1- "Taát caû moïi coâng vieäc Ngaøi laøm ñeàu ñaùng quùi chuoäng bieát bao vaø chuùng toû mình ra röïc rôõ laø chöøng naøo!... Ngaøi khoâng laøm gì maø khoâng troïn veïn... Ai coù theå naém troïn ñöôïc vinh quang cuûa Ngaøi? Cho duø coù noùi ñeán ñaâu ñi nöõa, chuùng ta cuõng khoâng theå noùi cho heát ñöôïc, neân taát caû ngoân töø cuûa chuùng ta chæ toùm laïi ôû choã: 'Ngaøi laø taát caû moïi söï'. Chuùng ta seõ tìm ñaâu ñöôïc söùc maïnh ñeå chuùc tuïng Ngaøi? Ngaøi coøn cao caû hôn taát caû moïi vieäc Ngaøi laøm nöõa kìa..." (Sir 42:22, 24-25; 43:27-28). Baèng nhöõng lôøi ñaày caûm thöùc naøy, Saùch Huaán Ca, moät cuoán saùch khoân ngoan trong thaùnh kinh, ñaõ chieâm ngöôõng aùnh quang cuûa taïo vaät vaø ñaõ haùt leân nhöõng lôøi chuùc tuïng Thieân Chuùa. Ñoù chæ laø moät chuùt xíu trong phaïm vi chieâm ngöôõng vaø suy nieäm traûi khaép caùc Saùch Thaùnh, töø nhöõng gioøng ñaàu tieân cuûa Saùch Khôûi Nguyeân, khi maø caùc taïo vaät xuaát phaùt töø caùi thinh laëng cuûa hö khoâng theo trieäu leänh cuûa Lôøi quyeàn naêng Ñaáng Hoùa Coâng.
"Thieân Chuùa phaùn 'Haõy coù aùnh saùng' thì coù aùnh saùng" (Gn 1:3). Trong phaàn cuûa trình thuaät ñaàu tieân veà vieäc taïo thaønh naøy Lôøi cuûa Thieân Chuùa ñaõ hieän dieän nôi vieäc taùc ñoäng; Ñaáng maø sau naøy Thaùnh Gioan noùi veà Ngöôøi laø "Töø ban ñaàu ñaõ coù Lôøi... Lôøi laø Thieân Chuùa... taát caû moïi söï bôûi Ngöôøi maø ñöôïc döïng neân, khoâng coù Ngöôøi khoâng moät söï gì ñöôïc taïo thaønh" (Jn 1:1-3). Ñaáng maø sau naøy Thaùnh Phaoloâ cuõng seõ nhaán maïnh trong baûn thaùnh ca cuûa Böùc Thö göûi Tín Höõu Coâloâseâ laø "taát caû moïi söï ñöôïc taïo thaønh trong Ngöôøi (Chuùa Kitoâ), treân trôøi cuõng nhö döôùi ñaát, höõu hình cuõng nhö voâ hình, duø vöông toøa hay vöông trò, duø thieân phuû hay uy quyeàn - taát caû moïi söï ñeàu ñöôïc taïo thaønh nhôø Ngöôøi vaø cho Ngöôøi. Ngöôøi coù tröôùc heát taát caû moïi söï, vaø taát caû moïi söï cuøng nhau toàn taïi trong Ngöôøi" (Col 1:16-17). Theá nhöng, ngay giaây phuùt ñaàu tieân cuûa vieäc taïo döïng, Thaàn Linh cuõng ñaõ ñöôïc thaáy môø môø, ôû choã "Thaàn Linh cuûa Thieân Chuùa di ñoäng treân maët caùc gioøng nöôùc" (Gn 1:2). Theo truyeàn thoáng Kitoâ giaùo, chuùng ta coù theå noùi vinh quang cuûa Ba Ngoâi ñöôïc toûa saùng nôi vieäc taïo thaønh.
