Thieân Chuùa laø Cha voâ cuøng toát laønh vaø thöông xoùt. Theá nhöng, baát haïnh thay, ñöôïc keâu goïi ñaùp laïi Ngaøi moät caùch töï do, con ngöôøi laïi coù theå töï mình vónh vieãn döùt khoaùt choái boû tình yeâu vaø ôn tha thöù cuûa Ngaøi, laøm cho mình ñôøi ñôøi taùch khoûi nieàm hieäp thoâng hoan laïc vôùi Ngaøi. Tình traïng bi thaûm thöïc söï naøy ñaõ ñöôïc giaùo huaán Kitoâ Giaùo giaûi thích khi noùi ñeán vieäc bò traàm luaân ñôøi ñôøi hay laø hoaû nguïc. Noù khoâng phaûi laø hình phaït Thieân Chuùa giaùng xuoáng ôû beà ngoaøi, maø laø moät vieäc phaùt trieån cuûa nhöõng thaønh tích do ngöôøi ta taïo neân treân ñôøi naøy. Chính chieàu kích baát haïnh xuaát phaùt töø thaân phaän u toái aáy, moät caùch naøo ñoù, coù theå caûm nhaän thaáy trong yù nghóa cuûa moät soá kinh nghieäm khieáp ñaûm chuùng ta phaûi chòu ñaõ laøm cho ñôøi soáng, nhö ngöôøi ta thöôøng noùi, thaønh "hoaû nguïc".
Tuy nhieân, theo yù nghóa thaàn hoïc, hoaû nguïc laø moät caùi gì khaùc: noù laø haäu quaû toái haäu cuûa chính toäi loãi taùc haïi chính con ngöôøi phaïm toäi. Noù laø traïng thaùi cuûa nhöõng keû vónh vieãn phuû nhaän tình thöông cuûa Chuùa Cha, keå caû cho ñeán giaây phuùt cuoái cuøng cuûa cuoäc soáng mình.
2- Ñeå dieãn taû thöïc taïi naøy, Thaùnh Kinh ñaõ duøng moät thöù ngoân ngöõ bieåu hieäu ñöôïc daàn daàn thích nghóa. Trong Cöïu Öôùc, thaân phaän cuûa keû cheát chöa hoaøn toaøn ñöôïc Maïc Khaûi cho thaáy. Hôn theá nöõa, keû cheát ñöôïc cho raèng bò choàng chaát trong Sheol, moät mieàn ñaát toái taêm muø mòt (x.Ez.28:8,31:14; Jb.10:21f,38:17; Ps.30:10,88:7,13), moät hoá saâu con ngöôøi khoâng theå naøo leân khoûi ñoù (x.Jb.7:9), moät choán khoâng theå chuùc tuïng Thieân Chuùa (x.Is.38:18; Ps.6:6).
Taân Öôùc ñaõ chieáu aùnh saùng môùi veà thaân phaän cuûa keû cheát, tröôùc heát, loan baùo raèng Chuùa Kitoâ ñaõ chieán thaéng söï cheát baèng cuoäc phuïc sinh cuûa Ngöôøi, vaø ñaõ vöôn quyeàn löïc giaûi thoaùt cuûa Ngöôøi cho tôùi caû vöông quoác cuûa keû cheát nöõa.
Tuy nhieân, vieäc cöùu chuoäc vaãn laø moät taëng aân cöùu ñoä tuøy con ngöôøi ta töï do chaáp nhaän. Ñoù laø lyù do taïi sao taát caû moïi ngöôøi seõ chòu phaân xöû "bôûi nhöõng gì hoï (ñaõ laøm)" (Rev.20:13). Baèng nhöõng hình aûnh söû duïng, Taân Öôùc cho thaáy nôi aán ñònh cho nhöõng keû haønh aùc nhö laø moät loø löûa, nôi con ngöôøi ta seõ phaûi "khoùc loùc vaø nghieán raêng" (Mt.13:42; x.25:30,41), hay nhö laø Gehenna vôùi "löûa khoâng heà taét" (Mk.9:43). Taát caû nhöõng ñieàu naøy ñöôïc thuaät laïi trong duï ngoân ngöôøi phuù hoä, moät duï ngoân cho thaáy hoaû nguïc laø choán muoân ñôøi khoå ñau, khoâng theå thoaùt khoûi, hay ñöôïc nheï bôùt khoå ñau (x.Lk.16:19-31).
Saùch Khaûi Huyeàn cuõng boùng baåy dieãn taû nhöõng keû loaïi tröø mình ra khoûi soå haèng soáng ôû trong moät "hoà löûa", töùc bò "cheát laàn thöù hai" (Rev.20:13f). Bôûi theá, ai cöù ñoùng cöûa loøng mình laïi tröôùc Phuùc AÂm laø ñang tieán ñeán "choã ñôøi ñôøi bò dieät vong vaø bò loaïi tröø khoûi nhan Chuùa cuõng nhö khoûi vinh quang quyeàn naêng cuûa Ngaøi" (2Thes 1:9).
