá kyû V cuûa Ma-la-khi, E-dô-ra vaø Nô-khem-gia. Tuy vaäy nieàm hy voïng ñaõ khoâng bò lung laïc, ngay khi ñoäc laäp quoác gia bò töôùc maát döôùi thôøi ñoâ hoä cuûa ngöôøi Hy Laïp, tröôùc laø doøng hoï nhaø Ptolemaios, sau laø doøng hoï nhaø Seleucos (332-160 tröôùc Coâng Nguyeân). Traùi laïi, moät theå vaên môùi saép xuaát hieän, taëng cho nieàm hy voïng moät gioïng noùi khaùc. Nhöõng vaên phaåm naøy ñöôïc goïi laø vaên chöông khaûi huyeàn, haøm chöùa moät caùnh chung hoïc rieâng bieät cuûa noù.
Nguyeân Taùc Anh Ngöõ "Responses to 101 Questions on Death And Eternal Life"
(Paulist Press, New York, 1998) cuûa Linh Muïc Peter Phan Ñình Cho
Baûn Dòch Vieät Ngöõ Cuûa M.A. Nguyeãn Thò Sang, CND
ñaõ ñöôïc xuaát baûn bôûi Nhaø Xuaát Baûn University Press, naêm 2000
(C) Copyright 2000 - Taùc Giaû Giöõ Baûn Quyeàn
Back to Vietnamese Missionaries in Asia Home Page