"Chæ coù moät Thieân Chuùa vaø laø Cha cuûa taát caû chuùng ta, Ñaáng ôû treân taát caû, nôi taát caû vaø trong taát caû" (Eph.4:6).
Theo yù nghóa cuûa nhöõng lôøi trong Thö Thaùnh Toâng Ñoà Phaoloâ göûi giaùo ñoaøn EÂpheâsoâ naøy, hoâm nay chuùng ta seõ suy nieäm veà caùch laøm chöùng cho Thieân Chuùa laø Cha trong vieäc ñoái thoaïi vôùi caùc tín ñoà cuûa taát caû moïi toân giaùo.
Trong buoåi suy nieäm naøy, chuùng ta coù hai qui chieáu ñieåm: thöù nhaát laø Tuyeân Ngoân Nostra Aetate cuûa Coâng Ñoàng Chung Vaticanoâ II veà "Moái Töông Quan cuûa Giaùo Hoäi vôùi caùc Toân Giaùo Ngoaøi Kitoâ Giaùo", vaø thöù hai laø muïc ñích cuûa Cuoäc Möøng Kyû Nieäm Long Troïng nay ñaõ gaàn ñeán.
Tuyeân Ngoân Nostra Aetate ñaõ ñaët neàn taûng cho cung caùch ñoái thoaïi môùi trong moái lieân heä cuûa Giaùo Hoäi vôùi caùc toân giaùo khaùc nhau.
Coøn Cuoäc Möøng Kyû Nieäm Long Troïng Naêm 2000 laø moät dòp ñaëc aân ñeå chöùng toû cho thaáy cung caùch aáy. Trong Toâng Thö Ngaøn Naêm Thöù Ba Ñang Ñeán, Toâi ñaõ keâu môøi ngöôøi ta, nhaát laø trong naêm daâng kính Thieân Chuùa laø Cha naøy, ñeå yù hôn ñeán vieäc ñoái thoaïi vôùi caùc ñaïi toân giaùo, nhöõng cuoäc ñoái thoaïi bao goàm caùc cuoäc gaëp gôõ ôû nhöõng ñòa ñieåm coù moät taàm voùc quan troïng ñoái vôùi caùc toân giaùo naøy (xem caùc ñoaïn 52-53).
2- Trong Thaùnh Kinh, chuû ñeà veà moät Thieân Chuùa duy nhaát lieân quan ñeán phoå quaùt tính cuûa caùc daân toäc tìm kieám cöùu ñoä daàn daàn ñöôïc khai trieån cho tôùi khi ñaït tôùi toät ñænh cuûa taát caû maïc khaûi nôi Chuùa Kitoâ. Vò Thieân Chuùa cuûa daân Yeán-Duyeân, ñöôïc taùc giaû saùch thaùnh dieãn taû laø Tetragrammaton (bieät chuù rieâng cuûa ngöôøi dòch: theo tieáng Hy Laïp nghóa laø "boán chöõ", aùm chæ boán chöõ YHWH theo tieáng Do Thaùi, töùc Yahweh dòch ra tieáng Anh hay Giaveâ dòch ra tieáng Vieät), laø Vò Thieân Chuùa cuûa caùc toå phuï, Vò Thieân Chuùa hieän ra vôùi Moisen nôi buïi gai boác chaùy (x.Ex.3) ñeå giaûi thoaùt Yeán-Duyeân vaø laøm cho hoï thaønh moät daân giao öôùc. Saùch Giodueä cho bieát caùch thöùc hoï ñaõ choïn Chuùa ôû Shechem, nôi raát ñoâng daân chuùng tuï hoïp laïi ñeå nhaát quyeát choïn Vò Thieân Chuùa toû ra loøng laønh vaø bieát ñaùp öùng, baèng vieäc töø boû taát caû caùc thaàn khaùc (x.Jos 24).
