Thôøi Ñieåm Hoàng AÂn

 Coù nhieàu thöù tieáng noùi, cho duø coøn baát haûo, cuõng ñaõ nhaän thaáy, qua thieân nhieân, söï hieän dieän cuûa vò Taùc Giaû cuõng laø Chuùa Teå taïo vaät. Moät nhaø vua thi só ngöôøi Ai Caäp xöa, khi ngoû lôøi cuøng thaàn maët trôøi, ñaõ keâu leân raèng: "Nhöõng gì ngaøi ñaõ laøm thì doài daøo bieát bao! Chuùng aån kín tröôùc maét (con ngöôøi). OÂi vò thaàn linh duy nhaát, ngoaøi ngaøi ra khoâng coøn moät vò thaàn linh naøo khaùc! Vì laø Ñaáng duy nhaát maø Ngaøi ñaõ döïng neân theá giôùi theo loøng mong muoán cuûa mình" ("The Hymn to Aton", in J. B. Pritchard, Ancient Near Eastern Texts, 3rd ed., Princeton 1969, pp. 369-371). Maáy theá kyû sau, moät trieát gia ngöôøi Hy Laïp, qua moät baøi ca tuyeät dieäu, cuõng ñaõ chuùc tuïng thaàn linh toû hieän nôi thieân nhieân nhaát laø nôi con ngöôøi ta: "Chuùng toâi laø gioøng gioáng cuûa Ngaøi, vaø vieäc chuùng toâi phaùt ngoân nhö noùi leân taâm tö cuûa Ngaøi, chæ coù moät mình chuùng toâi trong taát caû moïi vaät linh hoaït môùi soáng ñoäng vaø chuyeån haønh treân maët ñaát naøy" (Cleanthes, Hymn to Zeus, vv.4-5). Thaùnh Phaoloâ ñaõ laáy caâu thöøa nhaän naøy ñeå trích laïi trong baøi dieãn töø cuûa mình ôû Coâng Nghò Vieän thaønh Nhaõ Ñieån (x. Acts 17:28).

 2- Tín ñoà Hoài Giaùo cuõng caàn phaûi nghe thaáy moät thöù tieáng noùi ñöôïc Taïo Hoùa göûi gaám nôi caùc vieäc do tay Ngaøi laøm neân: "OÂi loaøi ngöôøi, haõy toân thôø Chuùa, Ñaáng ñaõ taïo döïng neân caùc ngöôøi vaø nhöõng ai ñaõ ra ñi tröôùc caùc ngöôøi: Haõy kính sôï Ñaáng ñaõ döïng neân maët ñaát ñeå laøm giöôøng cho caùc ngöôøi naèm vaø döïng neân taàng trôøi ñeå laøm maùi che cho caùc ngöôøi, cuõng nhö ñaõ laøm möa töø trôøi rôi xuoáng ñeå sinh ra hoa maàu nuoâi döôõng caùc ngöôøi" (Koran II, 21-23). Truyeàn thoáng Do Thaùi, moät truyeàn thoáng ñaõ naåy nôû trong maûnh ñaát phì nhieâu cuûa Thaùnh Kinh, môùi khaùm phaù ra söï hieän dieän caù vò cuûa Thieân Chuùa nôi moïi goùc caïnh thieân nhieân: "Toâi lang thang nôi naøo cuõng coù Ngaøi! Toâi suy töôûng ra sao cuõng coù Ngaøi! Chæ coù moät mình Ngaøi, moät mình Ngaøi maø thoâi, moät mình Ngaøi luoân maõi!…... Ngaøi ôû treân baàu trôøi! Ngaøi ôû döôùi maët ñaát! Duy moät mình Ngaøi! Ngaøi ôû döôùi ñaây! Nôi moïi chieàu höôùng, nôi moïi khía caïnh, chæ coù moät mình Ngaøi, moät mình Ngaøi maø thoâi, moät mình Ngaøi luoân maõi!" (M. Buber, Tales of the Hasidim, Italian ed., Milan 1979, p. 276).