2- Chuùng ta coù theå nhìn thaáy trong aùnh saùng Maïc Khaûi taùc ñoäng taïo döïng tröôùc heát xöùng hôïp vôùi "Vò Cha cuûa aùnh saùng, Ñaáng khoâng ñoåi thay hay coù moät boùng môø naøo" (Jas 1:17). Ngaøi chieáu saùng raïng ngôøi treân khaép chaân trôøi, nhö taùc giaû Thaùnh Vònh haùt leân: "OÂi Chuùa, Chuùa ôi, vinh hieån thay danh Chuùa khaép treân hoaøn caàu! Chuùa ñaõ naâng cao uy nghi cuûa Chuùa treân caùc taàng trôøi" (Ps 8:2). Thieân Chuùa "ñaõ döïng neân theá giôùi vöõng chaéc chöù khoâng bò lay chuyeån" (Ps 96:10), vaø khi ñoái dieän vôùi hö khoâng, ñöôïc bieåu hieäu baèng nhöõng gioøng nöôùc aâm vang chao ñoäng, Taïo Hoùa laøm cho chuùng noåi leân, khi ban cho chuùng tính chaát vöõng chaéc vaø an hoøa: "OÂi Chuùa, caùc gioøng nöôùc luõ aøo leân, nhöõng gioøng nöôùc luõ ñaõ vang leân, nhöõng gioøng nöôùc ñaõ gaàm leân vang ñoäng. Chuùa duõng maõnh treân cao, duõng maõnh hôn caû nhöõng saám ñoäng cuûa caùc gioøng nöôùc, duõng maõnh hôn caùc trieàu soùng cuûa bieån khôi" (Ps 93:3-4).
3- Trong Saùch Thaùnh, vieäc taïo döïng cuõng thöôøng coù lieân heä vôùi Lôøi thaàn linh nöõa, Lôøi hieän dieän vaø taùc ñoäng: "Caùc taàng trôøi ñöôïc taïo döïng bôûi Lôøi Chuùa, vaø taát caû thieân cô cuûa chuùng ñeàu ñöôïc döïng neân bôûi hôi thôû cuûa mieäng Ngaøi... Ngaøi phaùn truyeàn thì noù coù; Ngaøi truyeàn khieán noù ñöôïc thaønh neân... Ngaøi ban boá leänh truyeàn cho traùi ñaát vaø lôøi Ngaøi linh hoaït khaép nôi" (Ps 33:6, 9; 147:15). Theo vaên chöông Khoân Ngoan cuûa Cöïu Öôùc, Khoân Ngoan thaàn linh ñöôïc nhaân caùch hoùa thaønh Ñaáng taïo thaønh vuõ truï, trong vieäc Ngöôøi thi haønh döï aùn cuûa thöôïng trí Thieân Chuùa (x Prv 8:22-31). Nhö ñaõ noùi, trong Lôøi Thieân Chuùa vaø Khoân Ngoan cuûa Thieân Chuùa, Thaùnh Gioan vaø Phaoloâ ñaõ thaáy ñöôïc tính caùch tieàn taùc ñoäng cuûa Chuùa Kitoâ "nhôø Ngöôøi taát caû moïi vaät coù vaø vì Ngöôøi chuùng ta hieän höõu" (1Cor 8:6), vì chính "qua (Chuùa Kitoâ) (maø Thieân Chuùa) cuõng ñaõ taïo thaønh theá gian" (Heb 1:2).
4- ÔÛ nhöõng ñoaïn khaùc, Thaùnh Kinh laïi nhaán maïnh ñeán vai troø cuûa Thaàn Linh Thieân Chuùa trong taùc ñoäng taïo döïng: "Khi Ngaøi göûi Thaàn Linh cuûa Ngaøi tôùi thì chuùng ñöôïc taïo thaønh; vaø Ngaøi canh taân boä maët traùi ñaát" (Ps 104:30). Vò Thaàn Linh naøy ñöôïc dieãn taû cho thaáy nhö laø hôi thôû töø mieäng cuûa Thieân Chuùa. Vò Thaàn Linh aáy ban cho con ngöôøi söï soáng vaø nhaän thöùc (x Gn 2:7), vaø laøm cho hoï hoài sinh, nhö tieân tri EÂzeâkieân loan baùo trong moät ñoaïn vaên cho thaáy Thaàn Linh ñang thöïc hieän vieäc thôû söï soáng vaøo nhöõng khuùc xöông khoâ (x 37:1-14). Chính hôi thôû naøy cuõng ñaõ laøm chuû caùc gioøng nöôùc bieån trong cuoäc xuaát Ai Caäp cuûa daân Yeán Duyeân (x Ex 15:8, 10). Vò Thaàn Linh naøy coøn taùi sinh nhaân loaïi taïo vaät nöõa, nhö Chuùa Gieâsu sau naøy noùi tôùi trong moät ñeâm trao ñoåi vôùi Nicoâñeâmoâ: "Thaät vaäy, thaät vaäy, Toâi noùi cho oâng hay, neáu khoâng ñöôïc haï sinh bôûi nöôùc vaø Thaàn Linh thì ngöôøi ta khoâng vaøo ñöôïc vöông quoác cuûa Thieân Chuùa. Nhöõng gì sinh bôûi xaùc thòt laø xaùc thòt, vaø nhöõng gì sinh bôûi Thaàn Linh laø thaàn linh" (Jn 3:5-6).