Theo nhaän thöùc veà toân giaùo cuûa Cöïu Öôùc thì vieäc choïn löïa naøy caøng ngaøy caøng coù hình thöùc khuynh höôùng ñoäc thaàn saùt nghóa vaø phoå quaùt. Neáu Chuùa laø Thieân Chuùa cuûa Yeán-Duyeân khoâng phaûi laø vò thaàn duy nhaát trong nhieàu vò thaàn maø laø vò Thieân Chuùa chaân thaät duy nhaát, thì taát caû moïi daân nöôùc phaûi ñöôïc Ngaøi cöùu ñoä "cho tôùi taän cuøng traùi ñaát" (Is.49:6). Vieäc cöùu ñoä phoå quaùt seõ bieán ñoåi lòch söû loaøi ngöôøi thaønh moät cuoäc haønh höông cuûa caùc daân toäc höôùng veà cuøng moät ñích ñieåm laø Gialieâm thaønh, song vaãn khoâng maát ñi nhöõng khaùc nhau veà vaên hoùa saéc daân toäc cuûa mình (x.Rev.7:9). Tieân tri Isaia ñaõ dieãn taû moät caùch soáng ñoäng caùi nhìn naøy baèng hình aûnh cuûa moät con ñöôøng noái lieàn giöõa Ai Caäp vôùi Assyria, khi tieân tri nhaán maïnh ñeán pheùp laønh thaàn linh seõ lieân keát Yeán-Duyeân, Ai-Caäp vaø Assyria (x.Is.19:23-25). Taát caû moïi daân nöôùc, vaãn hoaøn toaøn giöõ laáy caên tính cuûa mình, ñöôïc keâu goïi ñeå caøng ngaøy caøng höôùng veà Vò Thieân Chuùa duy nhaát laø Ñaáng ñaõ toû mình ra cho daân Yeán-Duyeân.
3- Tính caùch "phoå quaùt" ñöôïc gôïi leân nôi Cöïu Öôùc naøy ñaõ ñöôïc khai trieån roäng hôn nôi Taân Öôùc laø phaàn cho chuùng ta thaáy raèng Thieân Chuùa "muoán taát caû moïi ngöôøi ñöôïc cöùu roãi vaø nhaän bieát chaân lyù" (1Tim.2:4). Nieàm xaùc tín Thieân Chuùa thöïc söï ñang söûa soaïn phaàn roãi cho taát caû moïi ngöôøi laøm neân caên baûn cho vieäc ñoái thoaïi giöõa Kitoâ höõu vôùi tín ñoà cuûa caùc nieàm tin ñaïo giaùo khaùc. Coâng Ñoàng Chung Vaticanoâ II ñaõ dieãn taû thaùi ñoä cuûa Kitoâ höõu ñoái vôùi caùc toân giaùo ngoaøi Kitoâ Giaùo nhö theá naøy: "Giaùo Hoäi raát coi troïng cung caùch soáng vaø taùc haønh, caùc huaán thò vaø giaùo ñieàu, maëc daàu khaùc nhieàu vôùi giaùo huaán cuûa mình, tuy nhieân cuõng thöôøng phaûn aùnh tia saùng cuûa söï thaät chieáu soi taát caû moïi ngöôøi. Tuy nhieân, Giaùo Hoäi coâng boá, vaø buoäc phaûi khoâng ngöøng loan baùo theo phaän söï cuûa mình, raèng Chuùa Kitoâ laø 'ñöôøng, laø söï thaät vaø laø söï soáng' (Jn.14:6). Nôi Ngöôøi laø Ñaáng Thieân Chuùa hoøa giaûi moïi söï vôùi Ngaøi, con ngöôøi ñaït ñeán taàm voùc troïn veïn cuûa ñôøi soáng toân giaùo cuûa mình" (Tuyeân Ngoân Nostra Aetate, ñoaïn 2).