 3- Trong moái caûm nghieäm bao roäng naøy cuûa nhaän thöùc veà ñaïo giaùo cuõng nhö cuûa lôøi con ngöôøi nguyeän caàu, maïc khaûi thaùnh kinh xuaát hieän ñeå ñoùng aán thaàn linh treân caûm nghieäm aáy. Trong vieäc thoâng ñaït maàu nhieäm Chuùa Ba Ngoâi cho chuùng ta, maïc khaûi naøy giuùp chuùng ta nhaän thaáy nôi chính thieân nhieân taïo vaät chaúng nhöõng caùc daáu aán cuûa Chuùa Cha laø nguoàn goác taát caû moïi söï soáng, maø coøn cuûa caû Chuùa Con vaø Thaàn Linh nöõa. Do ñoù khi cuøng vôùi taùc giaû Thaùnh Vònh chieâm ngöôõng caùc taàng trôøi Kitoâ höõu môùi höôùng maét leân caû Ba Ngoâi Thieân Chuùa: "Bôûi lôøi Chuùa" - töùc bôûi Lôøi haèng höõu cuûa Ngaøi - "caùc taàng trôøi ñaõ ñöôïc taïo thaønh; bôûi hôi thôû mieäng Ngaøi" - töùc laø bôûi Thaùnh Linh cuûa Ngaøi - "môùi coù taát caû moïi thieân cô" (Ps 33:6). Bôûi vaäy "trôøi cao coâng boá vinh quang Thieân Chuùa vaø taàng maây loan baùo coâng cuoäc tay Ngaøi. Ngaøy naøy truyeàn laïi cho ngaøy khaùc, vaø ñeâm naøy keå laïi cho ñeâm kia. Khoâng moät lôøi noùi naøo cuõng nhö khoâng moät baøn baïc naøo cuûa chuùng maø khoâng phaùt leân tieáng noùi; tieáng cuûa chuùng vang khaép traùi ñaát vaø söù ñieäp cuûa chuùng loan ñeán taän cuøng theá giôùi" (Ps 19:2-5).

 Ñeå coù theå nghe thaáy tieáng noùi thaàn linh naøy vang trong vuõ tru, coõi loøng con ngöôøi caàn phaûi thoaùt khoûi tieáng ñoäng laøm hoï khoâng coøn nghe thaáy ñöôïc nöõaï. Cuøng vôùi maïc khaûi thöïc söï ñöôïc chaát chöùa trong Saùch Thaùnh, cuoäc toû hieän thaàn linh coøn ñöôïc thaáy nôi caûnh choùi chang cuûa maët trôøi cuõng nhö nôi caûnh ñeâm xuoáng. Theo moät nghóa naøo ñoù, thieân nhieân cuõng laø moät "cuoán saùch cuûa Thieân Chuùa".

 4- Chuùng ta coù theå töï hoûi laøm sao caûm nghieäm chieâm nieäm veà Chuùa Ba Ngoâi nôi Kitoâ höõu coù theå ñöôïc boài döôõng nôi thieân nhieân taïo vaät, vì qua thieân nhieân hoï nhaän thöùc thaáy chaúng nhöõng hình aûnh cuûa moät Thieân Chuùa duy nhaát theo nghóa chung chung, maø coøn caû nhöõng daáu veát cuûa caùc ngoâi vò thaàn linh rieâng bieät nöõa. Thaät vaäy, neáu thöïc söï "Chuùa Cha, Chuùa Con vaø Chuùa Thaùnh Thaàn khoâng phaûi laø ba nguyeân lyù taïo thaønh maø chæ laø moät nguyeân lyù duy nhaát" (Coâng Ñoàng Chung Florence, DS 1331), thì quaû thöïc "moãi ngoâi vò thaàn linh thi haønh coâng vieäc chung theo ñaëc tính rieâng bieät chuyeân nhaát cuûa mình" (Giaùo Lyù Giaùo Hoäi Coâng Giaùo, soá 258).

 Vaäy khi chuùng ta laï luøng chieâm ngöôõng vuõ truï vó ñaïi vaø myõ dieäu, chuùng ta phaûi chuùc tuïng caû Ba Ngoâi Thieân Chuùa, theá nhöng taâm töôûng cuûa chuùng ta höôùng caùch rieâng veà Chuùa Cha laø nguoàn maïch vaø laø taàm möùc vieân troïn cuûa chính höõu theå töø Ngaøi phaùt xuaát. Theá roài, neáu chuùng ta suy nieäm veà caáp traät quaûn trò vuõ truï vaø ca ngôïi söï khoân ngoan ñöôïc Chuùa Cha duøng ñeå taïo neân noù, khi Ngaøi ban cho noù caùc qui luaät chi phoái vieäc hieän höõu cuûa noù, thì chuùng ta töï nhieân nghó ñeán Chuùa Con haèng höõu ñöôïc Thaùnh Kinh cho chuùng ta thaáy nhö Ngoâi Lôøi (x Jn 1:1-3) vaø nhö Ñöùc Khoân Ngoan thaàn linh (x 1Cor 1:24, 30). Trong baûn thaùnh ca tuyeät vôøi ñöôïc Ñöùc Khoân Ngoan haùt leân trong Saùch Caùch Ngoân, baûn thaùnh ca ñaõ ñöôïc ñoïc leân ñeå môû ñaàu cho buoåi gaëp gôõ cuûa chuùng ta ñaây, Ñöùc Khoân Ngoan noùi: "Ta ñaõ coù töø xa xöa, ngay töø ñaàu, tröôùc khôûi nguyeân" (Prv 8:23). Ñöùc Khoân Ngoan hieän dieän vaøo luùc taïo döïng "nhö tay thuû coâng laønh ngheà" (Prv 8:30), haân hoan vui thuù "giöõa caùc con caùi loaøi ngöôøi" (x Prv 8:30-31). Töø nhöõng khía caïnh naøy, truyeàn thoáng Kitoâ Giaùo ñaõ thaáy nôi Ñöùc Khoân Ngoan aáy dung nhan cuûa Chuùa Kitoâ, "hình aûnh Thieân Chuùa voâ hình, tröôûng töû cuûa taát caû moïi taïo vaät;... taát caû moïi söï ñöôïc döïng neân nhôø Ngöôøi vaø cho Ngöôøi. Ngöôøi coù tröôùc taát caû moïi söï, vaø taát caû moïi söï cuøng nhau toàn taïi trong Ngöôøi" (Col 1:15-17; x Jn 1:3).