3- Nhöõng hình aûnh veà hoaû nguïc do Thaùnh Kinh cho chuùng ta thaáy phaûi ñöôïc caét nghóa ñuùng ñaén. Chuùng noùi leân moät tình traïng hoaøn toaøn thaûm baïi vaø troáng roãng cuûa moät söï soáng khoâng coù Thieân Chuùa. Coøn hôn laø moät nôi choán, hoaû nguïc laø moät traïng thaùi cuûa nhöõng keû töï do vaø vónh vieãn taùch lìa baûn thaân mình khoûi Thieân Chuùa, nguoàn maïch cuûa taát caû moïi söï soáng vaø nieàm vui. Ñoù laø ñieàu Giaùo Lyù cuûa Giaùo Hoäi Coâng Giaùo ñaõ toùm taét caùc chaân lyù ñöùc tin veà vaán ñeà naøy: "Vieäc cheát ñi trong khi maéc toäi troïng maø khoâng bieát thoáng hoái vaø chaáp nhaän tình yeâu nhaân haäu cuûa Thieân Chuùa töùc laø cöù theo yù muoán töï do cuûa mình ñôøi ñôøi taùch khoûi Ngaøi. Traïng thaùi vónh vieãn loaïi tröø mình khoûi vieäc hieäp thoâng vôùi Thieân Chuùa vaø vôùi thaønh phaàn vinh phuùc ñöôïc goïi laø hoaû nguïc" (soá 1033).
Theá neân, "vieäc traàm hö ñôøi ñôøi" khoâng ñöôïc qui veà cho saùng kieán cuûa Thieân Chuùa, vì theo tình yeâu nhaân haäu cuûa mình, Ngaøi chæ coù theå mong muoán cöùu ñoä caùc höõu theå Ngaøi ñaõ taïo döïng neân maø thoâi. Thöïc theá, chính taïo vaät kheùp mình laïi tröôùc tình yeâu cuûa Ngaøi. Vieäc traàm hö thöïc söï laø ôû choã vónh vieãn taùch mình khoûi Thieân Chuùa, moät vieäc do con ngöôøi töï do choïn löïa vaø ñöôïc xaùc nhaän bôûi caùi cheát ñoùng daáu taùc ñoäng choïn löïa muoân ñôøi cuûa hoï. Phaùn quyeát cuûa Thieân Chuùa chæ laø vieäc pheâ chuaån cho traïng thaùi aáy.
4- Ñöùc tin Kitoâ Giaùo daïy raèng trong vieäc thaùch ñoá thöa "vaâng" hay "khoâng vaâng", moät vieäc noùi leân töï do cuûa con ngöôøi taïo vaät, thì coù moät soá thöa khoâng vaâng. Hoï laø nhöõng taïo vaät linh thieâng phaûn loaïn choáng laïi tình yeâu cuûa Thieân Chuùa vaø ñöôïc goïi laø ma quûi (x. Coâng Ñoàng Chung Lateâranoâ IV, DS 800-801). Ñieàu ñaõ xaåy ra cho hoï laø moät caûnh giaùc cho chuùng ta: noù laø moät lôøi lieân tuïc keâu goïi traùnh khoûi thaûm traïng daãn ñeán toäi loãi vaø keâu goïi laøm cho ñôøi soáng cuûa chuùng ta neân gioáng ñôøi soáng cuûa Chuùa Gieâsu, Ñaáng ñaõ soáng cuoäc ñôøi cuûa mình baèng vieäc thöa "vaâng" vôùi Thieân Chuùa.
Vieäc traàm hö ñôøi ñôøi vaãn laø moät vieäc thöïc söï coù theå xaåy ra, theá nhöng chuùng ta khoâng theå töï mình, neáu khoâng coù maïc khaûi thaàn linh ñaëc bieät, bieát ñöôïc coù hay khoâng hoaëc nhöõng ai trong loaøi ngöôøi thöïc söï bò nhö theá. Tö töôûng veà hoaû nguïc - duø cho caùc hình aûnh thaùnh kinh coù ít ñöôïc söû duïng thích ñaùng ñi nöõa - cuõng khoâng ñöôïc taïo neân noãi lo aâu hay thaát voïng, song phaûi laø moät nhaéc nhôû caàn thieát vaø laønh maïnh veà nieàm töï do, trong vieäc loan baùo raèng Chuùa Gieâsu phuïc sinh ñaõ chieán thaéng Satan, Ngöôøi ban cho chuùng ta Thaàn Linh cuûa Thieân Chuùa laø Ñaáng khieán chuùng ta keâu leân "Abba, laïy Cha!" (Rm.8:15; Gal.4:6).
Vieãn quan ñaày nhöõng hy voïng naøy noåi baät trong vieäc rao giaûng cuûa Kitoâ Giaùo. Noù thöïc söï ñöôïc phaûn aûnh nôi truyeàn thoáng phuïng vuï cuûa Giaùo Hoäi, nhö nhöõng lôøi cuûa Roman Canon chöùng thöïc: "Laïy Cha, xin chaáp nhaän vieäc hieán daâng naøy cuûa toaøn theå gia ñình cuûa Cha… xin cöùu chuùng con khoûi bò muoân ñôøi traàm hö, vaø keå chuùng con vaøo soá nhöõng ngöôøi ñöôïc Cha tuyeån choïn".
Ñaminh Maria Cao Taán Tónh,
BVL
(Chuyeån dòch töø tuaàn san L'Osservatore
Romano, aán baûn Anh ngöõ, 4-8-1999)