Trong nhöõng naêm qua, coù moät soá ngöôøi coi vieäc ñoái thoaïi vôùi tín ñoà cuûa caùc toân giaùo khaùc laø phaûn laïi vieäc loan baùo tin möøng, moät phaän söï caên baûn trong vieäc truyeàn giaùo cuûa Giaùo Hoäi. Thaät vaäy, ñoái thoaïi lieân toân laø moät phaàn nguyeân troïn trong söù meänh truyeàn baù phuùc aâm cuûa Giaùo Hoäi (x. Saùch Giaùo Lyù Giaùo Hoäi Coâng Giaùo, soá 856). Nhö Toâi vaãn thöôøng hay nhaán maïnh, noù laø neàn taûng ñoái vôùi Giaùo Hoäi, laø dieãn ñaït söù meänh cöùu ñoä cuûa Giaùo Hoäi vaø laø cuoäc ñoái thoaïi cöùu ñoä (x.Insegnamenti VII/1 [1984], pp.595-599). Nhö theá, vieäc ñoái thoaïi lieân toân khoâng coù nghóa laø loaïi tröø vieäc rao giaûng tin möøng, maø laø ñaùp öùng tieáng goïi thaàn linh, nhôø ñoù, vieäc trao ñoåi vaø chia seû coù theå daãn ñeán moät chöùng töø hoã töông theo quan ñieåm toân giaùo rieâng cuûa con ngöôøi, ñeán moät kieán thöùc saâu xa hôn veà caùc nieàm xaùc tín cuûa nhau vaø ñeán vieäc ñoàng yù vôùi nhau veà moät soá giaù trò coát yeáu.
4- Bôûi theá, vieäc chöùng toû cho "vai troø laøm cha" phoå quaùt cuûa Thieân Chuùa khoâng phaûi chæ laø vieäc noùi leân tính caùch ñaïi ñoàng mô hoà vaäy thoâi, maø coøn phaûi ñöôïc soáng bôûi Kitoâ höõu vôùi taát caû kieán thöùc veà cuoäc ñoái thoaïi cöùu ñoä ñöôïc phaùt sinh töø vai troø trung gian cuûa Chuùa Gieâsu cuõng nhö töø taùc ñoäng cuûa Thaàn Linh Ngöôøi nöõa. Do ñoù, chaúng haïn, khi nhaän thaáy nôi caùc toân giaùo, nhö Hoài Giaùo, nieàm xaùc tín maïnh meõ veà moät baûn vò Tuyeät Ñoái Theå laø Ñaáng sieâu vöôït treân vuõ truï vaø con ngöôøi, thì veà phaàn mình, chuùng ta coù theå chöùng toû Thieân Chuùa nôi söï soáng Ba Ngoâi noäi taïi cuûa Ngaøi, ôû choã cho thaáy Thieân Chuùa Ba Ngoâi khoâng giaûm thieåu chính moái hieäp nhaát thaàn linh song ñaëc tính hoùa moái hieäp nhaát naøy.
Theá neân, trong caùc haønh trình ñaïo giaùo daãn ñeán yù nieäm ñoäc nhaát tính veà thöïc taïi toái cao nhö laø moät "Baûn Vò" baát phaân bieät bao goàm heát moïi söï, Kitoâ giaùo cuõng nhaän ñöôïc tieáng goïi caàn phaûi toân troïng yù nghóa saâu xa nhaát cuûa maàu nhieäm thaàn linh vöôït treân moïi lôøi noùi vaø quan nieäm loaøi ngöôøi. Theá nhöng, Kitoâ Giaùo cuõng khoâng ngaàn ngaïi xaùc nhaän sieâu vieät tính caù vò cuûa Thieân Chuùa, khi loan truyeàn vai troø laøm cha ñaïi ñoàng vaø yeâu thöông cuûa Ngaøi, ñöôïc hoaøn toaøn maïc khaûi nôi maàu nhieäm cuûa Ngöôøi Con töû giaù vaø phuïc sinh cuûa Ngaøi. Chôù gì Cuoäc Möøng Kyû Nieäm Long Troïng trôû thaønh moät dòp quùi baùu cho tín ñoà cuûa taát caû moïi toân giaùo lôùn leân trong kieán thöùc, trong caûm nhaän vaø yeâu thöông nhau, nhôø vieäc ñoái thoaïi seõ laø moät cuoäc gaëp gôõ cöùu ñoä cho taát caû moïi ngöôøi!
Ñaminh Maria Cao Taán Tónh, BVL, chuyeån dòch