101 Caâu Hoûi Vaø Giaûi Ñaùp Veà
Caùi Cheát Vaø Söï Soáng Vónh Haèng
by Rev. Peter Phan Dinh Cho, Warren Blanding Professor
The Catholic University Of America
Prepared for Internet by Vietnamese Missionaries in Taiwan
Chöông I
Söï soáng vónh haèng
laøm sao toâi bieát
Caâu Hoûi 7: Trong thöïc teá, toâi phaûi theo tieán trình suy tö naøo ñeå giaûi nghóa Kinh Thaùnh?
Giaûi Ñaùp 7:
Kinh Thaùnh laø moät taøi lieäu vieát, ghi laïi nhöõng lôøi maø Thieân Chuùa ñaõ noùi vôùi chuùng ta vaø nhöõng coâng trình Ngöôøi ñaõ thöïc hieän cho chuùng ta trong lòch söû. Bôûi vì ñoù laø moät baûn vaên thuoäc phaïm vi lòch söû, vaên chöông vaø maëc khaûi, neân vieäc giaûi nghóa Kinh Thaùnh caàn coù ba giai ñoaïn coù lieân heä vôùi nhau.
Thöù nhaát, bôûi vì ñoù laø moät taøi lieäu lòch söû, neân chuùng ta phaûi öùng duïng phöông phaùp pheâ bình söû hoïc nhaèm xaùc minh baûn vaên noùi gì, töùc laø yù nghóa cuûa baûn vaên. YÙ nghóa naøy thöôøng ñöôïc goïi laø "nghóa ñen (hay nghóa vaên töï)" (khoâng phaûi nghóa hieåu theo saùt chöõ, maø laø nghóa maø taùc giaû coù yù truyeàn ñaït baèng töø ngöõ cuûa mình) hay laø "nghóa hieån nhieân". Muïc tieâu cuûa giai ñoaïn naøy laø giaûi nghóa baûn vaên qua vieäc xaùc ñònh "yù nghóa lyù töôûng" cuûa noù. YÙ nghóa naøy ñöôïc caáu taïo bôûi caû hai yeáu toá: yù nghóa (ñieàu maø töø ngöõ noùi leân trong caâu, vd. "Trieàu Ñaïi Thieân Chuùa") vaø ñieåm chung qui (ñieàu maø caâu noùi cho laø ñuùng söï thaät, vd. "Trieàu Ñaïi Thieân Chuùa ñaõ ñeán"). Khi laøm coâng vieäc chuù giaûi naøy, ngöôøi ta duøng nhieàu phöông phaùp vaø kyõ thuaät, trong ñoù coù pheâ bình baûn vaên (ñeå xaùc ñònh tính xaùc thöïc vaø quaù trình truyeàn ñaït cuûa baûn vaên); pheâ bình nguoàn tö lieäu (ñeå nhaän ñònh aûnh höôûng maø baûn vaên naøy coù theå coù treân baûn vaên kia); pheâ bình theå loaïi (ñeå truy tìm ñaøng sau Kinh Thaùnh ngoïn nguoàn vaø lai lòch cuûa nhöõng tuyeán truyeàn khaåu, nhöõng coäng ñoàng ñaõ cho noù hình thaønh, nhöõng theå vaên khaùc nhau ñaõ ñöôïc duøng ñeå bieân soaïn); vaø pheâ bình soaïn thaûo (ñeå nhaän dieän caùc taàng lôùp bieân soaïn cuûa caùc taùc giaû vaø vai troø saùng taùc cuûa caùc nhaø bieân soaïn trong vieäc xuaát baûn, thu thaäp vaø ñònh thöùc caùc truyeàn thoáng hoï ñaõ keá thöøa). Trong giai ñoaïn naøy, Kinh Thaùnh ñöôïc duøng laøm moät cöûa soå, qua ñoù ñoäc giaû nhìn xem theá giôùi naèm ñaøng sau baûn vaên.