 5- Theo aùnh saùng ñöùc tin Kitoâ Giaùo, thieân nhieân taïo vaät ñaëc bieät gôïi leân cho taâm trí thaáy Chuùa Thaùnh Thaàn trong cô caáu laøm neân moái lieân heä giöõa caùc söï vaät vôùi nhau, nôi ñaïi vuõ truï cuõng nhö tieåu vuõ truï, vaø roõ raøng nhaát nôi vieäc söï soáng phaùt xuaát vaø phaùt trieån. Theo kinh nghieäm naøy, ngay caû nôi caùc neàn vaên hoùa raát caùch bieät vôùi Kitoâ Giaùo ñi nöõa, thì vieäc Thieân Chuùa hieän dieän ñöôïc nhaän thaáy nhö laø "thaàn linh" ban söï soáng cho theá giôùi. Veà khía caïnh naøy môùi thaáy yù vò nhöõng lôøi Vergil noùi: "spititus intus alit", "thaàn linh nuoâi döôõng töø beân trong" (Aeneid, VI, 726).

 Ngöôøi Kitoâ höõu thöøa bieát laø khoâng theå naøo chaáp nhaän ñöôïc ñieàu qui veà cho Thaàn Linh naøy neáu noù coù yù noùi ñeán moät loaïi "anima mundi" (xin maïn dòch laø "hoàn thieâng traùi ñaát" hay phoùng dòch laø "hoàn thieâng soâng nuùi") hieåu theo nghóa phieám thaàn. Tuy nhieân, trong khi loaïi tröø ñieåm sai laàm naøy, thì moïi hình thöùc cuûa söï soáng, sinh ñoäng vaø yeâu thöông cuoái cuøng cuõng qui chieáu veà Thaàn Linh, Ñaáng ñöôïc Saùch Khôûi Nguyeân cho bieát "ñang di ñoäng treân maët nöôùc" (Gn 1:2) vaøo luùc bình minh cuûa taïo thaønh, cuõng laø ñoaïn Thaùnh Kinh, theo aùnh saùng cuûa Taân Öôùc, Kitoâ höõu thaáy aùm chæ ñeán Ngoâi Ba trong Ba Ngoâi Thieân Chuùa. Thaät vaäy, yù nieäm cuûa Thaùnh Kinh veà vieäc taïo döïng "bao goàm chaúng nhöõng tieáng goïi hieän höõu cuûa chính höõu theå vuõ truï, töùc laø ñöôïc taëng aân hieän höõu, maø coøn caû vieäc hieän dieän cuûa Thaàn Linh Thieân Chuùa nöõa, töùc laø vieäc Thieân Chuùa baét ñaàu thoâng mình cöùu ñoä cho nhöõng vaät Ngaøi taïo döïng. Ñieàu naøy tröôùc heát aùp duïng nôi tröôøng hôïp con ngöôøi, thaønh phaàn ñaõ ñöôïc döïng neân theo hình aûnh vaø töông töï Thieân Chuùa" (Thoâng Ñieäp Dominum et Vivificantem, ñoaïn 12).

 Tröôùc vieäc toû hieän cuûa maïc khaûi veà vuõ truï, chuùng ta haõy coâng boá vieäc Thieân Chuùa laøm baèng nhöõng lôøi cuûa Thaùnh Vònh sau ñaây: "Khi Ngaøi göûi Thaàn Linh tôùi thì chuùng ñöôïc taïo thaønh vaø Ngaøi canh taân boä maët traùi ñaát" (Ps 104:30).
 
 

(Ñaminh Maria Cao Taán Tónh, BVL, chuyeån ngöõ, döïa theo Tuaàn san L'Osservatore Romano, aán baûn Anh ngöõ, 9-16/8/2000)
 
 

Back to Vietnamese Missionaries in Taiwan Home Page