5- Bôûi vaäy, khi nhìn thaáy vinh hieån cuûa Ba Ngoâi nôi vieäc taïo döïng, con ngöôøi phaûi chieâm ngöôõng, ca khen vaø phaûi laáy laïi ñöôïc caûm thöùc. Trong xaõ hoäi hieän ñaïi ngöôøi ta toû ra laïnh luøng "khoâng phaûi vì thieáu nhöõng söï laï maø laø vì thieáu caûm thöùc söï laï" (G. K. Chesterton). Ñoái vôùi tín höõu, chieâm ngöôõng vieäc taïo thaønh cuõng laø vieäc hoï nghe thaáy moät söù ñieäp, laø vieäc hoï laéng nghe moät tieáng noùi aâm thaàm coù veû maâu thuaãn, nhö nhaän ñònh cuûa baøi "Thaùnh Vònh veà maët trôøi" cho thaáy: "Caùc taàng trôøi loan truyeàn vinh quang Thieân Chuùa; vaø baàu trôøi loan baùo coâng vieäc tay Ngaøi laøm ra. Ngaøy naøy sang ngaøy khaùc noù leân tieáng noùi, ñeâm naøy ñeán ñeâm kia noù yù thöùc ñöôïc. Duø khoâng leân tieáng gì caû, duø khoâng phaùt ra moät lôøi naøo; chaúng ai nghe thaáy tieáng cuûa chuùng; theá maø tieáng chuùng cuõng vang khaép cuøng bôø coõi traùi ñaát vaø lôøi chuùng vang tôùi taän cuøng theá gian" (Ps 19:1-5).
Nhö theá, thieân nhieân
trôû thaønh moät cuoán phuùc aâm
noùi vôùi chuùng ta veà Thieân
Chuùa, ôû choã "töø neùt cao
caû vaø myõ leä cuûa caùc söï
vaät ñöôïc taïo thaønh maø
ñaõ coù ñöôïc nhaän thöùc
töông xöùng veà Ñaáng Hoùa
Coâng cuûa chuùng" (Wis 13:5). Thaùnh Phaoloâ
daïy chuùng ta raèng "ngay töø khi theá
gian ñöôïc taïo thaønh, baûn tính
voâ hình cuûa Ngaøi (Thieân Chuùa),
töùc quyeàn naêng vaø thaàn tính
haèng höõu cuûa Ngaøi, ñaõ
ñöôïc roõ raøng nhaän thaáy
nôi nhöõng gì ñöôïc döïng
neân" (Rm 1:20). Theá nhöng, khaû naêng chieâm
ngöôõng vaø nhaän thöùc naøy,
vieäc khaùm phaù ra söï hieän dieän
sieâu vieät tính nôi caùc söï
vaät ñöôïc taïo thaønh aáy
cuõng phaûi daãn chuùng ta tôùi
vieäc taùi khaùm phaù ra moái töông
giao cuûa chuùng ta ñoái vôùi traùi
ñaát nöõa, töùc vôùi
nhöõng gì chuùng ta coù lieân heä
vôùi töø luùc chuùng ta ñöôïc
taïo thaønh (x Gn 2:7). Ñoù chính laø
muïc tieâu theo chieàu höôùng cuûa
Cöïu Öôùc muoán thaáy nôi
Cuoäc Möøng Kyû Nieäm cuûa daân
Do Thaùi, thôøi ñieåm ñaát
ñai ñöôïc xaû hôi cuõng
laø thôøi ñieåm con ngöôøi
aên nhöõng gì ruoäng ñoàng
theo töï nhieân coáng hieán cho hoï
(x Lev 25:11-12). Neáu thieân nhieân khoâng bò
vi phaïm vaø bò laøm hö haïi thì
noù seõ laïi trôû thaønh chò
em cuûa con ngöôøi.