Thöù hai, bôûi vì Kinh Thaùnh cuõng laø moät coâng trình thuoäc phaïm vi ngoân ngöõ vaø vaên chöông, neân khoa pheâ bình vaên hoïc cuõng phaûi ñöôïc öùng duïng ñeå tìm hieåu baûn vaên nhö moät taùc phaåm vaên chöông, xem noù muoán noùi leân ñieàu gì vôùi ñoäc giaû, vaø ñaït muïc tieâu ñeán möùc naøo. Ñaëc bieät hôn nöõa, bôûi vì Kinh Thaùnh laø loaïi saùch chöùng töø, neân ngöôøi ta cöùu xeùt ñeå xem noù chu toaøn nhieäm vuï laøm chöùng cuûa noù ñeán möùc ñoä naøo döôùi maét ñoäc giaû, qua boá cuïc, caùc theå loaïi vaên chöông vaø noäi dung cuûa noù.
Nhieàu loaïi phöông phaùp vaø kyõ thuaät ñaõ ñöôïc öùng duïng vaøo muïc ñích aáy. Moät soá hoïc giaû ñaõ töøng tra cöùu Kinh Thaùnh nhö moät cuoán saùch truyeän (pheâ bình trình thuaät); moät soá khaùc tra cöùu ngheä thuaät thuyeát phuïc cuûa noù (pheâ bình tu töø hoïc); moät soá khaùc nöõa, caùch duøng duï ngoân (nghieân cöùu veà caùc duï ngoân); moät soá khaùc, caùch duøng theå loaïi thö tín (phaân tích thö tín); coøn moät soá khaùc nöõa thì tra cöùu taùc ñoäng cuûa noù treân ñoäc giaû (pheâ bình treân phaàn hoài cuûa ñoäc giaû).
Trong giai ñoaïn naøy, Kinh Thaùnh ñöôïc xem nhö moät taám kieáng soi, trong ñoù ñoäc giaû khaùm phaù chính baûn thaân mình. Troïng taâm ñaët ôû theá giôùi cuûa baûn vaên. theo ñuùng nghóa chöõ, baûn vaên laø moät ñoà myõ ngheä, vaø noù seõ maõi laø theá tröø phi vaø cho ñeán khi ñöôïc giaûi nghóa; baáy giôø noù môùi trôû thaønh moät taùc phaåm ngheä thuaät. Cuõng nhö moät ñoà myõ ngheä ñeå nhìn (vd. töôïng "Meï saàu bi" cuûa Michelangelo) chæ trôû thaønh moät taùc phaåm ngheä thuaät khi noù ñöôïc chieâm ngaém; cuõng nhö moät baûn nhaïc phoå (vd. baûn "Xoâ-na-ta Saùng Traêng" cuûa Beethoven) chæ trôû thaønh moät ñieäu nhaïc khi ñöôïc trình dieãn; vaø cuõng nhö moät kòch baûn (vd. "Hamlet" cuûa Shakespeare) chæ trôû thaønh moät vôû kòch khi ñöôïc dieãn xuaát, thì Kinh Thaùnh cuõng vaäy, chæ trôû thaønh Lôøi Chuùa ñoái vôùi ñoäc giaû moät khi ñöôïc ñoäc giaû giaûi ñöôïc yù nghóa cuûa noù. Luùc baáy giôø, Kinh Thaùnh cho thaáy moät theá giôùi hay moät thöïc taïi khaùc, maø ñoäc giaû phaûi chaáp nhaän hoaëc khöôùc töø.
Thöù ba, bôûi vì Kinh Thaùnh laø moät cuoán saùch thaùnh thieâng, khoâng phaûi vieát chæ ñeå thoâng tin, maø coøn laø vaø nhaát laø ñeå bieán ñoåi ñoäc giaû, neân tieán trình giaûi thích phaûi ñi xa hôn vieäc giaûi nghóa vaø hieåu Kinh Thaùnh, ñi ñeán choã tö höõu hoùa cho mình yù nghóa Kinh Thaùnh. Baèng caùch naøy, ñoäc giaû ñeán vôùi yù nghóa lyù töôûng cuûa Kinh Thaùnh, baáy giôø bieán thaønh yù nghóa coát yeáu cho ñôøi mình. Nhöõng caûnh giôùi naèm ôû ñaøng sau vaø cuûa Kinh Thaùnh, ñoù laø moät loái soáng vaø haønh ñoäng môùi, maø ñoäc giaû ñöôïc môøi goïi böôùc vaøo vaø laáy ñoù laøm loái soáng cuûa rieâng mình. Giai ñoaïn ba cuûa vieäc giaûi thích naøy, chuùng ta coù theå goïi noù laø vieäc "thoâng thích" ñeå phaân bieät vôùi vieäc chuù giaûi (giai ñoaïn moät) vaø vieäc pheâ bình (giai ñoaïn hai).
Nhö vaäy, ngöôøi ñoïc/giaûi thích phaûi chu toaøn moät nhieäm vuï goàm hai phaàn. ÔÛ phaàn moät, y nhö moät nhaø pheâ bình ngheä thuaät thò giaùc hoaëc nhaïc hoaëc kòch phaûi ñöùng caùch xa taùc phaåm ngheä thuaät ñeå löôïng giaù maøu saéc hoaëc aâm thanh hoaëc haønh ñoäng, thì ngöôøi ñoïc cuõng vaäy, seõ tieáp caän baûn vaên vôùi caëp maét pheâ bình, laáy khoaûng caùch sao cho mình coù theå xaùc ñònh yù nghóa lyù töôûng cuûa noù, qua pheâ bình söû hoïc, vaên hoïc, vaø thaäm chí ñeå vaïch traàn nhöõng yù thöùc heä gaây meùo moù cuûa noù nöõa.
ÔÛ phaàn hai, y nhö nhaø pheâ bình khoâng theå thöôûng thöùc troïn veïn veû ñeïp cuûa böùc tranh hoaëc moät baøi giao höôûng hoaëc moät vôû kòch, tröø phi hoï laáy tinh thaàn ngheä só maø ñaàu haøng, khuaát phuïc taùc phaåm ngheä thuaät, thì ngöôøi ñoïc cuõng vaäy, muoán hieåu cho troïn yù nghóa cuûa baûn vaên, phaûi ñi vaøo caùi theá giôùi maø noù phoùng phaùt ra tröôùc maét, töùc laø theá giôùi ôû phía tröôùc baûn vaên, vaø tö höõu hoùa yù nghóa cuûa noù, töùc laø ñem noù vaøo ñôøi tö cuûa mình. Luùc aáy, ñieàu mong öôùc xaûy ra veà phaàn ngöôøi ñoïc seõ laø moät cuoäc hoaùn caûi moïi maët, moät söï giaûi thích bieán ñoåi toaøn boä loái soáng, moät linh ñaïo môùi. Hoï seõ ñaït ñöôïc khoâng nhöõng moät hieåu bieát môùi veà kinh Thaùnh, maø coøn moät cung caùch môùi ñeå nhìn theá giôùi, ñeå soáng vaø haønh ñoäng trong theá giôùi nöõa. Chæ coù nhö theá, coâng vieäc giaûi thích môùi ñöôïc troïn veïn.
Nguyeân Taùc Anh Ngöõ "Responses to 101 Questions on Death And Eternal Life"
(Paulist Press, New York, 1998) cuûa Linh Muïc Peter Phan Ñình Cho
Baûn Dòch Vieät Ngöõ Cuûa M.A. Nguyeãn Thò Sang, CND
ñaõ ñöôïc xuaát baûn bôûi Nhaø Xuaát Baûn University Press, naêm 2000
(C) Copyright 2000 - Taùc Giaû Giöõ Baûn Quyeàn
Back to Vietnamese Missionaries in Asia Home Page